vademecum ubespieczeń (40str), Podstawy ubezpieczeń, Podstawy ubezpieczeń


LITERATURA:

1. VADEMECUM UBEZPIECZEŃ

praca zbiorowa pod redakcją Tadeusza Songowskiego

2. UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE

Tadeusz Songowski

Pomiar oraz wycena ryzyka - główne zadania zakładu ubezpieczeń.

Ogół wydarzeń przyszłych kojarzy się z niepewnością (niepewność lub ryzyko).

Niepewność dzielimy na:

  1. niemierzalna część wydarzeń przyszłych;

  2. mierzalna.

W odniesieniu do niepewności mierzalnej możemy posługiwać się ryzykiem.

Ryzyko mierzalna część niepewności.

Niebezpieczeństwo - oznacza tylko i wyłącznie pewien element ryzyka. Niebezpieczeństwo jest przyczyną ryzyka lub źródłem ryzyka. Jest pojęciem dynamicznym.

Czynnik ryzyka - niebezpieczeństwo.

Zagrożenie - jest zbliżone do niebezpieczeństwa ale oznacza inną sytuację. Zagrożenie jest pojęciem statycznym jest to pewien stan.

Ryzyko - prawdopodobieństwo nastąpienia określonego rezultatu. Każde ryzyko charakteryzuje się:

  1. wielość ryzyka;

  2. stopień prawdopodobieństwa.

Ryzyko (związane z miarami statystycznymi i rachunkami prawdopodobieństwa).

Ryzyko - prawdopodobieństwo wyniku innego niż oczekiwany.

Ryzyko - dyspersja rezultatów rzeczywistych i oczekiwanych.

Ryzyko jako przedmiot ubezpieczenia.

Ryzyka majątkowe np. utrata aktywów.

Ryzyka osobowe np. utrata życia, zdrowia.

Ryzyko jako możliwość wystąpienia straty, możliwość uzyskania konkretnego rezultatu.

Podział ryzyka wg:

  1. Kryterium przedstawiania skutków w formie pieniężnej:

    1. ryzyka finansowe,

    2. ryzyka niefinansowe

ad a) wszystkie ryzyka, których skutek możemy przedstawić w formie pieniężnej.

ad b) skutków nie możemy przedstawić w formie pieniężnej.

Zarówno ryzyka finansowe jak i niefinansowe są ryzykami ubezpieczalnymi.

  1. Kryterium ilościowego zasięgu skutków.

    1. ryzyko fundamentalne;

    2. ryzyko partykularne.

ad a) zagrażają szerszemu ogółowi niezależnie od wykonywanych działalności i posiadanego przez nie dobra. (materialne i niematerialne)

ad b) ryzyko szczególnie dotyczy określonego rodzaju działalności lub posiadanego określonego rodzaju dóbr.

Ryzyka fundamentalne i partykularne mogą podlegać ubezpieczeniu.

  1. Kryterium liczby możliwości

    1. ryzyko czysto

    2. ryzyko spekultatywne

ad a) ryzyko którego skutkiem może być tylko i wyłącznie strata np. wypadek samochodowy

ad b) szczególny przykład ryzyka którego realizacja może się zakończyć stratą zyskiem lub brakiem zysku lub straty. Np. gra na giełdzie pap. wartościowych. Ubezpieczamy tylko i wyłącznie ryzyka czyste, nie ubezpieczamy ryzyka spekulatywnego.

  1. Ryzyka pod względem źródła niebezpieczeństwa.

    1. ryzyka przyrodnicze

    2. społeczne

ad a) związane z działaniem sił natury np. susza, gradobicie

ad b) związane z działalnością człowieka np. kradzież

  1. Kryterium związane z przedmiotem ubezpieczenia - jakościowy zasięg skutków

    1. ryzyko osobowe np. śmierć

    2. ryzyko majątkowe np. kradzież

mienia

  1. Kryterium wg rodzajów skutków ryzyk

    1. skutki bezpośrednie,

    2. skutki pośrednie

Przedmioty ryzyk służą stworzeniu systematyki.

Cztery podstawowe warunki ubezpiecz. ryzyk:

  1. Masowość - oznacza to, że aby ubezpieczyć konkretne ryzyko musi istnieć duża liczba podmiotów zagrożonych ryzykiem.

  2. Nadzwyczajność - wiemy że ryzyko w odniesieniu do którejś osoby się zrealizuje ale nie wiemy wobec jakiej osoby.

  3. Mierzalność szkody - skutek musi być możliwy do zmierzenia i wyrażenia w pieniądzu.

Definitywność szkody - skutek realizacji ryzyka, szkoda musi być obiektywna.

  1. Niezależność od woli człowieka

Nie można ubezpieczać ryzyk katastrofalnych np. spowodowanych wojną.

Poziom ryzyk - pewien podział dzięki któremu możemy podzielić ryzyko do różnych grup wyróżniamy:

  1. częstotliwość ryzyka

  2. potencjalna wielkość ryzyka

Polityka ubezpieczeniowa przedsięb.

0x08 graphic
ryzyko katastrofy

Zawsze ubezpieczyć bo zagraża to ciągłości

ryzyko średnie

Może ubezpiecza w zależności od finansowych możliwości

małe

Nie ubezpieczać

Ryzyko

0x08 graphic
0x08 graphic
szkód

Im mniej zasobnym przedsiębiorstwem jesteśmy tym więcej powinniśmy ubezpieczać

Miejsce ryzyka - mówi jako lokalizacja ryzyka. Umiejscowienie przedmiotu zagrożenia.

Aspekty: Czy ryzyko jest krajowe czy zagraniczne element lokalizacji ryzyka ze względu na warunki ochrony.

Grupy działań które możemy podejmować w odniesieniu do ryzyka:

  1. unikanie ryzyka,

  2. akceptacja ryzyka,

  3. transfer ryzyka

ad a) Nie podejmować działań związanych z ryzykiem

ad b) akceptacja świadoma i nieświadoma. Akceptacja - przyjęcie ryzyka i pozostawienie go na rozdziale własnym.

Nieświadoma akceptacja ryzyka - nie zdajemy sobie sprawy z istnienia ryzyka i nie podejmujemy działań.

Świadoma akceptacja ryzyka - wiemy o ryzyku, znamy konsekwencje, ale sami decydujemy się na skutki.

ad c) przeniesienie ryzyka na podmiot wyspecjalizowany i zawodowo zajmujący się przejmowaniem ryzyk. Jest to zawsze odpłatne.

Zarządzanie ryzykiem - jest to szeroko pojęty proces zarządzania obejmujący ogół czynności jakie musi podejmować podmiot aby panować nad tworzącymi jego działalność ryzykami.

Celem zarządzania ryzykiem jest uzyskanie optymalizacji pomiędzy bezpieczeństwem a kosztami.

Zależność między kosztami i stopniem pewności.

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
koszty koszty całkow. koszty

niepewności zabezp.

0x08 graphic

0x08 graphic
0% 100%

pewność

Skłonność przedsiębiorstwa do ponoszenia ryzyka.

Celem przeprowadzenia procesu jest podwyższenie bezpieczeństwa:

Bezpieczeństwo jako cel

Brak bezpieczeństwa Podwyższenie bezpieczeństwa

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
Percepcja (rozpoznanie ryzyka: Kontrola

Ustalenie działań

0x08 graphic
Analiza ryzyka ryzyko

0x08 graphic

Określenie celów

System celów

Rozp. rozdziałowe, majątkowe, materialne, utracone korzyści.

Przyczyny bezpośrednie straty:

Przyczyny pośrednie:

Analiza ryzyka:

Każdy rodzaj ryzyka da się zakwalifikować do:

Zasięg szkody

Mała

Duża

Mała

Akceptacja ryzyka, zapobieganie szkodzie, ograniczeniu szkody, jeśli koszty zabezpieczenia są mniejsze od kosztów niepewności

Ubezp. także: przeniesienie ryzyka, zapobiega szkodzie ograniczenie szkody

Duża

Zapobieganie szkodzie także,

Ograniczenie szkody jeśli koszty zabezpieczenia będą mniejsze od koszów niepewności.

Unikanie ryzyka także zapobiega szkodzie i ograniczenie jej o ile to możliwe

Zapobieganie szkodzie - zmniejszenie częstotliwości

Ograniczenie szkody - dotyczy ograniczenia skutków szkody.

Zdarzenie losowe spośród pewnego zbioru zdarzeń.

Spowodowane przez przyczyny uboczne. Zdarzenie losowe charakteryzuje się cechami.

Cechy:

  1. jest zdarzeniem które występuje ze statycznymi prawidłościami

  2. nadzwyczajność - zagraża wielu podmiotom, odnosi się do nielicznych

  3. losowość - nie można wskazać osoby do której będzie odniesione zdarzenie

  4. nastąpiło wbrew woli lub niezależnie od woli osoby dotkniętej zdarzeniem losowym

Skutkiem zdarzenia losowego mogą być następstwa pozytywne lub negatywne.

Przypadkowość dotyczy 3 aspektów:

  1. wiąże się z wystąpieniem,

  2. związane jest ze skutkami, ale skutki nie musza wystąpić,

  3. niepewność co do czasu ich wystąpienia.

Negatywne skutki zdarzeń losowych oznaczamy pojęciem wypadków losowych

Wypadki losowe dzielimy na:

  1. wypadki losowe sensu stricto; wszelkiego rodzaju klęski (powódź)

  2. wypadki; wiążą się z działaniem człowieka, związane są z ubezpieczeniem osobowym .

wypadek ubezp. - to zdarzenie losowe objęte działalnością ubezp. z następstwem którego zu zobowiązany jest spełnić określone umownie świadczenia.

Szkoda losowa - szkoda która powstała w wyniku wypadku losowego.

Metody zapobiegania zdarzeniom losowym tzw. prewencje ubezpieczeniowe.

Prewencja - całość działań bezpośrednich oraz środków oddziaływania pośredniego zmierzających do zapobiegania szkodom objętych ochrona ubezpieczeniową.

Prewencja bezpośrednia - przykłady np. alarmy przy samochodach, tablice informacyjne na drogach.

Prewencje pośrednie - w wykonaniu przez ZU polegają: 1. na stosowaniu przymusu; 2. związane z zachętą.

Ad.1) jeżeli zostawiamy samochód to musi on być zamknięty

Ad.2) zniżka za bez szkodowy przebieg ubezp.

Efektywność prewencji jest stosunkiem korzyści do poniesionych kosztów.

Korzyści - oczekiwane zmniejszenie sumy szkód losowych.

Prewencja dotycząca pewnych regulacji prawnych

0x08 graphic
U korzyści

Ep = K koszty

Ep - efektywność

Przepisy przeciwpożarowe, normy dot. bezp. użytkowania przedmiotów - przypadki działań prewencyjnych

Prewencja # ubezpieczenie - stosowanie jednej nie wyklucza stosowania drugiej. (Jeżeli szczepimy się na grypę - ubezpieczenie)

Rozkład ryzyka - zarówno rozkład samego prawdopod. jak również rozkład ciężaru - kosztu ryzyka.

Przypadki rozkładu ryzyka:

1. Rozkład ryzyka w czasie - prawdopodobieństwo tego że ukradną nam samochód 0,1%, raz na 10 lat ukradną samochód. Jeżeli przez pierwszy rok nie ukradną nam samochodu to przez następne 9 lat nie ukradną go.

W ciągu 10 lat suma szkód byłaby tyka sama. Ryzyko rozkłada się na 10 lat w szeregu czasowym. Rozkłada się również ciężar tego ryzyka.

Rozkład ryzyka w czasie jest jednym z podst. elementów ryzyka.

2. Rozkład ryzyka w przestrzeni - np. pięciu posiadaczy samochodu w ciągu roku kradną 1 samochód na 5 samochodów, tych 5 posiadaczy samochodów może rozłożyć, między siebie ciężar ryzyka. Trzeba odłożyć kwotę na te samochody. Każdy z nich odkłada 1/5 wartości samochodu (rozkład ryzyka na kilka).

Musi być proporcjonalne do wnoszonego zagrożenia.

Elementarne podstawy organizacyjno - prawne funduszu ubezpieczeniowego:

  1. samoubezpieczeniowy

  2. fundusz ubezp. sensu stricto

Ad.1) Fundusz ten tworzony jest przez jeden podmiot, wykorzystuje się element rozkładu ryzyka w szeregu czasowym.

Ad.2) Tworzony jest przez wiele podmiotów możliwie jednorodnych, pojawia się element rozkładu ryzyka w przestrzeni.

Również pojawia się element rozkładu ryzyka w czasie.

Środki stanowiące pokrycie, tworzące fundusz:

w funduszu samoubezp. - środki pochodzą od jednego podmiotu, stanowią one odpis. Nie musza być stałe mogą być zmieniane.

Fundusz ubezpieczeń sensu stricto - środki na pokrycie funduszu pochodzą od wielu podmiotów które go tworzą. Składki mają stałą wysokość.

Jak wykorzystuje się środki:

W funduszu samoubezp. - środki wykorzystywane są w sposób celowy, na kompensacje szkód jednego podmiotu.

W fund. ubezp. sensu stricto - środki mogą być wykorzystywane w sposób celowy. Transfer środków może odbyć się do dowolnego podmiotu tworzącego ten fundusz.

Sposób zarządzania funduszem:

w przypadku funduszu samoubezp. - sam podmiot tworzący ten fundusz zarządza nim (zarz. bezpośr.)

w funduszu ubezp. sensu stricto - funduszem zarządza podmiot zewnętrzny specjalista.

Wady i zalety każdych z tych form:

W funduszu samoubezp. - mamy tylko rozkład w czasie. Ciężar ryzyka spoczywa na 1 podmiocie. Samoubezp. zadziała prawidłowo jeżeli zdążymy ulokować odpowiednią kwotę w funduszu przed wydarzeniem.

Sensu stricto - rozkład w przestrzeni - mamy krótszy okres do kapitalizacji funduszu. Rozkład w czasie tak samo jak w funduszu samoubezp.

W funduszu samoubezp. - występuje dowolność w ustalaniu odpisu.

W funduszu ubezp. sensu stricto - jest z góry ustalona składka. Zapłata za nią powoduje, że partycypujemy w ewentualnym podziale.

W funduszu samoubezp. - 95% odpisu przeznaczony jest na fundusz ryzyka, 5% odpisu to koszty administracyjne

W funduszu ubezp. sensu stricto - 60% składki wpływa na nasz fundusz, 20% koszty administracyjne, 15% prowizje o zdobycie klienta, 5% w- wynagrodzenia.

W fund. samoub. - w związku z obracaniem środków powstają przychody kapiatłowe.

W sensu stricto - nie my odnosimy korzyść, z obrotu funduszy, ale jest ona dzielona, część przeznaczona jest na obrót funduszu w czasie a część przeznaczona jest na zysk zarządzającego funduszem.

Różnice, które wynikają ze względu na wypłatę środków będących pokryciem funduszu:

W funduszu samoubezp. - sami ustalamy zasady na jakich fundusz dokona wpłaty, sami decydujemy o czasie i sposobie wykorzystania środków. Odpis na fundusz jest kosztem świadczenie jest wolne od opodatkowania. Większy zysk - większy odpis.

W sensu stricto - środki trafiają do poszkodowanego jednego z wielu należnych. Zarządzający decyduje w jakiej wysokości będzie wypłacone świadczenie. Składanie to koszt uzyskania przychodów. Świadczenie wolne jest od opodatkowania.

Jak w praktyce będą się sprawdzały te formy:

Mała częstotliwość, mała szkoda - lepszy fundusz samoubezp.

Duże prawdopod., duże ryzyka - fundusz ubezp. sensu stricto

Małe prawdopod. duża strata - fundusz ubezp. sensu stricto

Duże prawdopod. małe szkody - fundusz samoubezp.

Fundusz samoubezp. - przypadek ryzyk specyficznych. Wybór sposobu finansowania ryzyk.

Jak określamy członków osób tworzących fundusz ubezp. sensu stricto. Osoby muszą spełniać cechy wspólne.

Zainteresowane będą wspólnoty niebezpiecz. Składają się z jednostek zagrożonych i bezpośrednio partycypujących w rozłożeniu ciężaru pokrycia kosztów.

Tylko jednostka zagrożona będzie zainteresowana do wstąpienia do tego funduszu.

Definicja ubezpieczeń:

Ubezpieczenia jako urządzenie gospodarcze którego nadrzędnym zadaniem jest łagodzenie negatywnych skutków zdarzeń losowych poprzez rozłożenie tego ciężaru na wiele jednostek którym dane zdarzenia zagrażają. (dot. one sensu stricto).

Nadrzędne zadanie ubezpieczeń:

Eliminacja obaw związanych z finansowymi skutkami zdarzeń losowych i gotowość do wypłaty świadczeń.

Pojęcie to możemy rozpatrywać w ujęciu mikroekonomicznym, czyli eliminacja obaw podmiotu funkcjonującego w szerokim mechanizmie rynk.

Makroekonomia - eliminacja obaw społecznych regulator procesów gospodarczych

Zadanie ubezp. majątk. Mają charakter gospodarczy, w przypadku ubezpiecz. osobowych mają charakter społeczny.

I Ubezpieczenia gospodarcze

Kryteria:

  1. Stosunek ubezp. społecznego powstaje tylko i wyłącznie z mocy prawa (np. osoba która podjęła pracę)

  2. stosunek ubezp. gospod. Powstaje tylko i wyłącznie w drodze umowy. Zawarcie umowy związane jest z ogólnym określeniem woli obu stron ( składa się wniosek ubezp.)

Przedmiot ubezpieczenia:

  1. Przedmiotem jest życie, zdrowie lub utrata zdolności do zarobkowania.

Forma wypłaty świadczenia:

  1. Świadczenie zawsze będzie miało charakter pieniężny

  1. Kryterium przedmiotu ubezpieczeń

  1. przedmiot. ubezp. jest życie

  2. przedmiot. ubezp. jest majątek

ad.2) dzielą się na dwie grupy:

    1. ubezpieczenia majątkowe - rzeczowe fizyczny podmiot ubezp. np. ubezp. autokasco

    2. sensu stricto dot. ubezp. interesu majątkowego np. ubezp. odpowiedz. cywil., ubezp. utraconych korzyści, ubezp. z obowiązku

ad. 1) dzielimy na

    1. ubezp. wypadkowe, zadziała w tym przypadku kiedy zdarzeniem powodującym powstanie odpowiedzialności ZU będzie wypadek ubezpieczeniowy, wiemy że zajdą ale nie wiemy kiedy, zawiera się na okres nie dłużej niż 1 rok

    2. ubezp. na życie - zawierane są na okres dłuższy niż 1 rok

ad a) możemy podzielić:

- ubezp. zdrowotne; ZU pokrywa koszty leczenia

Ad. b dzielimy na:

2 Drugie kryterium ubezp.

  1. ubezpieczenia obowiązkowe

  1. ubezpieczenie dobrowolne

Ad1) musi istnieć obligo do zawarcia umowy ubezpieczenia;

Możemy podzielić:

    1. grupa ubezp. sensu stricto

    2. grupa ubezp. guazi obowiązkowych

Ad a) regulowane są przepisami prawa ich ogólne warunki ubezpieczenia są aktami prawnymi:

Ad b przepisy prawa ustalają obowiązek zawarcia umowy i określają grupę osób zobowiązanych do spełnienia tego obowiązku np. - ubezp. odpow. cywilnej grup zawodowych; ubezp. oc biegłych rewidentów; ubezp. oc radców prawnych i adwokatów; oc brokerów

Ad a obligo pojawia się w ustawie ubezp.

Ad b obligo pojawia się w aktach prawnych dotyczących danych grup zawodowych np. ustawa o notariacie, o biegłych rewidentach. Nie ma jednolitych warunków na jakie zawiera się ubezp.

3

4 Zasady ubezp. gosp.

Są to wymagania stawiane świadczonym usługom ubezp.

Zasady:

  1. zasada realności ochrony ubezpieczeniowej

  2. zasada pełności ochrony ubezpieczeniowej

  3. zasada powszechności ochrony ubezpieczeniowej

  4. zasada szybkości

Ad 1) ubezpieczający może nie popełniając błędu z pnt. Widzenia ekonomicznego i prawnego liczyć na to, że strata losowo zostanie mu wyrównana przez ubezpieczyciela w granicach ubezp. i zgodnie z obowiązującymi go warunkami

Gwarancje prawne;

Gwarancje ekonomiczne;

Mają na cele zapewnieniu sytuacji w której fundusze ZU przeznaczone na wypłatę odszkodowań i świadczeń były duże i gotowe do użycia. Nad gwarancjami ekonomicznymi piecze sprawują ZU jak również państwo, które sprawuje nadzór nad ubezp. poprzez

Państwowy Urząd Nadzoru Ubezp.

Państwo sprawuje pieczeń poprzez ministra finansów, który wydaje i cofa zezwolenie na prowadzenie dział. Ubezp.

Na gwarancje ekonomiczne składa się:

  1. kalkulacje składki; dają pewność że ZU nie upadnie

  2. prawidłowa działalność lokacyjna, ZU lokuje środki aby były rentowne, bezpieczne i płynne

  3. wypłacalność zależy od prawidłowej gosp. Finansowej ZU, która polega na utrzymaniu prawidłowej relacji między kapitałami a składkami

  4. margines wypłacalności; jak bezpieczny jest dany ZU, jaką ma wypłacalność - prawidłowa gospodarka

rezerwy techniczno ubezp.- fundusz ubezpieczeń

  1. polityka reasekuracyjna i koasekuracyjna (wtórny podział ryzyka)

  2. ubezpieczeniowy fundusz gwarancyjny

Zasada musi być bezwzględnie spełniona

Ad 2) Ochrona ubezp. powinna być pełna, ubezp. powinny w pełni pokrywać szkody powstałe w wyniku zdarzeń losowych

Odszkodowanie = wielkość szkody

Miarą spełnienia tej zasady jest stosunek odszkodowania do wielkości szkody

Czynniki wpływające na spełnienie tej zasady

  1. przedmiotowy zakres ochrony ubezpieczeniowej; żeby odszkod = wielkości szkody trzeba ubezpieczyć całe mienie objęte czynnikiem

  2. zakres ubezpieczonych ryzyk

  3. relacja wartości ubezp. do sumy ubezp.

  4. system ubezpieczenia

  5. zastosowanie ograniczeń techniczno-ubezp.

Zasada ta nigdy nie jest realizowana w 100%

Realizacja zasady zależy od:

  1. woli ubezpieczającego (on decyduje co ubezpiecza)

  2. woli ZU (sam dać możliwość ubezp. różnych przedmiotów)

Zasada ta dotyczy umowy ubezp.

Ad 3 zakłada ekstensywny rozwój ubezp. Polega na tym, że coraz więcej osób będzie zawierało umowę autokasko. Istnieje produkt

i zwiększany liczbą klienta

Intensywny rozwój ubezp.

Aspekty zasady:

  1. powszechność podmiotowa; wszystkie podmioty zagrożone ryzykiem zawierają umowę

  2. powszechność przedmiotowa; wszystkie zagrożone przedmioty objęte są ochroną ubezp.

  3. Rodzaje ryzyk objętych odpowiedz. odszkodow.]

Czynniki wpływające na spełnienie tej zasady:

    1. indywidualna przezorność podmiotu, skłonność do ubezpieczenia

    2. poziom świadomości ubezpieczeniowej;

Zasada ta jest istotna

Nie wszystkie ubezpieczenia spełniają zasadę powszechności. Najczęściej ta zasada jest stosowana przy ubezp. Obowiązkowych

pp. oc pojazdów samochodowych - powszechność podmiotowa jest spełniona,

powszechność podmiotowa- ubezpieczone są wszystkie pojazdy

rodzaje ryzyk objętych odpow. odszkod. - ZU musi przyjąć ryzyko do ubezp.

Zasada nigdy nie jest spełniona w 100%

Ad 4 zasada szybkości; taki wymóg stawiany ubezpieczeniom w myśl którego ZU powinien wypłacać świadczenie w terminie ustawowym

5 Funkcje ubezpieczeń

Są to przejawy realizacji ubezpieczeń z punktu widzenia:

  1. mikroekonomicznego

  2. makroekonomicznego

Funkcje:

    1. funkcja ochrony ubezp. (nadrzędna) gotowość ZU do wypłaty odszkodowania lub świadczenia. Zawiera w sobie funkcje kompensacyjną; która polega na wypłacie odszkodowania lub świadczenia

Z punktu widzenia mikroekonomicznego dla podmiotu ubezp. Ważne jest aby ktoś gwarantował mu możliwość kompensaty świadczeń ,

Z punktu widzenia makroekonomii; multiregulator procesów gospod. Szkoda losowa powoduje konsekwencje negatywne dla całej polityki gosp. Kraju

    1. funkcja prewencyjna; jest następstwem realizacji funkcji ochrony ubezp.

Wywieranie przymusu jest spełnianiem funkcji prewencyjnej. Funkcja ta realizowana jest w sposób bezpośredni przez ZU

Może istnieć tylko w oparciu o funkcje ochrony

    1. funkcje finansowe:

  1. funkcja akumulacyjna; polega na gromadzeniu zarówno od rozproszonych podmiotów jak i w czasie określonych na wyrównywaniu szkód

  2. funkcja redystrybucyjna; zbieranie składki od podmiotów zagrożonych ryzykiem i przekazywanie środków finansowych podmiotom objętych ryzykiem

  3. funkcja lokacyjna,

- aspekt mikroekonomiczny; sprowadza się do tego, że ZU prowadząc działalność lokacyjną osiąga dodatkowy przychód

Ten przychód może być przeznaczony na wypłatę odszkodowań lub świadczeń , może być przeznaczony na przyrost akumulacyjny lub przeznaczony na wypłatę zysku

  1. funkcja interwencyjna - udział ZU w likwidowaniu skutków klęsk żywiołowych

  2. funkcja kontrolna- przez kontrolę nad przepływem składki i odszkodowań oraz kontrolę przepływu składki ze źródeł rozproszonych i inwestycji kapitałowych ZU może stymulować lub wspierać wybrane rodzaje działalności gosp.

Składka ubezpieczeniowa jest jednym z najistotniejszych pojęć .

Trzeba traktować z 2 punktów widzenia

  1. pkt. Widzenia ubezpieczającego - składka ubezp. Jest ceną usługi ubezp.

  2. Z punktu widzenia zakł. Ubezp. Składka jest :

    1. podstawowym przychodem

    2. zobowiązaniem do wypłaty świadczenia

Skł. Ubezp. - 70% - 90% wszystkich przychodów Z.U

Inaczej traktujemy skł. ubezp. w ubezpieczeniach majątkowych i inaczej traktujemy skł. ubezp. życiowych

Skł. ubezp. majątkowych i pozostałych osobowych:

  1. pojęcie składki netto zwanej składką czystą

składka netto składka płacona na ryzyko (faktycznie przeznaczona na wypłatę wynagrodzeń) wpływa na fundusz ubezpieczeń

  1. pojęcie składki brutto - składka netto powiększona o koszty zakł. Ubezp.

Składka netto odpowiada kosztom produkcyjnym. Składka netto to pieniężne wyrażenie kosztów poniesienia ryzyka. Związana jest z technicznym kosztem ubezp. który stanowi podstawę do racjonalnego ustalenia ceny ubezp.

Dodatki które dolicza się do składki netto.

Składka brutto zależy od czynników :

  1. struktury i wielkości portfela ubezpieczeniowego

  2. zakres działania rzeczowego i terytorialnego zakł. ubezp.

  3. forma organizacyjno-prawna zakł. ubezp.

  4. wielkość zakł. ubezp. mierzona zbiorem składki (masowością) i wielkością kapitału

  5. konkurencja na rynku ubezpieczeń

Dodatki :

  1. koszty administracyjne; koszty zarządzania, koszty przygotowania kontraktu

  2. koszty akwizycji; koszty faktycznej sprzedaży ubezp. klientowi

  3. obciążenie fiskalne i parafiskalne (parafiskalne obowiązkowy odpis na ubezp. fundusz gwarancyjny oraz fundusz prewencyjny )

składka czysta + koszty administracyjne = składka ryzyk

składka czysta = koszty administracyjne = koszty akwizycji = skł. han.

Ubezpieczenia życiowe:

Składka netto składa się z dwóch elementów: składa się ze składki ryzyka oraz ze składki oszczędnościowej

Składka ryzyka przeznaczona jest na potrzeby pokrycia świadczeń danego ryzyka

Składka oszczędnościowa przeznaczona jest na wyrównanie wzrostu ryzyka w przyszłym okresie

Im wcześniej zawieramy ubezp. na życie tym niższą składkę będziemy płacić.

Metody ustalania skł. ubezp. :

  1. metoda składki repartycyjnej

  2. metoda składki stałej

  3. metoda składki mieszanej

Ad 1) metoda ta polega na ustaleniu wysokości składki ubezp. po upływie okresu ubezpieczenia.

Po upływie 1 roku oblicza się sumę wypłaconych odszkodowań , a kosztami dzielą się ubezpieczający

Σwff-1 = Σwft

Obecnie nie istnieje

Ad 2) wysokość składki ustala się przed rozpoczęciem okresu ubezp. (ustalamy z góry). Składka ostateczna

Ubezpieczający płacąc składkę stałą uiszcza pełną zapłatę na ryzyko ubezp.

Całe ryzyko przejmuje na siebie zakład ubezp.

Znany jest całkowity koszt ubezp. z chwilą zawarcia umowy.

Ustalenie z zakł. ubezp. w formie spólek.

Ad 3) połączenie składki repartacyjnej ze skł. stałą Ubezp. potrąca składkę z góry , jeżeli pobrana składka (zaliczka) nie wystarczy na pokrycie zobowiązań to ubezpieczający po upływie terminu ubezp. może być zobowiązany do dopłacenia składki.

Jeśli ubezpieczamy się w towarzystwie ubezp.

Zasady ustalania składki :

  1. zasada równowagi składek świadczeń ubezpieczeniowych;

Suma odszkodowań i świadczeń wypłacanych w danym okresie powinna być równa sumie składek netto należnych za ochronę ubezp. udzieloną w danym okresie

  1. zasada proporcjonalności składek świadczeń . W myśl tej zasady wysokość składki powinna odpowiadać indywidualnej wielkości

ryzyk; oznacz to , że skł. ubezp. jest proporcjonalna do sumy ubezp. lub sumy gwarancyjnej . Wnoszony ciężar w formie składki musi pozostać w prostym stosunku do oczekiwanego świadczenia.

  1. zasada równowartości składek i świadczeń ubezp. ; zasada skł. sprawiedliwej związana jest z nierównomiernym narażeniem

podmiotów na działanie zdarzeń losowych

    1. różnorodność zdarzeń (przyczyn)

    2. różnorodność stopnia, prawdopodobieństwa realizacji zdarzenia losowego

Korzystający z ochrony ubezp. ponosi ciężar związany ściśle i w odpowiednim stosunku do wniesionego ryzyka.

Zasada ta może spowodować dwa warianty Z.U. do udziel. Składki

  1. składka zróżnicowana- polega to na doprowadzeniu żeby ubezpieczający płacił składkę w odpowiednim stosunku do wniesionego ryzyka

  2. składka przeciętna- część ubezpieczających ponosi niewspółmiernie wyższy ciężar finansowy, część ubezpieczających wnosi zbyt niski ciężar finansowy w stosunku do wniesionego ryzyka

Ubezp. majątkowe i osobowe zawiera się zwykle na 1 rok. Skł. ubezp. zależeć musi od ubezp.

Zasady ustalania

  1. skł. PRORATA TEMPORIS

  2. składka w formie tabeli frakcyjnych

Ad 1) skł. w ubezp. krótkoter. Będzie składką za rzeczywisty okres ubezp.

Jeśli zawieramy umowę na pól roku to skł. będzie wynosiła połowę rocznej skł.

Ad 2) Skł.na ubezp. krótkoter. Będzie nieproporcjonalna do składki rocznej tylko w 99% przypadków będzie zawyżona

Składka naliczona jest przeważnie w formie tabeli frakcyjnych

Wskaźniki ustalania składek

  1. wskaźnik szkodliwościu sumy ubezp.

= wypłaconym w danym okresie odszkodowań do sumy ubezp. wszystkich obiektów

Q

t = U

  1. wskaźnik częstości wypadków

= liczba obiektów gdzie miał miejsce wypadek do liczby wszystkich ubezp. obiektów

n

C= N

  1. wskaźnik rozszerzalności

= obiekty zniszczone i uszkodzone na skutek zdarzenia

liczby obiektów dotkniętych zdarzeniami

m

r = n

  1. wskaźnik intensywności wypadków

= odszkodowania za zniszczone obiekty

suma ubezp. obiektów dotkniętych zdarzeniem

Q

i = u

Informuje nas w jakim stopniu obiekty zostały zniszczone

N= 50000

U= 500000 Q 800000

n = 50 t = U = 500000 = 1,6 promila

M= 150 Jeżeli druga osoba chciałaby się ubezp.

u= 2000000 U · 1,6 promila = .............

Q= 800000 1,6 ‰ = techniczna stopa skład. netto

n 50

C = N = 50000 = 1‰

Jest wolny od elementu wielkości ryzyka (od sumy ubezp.)

Niezależnie jaka będzie wartość budynków to część zdarzenia wynosi 1‰

m 150

r = n = 50 = 3

Jedno zaobserwowane zdarzenie powoduje zniszczenie 3 budynków

Q 800000

i = u = 2000000 = 40%

Przeciętnie budynki są zniszczone w 40%

  1. wskaźnik wartościowy ; informuje nas o tym czy zniszczeniu ulegają budynki o wartość więcej niż przeciętna czy mniejszej niż przeciętne =

suma ubezp. budynków zniszczonych lub uszkodz. Suma ubezp. wszystkich obiektów

= liczba obiektów zniszczonych lub uszkodzonych liczby wszystkich obiektów

uU

m • N

Zniszczeniu ulegają budynki o wartości wyższej niż przeciętnej o 30%

Dokumenty ubezpieczeniowe

Źródła prawa ubezpieczeniowego :

  1. kodeks cywilny; dotyczące umowy ubezp.

  2. ustawa o działalności ubezp. ; reguluje zasady prowadzenia działalności ubezp.i instytucje

  3. kodeks handlowy

  4. rozporządzenia , zarządzenia, komunikaty Ministra Finansów i inne akty prawne odnoszące się do ubezp. np. kodeks morski

zgodne oświadczenie woli stron umowy → wpływa na kontakt stosunku ubezp.

Dokumenty ubezp.

  1. wniosek ubezp. → oferta składana przez ubezpieczającego, może mieć dowolną formę (ale pisemną)

Powinien zawierać elementy :

    1. dane dotyczące ubezpieczającego

    2. dane dotyczące ubezpieczonego

    3. miejsce ubezpieczenia

    4. okres ubezpieczenia

    5. określenie przedmiotu ubezpieczenia; wskazanie przedmiotu podobnie jak jego cech charakterystycznych tj. suma ubezpieczenia

    6. deklaracje dotyczące systemu ubezp. i wartości ubezp.

    7. określenie zakresu ubezp. (pożądany okres)

    8. wszelkie niezbędne informacje dotyczące warunków ryzyk.

Każdy wniosek powinien być podpisany przez ubezpieczającego

Wniosek ubezp. jest dokumentem wewnętrznym zakł. ubezp. , który przygotowuje wniosek dla poszczególnych ryzyk.

Wnioski zawierają odniesienie dla ogólnych warunków ubezp.

Z punktu widzenia formalnego wnioski podlegają ocenie i weryfikacji który dokonuje Organ Nadzoru Ubezpieczeniowego

  1. ogólne warunki ubezp. ;

to regulamin, stanowią generalizację i uogólnienie konkretnej umowy ubezp.

ogólne warunki ubezp. przygotowywane są w zakł. ubezp. , podlegają rygorowi kontroli do której ma prawo Organ Nadzoru Ubezp. Każdy zakł. przygotowuje to na własny użytek.

Elementy:

    1. zdefiniowanie przedmiotu ubezp.; wykaz możliwości

    2. zakres ubezp.; wykaz ryzyk na jakie zakł. ubezp. ponosi odpow. odszkod.

W niektórych warunkach należy zdefiniować ryzyko

    1. ograniczenia i wyłączenia z zakresu ubezp.

    2. techniki zawierania umowy; w jakim systemie odpowiedzialności

    3. w jakiej wartości można ubezpieczyć przedmiot ubezp.

    4. informacje dotyczące ograniczeń techniczno ubezpieczeniowych

    5. informacje dotyczące sposobu ustalania wysokości odszkodowania oraz sposobu wypłaty odszkodowania

    6. obowiązek ubezpieczającego

    7. te postanowienia kodeksu cywilnego, które mają wpływ na treść umowy ubezp.

Ogólne warunki ubezp. muszą być uprawomocnione podpisem co najmniej dwóch członków zarządu. Zakł. ubezp. dołącza ten dokument do polisy ubezp.

  1. polisa ubezp. → dokument potwierdzający zawarcie umowy ubezp. Jest podpisany i wystawiony przez 2

Elementy :

    1. informacje na temat zakł. ubezp. który udziela ochrony ubezp.

dane dotyczące posiadanych kapitałów i składu zarządu.

Każda polisa ubezp. musi zawierać informacje o tym który oddział i zakład ją wystawia .

Poli. Ubezp. jest drukiem ścisłego zarachowania czyli każda polisa ma swój odrębny numer.

Polisa musi zawierać

    1. informacje dotyczące ubezpieczającego , ubezpieczonego oraz osoby której przysługuje prawo do świadczenia

    2. miejsce ubezp.

    3. przedmiot ubezp.

    4. suma ubezp.

    5. okres ubezp.

    6. zakres ubezp.

    7. informacje na podstawie których ogólnych warunków ubezp. zawarto umowę

    8. składka ubezp. i jej wysokość oraz termin i sposób jej opłacenia

Rodzaje polis ubezpieczeniowych :

a) polisy ubezp. na życie ;

polisy indywidualne dotyczy jednego ubezpieczenia

polisa grupowa więcej niż jeden ubezp.

    1. polisy w ubezp. majątkowych:

- polisa jednostkowa; dotyczy konkretnego przedmiotu ubezp.

- polisy generalne ; odnoszą się do całości obrotu występują w ubezp. transportowych i niektórych finansowych

polisy generalne dzielą się na :

  1. Certyfikat ubezpieczeniowy:

Przykładem certyfikatu jest zielona karta

Reasekuracja czynna i bierna

Czynna- przyjmowanie ryzyka od zakł. ubezp.

Bierna- wykonuje każdy zakł. ubezp.

Aktuariusze - matematyczny szacujący składki i rezerwy

Biura likwidacji szkód

Reguły rządzące stroną podażową ubezp.:

  1. ograniczenie działalności pozaubezpieczeniowej

jeżeli podmiot prowadzi dział. ubezp. jako odpłatna ochrona ubezp. to taki podmiot może prowadzić tylko dwa rodzaje innej działalności bezpośrednio związanej z dział. ubezp.

  1. zasada koncesjonowania działalności ; aby prowadzić dział. ubezp. należy uzyskać zezwolenie organu nadzoru

bez zezwolenia jest działalnością nielegalną

Aby uzyskać zezwolenie :

kryteria aby można prowadzić działalność ubezp.

  1. zasada branżowości;

dzieli ubezp. na dwa działy :

    1. ubezp. na życie

    2. ubezp. majątkowe i pozostałe osobowe

zasada ta mówi że zakł. ubezp. może prowadzic dział. ubezp. w ramach jednego z tych dwóch działów

  1. zasady określonej formy organizacyjno-prawnej

W Polsce dział. ubezp. prowadzi się tylko w 2 formach organ.:

    1. spółka akcyjna

    2. towarzystwo ubezp. wzajemnych

spółka akcyjna jest spółką prawa handlowego

towarzystwo ubezp. wzajemnych nie jest spółką prawa handlowego . Obie te formy posiadają osobowość prawną spółki akcyjne

muszą być zarejestrowane w rejestrze spółek handlowych

towarzystwo ubezp. wzajemnych nie muszą być wpisane do rejestru spółek handlowych ale do rejestru

towarzystw ubezp.

Ad a) jest przedsiębiorstwem komercyjnym , celem jej działalności jest zysk

Ad b) organizuje non profit, nie nastawiona na zysk

Spółka akcyjna jest związkiem kapitału

Tow. Ubezp. wzaj. Jest związkiem osób i podmiotów

Skala działalności

Ad a) mogą być przeds. działające globalnie

Ad b) dotyczą jakiś grup i interesów , grup zawodowych

Nie może prowadzić reasekuracji czynnych wymogi posiadania kapitału są niższe niż w spółkach akcyjnych

Agent ubezp. - jest pośrednikiem zależnym . Działa w imieniu i na rzecz zakł. ubezp. , nie jest pracownikiem zakł. ubezp. jest odrębnym podmiotem, który świadczy usługi na rzecz zakł. ubezp.

Umowa agencyjna - agent zawiera umowę z zakł. ubezp. bądź kilkoma zakł.

Działa on w imieniu i na rzecz zakł. ubezp. Nie ma prawa doradzania klientowi ponieważ nie posiada uprawnień

Zakres pełnomocnictwa agenta. Agent jest pełnomocnikiem zakł. ubezp.

Agent ubezp. - trzeba prowadzić dział. gospodarczą.

Każda osoba która świadczy czynność z pośredniczeniem w zakł. ubezp. musi spełniać wymogi :

Agent uprawniony jest do :

Pełną odpowiedzialność za czynności agenta ubezp. ponosi zakł. ubezp.

Wynagrodzenie agenta :

Pracuje w systemie prowizyjnym. Przysługuje mu prowizja od skł. ubezp. , która wypłacana jest przez zakł. ubezp.

Prowizja agenta jest częścią skład. Ubezp. Wysokość prowizji określa załącznik do umowy ubezp. Prowizja wynosi 5%-10% , 15%-25%- majątkowe , a w ubezp. na życie prowizja wynosi

Agent ubezp. musi - posiadać zdolność sprzedaży

Egzamin na agenta :

Kursy na agentów organizowane są przez zakł. ubezp. Egzamin przeprowadzony jest przez zakł. ubezp. Po zdaniu egzaminu dołącza się dokumenty o niekaralności , potwierdzające średnie wykształcenie. Zakł. ubezp. wydaje licencje która upoważnia do wydawania umów.

Agent może prowadzić działalność w formie multiagencji, ma na podpisanie umowy agencyjne z kilkoma zakł. ubezp.

Brokerzy ubezp.

Broker jest pośrednikiem niezależnym, broker działa w imieniu i na rzecz ubezpieczającego. Nie jest powiązany umową z żadnym zakł. ubezp. Jest doradcą ubezpieczającego.

Broker bada potrzeby ubezpieczającego.

Broker zwraca się do różnych zakł. ubezp. z prośbą o przedstawienie konkretnej oferty ubezp.

Zakł. ubezp. składają oferty do brokera , broker analizuje oferty i doradza klientowi w którym zakł. ubezp. umowa powinna być zawarta. Ubezpieczający wybiera ofertę i informuje o tym brokera. Broker zawiera umowę zgodnie z wymogami ubezpieczeniowymi .

Decyzje o przyjęciu do ubezp. podejmuje zakł. ubezp.

Broker nie wystawia polisy ubezp. Polisa wystawiana jest przez zakł. ubezp.

Wynagrodzenie brokera :

Prowizja brokera nazywa się kurtaż.

Cena usługi ubezp. zawierana przez brokera jest taka sama jak przy zakł. ubezp.

Pośrednictwo brokera nie wpływa na wzrost ceny. Prowizja brokera jest wyższa od prowizji agenta (15%-majątkowe, 10% - komunikacyjne)

Klientem brokera jest klient indywidualny>

Zakres czynności agenta ubezp. i brokera :

Agent ubezp. :

Broker :

Za czynności brokera odpowiada on samodzielnie.

Zakł. ubezp. są wolne od odpowiedzialności za działanie brokera.

Warunki wykonywania czynności przez brokera:

Brokerem może być reosekuracyjnym . Egzamin na brokera jest trudny, wymogi są wyższe. Koszt związany z egzaminem ponosi sam zainteresowany.

Między ubezpieczającym a brokerem zawierana jest umowa brokerska która zawiera zakres czynności do których zobowiązany jest broker.

Określenie które czynności są bezpłatne a które odpłatne.

Broker doradca przy zawieraniu umowy ubezp.

95% umów w Polsce zawierana jest za pośrednictwem jednego z tych pośredników.

Inne kanały dystrybucji umowy ubezp.:

  1. sprzedaż bezpośrednia

  2. nowoczesne kanały dystrybucji np. internet, kupienie polisy ubezp. na poczcie

To kto może prowadzić dział. pośrednika ubezp. określa ustawa ubezp. Usługa ubezp. może być sprzedawana bezpośrednio przez zakł. ubezp. , pośrednio przez agenta i brokera, za pośrednictwem osoby która nie jest agentem ani brokerem jest to wtedy uzupełniająca.

Aktuariusze :

Aktuariusz - matematyk ubezpieczający, działa na rzecz i w imieniu zakł. ubezp.

Aby być aktuariuszem :

Biura likwidacji szkód

Instytucje zajmujące się tymi czynnościami (z likwidacją szkód):

  1. komisarze awaryjni - związani z ubezp. w transporcie

Są to osoby prowadzące dział. gosp., nie podejmują decyzji czy odszkodowanie ma być wypłacone czy nie. Ma on określić przyczynę szkody.

  1. dyspaserzy - czynności dotyczą ubezp. morskich np. awaria wspólna tj. dokonują czynności rozliczenia kosztów awarii

wspólnej

  1. rzeczoznawcy - wykorzystane rzeczoznawcy przy ubezp. transportowych

Potrzebni oni są przy dużych szkodach , niezbędni są przy ustaleniu wysokości szkody. Rzeczoznawcy to również sieci np. koncerny międzynarodowe

  1. riskmenadżer - klientami są ubezpieczający, broker oraz zakł. ubezp. Odpłatnie zarządzają ryzykiem. Powstaje na podstawie umowy zlecenie.

Stowarzyszenie Polskich Brokerów Ubezp. i Reasekur. :

Stow. Organizuje kursy, egzaminy dla brokerów szkolenia dla brokerów

Coroczny zjazd brokerów.

Stowarzyszenie Agentów i Doradców Ubezp. : (doradcą jest broker)

Stowarzyszenie ubezpieczeniowców Polskich :

Polskie Towarzystwo Ubezpieczeniowe

Stowarzyszenie Aktuariuszy Polskich:

Sekcja Polska Międzynarodowego Prawa Ubezp. :

dążą do unifikacji prawa ubezp.

Krajowe Organi. Konsumentów

Instytucje które faktycznie lub pośrednio zajmują się nadzorem ubezpieczeniowym

Organ nadzoru bada prawidłowość działania rynku i podmiotów

W Polsce - Państwowy Urząd Nadzoru Ubezp.- podlega bezpośrednio premierowi

Jest Centralnym Organem Administracji Państwowej

Prezes PUNU , którego powołuje Prezes Rady Ministrów - Premier

Minister finansów występuje o powołanie Prezesa UNU

Wiceprezesi UNU powoływane i odwoływane są przez Ministra finansów

Osoba wnioskująca o powołanie wiceprezesa

Wymagania :

UNU posiada swój statut nadany przez RM na

  1. wniosek MP PUNU zajmuje się ubezp. gospodarczymi

Organizacja państwowego urzędu nadz. ubezp.

Biura :

Odwołanie od decyzji PUNU w Naczelnym Sądzie Administracyjnym

Wysokość odpisu na rzecz PUNU

Zależy od składki - 0,3% zbioru składki ubezp.

PUNU

Naczelne zadania PUNU :

Faktyczne sprawowanie nadzoru nad dział. zakł. ubezp. i pośredników

Polega na :

  1. wykonywanie działań, które mają na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku ubezp. Inicjatywy ustawodawcze.

  2. Działalność nadzoru przejawia się w wydawaniu i cofaniu zezwoleń i prowadzeniu ewidencji zezwoleń

  3. Kontrola prowadzenia działalności przez zakł. ubezp. i brokerów

PUNU podejmuje inne działania w celu spełnienia nadrzędnych działań

Kompetencje PUNU : (uprawnienia)