Wykład 8 - Produkty gotowe

1. Definicja produktów

Produktami określane są efekty końcowe zwykłej działalności podstawowej przeznaczone do sprzedaży, czyli są to wyroby gotowe w działalności produkcyjnej i usługi w działalności usługowej. Zanim wyroby gotowe osiągną swoją ostateczną postać, mogą być ujęte w ewidencji księgowej jako produkty w toku albo półfabrykaty. Natomiast świadczone usługi mogą być ujęte jako usługi niezakończone (w toku).

Wyroby gotowe są to produkty:

• działalności podstawowej przyjęte do magazynu w oparciu o odpowiednie dokumenty,

• całkowicie wykończone,

• odebrane przez kontrolę jakości, która potwierdza ich zgodność z określonymi normami lub warunkami zawartej umowy z odbiorcą

• i przeznaczone są na sprzedaż.

Produkcja w toku to nieukończone produkty pracy, które stanowią część produkcji niezakończonej.

Półfabrykaty (półprodukty) to wyroby, które przeszły określone etapy procesu technologicznego i mogą być przeznaczone do sprzedaży.

Usługi w toku (niezakończone) to usługi znajdujące się w trakcie realizacji albo już zakończone, ale jeszcze nie odebrane przez ich nabywcę.

2. Wycena w trakcie roku

1. Stałe ceny ewidencyjne ustalane są dla określonego czasu (np. jednego roku) w wysokości planowanego kosztu wytworzenia. W związku z tym występuję konto 620 „Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych”. Wycena rozchodu wyrobów gotowych odbywa się najpierw w cenie ewidencyjnej, a następnie jest ona korygowana o wartość odchyleń przypadających na ten rozchód; w ten sposób koszt wydanych z magazynu wyrobów gotowych doprowadzony zostaje do wartości kosztu rzeczywiście poniesionego na ich wytworzenie.

Przykład 1

W minionym okresie koszty poniesione na produkcję wyniosły 12 000 PLN, zaś wartość wyrobów gotowych przekazanych z produkcji do magazynu wyniosła w cenie ewidencyjnej 10 000 PLN. Koszt rzeczywisty wytworzenia wyrobów gotowych ustalono na 9 000 PLN. Wartość sprzedanych wydanych odbiorcy wyrobów gotowych wyniosła 6000 PLN.

Zapis księgowy powyższych operacji gospodarczych jest następujący:

• obliczenie wskaźnika narzutu odchyleń

gdzie:

Op - wartość odchyleń na początku miesiąca,

Ob - wartość odchyleń ustalonych w danym miesiącu,

Zk- zapas wyrobów gotowych na koniec miesiąca,

Wzi - wartość rozchodu wyrobów gotowych z magazynu.

• obliczenie wartości odchyleń przypadających na rozchód wyrobów gotowych:

• obliczenie wartości odchyleń przypadających na zapas wyrobów gotowych:

2. Wycena w rzeczywistym koszcie wytworzenia oznacza, iż wyroby gotowe przyjmowane są do magazynu w wysokości kosztu faktycznie poniesionego na ich wytworzenie.

Wycena rozchodu wyrobów gotowych przebiega w oparciu o jedną z metod:

1. według kosztów przeciętnych, czyli według średniego ważonego kosztu danego rodzaju wyrobów znajdujących się w magazynie,

2. według metody FIFO, która oznacza, iż do wyceny rozchodu brane są najpierw ceny wyrobów z najwcześniejszych przychodów,

3. według metody LIFO, w której wycena odbywa się w oparciu o koszty wytworzenia najpóźniej przyjętych do magazynu wyrobów,

4. poprzez szczegółową identyfikację kosztu wytworzenia poszczególnych rozchodowanych wyrobów gotowych, która znajduje zastosowanie w sytuacjach wyjątkowych, np. wyrób produkowany jest na konkretne zamówienie odbiorcy.

3. Wycena na dzień bilansowy

Wyroby gotowe wycenia się w koszcie wytworzenia nie wyższym od ich cen sprzedaży netto.

Produkty w toku zaś zarówno w ciągu roku, jak i na dzień bilansowy, wycenione mogą być w wysokości kosztów bezpośrednich wytworzenia (materiałów bezpośrednich, robocizny bezpośredniej i innych kosztów bezpośrednich) lub tylko w wysokości zużytych na ich produkcję materiałów bezpośrednich albo mogą nie być wyceniane w ogóle (!), jeżeli nie zniekształca to stanu aktywów oraz wyniku finansowego jednostki.

4. Ewidencja wyrobów gotowych

• Konto 601 „Wyroby gotowe” - ewidencja wartościowa.

• Kartoteki ilościowo - wartościowe - ewidencja analityczna.

• Kartoteki ilościowe - ewidencja magazynowa prowadzona przez magazyniera.

Dokumentacja obrotu wyrobami gotowymi:

• Pw - przyjęcie do magazynu,

• Wz - wydanie na zewnątrz firmy.

Schemat 1 - Przyjęcie wyrobów gotowych do magazynu i ich rozchód na skutek sprzedaży

Objaśnienia do schematu:

1. Pk - wyksięgowanie kosztu rzeczywistego wyrobów gotowych przekazanych do magazynu.

2. Pw - przyjęcie wyrobów gotowych do magazynu w cenach ewidencyjnych ustalonych na poziomie planowanego kosztu wytworzenia.

3. Pk - wyksięgowanie odchyleń od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych:

1. odchyleń debetowych (rzeczywisty koszt wytworzenia był większy niż koszt planowany wytworzenia),

2. odchyleń kredytowych (rzeczywisty koszt wytworzenia był mniejszy niż koszt planowany wytworzenia).

4. Wz - wydanie z magazynu sprzedanych wyrobów gotowych w cenach ewidencyjnych.

5. Pk - rozliczenie odchyleń od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych przypadających na wydane z magazynu wyroby gotowe:

1. odchyleń debetowych,

2. odchyleń kredytowych (storno czerwone).

Przykład 2

W firmie BALIN S.A. koszt wytworzenia produkcji wyniósł 350 000 PLN, z tego koszt wytworzenia produkcji zakończonej ustalono na 200 000 PLN. W minionym okresie do magazynu zostały przyjęte wyroby gotowe po koszcie planowanym wytworzenia 220 000 PLN. Odbiorcom wydano wyroby gotowe o wartości w planowanym koszcie wytworzenia 140 000 PLN.

Ewidencja powyższych zdarzeń przedstawia się następująco:

Objaśnienia operacji gospodarczych:

1. Pk - wyksięgowano koszt rzeczywisty wytworzenia produkcji przekazanej do magazynu.

2. Pw - przyjęto wyroby gotowe do magazynu po planowanym koszcie wytworzenia.

3. Wz - wydano z magazynu sprzedane wyroby gotowe (planowany koszt wytworzenia).

4. Pk - wyksięgowano odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych (koszt rzeczywisty wytworzenia jest mniejszy od planowanego kosztu wytworzenia).

5. Pk - rozliczono odchylenia od cen ewidencyjnych na sprzedane wyroby gotowe.

Wartość kosztu wytworzenia sprzedanych wyrobów gotowych wynosi ................................

Rozchód wyrobów gotowych z magazynu może być spowodowany także przekazaniem ich na cele reprezentacji i reklamy albo na potrzeby pracowników lub przekazany komuś w formie nieodpłatnej, np. jako darowizna. Wówczas ewidencja przebiega następująco:

Schemat 2 - Rozchód wyrobów gotowych na cele inne niż sprzedaż

Objaśnienia do schematu:

1. Wz - wydanie wyrobów gotowych na cele reprezentacji i reklamy w cenie ewidencyjnej. (Dla przejrzystości schematu nie zostały uwzględnione odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych, gdyby cena ewidencyjna ustalona została w wysokości kosztu planowanego wytworzenia. Dla cen ewidencyjnych równych kosztowi rzeczywistemu wytworzenia ten schemat w całej rozciągłości jest prawidłowy.)

1. Pk - zapis równoległy do op. 1 - zaksięgowanie należnego VAT - u.

2. Wz - wydanie wyrobów gotowych na cele osobiste pracowników w cenie ewidencyjnej.

1. Pk - zapis równoległy do op. 2 - zaksięgowanie należnego VAT - u.

5. Sprzedaż wyrobów gotowych

Transakcja sprzedaży wyrobów gotowych obejmuje:

1. wystawienie faktury VAT albo rachunku dla odbiorcy,

2. wydanie wyrobów gotowych z magazynu na podstawie dowodu Wz.

Schemat 3 - Sprzedaż wyrobów gotowych

Objaśnienia do schematu:

1. Rachunek dla odbiorcy za sprzedane wyroby gotowe.

2. Faktura VAT za sprzedane wyroby gotowe:

1. wartość przychodu netto,

2. podatek należny VAT.

Wydanie wyrobów sprzedanych z magazynu powoduje powstanie kosztu wytworzenia sprzedanych wyrobów gotowych.

Takie zasady wyceny produkcji w toku nie mogą być stosowane dla produkcji o przewidywanym czasie wykonania dłuższym niż 3 miesiące, przeznaczonej do sprzedaży lub na rzecz środków trwałych w budowie. Nie dotyczy to jednak produkcji rolnej.

Dr Anna Zysnarska - Produkty gotowe

6

O Wzi = Wno x Wz = 10% x 6000 = 600

O Zk = Wno x Zk= 10% x 4000 = 400

RZECZYWISTY KOSZT WYTWORZENIA SPRZEDANYCH WYROBÓW GOTOWYCH

WARTOŚĆ WYDANYCH SPRZEDANYCH WYROBÓW GOTOWYCH

W CENACH EWIDENCYJNYCH

(w wysokości planowanego kosztu wytworzenia)

+/-

ODCHYLENIA OD CEN EWIDENCYJNYCH WYROBÓW GOTOWYCH

---