Jaka jest współczesna młodzież? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Codziennie można usłyszeć krytyczne opinie na temat młodzieży. Ale czy ona jest naprawdę taka zła? Na pewno nie! W dużym stopniu zachowanie zależy od wychowania przez rodziców i od własnej kultury. Dom rodzinny ma decydujące znaczenie w procesie kształtowania osobowości. Od atmosfery i stosunków panujących w domu zależy poczucie bezpieczeństwo dorastającego nastolatka i pewność siebie. Dzieciństwo człowieka ma bardzo ważny wpływ na to, jakim będzie w przyszłości człowiekiem. Niewielu młodych ludzi w wieku dojrzewania czuje miłość i akceptację tak, jak tego oczekują. Czasami zachowanie młodzieży dziwi, ale każdy z nastolatków ma inne poglądy niż dorośli. Oni właśnie powinni starać się zrozumieć młodych ludzi. Młodzież potrafi być miła, uczynna, potrafi być bezinteresowna, wielu młodych się angażuje we wszelkie imprezy charytatywne.

Żyjemy już w XXI wieku, ale to nie oznacza, że ludzkość pozbyła się problemów, które kiedyś ją dręczyły. Oczywiście świat się zmienił i to nawet bardzo w ciągu ostatnich stu lat. Mieszkamy w lepszych warunkach, korzystamy z urządzeń, o których się nawet nie śniło naszym przodkom. Właściwie w wielu dziedzinach postęp jest wprost niewyobrażalny, ale z drugiej strony ciągle są problemy. Przede wszystkim młodzież czuje się niezrozumiana, bo jej problemy dorośli ludzie zazwyczaj bagatelizują. Rodzice zajęci pracą zawodową i swoimi kłopotami, nie widzą, co się dzieje z ich pociechami. Mają mało czasu na rozmowy, a później są zdziwieni, że dziecko sięga po narkotyki, czy też od czasu do czasu się upija alkoholem. Każdy rodzic powinien wiedzieć, że jest odpowiedzialny za swoje dziecko. Powinien również pamiętać, że:

- dziecko krytykowane uczy się potępiać;

- dziecko otaczane wrogością uczy się agresji;

- dziecko żyjące w strachu uczy się lękliwości;

- dziecko doświadczające litości uczy się rozczulać nad sobą;

- dziecko wyśmiewane uczy się nieśmiałości;

- dziecko otaczane zazdrością uczy się zawiści;

- dziecko zawstydzane uczy się poczucia winy;

- dziecko zachęcane uczy się wiary w siebie;

- dziecko otaczane wyrozumiałością uczy się cierpliwości;

- dziecko chwalone uczy się wdzięczności;

- dziecko akceptowane uczy się kochać;

- dziecko otaczane aprobatą uczy się lubić siebie;

- dziecko darzone uznaniem uczy się dobrze mieć cel;

- dziecko żyjące w otoczeniu, które potrafi się dzielić uczy się hojności;

- dziecko traktowane uczciwie uczy się prawdy i sprawiedliwości;

- dziecko żyjące w poczuciu bezpieczeństwa uczy się ufności;

- dziecko otoczone przyjaźnią uczy się radości życia;

- jeżeli żyjesz w spokoju, twoje dziecko będzie żyło w spokoju ducha.
Rodzic powinien pamiętać, że wszystko, co robi będzie miało odzwierciedlenie w jego dziecku.

Pierwszym problemem współczesnej młodzieży, który chciałbym przedstawić jest alkoholizm. Uważa się go za chorobę. Alkoholicy to ludzie uzależnieni od alkoholu. Choroba ta rujnuje pijącego fizycznie, emocjonalnie, duchowo i intelektualnie. Uzależnienie psychiczne polega na potrzebie picia alkoholu dla poprawy samopoczucia. Alkohol jest przyczyną wielu różnorodnych problemów społecznych i zdrowotnych, których rozpowszechnienie jest ściśle związane z ilością spożytego alkoholu. Alkoholikiem jest ktoś, u kogo odzywa się przymus picia i kto traci kontrolę nad ilością wypitego alkoholu. Osoba taka, po wypiciu pierwszego kieliszka, nie potrafi się powstrzymać i pije tyle, że upija się. Sami pijący podają wiele powodów swojego picia, ale nie rozumieją i nie przyjmują do wiadomości faktu uzależnienia.

W ostatnich kilku latach obserwujemy wyraźny wzrost zagrożeń alkoholowych wśród młodzieży. Statystyki zawarte w raporcie "Młodzież a alkohol" Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych są alarmujące. Jak wynika z raportu, wśród chłopców szkół średnich zaledwie niecałe 10% to abstynenci. Natomiast wiek inicjacji alkoholowej dla większości z nich obniżył się do 13. roku życia. Sytuacja wśród dziewcząt nie jest lepsza. Jeżeli ta tendencja nadal się utrzyma, to w najbliższych latach będziemy mieli w Polsce tysiące młodocianych alkoholików. Choroba alkoholowa pojawia się tym szybciej, im wcześniej następuje inicjacja alkoholowa. W wieku rozwojowym alkoholizm może rozwinąć się nawet już po kilku miesiącach od wypicia pierwszej puszki piwa.
Dlaczego nastolatki piją alkohol? Są najrozmaitsze powody:

- ponieważ chcą zobaczyć jak to jest;

- ponieważ wygląda to na dobrą zabawę;

- ponieważ zaimponowały im reklamy lub idole;

- ponieważ alkohol jest łatwo dostępny;

- ponieważ wszyscy to robią.

Niektóre nastolatki używają alkoholu, by łatwiej znosić życiowe cierpienia. Puszka piwa (330 g), lampka wina (125 g) i kieliszek wódki (20 g) zawierają tę samą ilość alkoholu. We wczesnym okresie eksperymentowania nastolatki raczej nie wykazują skłonności do umiaru. Często piją po to, by się upić, przestając dopiero gdy już dalej pić nie są w stanie. Jedenastoletnie dzieci potrafią błyskawicznie rozprawić się z sześcioma piwami.

Powszechna akceptacja spożywania alkoholu przez ludzi młodych oraz łatwa dostępność czynią zeń nie tylko największego zabójcę młodzieży, ale także przewodnika wiodącego do innych narkotyków. Jako środek spowalniający funkcję centralnego układu nerwowego alkohol odblokowuje zahamowania w korze mózgowej i wywołuje stan euforii. Wpływając na procesy zachodzące w mózgu powoduje zmiany myśli, uczuć i zachowań. Żaden środek odurzający, powodujący zmiany w mózgu, nie może być uważany za bezpieczny u dzieci, u których wciąż dojrzewają funkcje intelektualne i emocjonalne. Dziesięcio-, jedenasto- i dwunastoletnie dzieci, których coraz więcej zaczyna pić alkohol, wciąż jeszcze rosną. Rozwijają się ich ciała, mózg i organy wewnętrzne. Można tylko spekulować na temat szkód powodowanych w organizmie, któremu daleko jeszcze do dojrzałości, przez niszczący komórki alkohol.

Do najczęściej spotykanych skutków picia alkoholu należy zaliczyć:
- podrażnienie błon śluzowych przełyku i gardła;
- w układzie nerwowym alkohol powoduje zwolnienie przewodnictwa komórek nerwowych, co objawia się spowolnieniem ruchów, zataczaniem się oraz owym subiektywnym początkiem „rozluźnienia”;
- psychologiczne efekty spożycia alkoholu polegają na redukowaniu lęku i napięcia oraz zmianie nastroju, co często powoduje, że ludzie zaczynają mówić rzeczy, których by normalnie nie wyjawili;
- po spożyciu alkoholu, zostaje upośledzona sprawność układu spostrzegania wzrokowego i słuchowego, co powoduje opóźnienie reakcji i może być przyczyną poważnych wypadków;
- często picie może prowadzić do wszelkiego rodzaju infekcji, chorób skórnych, zapalenia nerwów;
- najpoważniejszym skutkiem dla niektórych ludzi pijących może stać się choroba alkoholowa, która nie leczona prowadzi do wyniszczenia organizmu i w rezultacie do śmierci;
- choroba alkoholowa jednego z członków rodziny wywołuje zaburzenia w funkcjonowaniu całej rodziny, która wówczas wymaga specjalistycznej pomocy psychologicznej oraz pracy nad sobą;
- pod wpływem alkoholu ludzie często zachowują się agresywnie, wywołują bójki oraz dopuszczają się kradzieży;
- picie alkoholu jest przyczyną większej liczby wypadków, chorób i zgonów niż używanie jakiegokolwiek środka chemicznego.

Alkohol - najczęściej używany i nadużywany przez młodzież środek psychoaktywny - powoduje poważne i potencjalnie zagrażające życiu problemy w tej populacji. Alkohol jest czasami określany jako "torujący narkotyk" dla młodzieży, gdyż jego używanie często poprzedza używanie innych nielegalnych substancji. Wprowadzenie takiego terminu niczemu jednak nie służy. Picie młodzieży wymaga specjalnej uwagi nie ze względu na to, do czego prowadzi, ale z powodu rozległych konsekwencji społecznych i ekonomicznych spożywania alkoholu przez tę szczególną populację.

Szkoda, że większość ludzi nie przestrzega tych zakazów…

Drugim problemem współczesnej młodzieży jest nikotynizm. Palenie tytoniu powoduje wiele chorób i zaburzeń rozwoju człowieka, a szczególnie człowieka młodego. Nikotyna jest przyczyną chorób nowotworowych, chorób układu krążenia i oddechowego, a szczególnie układu nerwowego. U palaczy charakterystyczne jest pogorszenie funkcjonowania zmysłów: węchu, słuchu, smaku, wzroku. Prawdopodobnie w dłuższym czasie ma również wpływ na cechy osobowości. Palacze mają częściej zaburzenia emocjonalne i neurotyczne (lękliwość, bezsenność), oraz niepokój i impulsywność. Palenie papierosów przez dzieci i młodzież w wieku szkolnym wywołuje jeszcze większe
szkody niż palenie przez dorosłych. Porównując świadectwa szkolne w Niemczech, Szwajcarii. USA, Wielkiej Brytanii i innych krajach badacze stwierdzili, że uczniowie palący mają o 25% gorsze wyniki w nauce. Na odrabianie zadań potrzebują więcej czasu, gorzej uczą się na pamięć, w badaniach testowych popełniają więcej błędów. Dzieci palące papierosy mają niższy wzrost, mniejszą wagę ciała, mniejszy obwód klatki piersiowej. Osiągają gorsze wyniki w sporcie: w biegach, marszu i pływaniu.

Zjawisko palenia tytoniu wśród młodzieży ma charakter grupowy. Nie jest to najczęściej nałóg nikotyny, ale wynika z preferowanego i akceptowanego stylu bycia u pewnej części młodzieży. Brak wyrobionych alternatywnych form spędzania wolnego czasu, potrzeba bycia i akceptacji w gronie rówieśników rodzi często spotykany styl życia młodzieży połączony z paleniem papierosów i innymi patologiami. Duży wpływ na palenie tytoniu przez młodzież ma moda na ten nałóg oraz stosunek społeczeństwa do zjawiska palenia, które jest przykładem niekonsekwencji i sztucznego procesu wychowania. Pogadanki profilaktyczne nie przekonują młodzieży, przekonuje ich przykład powszechnego palenia przez dorosłych, a szczególnie przez grupy, które są wzorem dla młodzieży: rodziców, nauczycieli, lekarzy.

Papierosy to jedyny środek rakotwórczy, który jest dostępny na rynku krajowym i światowym. Palenie tytoniu prowadzi do raka płuc, nerek, trzustki, wargi, języka, jamy ustnej, przełyku i krtani, pęcherza moczowego. Tytoń powoduje ponadto chorobę niedokrwienną serca, przewlekłe zapalenie oskrzeli, gruźlicę układu oddechowego, nadciśnienie tętnicze, wrzody żołądka oraz dwunastnicy.

Warto wiedzieć, że co 10 sekund ktoś umiera z powodu chorób wywołanych paleniem tytoniu.

Przyczyny palenia wśród młodzieży:

- wpływ grupy rówieśniczej;

- chęć bycia dorosłym;

- chęć zaimponowania innym;

- przekonanie, że palenie jest społecznie akceptowaną normą;

- ciekawość.

Plakaty z kampanii antynikotynowej:

Kolejnym problemem, który chciałbym przedstawić jest zażywanie narkotyków. Nałogi towarzyszyły człowiekowi od zarania cywilizacji. Odurzające właściwości maku lekarskiego opisano na tabliczkach sumeryjskich, których wiek określa się na 6000 lat. Na papirusie Ebersa, pochodzącym z 1550 r. p.n.e. znaleziono wzmiankę o opium, które zdolne było powstrzymać silny płacz dzieci. Przed niebezpiecznymi właściwościami pochodnych maku przestrzegali starożytni mędrcy już w piątym wieku p.n.e. Indiańska legenda głosi, że liście koki podarowane zostały człowiekowi przez bóstwo, by dać mu siłę, radość, zapomnienie trosk. Inkowie używali tych liści w czasie obrzędów religijnych, a po podbiciu Ameryki przez Hiszpanów ich stosowanie rozpowszechniło się bardzo. Haszysz znany był w Chinach i używany jako środek znieczulający, już 2800 lat p.n.e. Każdy nowo odkryty środek odurzający początkowo fascynował środowisko medyczne, który był lekarstwem przeciwko cierpieniom ludzkim. Tak właśnie szeroką popularnością cieszyła się początkowo morfina (odkryta w 1805 r.), heroina (odkryta w 1918 r.), kokaina (święcąca triumfy w okresie wojen światowych) czy LSD-25. Dopiero po pewnym czasie odkryto zgubne dla organizmu ludzkiego działanie tych substancji.

Narkotyki to owoc zakazany, a to, co zakazane smakuje najlepiej, z wielka chęcią sięga się po narkotyki, aby spróbować, a szczególnie na to narażona jest młodzież, ponieważ oni uczą się dopiero życia i chcą spróbować wszystkiego.

Narkomania jest jednym z najpoważniejszych zagrożeń społecznych w naszym kraju. Rozwija się szczególnie wśród młodego pokolenia. Od kilku lat narkomania utraciła swój marginalny charakter, dotyczący jedynie wąskiego kręgu zbuntowanej młodzieży, stając się zjawiskiem coraz bardziej powszechnym i obecnym. Prezentowane w Polsce dane, w zależności od źródła, mówią o liczbie od kilku tysięcy do kilkuset tysięcy osób uzależnionych. Współcześnie przyjmuje się, że nadużywanie i nałogowe używanie narkotyków nosi charakter wieloaspektowy i interakcyjny. Wymienia się generalnie trzy grupy przyczyn: społeczne, psychologiczne i biologiczne. Najmłodsi narkomani, to dzieci w wieku lat 12. Problem narkomanii istnieje już w szkołach podstawowych.

Do najczęściej używanych środków narkotycznych należą:

- różnego rodzaju substancje chemiczne obecne w postaci lotnej w klejach, lakierach nitro, rozpuszczalnikach do farb i lakierów;

- opium, morfina, heroina - działają opóźniająco na ośrodkowy układ nerwowy;

- środki halucynogenne - marihuana, haszysz, LSD, PCP;

- środki pobudzające - kokaina, crack, amfetamina;

- leki psychotropowe.

Heroina

Marihuana

Amfetamina

Leki psychotropowe

Wszystkie środki narkotyczne uszkadzają przede wszystkim komórki centralnego układu nerwowego. Komórki nerwowe nie posiadają zdolności regeneracyjnych i dlatego komórki uszkodzone przez narkotyki giną nieodwracalnie.

Jednorazowy kontakt z narkotykiem może wywołać euforię, podniecenie, pewność siebie, brak potrzeby snu, rozszerzenie źrenic, natomiast używanie narkotyków powoduje wystąpienie objawów zależności fizycznej i psychicznej, bezsenność, wychudzenie, drżenie kończyn, halucynacje, wymioty, paranoje, wybuchy agresji. Narkotyki, które się pali lub wdycha powodują poza tym zmiany chorobowe w nosie, gardle - przewlekłe zapalenie krtani i oskrzeli. Długotrwałe branie może doprowadzić do całkowitej utraty łaknienia, a w następstwie do osłabienia odporności organizmu, koniecznej do zwalczania chorób wywołanych bakteriami, wirusami, grzybami chorobotwórczymi, także wirusem HIV.

Sygnały mogące świadczyć, że osoba może mieć kontakt ze środowiskiem narkotycznym to:

- nagłe zmiany nastroju, zmęczenie, izolowanie i zamykanie się w sobie;

- nagła zmiana grona dotychczasowych znajomych;

- spadek zainteresowania szkołą, sportem i ulubionymi zajęciami;

- kłamstwa i wykręty, wynoszenie z domu wartościowych przedmiotów, podkradanie pieniędzy;

- niewytłumaczalne spóźnienia do domu;

- używanie tajemniczych określeń podczas rozmów, na przykład: dragi, jarać, być na haju, być na głodzie, hasz, marycha, skręt, dżont, amfa, koka, towar, diler .

Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że na dziesięć osób uzależnionych od opiatów tylko dwie mają szansę powrotu do normalnego życia, osiem musi umrzeć przedwcześnie. Skuteczność wyleczenia narkomana w ośrodkach terapii długoterminowej wynosi 20-30%. Takich ośrodków na terenie kraju jest około pięćdziesięciu i bardzo trudno jest o miejsce w nich. Ciągle istnieje potrzeba zakładania nowych. Leczenie trwa dwa lata, a koszt pobytu jednej osoby wynosi 50 złotych dziennie. Biorąc pod uwagę skuteczność wyleczenia, koszty, jakie ponosi społeczeństwo, są ogromne. Niepokojący jest fakt, że rozszerza się wiek osób uzależnionych. Z jednej strony coraz młodsze dzieci sięgają po środki odurzające (najczęściej są to środki wziewne), z drugiej wielu biznesmenów, a więc ludzi pracujących, którzy powinni być dojrzali emocjonalnie, "pomaga" sobie biorąc amfetaminę.

Charakterystyczny obraz rodziny narkomana:
Matka - albo nadopiekuńcza z tendencją do symbiotycznego związku z dzieckiem, albo o postawach ambiwalentnych (podskórna wrogość i tylko deklaratywna chęć pomocy dziecku)
Ojciec - odrzucający dziecko (wrogość i postawa restrykcyjna choć niekonsekwentna)
Stosunki w rodzinie pozornie niezaburzone. Głową rodziny statystycznie częściej tu jest dominująca kobieta a mężczyzna wycofuje się "za gazetę".

Kolejnym problemem młodzieży są przestępstwa. J. Andrejew tak opisuje definicję przestępstwa: „Przestępstwem jest społecznie niebezpieczny czyn określony w ustawie jako bezprawny i zabroniony pod groźbą kary orzekanej przez sąd wobec sprawcy, który go zawinił.”

Najczęstsze rodzaje przestępstw popełnianych przez młodzież szkolną to:
- drobne kradzieże (rzeczy o niedużej wartości: słodycze, papierosy, zabawki, drobne sumy pieniędzy, przybory szkolne);
- kradzieże sklepowe (dokonywane najczęściej w dużych domach towarowych i poprzedzone przemyślanym planem);
- kradzieże grupowe (dobrze zaplanowane, rzeczy o większej wartości);

- włamania (wszelkie nielegalne wejścia do obiektów w celu kradzieży);

- kradzież osobista (kradzież kieszonkowa);

- kradzież pojazdów motorowych;

- poważne kradzieże (napady na banki, placówki pocztowe, kradzieże broni);
- wandalizm (niszczenie i uszkadzanie publicznej i prywatnej własności, podpalenia, rozbijanie itp.);

- napad na osoby (atak i pobicie, bolesne uszkodzenie ciała, grożenie i użycie broni);

- zakłócenie porządku publicznego (zakłócanie spokoju, włóczęgostwo, ucieczki, posiadanie zabronionych przedmiotów, wywoływanie fałszywych alarmów, itp.);

-. narkotyki (posiadanie, handel);

- przestępstwa seksualne (nieprzyzwoitość, molestowanie, gwałt, próba gwałtu);
- oszustwo (przywłaszczenie przez podstęp, fabrykowanie fałszywych pieniędzy, dokumentów, używanie fałszywych czeków lub skradzionych kart kredytowych);

- zabójstwa (zabójstwa lub próby zabójstw).

Przyczyny przestępstw:

- nuda;

- brak miejsca do atrakcyjnego spędzania czasu;

- przesiąknięte przemocą media i gry komputerowe;

- bycie pod wpływem alkoholu lub narkotyków;

- zły przykład rodziców (rodzina patologiczna);

- wychowanie się w rodzinie biednej lub niepełnej;

- zaniedbanie wychowawcze rodziców.

Wandalizm jest jednym z głównych problemów społeczeństwa. Jest mnóstwo form niszczenia mienia: wybicie szyby, przebicie opon w samochodzie, pisanie po rzeczach publicznych. Słowo „wandalizm” pochodzi od germańskiego ludu Wandali, którzy złupili Rzym. Obecnie wandal to człowiek niszczący mienie. Głównym powodem problemów społecznych(w tym i nie tylko niszczenia mienia) jest agresja. Wandalizm jest głownie problemem młodzieży od dwunastego do siedemnastego roku życia, ze szczególnym nasileniem w wieku od czternastu do piętnastu lat. Należy zwrócić uwagę, że jest to problem głównie gimnazjalny.

Ostatnim problemem współczesnej młodzieży, jaki chciałbym przedstawić są ucieczki z domów. Dlaczego młodzież ucieka z domów? Na to pytanie odpowiada psycholog Elżbieta Sołtys: „Dziecko uczy się życia przez gwałtownie wybuchające fajerwerki. Czasem fajerwerkiem jest ocena niedostateczna - dostaje wtedy w pupę, rodzice na nie krzyczą. Bo niektórzy rodzice uważają, że na czwórkę czy piątkę nie muszą reagować, bo to normalne. I dziecko się uczy, że rodziców ma przy sobie, kiedy robi coś źle. Potem do jedynek dochodzą bójki z kolegami. A wreszcie ucieczka z domu. Najczęściej dzieci uciekają po to, żeby sprawdzić, czy są dla kogoś ważne, czy ktoś o nich myśli". Ucieczki z powodu niepowodzeń w szkole zdarzają się dwa razy do roku: po pierwszym semestrze i po zakończeniu roku szkolnego. Większość młodzieży decyduje się jednak na ucieczkę po zakończeniu roku szkolnego, ponieważ jest cieplej. Przebywanie „na gigancie” latem jest dużo łatwiejsze niż zimą. Łupem uciekinierów padają owoce i warzywa z ogrodów działkowych. Latem łatwiej można ukryć się przed policją, nawiązać kontakt z innymi ludźmi i znaleźć osoby, które można okraść. Uciekinierzy przebywają najczęściej na dworcach kolejowych lub zatrzymują się u znajomych. Ze statystyk wynika, że najwięcej młodzieży ucieka w towarzystwie więcej niż jednej osoby, a najmniej ucieka w pojedynkę. Z roku na rok ilość ucieczek z domów rośnie.

Przyczyny ucieczek:

- chęć zaznania wolności;

- chęć rozpoczęcia samodzielnego życia;

- problemy w szkole;

- strach przed „laniem' z powodu złych ocen;

- patologiczna sytuacja panująca w domu;

- przemoc fizyczna skierowana na dziecko w jego domu.

Często zdarza się tak, że dzieci uciekają z domu, ponieważ wcześniej „uciekli” rodzice. Jak to możliwe? Rodzice, opiekunowie uciekają od szczerych rozmów, od prawdziwych relacji z dziećmi. Dorośli uciekają od wysiłku, jakim jest praca nad utrzymaniem dobrych stosunków z dzieckiem. To od dorosłych młodzież i dzieci uczą się, że łatwiej jest uciec od problemu niż go rozwiązać.

BIBLIOGRAFIA:

1. Artykuł z czasopisma „Alkohol i Nauka” nr 3: „Picie alkoholu przez młodzież: czynniki ryzyka i konsekwencje”;

2. Artykuł z czasopisma „Alkoholizm i narkomania” nr 4: „Przekonania dotyczące palenia tytoniu wśród młodzieży 15-letniej w różnych krajach”;

3. www.profesor.pl;

4. www.wychowawca.pl;

5. www.ściąga.pl;

6. www.literka.pl;

7. Artykuł „Uciec, ale dokąd?” Marii Bilonowicz-Hutnej ze strony internetowej www.boisko.pl;

8. www.bryk.pl;

9. www.wiadomości24.pl.

15

---