1. Narysuj i opisz „kuple” - godło górnicze.

Perlik i żelazo wiązane są z okresem górnictwa, w którym urabianie skały następowało za pomocą ognia i polewania rozgrzanej skały wodą. Całą żmudną robotę w kamieniu musiał wykonać górnik przy pomocy perlika, tj. młotka mniejszego od tzw. posułta o gładkich, lekko kabłąkowatych powierzchniach, a żelazo było to żelazne ostrze z otworkiem pośrodku do zakładania trzonka. Górnik trzymał w lewej ręce ostre żelazo, a prawą ręką perlikiem pobijał.

2. Opisz i narysuj systemy eksploatacji stosowane w kopalni krzemienia pasiastego.

Kopalnie jamowe były prostymi nieskomplikowanymi dołami o średnicy kilku metrów głębokości do 2 m. Kopalnie niszowe miały z kolei głębokość od 2,5 - ok. 4 m i charakteryzowały się tym, iż przy dnie szybów we wszystkich kierunkach wykopywano w zwietrzelinie niewielkie, maksimum 1 m wysokości i do 2,5 m dł. nisze, zwiększające przestrzeń eksploracji ławicy krzemienionośnej.

3. Ośrodki górnictwa kruszcowego czasów antycznych.

Laurion

Ofir

Punt

Rio Tinto

Iberia

Kencheron

4. Systemy eksploatacji stosowane w kopalniach Laurion.

System schodowo spągowy.

System schodowo stropowy.

5. Przedstaw rozwój sposobów odwadniania kopalń na przestrzeni dziejów górnictwa.

Za pomocą kubłów

Ręcznych miechów

Ręcznych pomp

Pomp zasilanych kołem wodnym

Pomp zasilanych siła ludzi i zwierząt

Pomp zasilanych silnikiem spalinowym

Pomp zasilanych silnikiem elekrtycznym

6. Scharakteryzuj postać Fryderyka Wilhelma v Reden'a.

Dyrektor Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu, a później minister w rządzie pruskim, zasłużony dla rozwoju przemysłu Górnego Śląska. Obdarzony przez króla Fryderyka Wilhelma II tytułem hrabiowskim

7. Narysuj i opisz insygnia Dyrektora Górniczego I stopnia.

Borty ząbkowane o szerokości 10 mm oraz po dwa paski o szerokości po 3 mm, haftowane złotą nicią i oddalone od siebie o 3 mm. I stopień ma naszyte trzy rozetki, jedna od drugiej w odległości 2 cm. Czako z tektury bez daszka zaopatrzone z przodu w godło górnicze haftowane złotą nicią z lewej strony pióropusz z białymi zwisającymi piórami.

8. Ośrodki górnictwa kruszcowego na ziemiach polskich od XII wieku.

Małopolska

Górny Śląsk

Dolny Śląsk

Góry Świętokrzyskie

Jelenia Góra

Legnica

Złotoryje

Lwów Śląski

Boguszów

Złoty Stok

9. Systemy wzbogacania rudy stosowane w antycznych kopalniach greckich.

Grawitacyjne wzbogacanie rudy.

10. Scharakteryzuj postać Walentego Roździeńskiego.

Śląski hutnik, właściciel kuźni, zarządca hut, poeta epoki baroku. Sam Roździeński znany jest przede wszystkim jako autor wierszowanego poematu Officina ferraria, abo huta i warstat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego, utworu opisującego stan ówczesnego górnictwa i hutnictwa.

11. Opisz najstarszą kopalnie krzemienia pasiastego w Polsce.

Zespół kopalń krzemienia pasiastego w Krzemionkach Opatowskich. Miejsce wydobycia krzemienia zostało odkryte przez geologa Jana Samsonowicza.
Pole eksploatacyjne w krzemionkach ma powierzchnię ok. 80 ha, o szerokość 20-220m i długość 4,5 km. Na swoim obszarze skupia ponad 4000 kopalń, których głębokość wynosi do 9m.

12. Sposoby oświetlania wyrobisk górniczych na przestrzeni dziejów górnictwa.

Ogień

Kaganek

Łuczywo

Lampy z zamkniętym płomieniem

Lampy naftowe

Lampy elektryczne

13. Przedstaw sposób odwadniania kopalń opisywane przez G. Agricol'ę.

Kubełkowe napędzane przez koło wodne albo depczących ludzi.

Pompy tłokowe pojedyncze o napędzie ręcznym.

Zespoły pomp równoległych i kaskadowych.

14. Scharakteryzuj postać Karola Goduli i przedstaw jego wkład w rozwój przemysłowy śląska.

15. Opisz tradycje „Karczm Piwnych” od Odrodzenia po dzień dzisiejszy.

Uczestnicy zasiadają przy dwóch długich stołach, starsi (stare strzechy) oraz młodsi (młode strzechy), dzielą się na tzw. tablice lewą i prawą, współzawodniczą ze sobą na punkty, władzę nad tablicami sprawują tzw. Kontrapunkty powoływani przez Wysokie Prezydium w sprawach piwnych i nie tylko piwnych, nigdy nieomylne. Karczma oficjalnie rozpoczyna się odśpiewaniem hymnu górniczego. Podczas biesiady śpiewane są pieśni i piosenki górnicze, opowiada się dowcipy, zasłużonych nagradza się szpadami górniczymi, darowywane są również prezenty nawiązujące w jakiś sposób do śmiesznych wydarzeń mających miejsce od ostatniej biesiady.

16. Systemy eksploatacji złota opisywane przez P. M. Pliniusza.

Drążenia podziemi w poszukiwaniu kruszców.

17. Ośrodki górnictwa złota w Polsce.

Bolesławiec

Złotoryje

Lwów Śląski

Głuchołazy

Złoty Stok

Karkonosze

18. Zabytkowe „muzealne: kopalnie w Polsce.

Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego Guido

Skansen górniczy Królowa Luiza w Zabrzu

Kopalnia Soli Wieliczka

Kopalnia Złota w Złotym Stoku

Muzeum Żup Krakowskich

Krzemionki

Sztolnia Czarnego Pstrąga

Kopalnia Soli Kłodawa

Sztolnie Kowary

Zabytkowa kopalnia srebra w TG

Kopalnia węgla Nowa Ruda

Kopalnia złota Aurelia

19. Narysuj i opisz sposób działania lampy bezpieczeństwa.

Lampa z podwójna siatką metalową osłaniającą płomień. Chroniło to przed wybuchem mieszaniny metanu i powietrza w kopalniach. Bardzo drobna metalowa siatka miała za zadanie ochłodzenie płomienia i uniemożliwienie wydostania się go na zewnątrz. Wewnętrzna część lampy wyposażona była w tzw. bycze oko, czyli soczewkę skupiającą w promień zasłonięte siatką światło.

20. Kto i kiedy wydał najstarszą ustawę górniczą w Polsce. Podaj jej nazwę.

Jan II książę opolski i Jerzy Hohenzollern. „Ordunek Górniczy Bytom 30 kwietnia 1526r.

21. Opisz sposób ogniowy kruszenia skały. Do kiedy i w kopalniach jakich kopalin był stosowany.

Stosowany był w górnictwie antycznym i archaicznym. Urabianie metodą ogniową polegało na rozpaleniu ognia i ogrzewaniu skał a potem ich nagłym chłodzeniu co powodowało kruszenie skały bo nie jest odporna na gwałtowne zmiany temperatury.

22. Wypisz i opisz najstarsze kopalnie w Polsce.

Kopalnia hematytu w Rudkach koło Łysej Góry

Kopalnie srebra w okolicach Bytomia

Kopalnia miedzi w Miedzianej Górze założona przez Wawrzyńca Angela
Kopalnie złota w okolicach Lwówka i Bolesławca
Kopalnie złota w okolicach Zuckmaantel i Zigenhals

23. Opisz sposób uzyskania żelaza w dymarkach. Gdzie znajdował się największy „historyczny” ośrodek metalurgii żelaza na ziemiach polskich.

24. Systemy eksploatacji rud cynkowo ołowianych stosowane w kopalni „Fryderyk” koło Tarnowskich Gór.

25. Urbanizacyjna rola przemysłu na Górnym Śląsku.

Dzięki przemysłowi ludzie zaczęli się osiedla na Górnym Śląsku bo mieli tu zapewnioną pracę. Zaczęto budować osiedla mieszkalne obok zakładów przemysłowych. Ludzie zaczęli migrować na Górny Śląsk za praca w przemyśle.

26. Najstarsze ośrodki górnictwa rud żelaza w rejonie basenu Morza Śródziemnego.

Hiszpania

Wielka Brytania

Francja

Chorwacja

Niemcy

27. Narysuj i opisz insygnia Górnika I stopnia.

Borty o szerokości 10 mm haftowane złotą nicią. I stopień ma naszyte trzy rozetki, jedna od drugiej w odległości 2 cm. Czako z tektury bez daszka zaopatrzone z przodu w godło górnicze haftowane złotą nicią z lewej strony pióropusz z czarnymi zwisającymi piórami.

---