nr	nazwa	początek*	miejsce wyjścia z mózgowia**	dalszy przebieg	charakter	obszar unerwienia
I	nn. węchowe (nn. olfactorii)	nabłonek węchowy (nerwy przechodzą przez blaszkę dziurkowaną kości sitowej)	opuszka węchowa	pasmo węchowe → trójkąt węchowy → kresomózgowie	czuciowy - włókna SVA (dośrodkowe trzewne specyficzne)	nerw zmysłu węchu
II	n. wzrokowy (n. opticus)	warstwa zwojowa siatkówki (nerw wnika do czaszki przez kanał wzrokowy kości klinowej)	skrzyżowanie wzrokowe, w pobliżu przysadki mózgowej (krzyżują się tam włókna biegnące z nosowych połówek siatkówek)	pasmo wzrokowe → ciało kolankowate boczne	czuciowy - włókna SSA (dośrodkowe somatyczne specyficzne) właściwie jest wypustką istoty białej międzymózgowia - aksony są zmielinizowane przez oligodendrocyty, jest otoczony przez wypustki opon mózgowych	nerw zmysłu wzroku, ramię dośrodkowe (odprowadzające) odruchu źrenic na światło
III	n. okoruchowy (n. oculomotorius)	jądra ruchowe: jądro n. III we wzgórkach górnych blaszki pokrywy, jądro Westphala-Edingera w śródmózgowiu	dół międzykonarowy śródmózgowia	boczna ściana zatoki jamistej → szczelina oczodołowa górna; po wejściu do oczodołu wł. GVE przełączają się w zwoju rzęskowym	ruchowy i autonomiczny - włókna GSE (odśrodkowe somatyczne niespecyficzne) oraz GVE (odśrodkowe trzewne niespecyficzne - przywspółczulne)	GSE: - mm. proste: górny, dolny i przyśrodkowy - m. skośny dolny - m. dźwigacz powieki górnej GVE: - m. zwieracz źrenicy (zwężenie) - m. rzęskowy (akomodacja)
IV	n. bloczkowy (n. trochlearis)	jądra ruchowe: jądro n. IV we wzgórkach dolnych blaszki pokrywy śródmózgowia; włókna jeszcze w śródmózgowiu przechodzą na stronę przeciwną	jako jedyny wychodzi po stronie grzbietowej, poniżej wzgórków dolnych blaszki pokrywy; zawija się dookoła konarów mózgu, przechodząc na powierzchnię podstawną mózgowia	boczna ściana zatoki jamistej → szczelina oczodołowa górna	ruchowy - włókna GSE	m. skośny górny (obniża i obraca do wewnątrz)
V	n. trójdzielny (n. trigeminus)	jądra ruchowe: jądro ruchowe n. V w moście jądra czuciowe: rozciągają się przez cały pień mózgu (od góry: jądro śródmózgowiowe, jądro czuciowe główne n. V, jądro rdzeniowe n. V)	na granicy mostu i konara środkowego móżdżku	po wyjściu z mózgowia tworzy zwój trójdzielny (leży na piramidzie k. skroniowej) i dzieli się na 3 gałęzie	czuciowo-ruchowy - włókna GSA i SVE (odśrodkowe trzewne specyficzne)	GSA - unerwienie czuciowe: twarzy, błon śluzowych jamy ustnej i nosowej, zatok, zębów, podniebienia twardego, opony twardej dołu przedniego i środkowego czaszki SVE (w V3): - mm. żwaczowe (skroniowy, żwacz, skrzydłowy boczny i przyśrodkowy) - m. napinacz błony bębenkowej - mm.: dźwigacz podniebienia, żuchwowo-gnykowy, przedni brzusiec m. dwubrzuścowego
V1	n. oczny (n. ophthalmicus)	zwój trójdzielny	-	ściana boczna zatoki jamistej	czuciowy	~ skóra czoła i grzbietu nosa; rogówka, spojówki, zatoka czołowa ~ jest dośrodkowym ramieniem odruchu rogówkowego
V2	n. szczękowy (n. maxillaris)	zwój trójdzielny	-	ściana boczna zatoki jamistej	czuciowy	skóra do wargi górnej włącznie i bocznej części nosa; śluzówka policzków, podniebienia miękkiego, zęby górne
V3	n. żuchwowy (n. mandibularis)	zwój trójdzielny	-		czuciowo-ruchowy	czuciowo: skóra żuchwy (z wyj. kąta), część małżowiny usznej, śluzówka dna jamy ustnej, języka, zęby dolne;
VI	n. odwodzący (n. abducens)	jądra ruchowe: jądro n. VI w moście	dolna bruzda mostu	zatoka jamista (zawartość) → szczelina oczodołowa górna	ruchowy - włókna GSE	m. prosty boczny (odwodzi oko)
VII	n. twarzowy (n. facialis)	jądra ruchowe: jądro ślinowe górne (GVE), jądro ruchowe n. VII w moście (SVE) jądra czuciowe: jądro pasma samotnego w rdzeniu przedłużonym (SVA), dolna część jądra rdzeniowego n. V (GSA)	kąt mostowo-móżdżkowy (włókna ruchowe jako właściwy nerw twarzowy, czuciowe - jako nerw pośredni)	ciała neuronów czuciowych znajdują się w zwoju kolanka; gł. pień (SVE) wnika do przewodu słuchowego wewn. i kanału n. twarzowego, opuszcza czaszkę przez otwór rylcowo-sutkowy SVA: n. pośredni → zwój kolanka → struna bębenkowa → n. językowy od V3 GVE dla gr. łzowego: n. pośredni → n. skalisty większy → zwój skrzydłowo-podniebienny → n. jarzmowy od V2 → n. łzowy od V1; przez szczelinę oczodołowa dolną GVE dla ślinianek: struna bębenkowa → zwój podżuchwowy	mieszany: GSA, SVA, GVA, GVE, SVE	GSA: tylna powierzchnia ucha zewn. (gałąź uszna tylna) SVA: smak z 2/3 przednich języka GVA: podniebienie miękkie i przylegająca ściana gardła GVE (przywspółczulne): ~ gruczoł łzowy ~ ślinianka podżuchwowa i podjęzykowa SVE: mm. mimiczne, m. szeroki szyi, m. rylcowo-gnykowy, tylny brzusiec m. dwubrzuścowego, m. strzemiączkowy; ramię doprowadzające odruchu rogówkowego; odpowiada m. in. za zamykanie powiek; górna część jądra ruchowego, dla górnej części twarzy, dostaje włókna z obu półkul, dolna - tylko z przeciwnej półkuli !
VIII	n. przedsionkowo-ślimakowy (nervus vestibulocochlearis)	jądra czuciowe: pole przedsionkowe (4 jądra przedsionkowe, połączone z płatem grudkowo-kłaczkowym móżdżku) i ślimakowe (jądro ślimakowe grzbietowe i brzuszne) na pograniczu mostu i rdzenia przedłużonego	kąt mostowo-móżdżkowy	wnika do przewodu słuchowego wewnętrznego; jest ograniczony do kości skroniowej; w p. sł. wewn. są zwoje: przedsionkowy i spiralny (ślimakowy) zawierające ciała I-rz. neuronów dwubiegunowych	wyłącznie czuciowy - SSA	n. przedsionkowy: równowaga, kompensacyjne ruchy oczu; zaopatruje grzebienie kanałów półkolistych oraz plamki woreczka i łagiewki n. ślimakowy: słuch; rozpoczyna się w narządzie Cortiego
IX	n. językowo-gardłowy (n. glossopharyngeus )	jądra ruchowe: jądro ślinowe dolne (GVE) i jądro dwuznaczne w rdzeniu przedłużonym (SVE) jądra czuciowe: jądro pasma samotnego w rdzeniu przedłużonym (SVA), dolna część jądra rdzeniowego n. V (GSA)	rdzeń przedłużony, bocznie od oliwki w bruździe bocznej tylnej	opuszcza czaszkę przez otwór szyjny GVE: n. bębenkowy → n. skalisty mniejszy → zwój przyuszny → n. uszno-skroniowy od V3	mieszany - GSA, GVA, SVA, SVE, GVE	GSA: część ucha zewn. i przewód słuchowy zewn. GVA: unerwia czuciowo: górną część gardła, błonę śluzową tylnej 1/3 języka, migdałki, jamę bębenkową, trąbkę słuchową, baroreceptory zatoki szyjnej i chemoreceptory kłębka szyjnego; jest ramieniem dośrodkowym odruchu gardłowego i odruchu zatoki szyjnej SVA: smak z tylnej 1/3 języka SVE: miesień rylcowo-gardłowy i mm. gardła (połykanie) GVE (przywspółczulne): ślinianka przyuszna
X	n. błędny (n. vagus)	jądra ruchowe: jądro grzbietowe n. X (GVE), jądro dwuznaczne (SVE) jądra czuciowe: jądro pasma samotnego w rdzeniu przedłużonym (GVA, SVA), dolna część jądra rdzeniowego n. V (GSA)	rdzeń przedłużony, bocznie od oliwki w bruździe bocznej tylnej	opuszcza czaszkę przez otwór szyjny	mieszany - GSA, GVA, SVA, SVE, GVE	GSA: opona twarda dołu tylnego czaszki, ucho zewn. (tylna pow.), błona bębenkowa GVA: gardło, krtań, przełyk, tchawica, narządy klatki piersiowej i jamy brzusznej (do zgięcia lewego okrężnicy) SVA: kubki smakowe nagłośni SVE: mięśnie gardła, krtani, górnej części przełyku, języczka, m. dźwigacz podniebienia miękkiego, m. podniebienno-językowy GVE (przywspółczulne): trzewia szyi, klatki piersiowej i jamy brzusznej do lewego zgięcia okrężnicy
XI	n. dodatkowy (n. accesorius)	jądra ruchowe: jądro dwuznaczne w rdzeniu przedłużonym; część rdzeniowa: rogi brzuszne C1-C6	korzenie czaszkowe - rdzeń przedłużony, bocznie od oliwki w bruździe bocznej tylnej korzenie rdzeniowe - szyjna część rdzenia kręgowego (C1-C6)	korzenie rdzeniowe wchodzą do czaszki przez otwór potyliczny wielki, łączą się z czaszkowymi i jako pień n. XI wspólnie wychodzą przez otwór szyjny (razem z IX i X)	ruchowy - SVE	m. czworoboczny, m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy mm. wewnętrzne krtani
XII	n. podjęzykowy (n. hypoglossus)	jądra ruchowe: jądro n. XII w rdzeniu przedłużonym	rdzeń przedłużony, w bruździe bocznej przedniej - między oliwką a piramidą	opuszcza czaszkę przez kanał nerwu podjęzykowego	wyłącznie ruchowy - GSE	mięśnie języka (wewn. i zewn.)

* jądra czuciowe nie są początkiem nerwu, lecz dla większej czytelności wymieniono je razem z ruchowymi

** w przypadku nerwów czuciowych jest to miejsce wejścia do mózgowia

nerw	badanie	rodzaj uszkodzenia	objawy uszkodzenia	przyczyny uszkodzenia
I	dokładna ocena drożności nosa, potem badanie węchu dla każdego otworu nosowego z osobna, przy użyciu przyjemnie pachnących substancji (nie używać drażniących - działają na zakończenia n. V)		anosmia - brak odczuwania jakichkolwiek bodźców węchowych hiposmia - chory odczuwa tylko b. silne bodźce węchowe	złamanie kości sitowej zmiany u podstawy płata czołowego (oponiak, czaszkogardlak); w tym zespół Fostera-Kennedy'ego zmiany zanikowe błony śluzowej kiła OUN
						parosmia - napadowe złudzenia węchowe kakosmia - jeśli dotyczą nieprzyjemnych zapachów hiperosmia - przeczulica węchu	po infekcjach nieżytowych w napadach padaczkowych - zwłaszcza napadach hakowych w halucynozach
		II	- ostrość wzroku - tablice Snellena lub orientacyjnie - widzenie barwne - tablice Ischihary - reakcja źrenic na światło - zwł. bezpośrednia - pole widzenia - perymetrem lub orientacyjnie - porównawczo (obserwacja przedmiotu) lub za pomocą paska	całkowite przerwanie ciągłości po 1 str.	ślepota jednooczna brak bezpośredniej reakcji źrenicy na światło	uraz zapalenie pozagałkowe
				zanik n. wzrokowego	postępujące upośledzenie widzenia barw postępujące pogarszanie się ostrości wzroku koncentryczne zawężanie się pola widzenia	niedokrwienie siatkówki stwardnienie rozsiane wtórny zanik w zespole wzrostu ciśnienia śródczaszkowego (poprzedzony przez tarczę zastoinową) choroby dziedziczne: ch. Taya-Sachsa, dziedziczne ataksje, retinitis pigmentosa, zanik Lebera
III, IV i VI	badanie ruchomości gałek ocznych (obserwacja przedmiotu poruszanego w górę, w dół i na boki)		powieka górna opadnięta gałka oczna nieruchoma, ustawiona na wprost źrenica rozszerzona, sztywna, nie reagująca na światło porażona akomodacja	patologie w obrębie zatoki jamistej: zakrzep, nowotwory, tętniaki patologie szczeliny oczodołowej górnej złamanie podstawy czaszki zatrucie jadem kiełbasianym
III	- badanie ruchomości gałek ocznych (obserwacja przedmiotu poruszanego w górę, w dół i na boki) - badanie reakcji na światło	całkowite porażenie n. III	opadnięcie powieki górnej (ptosis) gałka oczna zwrócona w dół i na zewnątrz dwojenie przy patrzeniu w stronę porażoną źrenica trwale poszerzona („sztywna”) porażona akomodacja	wgłobienie podnamiotowe (wpuklanie się haka hipokampa do wcięcia namiotu); jako pierwsze ulegają uszkodzeniu włókna dla mm. wewnętrznych
				ophtalmoplegia externa (porażenie włókien dla m. zewnętrznych oka)	opadnięcie powieki górnej (ptosis) gałka oczna zwrócona w dół i na zewnątrz dwojenie przy patrzeniu w stronę porażoną	neuropatia niedokrwienna cukrzyca
				ophtalmoplegia interna (porażenie włókien dla m. wewnętrznych oka)	źrenica trwale poszerzona („sztywna”) porażona akomodacja	procesy uciskowe: guz, tętniak tętnic tylnej części koła Willisa, wgłobienie podnamiotowe
				uszkodzenie jądrowe n. III	izolowane uszkodzenie pojedynczych mięśni okoruchowych
				porażenie międzyjądrowe (pęczek podłużny przyśr.)	zaburzone przywodzenie gałki ocznej przy wykonywaniu ruchu do boku oczopląs w oku odwodzonym pozostałe ruchy gałek ocznych nie są upośledzone	u młodych osób - SM u starszych - niedokrwienie pnia mózgu
IV	badanie ruchomości gałek ocznych (obserwacja przedmiotu poruszanego w górę, w dół i na boki)		przy spojrzeniu na wprost oś chorego oka jest ustawiona wyżej niż zdrowego → głowa ulega kompensacyjnemu pochyleniu i skrętowi w stronę oka zdrowego pionowy zez rozbieżny, nasilający się przy patrzeniu w dół podwójne widzenie nasilające się przy próbie patrzenia w dół (trudności w schodzeniu po schodach)	urazy (w innych przypadkach izolowane uszkodzenie n. IV jest rzadkością)
VI	badanie ruchomości gałek ocznych (obserwacja przedmiotu poruszanego w górę, w dół i na boki)		zez zbieżny, niemożność odwiedzenia oka podwójne widzenie nasilające się przy patrzeniu w stronę porażonego mięśnia prostego bocznego	wymienione obok objawy występują zarówno przy ogniskowym uszkodzeniu jądra lub pnia n. VI, jaki i w zespole ciasnoty śródczaszkowej patologie okolicy zatoki jamistej urazy czaszki ropne zap. ucha środkowego powikłane zajęciem kości skalistej choroby ogólnoustrojowe: RZS, cukrzyca, alkoholizm, zatrucie Pb, jadem kiełbasianym
V	- badanie czucia na twarzy (porównawczo obie strony wg gałęzi) - czucie cebulaste: w kierunku od nosa do ucha to odpowiednio: śródmózgowie, most, rdzeń przedłużony - odruch rogówkowy (dotknięcie rogówki gazikiem powoduje zamknięcie oczu) - ocena ruchomości żuchwy - odruch bródkowy (uderzanie młoteczkiem okolicy tuż pod dolna wargą powoduje zamykanie półotwartych ust) - badanie palpacyjne miejsc wyjścia poszczególnych gałęzi (strefy spustowe dla neuralgii n. V)	uszkodzenie nadjądrowe jednostronne	nie wywołuje istotnych objawów
				uszkodzenie nadjądrowe obustronne	objawy zespołu rzekomoopuszkowego
				uszkodzenie jądrowe	niedoczulica (czucie cebulaste) osłabienie odruchu rogówkowego ból zbaczanie żuchwy w stronę porażenia osłabienie → zanik mm. żwaczy porażenie napinacza błony bębenkowej - głuchota na niskie tony	guzy procesy niedokrwienne procesy demielinizacyjne jamistość opuszki lub rdzenia
				uszkodzenie włókien przedzwojowych			nowotwory pnia, móżdżku, kąta mostowo-móżdżkowego zapalenie/rakowatość opon uraz tętniak
				uszkodzenie zwojowe	silne bóle twarzy	infekcja wirusowa
				neuralgia n. V (rwa twarzowa)	gwałtowne ataki bólu twarzy, promieniującego w zakresie unerwienia 1 lub więcej gałęzi, trwającego od kilku sekund do 2 minut ataki są wyzwalane przez żucie, mówienie, połykanie, zimne powietrze, drażnienie stref spustowych	samoistna - tylko objawy jak obok objawowa - oprócz wymienionych obok występują zaburzenia czucia na twarzy i osłabienie odruchów: rogówkowego i żuchwowego; występuje ona w: - SM - guzach tylnej jamy czaszki - kolagenozach - konflikcie naczyniowo-nerwowym
		VII	- każemy choremu zmarszczyć czoło, zacisnąć powieki i wyszczerzyć zęby, obserwujemy w tym czasie, czy ruchy mimiczne po obu stronach twarzy są symetryczne - odruch rogówkowy - badanie czucia smaku (w 4 kwadrantach języka, 4 podstawowe smaki, chory nie mówi czy czuje tylko pokazuje skinieniem głowy /żeby substancja nie rozeszła się na całym języku/)	uszkodzenie nadjądrowe (centralne)	porażenie mięśni dolnej części twarzy (opadanie kąta ust po stronie przeciwnej do uszkodzenia)	uszkodzenie drogi korowo-jądrowej (np. w torebce wewnętrznej)
				uszkodzenie jądrowe	porażenie mięśni całej połowy twarzy po stronie uszkodzenia ~ brak odruchu rogówkowego ~ objaw Bella - przy próbie zamykania powiek porażone oko patrzy do góry i na zewnątrz („bielmo”)
				uszkodzenie pnia	porażenie mięśni całej połowy twarzy po stronie uszkodzenia
				porażenie obwodowe	przy uszkodzeniu nerwu w odcinku wewnątrzczaszkowym występują: ~ zniesienie czucia smaku w przednich 2/3 języka ~ zmniejszenie wydzielania łez i śliny ~ hiperakuzja - nadwrażliwość na dźwięki spowodowana porażeniem m. strzemiączkowego uszkodzenie poniżej wyjścia z otworu rylcowo-sutkowego → wyłącznie deficyty ruchowe twarzy	zwykle idiopatyczne
				połowiczy napadowy skurcz twarzy (hemispasmus faciei)	incydenty krótkotrwałego skurczu mięśni połowy twarzy z czasem może się dołączyć osłabienie i zanik mm. twarzy	podrażnienie nerwu w obrębie kąta mostowo-móżdżkowego - guzy, tętniaki, zwłóknienia
				zespół „łez krokodylich”	łzawienie oczu podczas jedzenia	uszkodzenie n. VII przed zwojem kolanka; regenerujące włókna z jądra ślinowego górnego nieprawidłowo wrastają do zwoju skrzydłowo-podniebiennego
		VIII śl.	- badanie orientacyjne: mowa, szept, zegarek - próby stroikowe: Webera, Rinnego, Schwabacha - służą do różnicowania chorób ucha wewnętrznego, zewnętrznego i środkowego	podrażnienie n. słuchowego	szum lub dzwonienie w uchu	guz osłonkowy n. VIII (pierwszy objaw)
				uszkodzenie obwodowe	głuchota 1-stronna
				uszkodzenie korowe lub podkorowe	zaburzenia słuchu nie występują (obustronna projekcja drogi słuchowej)
		VIII prz.	- próba kaloryczna - próba obrotowa - próba mijania (wyciągnięte kończyny zbaczają w stronę słabszego błędnika) - próba Romberga (przy staniu z zamkniętymi oczami padanie na stronę słabszego błędnika) - próba Unterbergera (50 kroków w miejscu z zamkniętymi oczami, o patologii świadczy obrót wokół osi ciała o min. 45st. w stronę słabszego błędnika)	uszkodzenie obwodowe	zawroty głowy układowe (przedsionkowe): są kierunkowe, chory ma wrażenie ruchu wirowego, padanie zawsze następuje w stronę słabszego błędnika („chory błędnik wodzi”) oczopląs (poziomy drobnofalisty w stronę słabszego błędnika) objawy wegetatywne: nudności, wymioty, czkawka, bladość skóry, bradykardia, hipotonia wtórne zespoły lękowe	choroby błędnika - zapalne, naczyniowe, urazy
				uszkodzenie jądrowe (pień mózgu)	zawroty głowy układowe lub nieukładowe (ośrodkowe) - mało sprecyzowane, bez objawów wegetatywnych oczopląs	choroby naczyniowe choroby rozrostowe choroby demielinizacyjne jamistość opuszki napad migreny podstawnej barbiturany, leki przeciwpadaczkowe
				uszkodzenie ośrodkowe (móżdżek)	zawroty głowy ośrodkowe (nieukładowe) oczopląs
				zespół Meniera	napadowe zawroty głowy typu przedsionkowego upośledzenie słuchu szumy uszne	samoistny objawowy - guzy n. VIII
		IX i X	- oglądanie tylnej części jamy ustnej (języczek, podniebienie miękkie) - badanie odruchów gardłowych i podniebiennych (szpatułką)	porażenie nn. IX i X	znieczulenie migdałków, tylnej części języka, gardła i krtani brak odruchów: gardłowych, podniebiennych, kaszlowego, z zatoki szyjnej objaw firankowy - podniebienie miękkie ustawione niżej po stronie uszkodzenia zbaczanie języczka na stronę zdrową w czasie fonacji dysfagia chrypka, mowa nosowa utrata czucia smaku z tylnej 1/3 języka czasem tachykardia i arytmia obustronne całkowite porażenie n. X szybko prowadzi do zgonu!	guzy uszkodzenia naczyniowe zapalenia demielinizacja rdzenia przedłużonego jamistość opuszki choroba neuronu ruchowego zapalenie opon m-r tętniaki t. kręgowej lub podstawnej tętniaki aorty urazy polineuropatie błonica - n. X zatrucia - n. X
				zespół opuszkowy	dyzartria dysfagia zniesienie odruchów gardłowych i podniebiennych zaniki mięśni, zwłaszcza języka	uszkodzenie jąder lub pni nerwowych położonych w opuszce (neuron obwodowy)
				z. rzekomoopuszkowy	dyzartria dysfagia odr. gardłowe i podniebienne są wzmożone ! nie występują zaniki mięśniowe ! dodatkowo mogą występować: ~ objawy deliberacyjne (prymitywne): pyszczkowy, dłoniowo-bródkowy, objaw gładzizny ~ objawy piramidowe ~ nietrzymanie afektu (patologiczny śmiech lub płacz)	uszkodzenie dróg korowo-jądrowych, zwykle na tle naczyniowym (neuron ośrodkowy)
		XI	chory unosi do góry barki, a potem skręca głową w obie strony (badamy wtedy napięcie m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego)	porażenie jednostronne	boczny skręt głowy w stronę porażoną (działanie mięśnia zdrowego) niemożność wykonania skrętu głowy w stronę przeciwną obniżenie barku po stronie uszkodzenia niemożność uniesienia ramienia ponad kąt prosty
				porażenie obustronne	niemożność utrzymania głowy w pozycji wyprostowanej utrudnione zginanie głowy do przodu do tyłu
				uszkodzenie jądrowe		choroba neuronu ruchowego guzy rdzenia zapalenia jamistość opuszki
				uszkodzenie pnia		guzy otworu żyły szyjnej lub potylicznego wielkiego urazy podstawy czaszki wady rozwojowe pogranicza czaszkowo-kręgowego zapalenie wielonerwowe rakowatość opon
		XII	należy kazać choremu wysunąć język	porażenie nadjądrowe = ośrodkowe (jednostronne)	język zbacza w stronę porażoną, ale przeciwną do ogniska uszkodzenia w mózgu (bo jadro n. XII otrzymuje informacje tylko z przeciwnej półkuli mózgu przez drogę korowo-jądrową) nie ma zaniku mięśni ani drżeń !	uszkodzenie dróg korowo-jądrowych (zespół rzekomoopuszkowy)
				jednostronne uszkodzenie jądrowe	język zbacza w stronę uszkodzenia drżenia włókien mięśniowych zanik mięśni języka	ogniskowe zmiany w pniu mózgu - guzy, udar, zapalenia SLA jamistość opuszki kiła OUN postać opuszkowa ch. Heinego-Medina wrodzone malformacje okolicy otworu potylicznego wielkiego - np. zespół Arnolda-Chiariego
				jednostronne uszkodzenie obwodowe	język zbacza w stronę uszkodzenia (bo zdrowy m. bródkowo-językowy przesuwa język w stronę przeciwną - czyli w stronę chorego nerwu) drżenia mięśni języka zanik mięśni języka	złamania podstawy czaszki guz lub tętniak u podstawy mózgu
				uszkodzenie obwodowe obustronne	język nieruchomy na dnie jamy ustnej drżenia i zaniki dyzartria dysfagia	złamania podstawy czaszki guz lub tętniak u podstawy mózgu

---