Stevia - naturalny słodzik

Stewia (Stevia rebaudiana) to roślina o wyjątkowo słodkich liściach. Od wielu lat używana przez miliony ludzi jako naturalny słodzik. Badania pokazują korzystne działanie stewii przy nadciśnieniu i cukrzycy. Dbasz o zdrowie, szczupłą sylwetkę, nie chcesz lub nie możesz jeść cukru? Stewia może być dla Ciebie idealną alternatywą.

O stewii w skrócie:

• Stewia to w pełni naturalny słodzik

• Ma zero kalorii

• Jest słodszy do 250-450 razy od cukru (sacharozy)

• Rozpuszczalny w wodzie i alkoholach

• Odporny na wysoką temperaturę (do 200 °C) - może być używany do pieczenia i gotowania

• Stabilny w kwaśnych i zasadowych płynach (pH 3-9)

• Może być długo przechowywany

• Stewia nie powoduje próchnicy zębów

• Stewia jest bezpieczna dla diabetyków - nie podnosi poziomu cukru we krwi

• Stewia jest bezpieczna dla osób chorych na fenyloketonurię (PKU)

• Stewia jest nietoksyczna - testowana na zwierzętach i stosowana przez ludzi od wielu lat bez niepożądanych efektów

• Słodziki ze stewii nie ulegają fermentacji

• Stevia może być uprawiana samodzielnie

Wygląd (morfologia):
W naturze stewia dorasta przeważnie do 30-60 cm wysokości, w uprawie przeciętnie do 70-80 cm (choć odnotowano roślinę o wysokości 140cm).2 Ma liście długości 3-5 cm. Kwiaty są małe, białe.

Pochodzenie:
Stewia pochodzi z Paragwaju i prawdopodobnie naturalnie występuje tylko w tym kraju (endemit). Rośnie w pasmie górskim Cordillera del Amambay w północno-wschodnim Paragwaju. Według niektórych źródeł występuje także na terenach Brazylii i Argentyny graniczących z Paragwajskim dystryktem Amambay.
Coraz trudniej spotkać stewię w obszarze, gdzie kiedyś występowała. Na terenach naturalnych wypasano bydło lub zostały przeznaczone na inne cele rolnicze. Stewię masowo zabierano z naturalnego środowiska na nowo zakładane plantacje. Działania te znacząco do ograniczyły liczebność stewii i jej stanowisk.2
Stewia uprawiana jest w Brazylii, Paragwaju, Urugwaju, Ameryce Centralnej, Izraelu, Tajlandii i Chinach.3

Środowisko:
Naturalnym środowiskiem Stevia rebaudiana są subtropikalne łąki na wysokości około 200-600 metrów nad poziomem morza. Średnia roczna temperatura tego obszaru to około 22 °C, a roczne opady to 1300-1700 mm.
Stewia rośnie na ciemnych, wilgotnych, piaszczystych lub ilastych, dobrze przepuszczalnych glebach.2 Występuje na brzegach bagien na nieurodzajnych, kwaśnych piaskach lub glebach murszowych. W podłożu ciągle wilgotnym, ale nie narażonym na długotrwałe zalewanie.4

Uprawa stewii

W obszarach subtropikalnych stewia uprawiana jest jako roślina wieloletnia. Na plantacjach pędy są ścinane 3-4 razy w roku na około 5-10 cm nad podłożem. W zimniejszych regionach stewia może być uprawiana jako roślina jednoroczna w gruncie lub wieloletnia zimująca w pomieszczeniu.
Stewia najlepiej rośnie w pełnym słońcu i w przepuszczalnym podłożu. Naturalne występuje na kwaśnym podłożu (pH 4-5), ale będzie rosnąć również na glebie o pH 6,5-7,5. Nie toleruje jedynie zasadowego i zasolonego podłoża.
Znosi częściowy cień, choć rośnie wtedy wolniej i słabiej kwitnie. Nie toleruje suszy, liście szybko więdną, gdy podłoże wyschnie. Stewia wytrzymuje temperatury od -6 do 43 °C, ale optymalnym dla jej wzrostu przedziałem jest 15-30 °C. Spadki poniżej 0 °C mogą uszkadzać młode pędy.
Zalecana gęstość sadzenia stewii na plantacjach wynosi od 60x10 cm do 70x25 cm.
W Polsce można stewię wysadzać do gruntu w połowie maja lub uprawiać cały rok w doniczce. Jesienią liście robią się słodsze więc zbiór najlepiej przeprowadzić możliwie późno, czyli przy sprzyjającej pogodzie w drugiej połowie września lub na początku października. Podczas kwitnienia zmniejsza się zawartość stewiozydów w liściach, dlatego liście najlepiej ścinać przed kwitnieniem lub gdy tylko zauważymy początek kwitnienia.
Krótki dzień pobudza roślinę do kwitnienia. W jednym z badań, przy 11 godzinnym dniu roślina zakwitła po 46 dniach, przy 12,5 godzinnym dniu po 96 dniach. Przy 16 godzinnym dniu nigdy nie zakwitnie.

Rozmnażanie:
Nasiona wysiewamy równomiernie na powierzchni ziemi. Światło wpływa korzystnie na kiełkowanie. Mała zdolność nasion do kiełkowania jest naturalną cechą tego gatunku.
Optymalna temperatura kiełkowania to 24 °C. W idealnych warunkach może zakwitnąć po 50-60 dniach od wysiania. Rozmnażać można również przez sadzonki pędowe, wykonywane przed pojawieniem się kwiatów.

Stewia w kuchni: suszone liście, syrop, tabletki. Sklepy internetowe i ceny.

Stewia nadaje się do używania w kuchni bez żadnej obróbki. Wystarczy dodać świeże liście do sałatek czy gotowanych potraw. Podobnie używamy wysuszone, sproszkowane liście. Możemy je dosypać do kawy, herbaty czy yerba mate. Liście widoczne w potrawach (szczególnie jasnych) mogą niekiedy przeszkadzać. Unikniemy tego, stosując wyciąg (ekstrakt) ze stewii. Otrzymamy go, gotując liście przez kilka minut w małej ilości wody. Odparowując wodę, uzyskamy bardziej zagęszczony wyciąg. W sprzedaży dostępny jest wyciąg w formie proszku, uzyskany po odparowaniu praktycznie całej wody.

W zastosowaniach komercyjnych surowy ekstrakt jest rafinowany przy pomocy etanolu, metanolu, technologii krystalizacji i separacji, aby oddzielić różne molekuły glikozydu w ekstrakcie. Umożliwia to wyizolowanie czystego rebaudiozydu A - najbardziej pożądanego słodkiego składnika stewii. Rebaudiozydu A bywa łączony z dodatkami, które poprawiają jego smak i ułatwiają stosowanie.

Charakterystyka produktów ze stewii:

Suszone liście stewii

Suszone, sproszkowane liście stewii są najbardziej naturalnym, nieprzetworzonym słodzikiem. Są około 15-45 słodsze od cukru (sacharozy). Słodkość liści zależy między innymi od miejsca i warunków uprawy, pory zbioru. Liście długo zachowują właściwości słodzące, nawet po kilkunastu latach.

   + w 100% naturalny słodzik
   + zawiera również inne związki korzystne dla zdrowia
   - liście mogą zabarwiać potrawy
   - posmak liści może przeszkadzać niektórym osobom

Cena: około 20 zł za 100 g

Kup suszone liście stewii w sklepie internetowym YerbaMateStore.pl

Wyciąg/ekstrakt ze stewii

Można go otrzymać samemu gotując liście kilka minut w małej ilości wody. Komercyjnie dostępne skoncentrowane ekstrakty powinny zawierać minimum 80% glikozydów stewiolowych. Przeważnie zawierają 90% glikozydów stewiolowych (50-55% stewiozyd, 20-25% rebaudiozyd A, 5-10% rebaudiozyd C, 3-5% dulkozyd A). Spotkać można również ekstrakty bardziej rozcieńczone (około 50% glikozydów stewiolowych i 50% wody). Czasem wyciąg ze stewii bywa sprzedawany jako syrop lub fluid ze stewii.

   + mało przetworzony, naturalny (często bez dodatków)
   + nie barwi potraw

Cena: około 50 zł za 20 g wyciągu 95% w proszku

Kup skoncentrowany sproszkowany wyciąg ze stewii w sklepie internetowym YerbaMateStore.pl

Stewia w tabletkach

Najczęściej w tabletkach sprzedawany jest rebaudiozyd A lub glikozydy stewiolowe z dodatkami polepszającymi ich smak. Smak słodzików w tabletkach jest najbardziej zbliżony do cukru. Polecam spróbować osobom, którym nie przypadł do gustu posmak suszonych liści stewii czy ekstraktu. Dodatki smakowe są najczęściej naturalne, np. sorbitol (cukrol występujący m. in. w owocach jarzębiny).

   + słodkość najbardziej zbliżona do cukru
   + łatwy w stosowaniu
   - najbardziej przetworzony, może zawierać różne dodatki

Cena: około 30 zł za 300 tabletek (rebaudiozyd A), 40 zł za 650 tabletek (sorbitol + glikozydy stewiolowe)

Kup stewie w tabletkach w sklepie internetowym YerbaMateStore.pl

Stewia w kuchni

Świeże liście mogą być dodawane do sałatek. Suszone sproszkowane liście są dodawane do filiżanki herbaty lub kawy. Z powodzeniem można stosować stewię do przetworów owocowych, soków czy np. osłodzenia świeżych truskawek.

Stewia zachowuje się zupełnie inaczej niż cukier przy pieczeniu ciast. Nie zmienia się w karmel, nie doda kruchości ciastkom, nie będzie pożywką dla drożdży. Dlatego niektórzy wolą stosować np. ksylitol (cukier brzozowy). Są specjalne przepisy na ciasta ze stewią, które uwzględniają jej właściwości.

Mieszanie z solą lub kwasami organicznymi takimi jak kwas cytrynowy, octowy, mlekowy, jabłkowy i winowy, wzmacnia słodkość i redukuje nieprzyjemny posmak stewii.

Ebook: Słodkie ciasta bez cukru. Przepisy z zastosowaniem stewii - Ewa Parsch

Książka zawiera 75 przepisów (wraz ze zdjęciami) na słodkości przygotowane ze stewią.

• Słodkie przekąski

• Desery

• Ciasta ucierane

• Torty

• Ciasta kruche

• Ciasta francuskie i półfrancuskie

• Zagraniczne to i owo

• Mrożone słodkości

• Dwie pikantności

Stewia jest rośliną o niewielkich wymaganiach glebowych, najlepiej toleruje lekkie gleby o dużej zawartości składników organicznych, przepuszczalne, lekko kwaśne. Zwykle wysadzanie sadzonek do gruntu wypada około połowy maja , wówczas gleba jest dostatecznie ciepła i jest to optymalny czas do sadzenia .Stewia wówczas szybko zaczyna rosnąć i już po kilku tygodniach ma znaczne przyrosty jak poniżej.
 

stewia w czerwcu	stewia w lipcu

     Może być wskazane wykonanie prostych podpórek aby uniknąć złamań pędów pod ich własnym ciężarem.
 Niekorzystne dla stewii jest zalewanie korzeni nadmiarem wody i może prowadzić do zamierania roślin, toteż nie należy sadzić jej w niżej położonych częściach działki lub pozbawionych naturalnego odpływu nadmiaru wody ani tez nie podlewać w przesadny sposób.

stevia w lipcu - przywiązane główne pędy	stevia  3 tyg. przed zbiorem -110cm

    W przypadku uprawy w doniczce ważny jest odpowiedni drenaż.
Należy podkreślić , że uprawa stewii nie wymaga specjalnego przygotowania podłoża o ile nie jest to ciężka, gliniasta gleba. Temperatura podłoża podczas sadzenia stewii nie powinna być niższa od 10 C. Sadzonek nie należy natychmiast po rozpakowaniu narażać na silne działanie słońca, bowiem może zdarzyć się, że będą one nieco przesuszone po transporcie, w takim przypadku korzystne jest wystawienie roślin np. na parapet skierowany na wschód, co zapewnia optymalne naświetlenie, chroniąc jednocześnie rośliny przed silnym nasłonecznieniem występującym w godzinach południowych. Miejsce przeznaczone do posadzenia stewii powinno być nasłonecznione i w miarę możliwości osłonięte od wiatru, gdyż stewia w początkowym okresie wzrostu ma delikatne pędy i mogą być one uszkodzone przez wiosenne burze. Teoretycznie stewia znosi przymrozki do -6C lecz młode pędy są wówczas niszczone, co pozwala uprawiać ją w naszym klimacie wyłącznie jako roślinę jednoroczną, zaś przetrzymanie wykopanych roślin w ciepłych pomieszczeniach jest możliwe, o czym świadczą zarówno doświadczenia jak i dane z literatury.

stewia w gruncie - początek sierpnia

stewia w gruncie tuż przed zbiorem

i zbiór (2010)

Warto pamiętać że zbiór powinien być przeprowadzony możliwie późno, ponieważ jesienią liście staja się wyraźnie słodsze, praktycznie zbiór wypada zazwyczaj około połowy września lub nawet w pierwszych dniach października..

---