PEDAGOGIGA CZASU WOLNEGO

WYKŁAD I

05.10.2010

Zagospodarowanie czasu wolnego w sposób atrakcyjny.

wzrost ilości czasu wolnego

wycieczki do miast

spotkania towarzyskie

kino, teatr, TV

zajmowanie się samochodem

remonty

praca dodatkowa

Pedagogika - jest to nauka o wychowaniu i jego celach, metodach, środkach i formach organizacji. Zajmuje się procesami świadomego i celowego oddziaływania na rozwój człowieka we wszystkich fazach jego rozwoju.

Np. wyróżnia się pedagogikę dorosłych - andragogikę, kultury, naturalistyczną, ogólną, porównawczą, specjalną, społeczną, czasu wolnego i inne.

Formy spędzania czasu wolnego: (grupy czynności wolnoczasowych):

I.

1. Turystyka

2. Sport

3. Środki masowego przekazu

4. Teatry, filharmonie, wystawy, muzea

5. Samokształcenie

6. Amatorstwo artystyczne

7. Majsterkowanie

8. Hodowla amatorska

9. Zabawy i kontakty towarzyskie

10. Kolekcjonerstwo

11. Aktywność społeczna.

II.

1. Czytanie

2. Spotkania towarzyskie

3. Słuchanie radia

4. Oglądanie TV

5. Zajęcia turystyczne.

6. Czynne uprawianie sportu.

7. Korzystanie z teatrów, instytucji muzealnych.

8. Hobby

9. Słuchanie muzyki z płyt.

10. Spacery

11. Praktyki i zajęcia religijne.

12. Praca i działalność społeczna.

13. Inne formy.

„Pedagogika czasu wolnego” - brak jednoznacznego poglądu na jego stosowanie - wychowanie do spędzania czasu wolnego (Wojciechowski, Wroczyński, Gęsior, Chmielewski)

• Planowe działanie wychowawcze zmierzające do wyposażenia młodej generacji w umiejętności racjonalnego wykorzystywania wolnego czasu.

• Dyscyplina tworząca wzory postępowania zgodnie z potrzebami jednostki, nauka operacyjna zdolna w każdej sytuacji do skutecznego działania.

CZAS WOLNY - czas poza pracą zawodową pozostający do swobodnego i bezinteresownego bądź zgodnego z zamiłowaniami człowieka wykorzystania na wypoczynek.

Funkcje:

• Reprodukcja sił człowieka

• Konsumpcja

• Rozwój kulturalny

Dwa kierunki:

• Humanistyczny rozwój człowieka w atmosferze spontanicznej twórczości.

• Pogoń za dobrami materialnymi.

Fazy wykorzystania czasu wolnego według Opaschawski:

• Po II wojnie światowej - 50. Otworzenie sił człowieka

• 60. I 70. lata nastawienie na konsumpcję

• 80.90. lata myśl o rozwoju kulturalnym

J.Danecki:

• Nadwyżka pozostająca po wykonaniu prac o charakterze ekonomicznym „czas pozasłużbowy” - wydzielenie czasu

G.A. Prudieński:

• Czas poza pracą zawodową, który bywa wykorzystywany nie tylko na wypoczynek i rozrywkę, ale i na naukę do pracy, na podnoszenie kwalifikacji i pracę społeczną.

J.Dumazedier (socjolog):

• Czas, który pozostaje człowiekowi po wypełnieniu przez niego obowiązków zawodowych, domowych i szkolnych i jest przeznaczony na wypoczynek, rozrywkę i rozwój osobowości, aktywność.

A.Kamiński - podział instytucjonalny:

• Turystyka

• Sport

• Środki masowego przekazu

• Teatry, muzea,

• Amatorstwo artystyczne

• Hodowla

B.Gruszyna:

• Aktywna działalność twórcza

• Nauka i samokształcenie

• Indywidualne korzystanie z kultury (czytelnia)

• Zaspokojenie potrzeb kulturalnych o charakterze publiczno widowiskowym : kino, teatr

• Uprawianie sportu i turystyki

• Zajęcia amatorskie

• Zabawy z dziećmi

• Spotkania towarzyskie

• Bierny wypoczynek

• Bezczynność

• Zajęcia kulturalne (spożywanie %)

Z. Skórzyński:

Potrzeby i zajęcia:

• Amatorskie

• Aktywność fizyczna

• Towarzyskie

• Konsumpcyjne (o charakterze publiczno widowiskowym)

• O charakterze kameralnym i indywidualnym

G.Butler:

• Gry i zabawy

• Sporty

• Spotkania towarzyskie

• Amatorstwo muzyczne

• Roboty ręczne i majsterkowanie

• Tańce

• Miłośnictwo przyrody

• Literaturoznawstwo

• Kolekcjonerstwo i praca społeczna

TYPY CZASU WOLNEGO:

• Krótki ( w budżecie dnia roboczego)

• Średni (w ramach weekendów)

• Długi (podczas urlopu i wakacji)

• Wąski zakres - jako działalność zmierzającą ku wzrostowi kultury

• Szeroki zakres - konstrukcja teoretyczna , wartość informacyjna i praktyczna

WYKŁAD II

12.10.2010

KAMIŃSKI

TEZY:

1. „ Uwolniony czas” od pracy zarobkowej jako dobro społeczne wymaga wypełnienia go treściami. Kluczową sprawą stało się poznanie i analiza podstawowych mechanizmów ludzkiego działania. Ich wyjaśnienie można znaleźć w teorii potrzeb Maslowa.

1. Potrzeby niedostatku

2. Potrzeby ludzkiego rozwoju

Człowiek jest motywowany głównie na potrzebę rozwoju, której odmianę stanowi potrzeba samorealizacji. Polega na maksymalnym rozwijaniu i doskonaleniu wszystkich uzdolnień i możliwości jednostki, na jej twórczym działaniu dla własnego dobra i dobra otoczenia.

Kształtowanie potrzeb jest sprawą podstawową w wychowaniu nowoczesnego człowieka.

2. Człowiek jest istotą bio- socjo- kulturalną i wszystkie jego trzy sfery jego ludzkiej istoty stanowią jedność wzajemnie się dopełniającą.

Rozwój biologiczny wymaga pielęgnacji, wyrównania braków organizmu, pobudzanie rozwoju przez warunki korzystne dla środowiska. Rozwój społeczny polega na wrastaniu w grupy społeczne i przyswojeniu odpowiednich ról. Rozwój kulturalny - wrastanie w wartości kultury materialnej i duchowej.

Proces wychowania wymaga odrębnych sytuacji i działań.

RODZINA

SZKOŁA

PLACÓWKI OŚWIATOWO-WYCHOWAWCZE

% absolwentów przygotowanych do zawodu

% absolwentów, którzy wynieśli potrzebę uprawiania zajęć.

Metody wychowania do wczasów:

1. Metoda modelowania - imitacja rodziców i starszego rodzeństwa; przykład wychowawczy, który sam praktykuje propagowany przez siebie styl dla wczasowania.

2. Metoda zadaniowa - praktykowanie określonych wzorców wczasowania w toku uczestnictwa.

3. Metoda wpływu społecznego grupy rówieśniczej, stowarzyszeń.

4. Metoda manipulowania społecznie wartościowymi wzorami czasów.

Co daje czas wolny:

• Możliwość realizacji odwiecznej potrzeby zabawy

• Rozrywki przełamującej akcent życiowy

• Wyzwala wizje i fantazję

• Przemyślenie własnego stosunku do poszczególnych wartości

• Wspólne doznawanie i odtwarzanie przeżyć

• Zaspokojenie potrzeby sukcesu i ryzyka (sport, życie towarzyskie)

• Odnalezienie własnej autonomii wartości

• Stwarza wrażenie wolnienia się od brzemion trudnej kondycji życiowej

Czas wolny rozpatrywany od strony zdrowotno-produkcyjnej, przypisując takie atrybuty jak:

• Podnoszenie stanu zdrowia człowieka

• Przedłużenie okresu życia

• Podniesienia sprawności zdrowotnej

• Poprawę stosunków międzyludzkich

• Roszczenie możliwości adaptacyjnych człowieka

Cechy	Charakterystyka
Kompetencje	Umiejętności manipulowania wzorami wychowawczymi i uruchamianie adekwatnych procesów wychowawczych.
Czynniki efektywności	Emocjonalne angażowanie, postawa partnerska i umiejętności kierowania zespołem.
Model osobowości	Zamiłowanie do pracy wychowawczej, własne hobby, pasje twórcze, umiejętność przewodzenia, poczucie odpowiedzialności, rozległa wiedza, kultura ogólna wysokie morale.
Cechy uniwersalne	Umiejętność komunikowania się z ludźmi, życzliwe nastawienie, równowaga emocjonalna, dobre zdrowie i poczucie humoru

Styl demokratyczny, autokratyczny, nie ingerujący.

Chcąc wychować - sam musi być gruntownie wychowany.

Chcąc czynić innych lepszymi sam musi być dobry.

Chcąc dawać innym musi sam dużo posiadać.

Rola stanowisk wychowawczych:

1. Środowisko życia

2. Środowisko wychowawcze

3. Środowisko społeczne

1. Środowisko życia - zespół elementów otaczających strukturę człowieka : strukturę przyrodniczej, społecznej, kulturalnej które działają na niego stale lub przez dłuższy czas, często krótko ale intensywnie jako samorzutny lub zorganizowany system kształtujących go podniet .

2. Środowisko wychowawcze - część obiektywnego środowiska społecznego człowieka wraz z jego podłożem przyrodniczym i kontekstem kulturowym. Środowisko tworzą osoby, grupy społeczne, instytucje spełniające funkcje wychowawcze, jednostki i grupy (dzieci, młodzieży ,dorosłych) dążące do przyswajania wartości moralnych

3. zgodnych z nimi zachowań społecznych odpowiadających ideałowi społeczeństwa.

4. Środowisko społeczne - suma warunków tworzonych przez życie zbiorowe w celu kształtowania życia jednostki człowieka.

WYKŁAD III

19.10.2010

Spędzanie czasu wolnego korzystając ze środków masowego przekazu.

FUNKCJE MASOWEGO PRZEKAZU:

• Interkomunikacyjna

• Emocjonalno-motywacyjna

• Poznawczo-kształtująca

Czynniki wpływające na sposób spędzania wolnego czasu:

• Płeć

• Stan cywilny

• Typ gospodarstwa domowego

• Miejsce stałego zamieszkania

• Źródło otrzymywania i wysokość dochodu

• Wykształcenie

• Przynależność do grupy społecznej

• Stan zdrowia

Korzyści wynikające ze spędzania czasu wolnego, korzystając ze środków masowego przekazu:

• Socjalizacyjna (miłość do zwierząt, przyrody)

• Motywacyjna

• Debata i dyskusja

• Edukacja

• Lektura

• Rozrywka

• In te gracja

• Globalizacja

ZNACZENIE ZDROWOTNEGO WYPOCZYNKU:

• Odpoczynek polega na odreagowaniu zmęczenia i zniżenia utrudniających lub uniemożliwiających prawidłowe funkcjonowanie ustroju, a tym samym zapobieganiu powstawaniu szeregu niebezpiecznych chorób -> ISTOTA

• Zmęczenie i znużenie

Jest to spadek zdolność do pracy, które rozwinęło się podczas pracy i jest jego następstwem.

• Znużenie zwykle towarzyszy zmęczeniu lecz również występuje często niezależnie od stanu fizycznego ustroju.

• Powstaje w przypadku bodźców do aktywności umysłowej lub gdy zostaje naruszony

Normalny rytm aktywności.

• Jest bezpośrednim następstwem obciążenia organizmu ludzkiego wysiłkiem fizycznym lub umysłowym.

• Zmęczenie i znużenie należą do głównych przyczyn stanów przedzawałowych, przedwczesnej bezpłodności, wczesnej sklerozy i nadciśnienia, przedwczesnego starzenia się.

PRZYCZYNY PRZEWLEKŁEGO ZMĘCZENIA I ZNUŻENIA:



PRACA

Intensywność pracy niepewność (niestabilność)




HAŁAS

Komunikacyjny: Przemysłowy: Osiedlowy:

-drogowy -w zakładzie pracy -komunalny

-lotniczy - w otoczeniu zakładu pracy -mieszkaniowy

-kolejowy

ZANIECZYSZCZENIE ŚRODOWISKA

Szkodliwe substancje w atmosferze, Szkodliwe substancje w

wodzie i żywności: powietrzu w pomieszczeniu

- tlenek węgla zamkniętym:

- dwutlenek węgla, siarki, azotu - tlenek węgla

- fosforan, rtęć, ołów - dwutlenek węgla

- ropa naftowa - tlenek azotu

- radon

- dym papierosowy

-niedobór tlenu

TRUDNOŚCI WSPÓŁŻYCIA:

Brak życzliwości, uprzejmości i szczerości w tym ciasnota:

- w pracy

- w domu

- w otoczeniu (w sklepie na ulicy itp.)

ODPOCZYNEK NOCNY I DZIENNY:

• Sen nocny 3:8 ( 8h -> w pracy, 8h aktywności zawodowej, 8h snu) Skutek: dobry odpoczynek i samopoczucie

• Odpoczynek dzienny - jako odprężenie; odizolowanie od wszystkich hałasów, zgiełku maszyn; potrzeba pełnego odpoczynku ; słusznie kojarzy się z potrzebą nie myślenia o niczym i nic nie robieniu

WARUNKI DOBREGO ODPOCZYNKU:

1. Własne mieszkanie

1. Podstawowe środowisko codziennego odpoczynku

2. Każdy powinien mieć własny kąt

3. Możliwość urządzenia go wg własnych upodobań, gdzie czułby się bezpiecznie

2. Kontakt z przyrodą

1. Zapewnia najwartościowszy odpoczynek

2. Najlepszy jest odpoczynek na Świerzym powietrzu

3. Przyjazne środowisko to : słońce, woda, zieleń, świeże powietrze i przestrzeń

3. Życzliwość

1. Kultura codziennych kontaktów w rodzinie, zakładzie pracy, w sąsiedztwie i miejscach publicznych

2. Wykluczenie arogancji, nacisków wymuszeń

4. Bezpieczeństwo socjalne

1. Brak troski o byt własny i najbliższych, który zapewnia posiadanie stabilnej pracy i zarobku

2. Dobre warunki mieszkaniowe

3. Dobra perspektywa na przyszłość

5. Satysfakcja z dobra wykonywanej pracy

1. Dobra jakość wpływa korzystnie na jakość odpoczynku

2. Po pracy odbytej pomyślnie, odpoczynek przebiega w atmosferze satysfakcji, natomiast satysfakcja z odpoczynku maleje po złym przebiegu pracy

CZAS WOLNY W ŚRODOWISKU MIEJSKIM I WIEJSKIM



CZAS WOLNY (wg Jana Pięty)





Wypoczynek Praca nad sobą



Odpoczynek zabawa hobby

gry rozrywka

ODPOCZYNEK:

- cel, formy i część wypoczynku

- jest bierną stroną wypoczynku

- nie powinien być zbyt długi

GRY I ZABAWY:

- charakteryzują się jasno określonymi zasadami, których nieprzestrzeganie może być przyczyną dyskwalifikacji

ROZRYWKA:

- to zdecydowanie luźniejsza forma zabawy, zasady o ile w ogóle istnieją mogą być interpretowane bardzo swobodnie

HOBBY:

- zawiera w sobie cos z każdego rodzaju wypoczynku, będąc jednocześnie bardzo ważnym czynnikiem pracy nad sobą. Słowo to dosłownie oznacza zajmowanie się swoim ulubionym zajęciem.

Współczesne grupy wolno-czasowe:

1. Czytanie gazet

2. Słuchanie radia

3. Oglądanie TV

4. Zajęcia turystyczne i turystyka rekreacyjna

5. Spacery

6. Hobby

7. Praca i działalność społeczna np. wolontariat

8. Czynne uprawianie sportu

Skuteczny wypoczynek:

• Dobrowolny

• Rozwija i kształtuje zainteresowania/zdolności

• Zmniejsza stres i poprawia samopoczucie

• Pozwala na utrzymanie stanu zdrowia

• Wpływa na kulturę oraz kontakty społeczno-personalny

• Przynosi dochody (gdy płacimy niższą cenę za usługi)

Środowisko miejskie i wiejskie:

• Podstawowe różnice: liczba ludności

• Zwartość zabudowań

• Poziom zatrudnienia w rolnictwie

• Dostęp do ośrodków kultury, edukacji, służby zdrowia, rozrywki

• Poziom kształcenia

KULTURA: muzea, wystawy, filharmonie, teatry, kina

Edukacja i wychowanie:

• Uniwersytety

• Politechniki

• Akademie

• Biblioteka/czytelnie/wypożyczalnie

• Księgarnie/antykwariaty

• Internet

SPORT: m.in. pływanie, jogging, gry zespołowe, sztuki walki, aerobik, taniec

AMATORSTWO ARYSTYCZNE :

• Sztuki plastyczne

• Fotografia

• Granie na instrumentach muzycznych

• Tkactwo

• Itp.

AMATORSTWO TECHNICZNE:

• Budownictwo

• Stolarstwo

• Ślusarstwo

• Malarstwo (remontowe)

• Itp.

PRACE SPOŁECZNE:

• Wolontariat

• Domy pomocy i opieki społecznej

• Domy dziecka

• Kościoły i klasztory

• Organizacje np. WOŚP

AGROTURYSTYKA:

• Uczestniczenie w pracach polowych

• Spędzanie wolnego czasu z dala od cywilizacji

• Zapoznanie się z urządzeniami rolniczymi

• Możliwość spróbowania swoich sił w rzemiośle ludowym

• Podpatrywanie i pomoc przy hodowli zwierząt gospodarstwa domowego

INNE FORMY: spacery, zbieranie grzybów, wędkarstwo, jeździectwo, polowania

WYKŁAD IV

26.10.2010

FUNKCJE CZASU WOLNEGO:

• Wypoczynkowa - wynika z aspektu higieniczno-zdrowotnego i polega na regeneracji sił fizycznych i psychicznych organizmu poprzez wypoczynek czynny i bierny.

• Rozrywkowa- kompensowanie nudy dnia codziennego poprzez zajęcia w których dominuje odprężenie psychiczne (gry, zabawy) społeczno-aktywizująca realizowanie zajęć odbywających się w otoczeniu innych osób, przez to pomaga rozwijać społecznie kształtować zasady współżycia z innymi ludźmi.

• Rozwój zainteresowań i uzdolnień - polega na celowym stwarzaniu sytuacji wychowawczych w wyniku których można rozbudzić określone zainteresowania.

FORMY SPĘDZANIA CZASU WOLNEGO:

• Funkcja rozwijająca osobowość - poznanie i odbiór cudzej twórczości (wystawy, koncerty)

• Funkcja udoskonalająca osobowość człowieka (muzyczne, fotografowanie, samokształcenie)

• Funkcja przywracająca i utrzymująca równowagę człowieka (zajęcia sportowo rekreacyjne)

Współczesne formy spędzania czasu wolnego: sport, turystyka, instytucje kulturalne, amatorstwo artystyczne.

Niewłaściwe formy spędzania wolnego czasu: przemoc i agresja, subkultury, sekty, dzieci ulicy

Metody redukowania zachowań agresywnych:

1. Uwalnianie nagromadzonej energii

2. Uwalnianie nagromadzonych emocji

3. Modelowanie nieagresywnych zachowań

4. Rozwijanie empatii

5. Unikanie tzw. De humanitaryzacji stosunków międzyludzkich

STRES: to stan wzmożonego napięcia określony jako normalna reakcja biologiczna każdego organizmu; normalne fizjologiczne zjawisko związane z procesami życia; reakcja na codzienne wyzwania i życiowe zmiany zarówno pozytywne jak i negatywne.

Czynniki stresogenne:

- zewnętrzne tkwiące w środowisku w jakim żyje człowiek np. duży hałas, zanieczyszczenie środowiska

- wewnętrzne tkwiące w samym człowieku nierealistyczne oczekiwanie na nagrodę, pomoc finansową

ZASADY RADZENIA ZE STRESEM W CZASIE WOLNYM:

• Utrzymanie kontaktu z naturą

• Uprawianie sportu masowego

• Zdrowe odżywianie

• Unikanie palenia papierosów, picia kawy, alkoholu

• Nie starać się być perfekcjonistą

• Rozwijanie poczucia humoru

• Stawianie realistycznych celów

• Lepsze gospodarowanie czasem

• Nie troszczyć się o rzeczy, na które nie mamy wpływów

ZAGROŻENIA I OZNAKI WYNIKAJĄCE Z NIEPRAWIDŁOWEGO GOSPODAROWANIA CZASEM:

• Trudności w relaksowaniu się

• Niemożność cieszenia się wypoczynkiem

• Utrzymujące się poczucie zmęczenia i znużenia

• Poczucie że stale brakuje nam na cos czasu

• Obniżony nastrój

• Rosnąca ilość zachowań impulsywnych a nawet agresywnych

• Zakłócenia snu

• Zaburzenia apetytu

• Problemy zdrowotne (bóle głowy, brzucha)

• Nadużywanie % , palenie papierosów

STRATEGIE UMIEJĘTNEGO GOSPODAROWANIA CZASEM WOLNYM:

1. Należy ustalać priorytety - szeregowanie zadań od najważniejszych do mniej ważnych

2. Koncentracja na sprawach najpilniejszych a nie na dawnych czy czekających problemach

3. Nie należy robić kilu rzeczy na raz

4. Większe zadania realizować etapowo

5. Każdego dnia trzeba znaleźć cza na relaks i rekreację

6. Należy śpieszyć się powoli

7. Należy być elastycznym w planowaniu swojego czasu (rezerwacja czasu na nieprzewidziane czynności)

8. Należy prowadzić kalendarze swoich zajęć

9. Zastanawiać się nad wybranymi celami i zmieniać je w razie potrzeby

10. Trzeba zadania do wykonania rozkładać w czasie

REGUŁY:

• Nie wydawać rozkazów, dać wybór

• Nie atakować, a pokazywać uczucia

• Nie zadawać a dużo pytań

• Unikanie kazań

• Przedstawiać oczekiwania

DEKALOG DLA WYCHOWAWCÓW:

1. Nie upokarzać młodego człowieka, bo on tak jak ty ma silne poczucie własnej godności

2. Nie stosować metod, których w przeszłości nie akceptowałeś

3. Pozwalanie dokonywania wyboru

4. Przeproszenie i wytłumaczenie, jeśli zachowałeś się nie właściwie

5. Nie mówić źle o danej osobie

6. Nie mówić „zrób to bo jak tak chcę” uzasadnić czemu

7. Nie mówić z góry

8. Nie trzeba być za wszelką cenę konsekwentnym

9. Gdy nie wiesz jak postąpić, rozwijaj empatię

10. Czasem bądź adwokatem własnej osoby

CZYNNIKI WARUNKUJĄCE ILOŚĆ WOLNEGO CZASU:

• Status i wiek

• Rodzaj szkoły bądź uczelni

• Ilość czasu wolnego posiadanego przez dana osobę i możliwość twórczego wykorzystania

• Prawidłowa organizacja zajęć

• Istniejąca moda

• Warunki materialne

DIAGNOZA ILOŚCIOWA CZASU WOLNEGO MAIRY:

• Czasu

• Wydatków

• Intensywności uczestnictwa w formach czasu wolnego

• Infrastruktura

BUDŻET CZASU - polega na zapisie danych czasowych metodą ankietową, wyrażona liczbą minut lub procentami dobowego, tygodniowego czasu poświęconego na poszczególne czynności, które zostały zliczone do przedziałów czasu wolnego: średni czas trwania czynności oraz przeciętny czas wykonywania czynności. Łącznikiem między tymi miarami jest wskaźnik częstotliwości, czuli odsetek respondentów ankiety wykonywujących daną czynność.

!




Odpoczynek ----- zabawa ------- praca nad sobą

Racjonalny

dobry poziom kulturalny

wzbogacenie osobowości

(Walczak 1996)

Czynności dobrze spełniające psychospołeczne funkcje są czynności wczasowania, zwłaszcza gdy są świadome i dają:

• Odprężenie fizyczne i psychiczne

• Zaspokajają potrzeby rozwoju

• Pobudzają osobowość do ekspresji

• Ukierunkowują działania ku wartościowemu życiu

W wymiarze społecznym:

• Przyczyniają się do lepszej komunikacji międzyludzkiej

• Dostarczają społecznych pożądanych wzorów kultury

• Umożliwiają szerokim rzeszom pozytywne współzawodnictwo w wielu sferach społecznego działania

WYCHOWANIE DO SPĘDZANIA WOLNEGO CZASU - czynniki subiektywne:

• Płeć

• Rodzaj wykonywanej pracy

• Wiek

• Stan zdrowia

• Stan i rodzaj zmęczenia

WYKŁAD V

02.11.2010

Czas wolny wśród młodzieży miejskiej (wzory zachowań):

1. Wzór intelektualny - kształcenie, dokształcanie

2. Wzór społeczny - akcje społeczne.

3. Wzór artystyczny.

4. Zajęcia techniczne.

5. Wzór sportowy.

6. Wzór turystyki.

7. Uczestnictwo w kulturze.

8. Wzór towarzyski.

9. Wzór patologiczny.

Czas wolny wśród młodzieży wiejskiej:

1. Typ odbiorcy środków masowego przekazu (oglądanie TV)

2. Typ zorientowany na współżycie w grupie (czytanie książek, rozmowy towarzyskie)

3. Typ poszukujący rozrywki w zakresie zabawy tanecznej

4. Typ przejawiający aktywność twórczo-ekspresyjną

5. Typ sportowca (stałe uprawianie sportu)

6. Typ zorientowany na konsumpcję kulturalną z wyłączeniem zachowań zorientowanych na środki masowego przekazu.

RYTM ŻYCIA

czas wolny mężczyzn

czas wolny kobiet

czas pracy mężczyzn

czas pracy kobiet

Czynniki warunkujące czas wolny wśród młodzieży:

• wiek i status młodzieży

• rodzaj szkoły i lata nauki

• ilość czasu posiadanego przez ucznia i możliwość jego spożytkowania twórczego (kółka teatralne)

• prawidłowa organizacja zajęć ucznia w domu i szkole

• istniejąca moda

• warunki materialne rodziców i opiekunów

• posiadanie przez domy rodzinne środków masowego przekazu

• wykształcenie i kultura życia codziennego rodziców

• stosowane formy spędzania czasu wolnego przez osoby dorosłe (rodzeństwo) w dni powszednie i świąteczne

• wytworzone tradycje i nawyki w zakresie kulturowego wypoczynku w czasie wolnym

• środowisko lokalne

Miary wydatków na cele czasu wolnego:

• wielkości absolutne i względne

• ujęcie dynamiczne i statyczne

• ceny stałe i zmienne

• waluty danego kraju i obca

• skali określonego kraju, regionu, skala międzynarodowa

• wysokość określa pojemność rynku

• odnoszone do grup dochodowych, poziomu cen, grup wiekowych, miejsc zamieszkania, poziomu wykształcenia

• odzwierciedlają popyt

• zestawienie wydatków w formie dobra - usługi

Wydatki:

1. utrzymanie domu

2. usługi osobiste

3. zakupy osobiste

4. paliwo, bilety

5. rekreacja

6. prywatne kształcenie

7. działalność religijna

8. turystyka zagraniczna

Miary intensywności uczestnictwa:

Odsetek osób korzystających w badanym w badanym okresie z danej formy czasu wolnego miara stopnia rozpowszechnienia i demokratycznej danej formy wypoczynku.

Infrastruktura czasu wolnego:

Środki trwałe służące potrzebom wypoczynku (obiekty sportowe, placówki kulturalne) jak też w odniesieniu do naturalnego wyposażenia w tereny służące rekreacji (parki narodowe). Ważna jest statystyka krajów i zakres infrastruktury będącej częścią konsumpcji zbiorowej.

Katalog miar infrastrukturalnych (jest szeroki) :

• Liczba miejsc w teatrach, na stadionach

• Liczba bibliotek, tytułów w księgarniach, liczba domów kulturalnych

• Liczba boisk sportowych, terenów rekreacyjno-sportowych, pływalni

• Potencjał hotelarsko-gastronomiczny, biura podróży i oferowane przez nie wycieczki, baza wczasowa

• Naturalne warunki wypoczynku, liczba i powierzchnia Parków Narodowych i parków Krajobrazowych, skansenów, zabytków i pamiątek narodowych, dostępne plaże i jeziora

Klasyfikacja czasu wolnego(wg. A.Kłoskowskiej):

• Układ I - kontakty nieformalne i osobiste (zakres jednostkowy)

• Układ II - lokalne instytucje kulturalne (zakres lokalny)

• Układ III - środki masowego przekazu (zakres ponadlokalny)

Interpretacja E.Wnuk -Lipiński - rozszerzył o 1 układ:

• Układ I - dom

• Układ II - lokalne instytucje i kontakty poza domem

• Układ III - środki masowego przekazu

• Układ IV - wyjazdy, turystyka

Czas interpersonalny ( układ I), czas instytucjonalny (układ II ) i czas medialny (układ III).

Klasyfikacje powinny być dostosowane do danych statystycznych, które operują wykazem grup, produktów i usług sporządzonych w myśl klasyfikacji podziału na branże i resorty.

WYKŁAD VI

09.11.2010

ZNACZENIE SPORTU MASOWEGO W ŻYCIU CZŁOWIEKA:

„Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu”

Sport to formy aktywności fizycznej i umysłowej, świadoma działalność mająca na celu podnoszenie sprawności fizycznego.

Sport to element kulturowo-cywilizacyjny, który polega na systematycznym uprawianiu ćwiczeń.

Funkcja zdrowotna:

Sport jest związany z naturą człowieka:

- pomaga w rozwoju ruchowym człowieka

-powoduje rozwój układów mięśniowych

-usprawnia krążenie

-sposób wyładowania nadmiaru energii

-warunek zachowania zdrowia i odpowiedniej kultury fizyczno-biologicznej

Nikt nie powinien zaniedbywać różnych form sportu. Wysiłek fizyczny to podstawa kanonu zdrowotności człowieka.

Funkcja wychowawcza:

Sport przyczynia się do fizycznego i psychicznego rozwoju człowieka. Jest to:

-sposób rozwijania procesów poznawania

-istotny czynnik samokontroli

-rozwija intuicję człowieka i jego wyobraźnię i odpowiedzialność

-rodzi umiejętności podejmowania świadomych decyzji

-budzi naturalne zamiłowanie do zabawy oraz gier

-pozwala na przeżywanie radości z lat dzieciństwa

-jest źródłem satysfakcji

- oczekiwaną przez dzieci i młodzież przerwą w czasie nauki

-stanowi okazję do chwil relaksu

-jest alternatywą dla szerzących się patologii społecznych

Funkcja integralno-społeczna:

Sport stwarza pozytywne warunki rozwoju życia społecznego:

-wymaga współdziałania

-jest przyczyną nawiązywania i odbudowywania między ludźmi nowych relacji interpersonalnych

-uczy wzajemnego poszanowania, siebie nawzajem, pomocy drugiemu człowiekowi

-stanowi funkcję integracyjno-społeczną

Funkcja widowiskowo-ekonomiczna:

Sport spełnia istotną funkcję w zakresie kultury masowej:

-dostarcza każdemu człowiekowi nie tylko przyjemności widowiskowej lecz także określonych emocji, wrażeń

-zaspokaja potrzebę dużej części społeczeństwa patrzenia na rywalizację sportową

To ważny element ekonomiki:

-dostarcza korzyści finansowych

-wiąże się z wydatkami materialnymi , złączony jest x tym faktem wielki przemysł, kapitał ludzki, biznes

Cechy sportu masowego:

-nie stawia bariery niedostępności i ograniczoności dla uczestników

-nie ogranicza wachlarza dyscyplin

-dopuszcza różne formy uczestnictwa sportowego

-nie przesądza o wyniku sportowym

-nie eliminuje mniej lub inaczej sprawnych

-nie określa kategorycznie momentu w którym powinna nastąpić sportowa inicjacja, stwarza szansę na ten rodzaj samorealizacji w chwili gdy uczestnik podejmie taką właśnie decyzję

„Sport to zdrowie”

Sport masowy jest realizowany poprzez np. organizacje imprez sportowych, uczestnictwo w różnego rodzaju rozgrywkach między drużynami, udziału w zawodach, organizacji prowadzenie obozów, itp.

Sporty zespołowe są bardziej rozwijające. Sport uczy szybkiego podejmowania decyzji i pracy w drużynie, uczy odpowiedzialności za to co się robi, wymaga zdecydowania i dynamiki, zmusza do poprawy umiejętności, uczy wytrwałości i upartości.

Korzyści ze sportu:

Uprawianie sportu jest korzystne z punktu widzenia:

-higieny życia

-medycyny

-psychologii

-podatności na urazy

-osteoporoza

-nadciśnienie

Pływanie:

-poprawia ogólny stan zdrowia i koordynację

-wpływa na proporcje ciała

-wpływa na prawidłową postawę ciała

-zapobiega skrzywieniom kręgosłupa

-uodparnia organizm na przeziębienia i opóźnia proces starzenia

-wpływa na układ oddechowy i krążenia

-korzystnie wpływa na układ krwionośny

Jogging:

-poprawia stan zdrowia

-poprawia sprawnoścći wydolność fizyczną

-środek antystresowy

-dodaje energii

-zwiększa pewność siebie i samopoczucie

-uczy cierpliwości i akceptacji swojego ciała

-usprawnia układ krążenia

-wzmacnia serce i układ oddechowy

-obniża ciśnienie

-zwiększa wytrzymałość i odporność organizmu

-redukcja tkanki tłuszczowej

NIEWŁAŚCIWE SPĘDZANIE CZASU WOLNEGO:

W czasie wolnym organizacja i rodzaj zajęć zależy m. in. od:

-preferencji i zainteresowań, przyzwyczajeń danej osoby

-wieku

-rodzaju wykonywanej pracy

-innych obowiązków

-ilości dostępnego czasu (dzień powszedni, weekend, urlop, wakacje)

-możliwości finansowych

Przyczyny niewłaściwego spędzania czasu wolnego::

-brak autorytetów, wzorców do naśladowania

-zachowania dewiacyjne wśród dzieci i młodzieży

-łatwy dostęp do używek, alkoholu i narkotyków

-brak zainteresowania ze strony bliskich osób

-napływ ideologii subkultur młodzieżowych

-ucieczka od tradycyjnych wzorów współżycia społecznego

Przemoc i agresja wśród młodzieży:

-pijaństwo

-czyny zabronione przez nieletnich

Zachowania młodych kibiców podczas imprez sportowych:

1. kibice zwykli

2. pseudokibice

3. fani

4. hools

5. szalikowcy

6. rowdyści (wandalizm, część to szalikowcy)

Subkultury-grupa społeczna - jej kulturę wyodrębniono wg. jakiegoś kryterium np. zawodowego .

Przyczyny agresji:

-tłumione w rodzicie, istniejące w szkole, grupie rówieśniczej, wpływ mediów

Profilaktyka społeczna - wczesne działania obejmujące redukcję stanów zagrożenia moralnego, zdrowotnego, kulturalnego, społecznego oraz organizowania przez wychowawcę formy pomocy wspierającej pomyślny rozwój

Rodzaje: wychowawcza, społeczna, specjalna, ogólna, opiekuńcza

Zmniejszenie agresji:

-zmiana warunków egzystowania młodych ludzi

-redukcja okazji do zachowań agresywnych

-zmiana mentalności młodego pokolenia

-stworzenie realnej szansy na realizację marzeń

-uwalnianie nagromadzonej energii poprzez: jazdę rowerem, pływanie, prace na działce, zmywanie naczyń

Metody redukowania zachowań agresywnych:

-uwolnienie nagromadzonej energii i emocji

-modelowanie nieagresywnych zachowań

-rozwój empatii

-unikanie dehumanizacji stosunków międzyludzkich

WYKŁAD VII

16.11.2010

Czynniki warunkujące ilość czasu wolnego:

• wiek i status

• rodzaj szkoły i lata nauki

• możliwość twórczego spożytkowania czasu

• prawidłowa organizacja zajęć

• istniejąca moda

• warunki materialne grup

• posiadanie przez domy rodzinne środków masowego przekazu

• wykształcenie i kultura osobista

• stosowane formy spędzania czasu wolnego w dni powszednie i świąteczne

• wytworzone tradycje i nawyki w zakresie kulturowego wypoczynku w czasie wolnym

• środowisko lokalne

Infrastruktura czasu wolnego:

• aspekt praktyczny

• problem jakości

Typologia struktury czasu wolnego:

• jakości

• warunki społeczne i psychologiczne ( rozważania o naturze ludzkiej)

Czynności w czasie wolnym:

• gry i zabawy

• sport masowy

• loterie i gry pieniężne

• kółka dramatyczne (kola zainteresowań)

• udział w tańcach

Weryfikacja empiryczna czasu wolnego dzielona jest na :

• kultura (bierna i czynna)

• rekreacja (bierna i czynna) -> życie towarzyskie, gry i zabawy, turystyka, sport masowy

Typologia czasu wolnego:

• czas wolny pod wpływem pracy

• czas komplementarny

• czas na regenerację zdrowia fizycznego i psychicznego (wypoczynek w domu i poza nim)

Lindem: czas podażowy i popytowy

Wikermann: wypoczynek rynkowy i nierynkowy

Podstawowy wyróżnik czasu wolnego: usługi kulturalno - rekreacyjne.

• potrzeby rzeczywiste

• potrzeby otoczkowe

Czas wolny daje możliwość rozrywki, zabawy, wyzwala iluzje i fantazje.

Elementy tworzące formę wykorzystania czasu wolnego:

1. Motywowanie czasem wolnym:

1. swoboda zachowań konsumpcyjnych „luz”

2. uzewnętrznienie tłumionych potrzeb

3. ekspresja osobowości

4. ekspansja, przybierająca także postać mobilną

5. elitarny charakter niektórych preferencji

2. Warunkowane konsumpcję rynkową:

1. uzależnienie od nabywania posiadanie dóbr (rzeczy)

2. uzależnienie od stanu zaopatrzenia rynku

3. wpływ determinacji dochodowej na realizację popytu

4. masowość zjawisk

5. wzrost znaczenia czasu instytucjonalnego

Prawo Engela: w miarę wzrostu dochodów maleje udział wydatków na żywność a w stosunkowo szybciej rosną wydatki na artykuły przemysłowe, zwłaszcza trwałego użytku

Prawa:

1. wraz ze wzrostem dochodów spada proporcja wydatków na żywność

2. w miarę wzrostu dochodów wydatki na mieszkanie, opał i światło skokowo wzrastają

3. w miarę wzrostu dochodów zwiększają się proporcje (udział) wydatków na potrzeby dalsze lub luksusowe




W zależności od czynności jakie można wykonywać wyróżniamy 3 rodzaje czasu:

1) interpersonalny (rozmowy w rodzinie i sąsiadami, spacery, odpoczynek bierny, hobby, spotkania, zabawy)

2) instytucjonalny (praktyki religijne, teatr, kino, koncerty, spot, wycieczki, praca społeczna, czynny kontakt z kulturą)

3) apersonalny (medialny czas, kontakt z kulturą za pomocą TV, radia, pracy, książek, słuchania nagrań)

WYKŁAD VIII

30.11.2010

Znaczenie pracy fizycznej i umysłowej w czasie wolnym.

Rola aktywności ruchowej dotyczy nie tylko jej pozytywnego wpływu na zdrowie fizyczne i psychiczne, ale także jej walorów wychowawczych w kształtowaniu nawyków kulturalnego spędzania czasu wolnego. Rekreacja ruchowa jako wypadkowa czasu wolnego posiada nie tylko wartości rozrywkowe, ale również wychowawcze.

Należy pamiętać, że przez aktywną formę wypoczynku można doskonalić szereg cech osobowości takich jak:

• Systematyczność

• Odwagę

• Wytrwałość

• Koleżeńskość

• Uczciwość

• Punktualność

Już samo doskonalenie sprawności fizycznej stanowi jeden z elementów wychowania- wychowania fizycznego.

Do skutków dodatnich zalicza się zwiększenie zasobów czasu wolnego, który można przeznaczyć na naukę, odpoczynek.

Do ujemnych zalicza się szereg skutków biologicznych i psychicznych, których przyczyną jest ograniczenie aktywności ruchowej poniżej fizjologicznego poziomu.

Nasze mięśnie stanowią 30-40% masy ciała. Podczas nasilonej czynności posiadają one zdolność zwiększania przemiany materii w stopniu niedostępnym dla innych tkanek i narządów.

Praca mięśni wywiera bardzo duży wpływ na wiele funkcji naszego ustroju.

Do najbardziej rozpowszechnionych chorób cywilizacyjnych zalicza się :

• Choroba wieńcowa

• Choroba nadciśnieniowa

• Nerwice

• Choroby układu krążenia

• Miażdżyca

• Otyłość

• Cukrzyca

• Choroby wrzodowe układu pokarmowego

• Choroby uczuleniowe

Przyczyną takiego stanu naszej cywilizacji są:

• Zjawisko stresu ( stany ciągłych napięć i znużenia )

• Brak ruchu

• Niewłaściwa dieta

Uciążliwość środowiska wielkomiejskiego jest czynnikiem:

1. Dużego zagęszczenia ludności wielkich miast na stosunkowo małym obszarze

• Ruchu ulicznego i hałasu

• Pyłów i gazów przemysłowych

• Rosnących odległości i trudności komunikacyjnych związanych z dojazdami do pracy, szkoły

• Ogólnej nerwowości

• Atmosfery stałego pośpiechu bardzo wyczerpującej układ nerwowy

• Jednostajnego, długotrwałego wysiłku fizycznego

• Emocjonalnego napięcia układu nerwowego

• Wyobcowania z kręgu rodziny i przyjaciół

• Nadużywania leków i środków pobudzających

Czynniki pozytywnie oddziaływujące na człowieka to:

• Ruch

• Powietrze

• Woda

• Słońce

Instytucje mogące realizować program wychowania do aktywności ruchowej to:

• Rodzina

• Szkoła

• Oraz wszystkie instytucje powołane do zaspokojenia potrzeb rekreacyjno - sportowych młodzieży

Formy ruchu:

• Jazda na rowerze

• Marsze i biegi

• Gimnastyka

• Narciarstwo

• Oraz wszystkie formy turystyki połączone z aktywnością ruchową

INSTYTUCJE KULTURALNE SPOSOBEM NA ZAGOSPODAROWANIE CZASU WOLNEGO

Wolny czas mądrze wypełniony odpowiednimi zajęciami ma zasadnicze i pozytywne znaczenie dla rozwoju osobowości jednostki.

Czas wolny racjonalnie przeznacza się na:

1. Odpoczynek, tj. Regenerację sił fizycznych i psychicznych

2. Rozrywkę, która sprawia przyjemność

3. Działalność społeczną o charakterze dobrowolnym

4. Rozwój zainteresowań i uzdolnień jednostki przez zdobywanie wiedzy i amatorską działalność artystyczną, techniczną, naukową czy sportową

Istnieją różne czynniki od których zależy formułowanie definicji czasu wolnego. Są to m.in. :

• warunki środowiskowe

• poziom materialny życia

• tradycje kulturowe

• poziom intelektualny społeczeństwa i jednostek

CZAS WOLNY DZIECI I MŁODZIEŻY JEST KATEGORIĄ RÓŻNĄ NIŻ CZAS WOLNY DOROSŁYCH

Różnice:

• Jest dłuższy

• Mniej urozmaicone formy spędzania go

• Większa kontrola i opieka ze strony dorosłych

• Większy jest udział odpoczynku biernego

• W mniejszym stopniu jest to czas w którym zachowanie dzieci stanowi dziedzinę swobodnego wyboru form i miejsca wykorzystania czasu wolnego

Czas wolny dzieci i młodzieży występuje w 3 podstawowych kategoriach:

• Czas dyspozycyjny np. czas wolny w pracach społecznych, samodzielna pomoc w pewnych pracach w domu rodzinnym

• Czas wpół wolny np. udział w pracach społecznych, samodzielna pomoc w pewnych pracach w domu rodzinnym

• Wczasowanie, np. spędzanie czasu wolnego na koloniach, zimowiskach, w innych placówkach wczasowych

Czas wolny można rozpatrywać w kategorii rozwoju kulturalnego młodzieży. O sposobie wykorzystania tej wartości decyduje wychowanie, które musi być tak zorganizowane, aby od najmłodszych lat kształtować umiejętność racjonalnego spędzania czasu wolnego.

Funkcje wychowawcze czasu wolnego:

• Służy on wypoczynkowi odnawiającemu zdolności produkcyjne człowieka

• Służy zdrowiu fizycznemu i psychicznemu

• Służy nabywaniu i doskonaleniu kwalifikacji zawodowych i zwiększaniu zasobu wiedzy ogólnej

• ma znaczenie fizjologiczne - pozwala na zregenerowanie sił i usunięcie fizycznego i psychicznego zmęczenia z organizmu

• Służy on rozwijaniu osobowości człowieka i uczestnictwo w życiu społecznym

Instytucje i placówko działalności kulturalno-oświatowej:

• Dają możliwość rozwijania zainteresowań, zajęcie czasu wolnego, jest ich bardzo mało, bywa że korzystanie z nich jest często drogie, oferty tych placówek odbiegają od wymagań młodzieży, w małych miasteczkach z braku funduszy placówki te są likwidowane

Dom kultury:

FUNKCJE:

• mają kształcić, dawać możliwość na spędzanie czasu wolnego

• wychowawcza, urozmaicić dzień i wychowuje

• kreatywna

• opiekuńcza

• edukacyjna

• rekreacyjna (relaks, wypoczynek, zabawa)

Świetlice:

TYPY:

• szkolna

• osiedlowa

• parafialna

• zakładowa

• środowiskowa

• szpitalna

Zadania świetlicy szkolnej:

• opieka nad dziećmi aż do momentu przyjścia rodziców

• pomoc w nauce

• wypełnianie czasu wolnego

• prowadzenie zajęć korekcyjnych

• prowadzenie sekcji zainteresowań

• prowadzenie stołówki

Funkcje świetlic:

• wychowawcza-spełnia ją głównie szkoła podstawowa

• ekonomiczna-opieka w sensie dożywiania osób ze środowisk patologicznych

• edukacyjna-pomoc w nauce

Formy pracy:

• zbiorowe

• indywidualne

Biblioteka i czytelnia:

• szkolna

• publiczna

• specjalistyczna

• pedagogiczna

Funkcje:

• rozwijanie kultury czytelniczej

• rozwijanie technik samokształcących

• uczestnictwo w realizacji zadań dydaktyczno - wychowawczych szkoły

• udostępnienie zbiorów, udzielanie pomocy, informacji, analiza stanów czytelnictwa, organizacja konkursów

Galerie handlowe:

Funkcje:

• Ekonomiczna

• Edukacyjna

• Rozrywkowa

• Społeczna

• Wychowawcza

TEATR łączy obraz z dźwiękiem, ukazuje bezruch lub ruch. Może odwołać się do zmysłu węchu lub dotyku.

Rodzaje widowisk:

• Opera

• Operetka

• Balet

• Pantonima

• Teatr plastyczny

Teatr:

• lalkowy

• szkolny

• objazdowy

• kukiełkowy

• uliczny

• radiowy

Funkcje:

• Propagandowa

• Estetyczna

• Informatywna

• Usługowa (dostarczanie rozrywki)

Kino:

Funkcje:

• wychowawcza

• rozrywkowa

• naukowa

• kreatywna

• relaksacyjna

Muzeum-instytucja powołana do gromadzenia

Funkcje:

• Ochronna

• Edukacyjna

• Estetyczna

ZOO :

Funkcje:

• Edukacyjna

• Rekreacyjna

• Wychowawcza

Obiekty sportowe: park, stadion, lodowisko

WYKŁAD IX

07.12.2010

Formy aktywności związane z konsumpcją czasu wolnego:

1. aktywność dobowa : wypoczynek bierny tj. oglądanie TV, czytanie książek, gazet i czasopism, rozmowy rodzinne, spacery

2. aktywność weekendowa: aspekt turystyczny ( nastąpił spadek o około 15%)

3. aktywność urlopowa: wg POT w 2009 roku nastąpił spadek o 16%

Czas: interpersonalny, instytucjonalny, personalny.

Budżet czasu wolnego: społeczny, poświęcony na czynności fizjologiczne, czas dowolnie wykorzystany.

1. Zasada podmiotowości (dzieci podmiotem TV ).

2. Przystępność informacji.

3. Zasada atrakcyjności i aktualności.

4. Zasada komplementarności oddziaływania TV.

5. Zasada sprzężenia zwrotnego.

6. Zasada cykliczności programów TV.

1

---