Ministerstwo Gospodarki i Pracy

Specjalne strefy ekonomiczne

stan na dzień 31 grudnia 2004 r

Warszawa, marzec 2005

Wprowadzenie

Główną ideą tworzenia specjalnych stref ekonomicznych (sse) było dążenie do złagodzenia strukturalnego bezrobocia w wybranych regionach kraju poprzez skierowanie tam nowych inwestycji dzięki zastosowaniu pakietu zachęt finansowych.

Cele utworzenia specjalnych stref ekonomicznych były następujące:

• tworzenie miejsc pracy w regionach o wysokim bezrobociu strukturalnym;

• przełamywanie monokultury przemysłu i dywersyfikacja struktury produkcji w poszczególnych regionach;

• aktywizacja w stosunku do otoczenia poza strefą, nawiązywanie związków kooperacyjnych z polskimi dostawcami spoza strefy;

• generowanie wzrostu PKB w poszczególnych regionach;

• zapewnienie wpływów z tytułu podatku VAT oraz wzrostu dochodów z innych świadczeń;

• wspomaganie lokalnej infrastruktury technicznej;

• ograniczenie wydatków budżetowych przeznaczanych na wypłaty zasiłków dla bezrobotnych, którzy znajdą zatrudnienie w specjalnych strefach ekonomicznych.

Zasady i tryb ustanowienia specjalnych stref ekonomicznych zostały określone w ustawie z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych. Wówczas zachęty finansowe określone ustawą stanowiły silny bodziec motywujący inwestorów do lokowania nowych firm w obrębie stref.

Przedsiębiorca posiadający zezwolenie uprawniony był do:

• całkowitego zwolnienia dochodu od podatku dochodowego przez okres pierwszych 10-ciu lat działalności gospodarczej,

• i 50% zwolnienia przez lata następne, aż do końca istnienia strefy,

• zwolnienia z podatku od nieruchomości.

Całkowite zwolnienie podatkowe, w warunkach ówcześnie obowiązujących wysokich stóp podatkowych, stanowiło silny instrument przyciągania nowych inwestycji. Jednocześnie zastosowany w sse system wsparcia nowych inwestycji nie był zgodny z zasadami udzielania pomocy publicznej w krajach Unii Europejskiej. Przystąpienie Polski do UE wymusiło harmonizację zasad udzielania pomocy publicznej w strefach, co istotnie obniżyło ich atrakcyjność.

Obecnie pomimo ograniczenia wielkości pomocy publicznej strefy nadal są silnym i stosunkowo łatwo dostępnym instrumentem finansowego wspierania nowych inwestycji. Liczne wnioski władz lokalnych o obejmowanie strefami nowych terenów świadczą o dużym zainteresowaniu potencjalnych inwestorów rozpoczęciem działalności w ramach sse.

W wyniku dwóch nowelizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych:

• z dnia 16 listopada 2000 r. - harmonizującej prawo o sse z prawem UE, obowiązującej przedsiębiorców, którzy uzyskają zezwolenie od 2001 r.,

• z 2 października 2003 r. - wprowadzającej do ustawy postanowienia Traktatu Akcesyjnego,

na terenach sse funkcjonuje kilka grup przedsiębiorców, których różnią zasady udzielania pomocy publicznej:

• grupa MSP posiadająca zezwolenia wydane do końca 2000 r.,

• grupa dużych przedsiębiorców posiadających zezwolenia wydane do końca 1999 r.,

• grupa dużych przedsiębiorców posiadających zezwolenia wydane w 2000 r.,

• grupa dużych przedsiębiorców z sektora motoryzacji posiadających zezwolenia wydane do końca 2000 r.,

• pozostali przedsiębiorcy, którzy działają w reżimie prawa wspólnotowego.

Raport stanowi omówienie zasad i warunków prowadzenia działalności gospodarczej w ramach see. Zaprezentowano zmiany w przepisach dotyczących sse. Szczegółowo omówiono przepisy inkorporujące zapisy Traktatu Akcesyjnego w zakresie udzielania pomocy publicznej do prawa krajowego. Dokonano również przeglądu zasad udzielania pomocy publicznej dla firm, które swoją działalność rozpoczęły w strefach na „starych” i „nowych” zasadach. W drugiej części dokumentu skoncentrowano się na przedstawieniu aktualnych informacji na temat funkcjonowania poszczególnych stref oraz ich porównania. Raport zawiera zestawienie efektów funkcjonowania 14 specjalnych stref ekonomicznych, głównie w formie tabelarycznej, zarejestrowane na koniec 2004 r.

I. Zasady udzielania pomocy publicznej w strefach.

I.1. Zasady i warunki udzielania pomocy publicznej dla przedsiębiorców, którzy otrzymali zezwolenia przed 1 stycznia 2001 r.

Zasady udzielania pomocy publicznej dla przedsiębiorców, którzy otrzymali zezwolenia przed 1 stycznia 2001 r. określa Traktat o przystąpieniu do Unii Europejskiej (TA) w załączniku XII rozdział 5 „Polityka konkurencji”.

Postanowienia Traktatu Akcesyjnego, a mianowicie:

• okres przejściowy, czyli zachowanie praw nabytych: dla małych przedsiębiorców obowiązuje do końca 2011 r., a dla średnich do końca 2010 r.,

• dla dużych przedsiębiorców, którzy uzyskali zezwolenia do końca 1999 r. maksymalna pomoc publiczna wynosi 75% kosztów inwestycji, a dla zezwoleń wydanych w 2000 r. - 50%,,

• dla przedsiębiorców z sektora motoryzacji maksymalna pomoc publiczna wynosi 30 % kosztów inwestycji,

• termin, od którego naliczana jest pomoc dla dużych przedsiębiorców, w tym z sektora motoryzacyjnego, określony jest na 1 stycznia 2001 r.

• okres zaliczania kosztów inwestycji kwalifikujących się do objęcia pomocą dla dużych przedsiębiorców, w tym z sektora motoryzacyjnego, ograniczono do wydatków poniesionych od dnia uzyskania zezwolenia do końca 2006 r.

zostały wprowadzone do naszego prawa ustawą z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw (Dz. U. Nr 188, poz.1840 oraz z 2004 r. Nr 123, poz.1291 i Nr 273, poz. 2703).

Ze względu na nadzwyczajny charakter wprowadzonych zmian w załączniku do Raportu przedstawiono szczegółowo zarówno postanowienia Traktatu (pogrubioną kursywą), jak i sposób ich wdrożenia do prawa polskiego (zwykła kursywa).

Pozatraktatowe regulacje dotyczące przedsiębiorców, którzy otrzymali zezwolenie przed 1 stycznia 2001 r.

Z uwagi na ograniczenie wielkości pomocy publicznej przedsiębiorcom posiadającym zezwolenia wydane w latach 1995-2000 ustawą z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw wprowadzono rozwiązania częściowo rekompensujące utracone korzyści. Warunkiem skorzystania z nich jest akceptacja zmian wprowadzonych Traktatem Akcesyjnym wyrażona złożeniem wniosku o zmianę zezwolenia w trybie art. 6 tej ustawy.

Przedsiębiorcom, którzy dokonali zmiany zezwolenia w w/w trybie przysługuje:

1. możliwość zmiany warunków zezwolenia na korzystniejsze bez uzasadnienia przyczyn,

2. wykorzystanie środków zgromadzonych na rachunku Funduszu Strefowego na dofinansowanie nowych inwestycji, realizowanych przez samego podatnika lub wskazaną przez niego, powiązaną z nim organizacyjnie lub kapitałowo firmę w co najmniej 25%,

3. w przypadku dużych przedsiębiorców, ustawowe zwolnienie z podatku od nieruchomości, według stanu oraz stawek obowiązujących z roku 2000. Utracone z tego tytułu przez gminy przychody będą rekompensowane z budżetu państwa.

Ad. 1 Zmiana warunków zezwolenia

Zasadę zmiany warunków zezwolenia reguluje art. 19 ustawy z 20 października 1994 r o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz. U. Nr 123, poz. 600, z późn. zm. ). W tym trybie zmiana musi być uwarunkowana okolicznościami niezależnymi od przedsiębiorcy, przy czym nie może dotyczyć obniżenia poziomu zatrudnienia. Są to dość restrykcyjne wymogi. Stworzenie więc możliwości zmiany warunków zezwolenia, praktycznie bez uzasadnienia przyczyn, daje wielu przedsiębiorcom szansę korekty biznes planów i kontynuowania inwestycji.

Ad. 2 Fundusz Strefowy

Fundusz Strefowy tworzony jest w Banku Gospodarstwa Krajowego z kwot podatków dochodowych, wpłacanych przez „starych” przedsiębiorców po przekroczeniu dopuszczalnych TA pułapów pomocy. Zgromadzone środki przeznaczone są na dofinansowanie nowej inwestycji realizowanej na terenie RP nie później niż do 2023 r. przez samego podatnika albo spółkę powiązaną z nim organizacyjnie lub kapitałowo. Niewykorzystane do tego terminu środki zostaną przekazane do budżetu państwa.

Wsparcia udziela minister do spraw gospodarki na wniosek uprawnionego, na warunkach zgodnych z przyjętym przez KE programem pomocowym.

Ad.3 Zwolnienie z podatku od nieruchomości.

Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych w treści sprzed 1 stycznia 2001 r. przewidywała zwolnienie z podatku od nieruchomości gruntów, budowli i budynków położonych na terenie specjalnej strefy ekonomicznej, których właścicielem lub użytkownikiem wieczystym jest zarządzający strefą, lub które służą do prowadzenia, na podstawie zezwolenia, działalności gospodarczej na terenie strefy. W takiej formule prawo do zwolnienia stanowiło element pakietu zachęt inwestycyjnych, skłaniających przedsiębiorców do decyzji o inwestowaniu na terenie stref.

Od 1 stycznia 2001 r. ustawą z dnia 13 października 2000 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000 oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 95, poz. 1041) zniesiono obligatoryjne zwolnienie zarówno dla przedsiębiorców jak i zarządzających strefami. Zostało to bardzo negatywnie odebrane przez inwestorów, a dla wielu spółek zarządzających strefami stanowiło poważne obciążenie finansowe skutkujące w konsekwencji ograniczeniem wydatków na budowę infrastruktury.

Wprowadzone ustawą z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw zwolnienie wiąże się z rekompensatami dla gmin z budżetu państwa, w związku z tym zostało ograniczone do przedsiębiorców, którzy jako pierwsi podjęli decyzję o inwestowaniu w strefach, będąc całkowicie przekonani o stabilności zasad korzystania ze zwolnień podatkowych.

Zwolnienie dotyczy budynków i budowli oddanych do użytkowania do końca 1999 r., a gruntów nabytych do końca listopada 2000 r. i przysługuje od momentu zmiany zezwolenia w trybie art. 6 ustawy z 2 października 2003 r., na zasadach analogicznych do powstawania obowiązku podatkowego określonego ustawą o podatkach i opłatach lokalnych. Zwolnienie z podatku od nieruchomości oraz umorzenie przez gminę zaległości podatkowych stanowi, podobnie jak zwolnienie z podatku dochodowego, pomoc regionalną z tytułu nowych inwestycji, rozpoczętych po dniu uzyskania zezwolenia. Pomoc ta nie jest objęta Traktatem Akcesyjnym, a więc odpowiednie programy pomocowe zostały notyfikowane KE w kwietniu br. w ramach procedury przejściowej.

I. 2. Zasady i warunki udzielania pomocy publicznej przedsiębiorcom, którzy otrzymali zezwolenia po 1 stycznia 2001 r.

Obowiązujące od 1 stycznia 2001 r. zasady udzielania pomocy regionalnej na nowe inwestycje w strefach określa ustawa z 20 października 1994 r o specjalnych strefach ekonomicznych, zwana dalej „ustawą o sse”, która została znowelizowana:

• ustawą z dnia 16 listopada 2000 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych oraz o zmianie niektórych ustaw, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2001 r.,

• ustawą z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw, która weszła w życie z dniem akcesji,

• ustawą z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, która weszła w życie 31 maja 2004 r.

oraz rozporządzenia Rady Ministrów, wydane na podstawie delegacji zawartej w art. 4 ust. 1 ustawy o sse. W zakresie nieuregulowanym tą ustawą, dotyczącym procedur notyfikacji pomocy, postępowania przed Komisją, zasad zwrotu pomocy wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem, postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości, monitorowania i kontroli udzielonej pomocy oraz kar pieniężnych obowiązuje ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.

W kwietniu 2004 r w ramach procedury przejściowej notyfikowano KE program pomocy regionalnej dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w specjalnych strefach ekonomicznych na podstawie zezwolenia wydanego po 31 grudnia 2000 r. W związku z tym, że zasady i warunki pomocy udzielanej na ich podstawie są zgodne z prawem unijnym można oczekiwać, że programy zostaną przyjęte bez zastrzeżeń.

Przedsiębiorcy posiadający zezwolenia wydane po 31 grudnia 2000 r. mogą korzystać z pomocy w formie zwolnień podatkowych z tytułu:

- kosztów nowej inwestycji,

- tworzenia nowych miejsc pracy.

W przypadku pomocy z tytułu kosztów nowej inwestycji wielkość pomocy oblicza się jako iloczyn maksymalnej intensywności pomocy określonej dla danego obszaru i kosztów inwestycji kwalifikujących się do objęcia pomocą. Definicję kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą określają rozporządzenia RM w sprawie specjalnych stref ekonomicznych.

Przedsiębiorca korzystający z pomocy z tytułu kosztów nowej inwestycji jest zobowiązany do:

- prowadzenia działalności gospodarczej przez okres nie krótszy niż 5 lat,

- utrzymania własności składników majątku, z którymi były związane wydatki inwestycyjne przez okres 5 lat od dnia wprowadzenia do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym.

Wielkość pomocy z tytułu tworzenia nowych miejsc pracy związanych z daną inwestycją oblicza się jako iloczyn maksymalnej intensywności pomocy i dwuletnich kosztów płacy brutto nowo zatrudnionych pracowników powiększonych o wszystkie obowiązkowe płatności związane z ich zatrudnieniem. Przedsiębiorca korzystający z pomocy z tego tytułu musi utrzymać nowo utworzone miejsca pracy przez okres nie krótszy niż 5 lat.

Maksymalna intensywność pomocy niemal na całym terytorium Polski wynosi 50%, z wyjątkiem powiatów: m. Wrocław, m. Kraków, m. Gdańsk, m. Gdynia, m. Sopot, dla których intensywność wynosi 40% oraz powiatów: m. st. Warszawa i m. Poznań, dla których intensywność wynosi 30%. W przypadku pomocy udzielanej małemu lub średniemu przedsiębiorcy maksymalną intensywność pomocy podwyższa się o 15 punktów procentowych, z wyłączeniem przedsiębiorców prowadzących działalność w sektorze transportu.

Maksymalna intensywność pomocy dla inwestycji z sektora motoryzacyjnego, w przypadku gdy kwota pomocy przekracza równowartość 5 mln euro, wynosi 30% intensywności dopuszczalnej na danym obszarze.

Wielkość dopuszczalnej pomocy dla dużych projektów inwestycyjnych (tj. takich których koszty kwalifikujące się do objęcia pomocą przekraczają kwotę 50 mln euro) określa wzór ujęty w rozporządzeniach Rady Ministrów w sprawie poszczególnych specjalnych stref ekonomicznych. Duży projekt inwestycyjny objęty maksymalnym dopuszczalnym wsparciem wymaga indywidualnej notyfikacji KE. W przypadku gdy przedsiębiorca realizujący taki projekt zamierza skorzystać z pomocy nie większej niż przysługuje inwestycji o kosztach kwalifikowanych nie przekraczających 100 mln euro wymóg indywidualnej notyfikacji nie obowiązuje.

Podstawą do korzystania z pomocy publicznej jest zezwolenie wydawane przez Zarządzającego strefą w drodze przetargu lub rokowań. Na terenie stref można prowadzić działalność bez zezwolenia, ale dochody z tej działalności nie podlegają zwolnieniu z podatku dochodowego.

II. Lokalizacja specjalnych stref ekonomicznych, stopień zagospodarowania

W chwili obecnej na terenie Polski funkcjonuje 14 specjalnych stref ekonomicznych. Strefy różnią się pod względem powierzchni, lokalizacji, charakteru, warunków zagospodarowania i infrastruktury drogowej, technicznej, telekomunikacyjnej. Największa strefa - katowicka rozciąga się na terenie 1120 ha podczas gdy  Krakowski Park Technologiczny obejmuje obszar 122 ha.

Do 30 maja 2004 r. łączny obszar stref nie mógł przekroczyć powierzchni określonej na dzień 31 grudnia 2000 r. tj. 6325 ha. Ograniczenie sumarycznego obszaru stref zostało wprowadzone do ustawy o sse nowelizacją z 16 listopada 2000 r., jako realizacja stanowiska negocjacyjnego strony polskiej z lutego 1999 r., w którym zobowiązano się dostosować zasady udzielania pomocy publicznej do prawa UE i nie powiększać łącznego terytorium stref w zamian za możliwość zachowania „praw nabytych”. Mimo, że praw nabytych nie udało się wynegocjować limit obszaru został utrzymany, co powoduje, że każda nowelizacja granic wymaga zbilansowania obszarów włączanych z wyłączanymi.

Ożywienie zainteresowania inwestorów realizacją projektów w strefach, jakie odnotowujemy od zakończenia negocjacji, stworzyło konieczność zweryfikowania przepisów limitujących bezwarunkowo całkowitą powierzchnię stref. W celu sprostania oczekiwaniom dużych koncernów zagranicznych, zamierzających ulokować w Polsce inwestycje o istotnym znaczeniu dla gospodarki kraju, od 31 maja 2004 r. istnieje możliwość zwiększenia obszaru stref o 1675 ha, przy czym powierzchnia ta może być przeznaczona wyłącznie pod duże projekty inwestycyjne o nakładach nie mniejszych niż 40 mln euro albo zatrudnieniu co najmniej 500 osób.

Lokalizacja

Tabela nr 1

Lokalizacja stref według stanu na koniec lutego 2005 r. w rozbiciu na miasta i gminy

Lp.	Strefa województwo	Obszar strefy w ha	w tym pod duże inwestycje	Lokalizacja strefy
1	Kamiennogórska dolnośląskie	241,20	-	miasta: Kamienna Góra, Piechowice, Lubań Śląski i Jawor, gminy: Kamienna Góra, Nowogrodziec i Lubawka
2	Katowicka śląskie	1 118,84	-	miasta: Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jastrzębie Zdrój, Sosnowiec, Tychy, Żory, Częstochowa, Bielsko-Biała, Rybnik i Zabrze, gminy: Godów, Pawłowice, Czerwionka-Leszczyny, Sławków i Siewierz
3	Kostrzyńsko-słubicka lubuskie, zachodniopomorskie	542,72	54,83	miasta: Kostrzyn nad Odrą, Nowa Sól, Gorzów Wielkopolski i Gubin, gminy: Słubice, Bytom Odrzański, Gubin, Barlinek, Karlino i Goleniów
4	Krakowska małopolskie	121,92	-	miasta: Kraków i Tarnów
5	Legnicka dolnośląskie	416,73	-	miasta: Legnica, Lubin, Złotoryja, gminy: Gromadka, Polkowice i Legnickie Pole
6	Łódzka łódzkie	343,59	5,22	miasta: Piotrków Trybunalski, Ozorków, Zgierz, Łódź, Łęczyca, Kutno, Tomaszów Mazowiecki, Radomsko, Sieradz, Rawa Mazowiecka, gminy: Sławno, Ksawerów, Tomaszów Mazowiecki i Wróblew
7	Mielecka podkarpackie, małopolskie	707,13	-	miasta: Mielec, Gorlice, Dębica, Sanok, Leżajsk, Jarosław, gminy: Dębica i Laszki
8	Pomorska pomorskie	387,82	-	miasta: Tczew, Kwidzyn, Starogard Gdański, Malbork, gminy: Krokowa, Gniewino, Tczew, Chojnice, Człuchów i Sztum
9	Słupska zachodniopomorskie i pomorskie	167,89	-	miasta: Słupski Koszalin, gminy: Słupsk i Debrzno
10	Starachowicka świętokrzyskie, mazowieckie, opolskie	351,36	-	miasta: Starachowice, Ostrowiec Świętokrzyski, Skarżysko Kamienna, Końskie i Szydłowiec, gminy: Stąporków, Tułowice
11	Suwalska podlaskie i warminsko-mazurskie	288,10	-	miasta: Suwałki i Ełk, gminy: Suwałki i Gołdap
12	Tarnobrzeska podkarpackie, świętokrzyskie, mazowieckie, lubelskie	810,80	-	miasta: Tarnobrzeg, Stalowa Wola, Radom, Pionki, Połaniec, Ożarów Mazowiecki, Jasło, Przeworsk, Rymanów, gminy: Nowa Dęba, Staszów, Tuczępy, Nisko, Pionki, Poniatowa, Połaniec, Grębów, Jasło, Gorzyce, Baranów Sandomierski i Majdan Królewski
13	Wałbrzyska Dolnośląskie, opolskie	616,46	37,32	miasta: Wałbrzych, Dzierżoniów, Kudowa Zdrój, Wrocław, Świdnica, Nowa Ruda, Kłodzko, Oława gminy: Jelcz-Laskowice, Żarów i Nysa
14	Warmińsko-Mazurska warmińsko-mazurskie i mazowieckie	524,07	216,64	miasta: Elbląg, Mława, Pasłęk, Lidzbark Warmiński, Morąg, Mrągowo, Ostróda, Olsztyn i Bartoszyce, gminy: Dobre Miasto, Bartoszyce, Szczytno i Olecko
	Razem	6638,63	314,01

Tabela uwidacznia wysoki stopień rozproszenia stref - 14 sse leży na terenach 79 miast i 55 gmin. Są co najmniej dwa powody takiego stanu rzeczy:

1. Komisja Europejska została poinformowana o funkcjonowaniu 14 sse, co znalazło odzwierciedlenie zarówno w Traktacie Akcesyjnym jak i notyfikowanych programach pomocowych, dlatego też nowe tereny są włączane do najbliższej strefy ;

2. z przyczyn ekonomicznych - utworzenie nowej strefy wiązałoby się z koniecznością powołania nowej spółki zarządzającej, co wymagałoby poniesienia wysokich kosztów.

Kilka stref, m.in. w wyniku zmiany podziału administracyjnego kraju, usytuowanych jest na terenie więcej niż jednego województwa, np. suwalska, czy tarnobrzeska. Zlokalizowanie strefy tarnobrzeskiej w kilku województwach ma również inną przyczynę. Tereny w Ożarowie, Radomiu i Pionkach (województwo mazowieckie) i Poniatowej (lubelskie) zostały włączone do TSSE ze względu na to, że spółką zarządzającą jest Agencja Rozwoju Przemysłu S.A., która specjalizuje się w restrukturyzacji upadających przedsiębiorstw.

Stopień zagospodarowania

W momencie tworzenia stref wydawało się, że atrakcyjne wsparcie finansowe będzie wystarczającą zachętą do lokowania tam inwestycji. Skutkiem takiego założenia było objęcie strefami terenów w dużej mierze pozbawionych infrastruktury technicznej, oddalonych od szlaków komunikacyjnych i bez zaplecza kadrowego. Koncepcja ta miała pewne uzasadnienie. Zakładano, że środki uzyskane ze sprzedaży atrakcyjnych działek posłużą do przygotowania gruntów pozbawionych infrastruktury, które znajdą nabywców w drugiej kolejności. Zapowiedź ograniczenia pomocy publicznej zdecydowanie zahamowała napływ nowych inwestorów i tym samym uniemożliwiła realizację planowanego zakresu inwestycji infrastrukturalnych.

Wprawdzie dotychczasowe rezultaty nie są jeszcze w pełni zadowalające, ale w świetle obecnej koniunktury istnieje szansa na pełne wykonanie przewidywanych efektów utworzenia stref. Przy utrzymaniu aktualnej dynamiki inwestycyjnej i dostosowywaniu terenów do potrzeb inwestorów można oczekiwać, że już w najbliższym czasie stopień zapełnienia stref istotnie wzrośnie. Polityka wymiany obszarów prowadzi co prawda do większego rozproszenia stref, ale znaczne intensyfikuje wykorzystanie tego instrumentu.

Tabela nr 2

Zagospodarowanie obszaru stref w ha według stanu na 31 grudnia 2004 r.

Lp.	Strefa	Obszar strefy	zagospodarowany	niezagospodarowany	4:3 %
1	2	3	4	5	6
1	Kamiennogórska	241,2	102,7	138,5	42,6
2	Katowicka	1 118,8	639,1	479,7	57,1
3	Kostrzyńsko-Słubicka	542,0	187,2	354,8	34,5
4	Krakowska	121,9	40,5	81,4	33,2
5	Legnicka	416,7	237,0	179,7	56,9
6	Łódzka	343,6	209,2	134,4	60,9
7	Mielecka	707,1	558,9	148,2	79,0
8	Pomorska	387,8	275,4	112,4	71,0
9	Słupska	167,9	82,9	85,0	49,4
10	Starachowicka	351,4	186,9	164,5	53,2
11	Suwalska	288,1	187,7	100,4	65,2
12	Tarnobrzeska	810,8	343,1	467,7	42,3
13	Wałbrzyska	616,5	454,0	162,5	73,6
14	Warmińsko-Mazurska	412,5	73,1	339,4	17,7
	Razem	6 526,3	3 577,7	2 948,6	54,8

Średnie zagospodarowanie stref wynosi prawie 55%. Tylko strefa warmińsko-mazurska ekstremalnie odbiega od średniej, przy czym na koniec lutego 2005 r. stan zagospodarowania zwiększył się za sprawą dwóch dużych inwestycji Michelin w Olsztynie i LG w Mławie i obecnie wynosi 52%.

Znacznie poniżej średniej zagospodarowane są strefy krakowska i kostrzyńsko-słubicka, przy czym ta ostania, podobnie jak warmińsko-mazurska, na koniec lutego poprawiła swój wynik do 51%.

Pozytywnie wyróżniają się 3 strefy - mielecka, wałbrzyska i pomorska (ponad 70% zagospodarowania). Pozostałe oscylują wokół średniej w granicach od 42% do 65%. Mniejsze niż w latach ubiegłych zróżnicowanie poziomu zagospodarowania jest efektem systematycznego dostosowywania terenów stref do potrzeb inwestorów. Koncepcja wyłączania gruntów nieatrakcyjnych i włączania w to miejsce odpowiednio przygotowanych działek sprawdziła się i proces pożądanych zmian granic sse będzie kontynuowany.

III Efekty funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych.

W rozdziale omówiono efekty siedmioletniego funkcjonowania stref, przedstawiając dane liczbowe w układzie tabelarycznym, opatrzone komentarzem.

Zezwolenia

Tabela nr 3

Liczba ważnych zezwoleń w poszczególnych latach narastająco:

Lp.	strefa	31 grudnia 1999	31 grudnia 2000	31 grudnia 2001	31 grudnia 2002	31 grudnia 2003	31 grudnia 2004	wydane w 2004 r
1	Kamiennogórska SSE	6	29	28	22	20	24	6
2	Katowicka SSE	45	111	112	109	106	106	7
3	Kostrzyńsko - Słubicka SSE	11	57	54	59	59	50	8
4	Krakowska SSE	4	19	19	19	22	18	2
5	Legnicka SSE	10	35	35	34	37	39	6
6	Łódzka SSE	15	33	34	32	33	47	14
7	Mielecka SSE	34	59	59	61	63	71	10
8	Pomorska SSE	4	72	67	65	57	47	2
9	Słupska SSE	9	18	18	19	19	21	4
10	Starachowicka SSE	10	39	34	36	35	39	9
11	Suwalska SSE	50	98	93	91	83	67	2
12	Tarnobrzeska SSE	18	65	61	60	53	70	19
13	Wałbrzyska SSE	23	39	38	31	34	41	8
14	Warmińsko - Mazurska SSE	11	51	51	52	49	39	1
	Razem	250	725	703	690	670	679	98

Pierwsze zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej zostało udzielone w kwietniu 1996 r. w strefie mieleckiej. Największy „popyt” na zezwolenia zarejestrowano w drugiej połowie 2000 r., kiedy to liczba wydanych zezwoleń wzrosła kilkukrotnie.

W dużej mierze wynikało to z zapowiadanego ograniczenia od 2001 r. korzyści płynących z tytułu prowadzenia działalności w strefach. Wielu przedsiębiorców ubiegało się wówczas o zezwolenie nie mając do końca sprecyzowanych planów inwestycyjnych. Ponieważ strona polska nie wynegocjowała zachowania praw nabytych, wielu przedsiębiorców nie rozpoczęło inwestycji, co w konsekwencji powodowało cofanie zezwoleń, których warunki nie zostały spełnione. W efekcie liczba zezwoleń od roku 2000 do 2003 malała, mimo że wydawano nowe. W 2004 r. wydano 98 zezwoleń, natomiast per saldo wzrost w stosunku do 2003 r. wyniósł tylko 9. W większości zezwoleń wydanych w 2000 r. granicznym terminem realizacji warunków był rok 2004, w związku z czym „koniunkturalnie” uzyskane zezwolenia już przestały funkcjonować i tendencja spadkowa zostanie zahamowana.

Tabela nr 4

Przedsiębiorcy prowadzący działalność na terenie strefy na podstawie zezwoleń:

Lp	Strefa	31 grudnia 2001	31 grudnia 2002	31 grudnia 2003	31 grudnia 2004	% przedsiębiorców, którzy rozpoczęli działalność
1	Kamiennogórska	7	12	15	13	54
2	Katowicka	40	55	62	66	62
3	Kostrzyńsko - Słubicka	9	10	14	16	32
4	Krakowska	4	6	7	8	44
5	Legnicka	10	13	15	20	51
6	Łódzka	18	19	19	25	53
7	Mielecka	49	52	54	58	82
8	Pomorska	14	17	23	23	49
9	Słupska	12	16	15	14	67
10	Starachowicka	21	24	26	28	72
11	Suwalska	48	52	54	52	78
12	Tarnobrzeska	30	41	49	57	81
13	Wałbrzyska SSE	19	20	22	30	73
14	Warmińsko - Mazurska	12	15	17	19	49
	Razem	293	352	392	429	Średnio 63 %

Najwięcej przedsiębiorców zakończyło procesy inwestycyjne w „najstarszych” strefach, tj. katowickiej, mieleckiej i suwalskiej. Biorąc pod uwagę strefy utworzone w 1997 r. najwięcej przedsiębiorców działa w strefach tarnobrzeskiej i wałbrzyskiej. Spośród 679 przedsiębiorców posiadających zezwolenia działalność gospodarczą rozpoczęło 429, co stanowi 63% ogółu.

Inwestycje

W tabeli 5 zestawiono wielkość poniesionych nakładów inwestycyjnych w poszczególnych strefach. Na koniec 2004 r. zainwestowano ponad 19,9 mld zł.

Tabela nr 5

Nakłady inwestycyjne narastająco w mln zł, według stanu na 31 grudnia:

Lp.	Strefa	31 grudnia 2001	31 grudnia 2002	31 grudnia 2003	31 grudnia 2004		Dynamika 2003/2002 w %	Dynamika 2004/2003 w %
												w mln zł.	Udział w %
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1	Kamiennogórska	17,8	39,3	84,0	318,8	1,6	208	525
2	Katowicka	3406,1	5 648,2	6 113,1	6 631,9	33,2	21	112
3	Kostrzyńsko - Słubicka	392,8	424,5	622,8	784,3	3,9	626	81
4	Krakowska	158,4	233,0	311,0	395,4	2,0	105	108
5	Legnicka	1157,5	1 658,2	2 011,6	2 346,5	11,8	71	95
6	Łódzka	576,0	637,7	740,5	1 191,7	6,0	167	439
7	Mielecka	1779,1	1 978,4	2 093,8	2 240,5	11,2	58	127
8	Pomorska	396,2	546,4	666,4	1 126,5	5,7	80	383
9	Słupska	33,6	73,1	81,7	108,1	0,5	22	307
10	Starachowicka	82,1	114,2	152,8	292,0	1,5	120	361
11	Suwalska	289,0	325,0	355,5	399,9	2,0	85	146
12	Tarnobrzeska	276,5	353,6	499,0	708,3	3,6	189	144
13	Wałbrzyska	675,9	987,9	1 434,0	3 263,3	16,4	143	410
14	Warmińsko-Mazurska	45,8	66,8	102,7	120,0	0,6	171	48
	Razem	9 286,8	13 086,3	15 268,9	19 927,2	100	57,4	213,4

Dynamika nakładów inwestycyjnych w roku 2004 zdecydowanie wzrosła, co jest wynikiem realizacji warunku inwestycyjnego upływającego z końcem ubiegłego roku w znacznej ilości zezwoleń wydanych w latach 2000-2002. Analizując dynamikę w poszczególnych strefach widać duże różnice. Trudno jest jednak oczekiwać równomiernej tendencji wzrostowej, ponieważ napływ inwestorów nie jest systematyczny. Wystarczy jedna duża inwestycja, aby dynamika nakładów w danym roku istotnie przyspieszyła. Na podstawie dwuletniej analizy można zaobserwować spektakularny rozwój inwestycji w 2003 r. w strefie kostrzyńskiej - aż sześciokrotny wzrost w porównaniu z 2002 rokiem. Nie tak wysokie, ale również znaczące wzrosty zanotowano w strefie kamiennogórskiej, warmińsko-mazurskiej i łódzkiej. Ta ostatnia, przeżywa boom inwestycyjny za sprawą takich inwestorów jak Gillette, Merloni czy Bosch. Dynamika nakładów w roku 2004 r. aż w sześciu strefach przekracza 300%, co uprawnia do stwierdzenia, że na wzrost inwestycji w roku 2004 istotny wpływ miało także nasze wejście do UE. Można oczekiwać, że rosnący trend utrzyma się w najbliższych latach. Analizując dynamikę dwóch ostatnich lat nie można jednak dokonać prawidłowej oceny rozwoju inwestycji w poszczególnych strefach. Lepszym narzędziem w tym przypadku będzie udział inwestycji poszczególnych sse w ogólnej kwocie nakładów. Pod tym względem zdecydowanie pozytywnie wyróżnia się strefa katowicka - 33,2%, wałbrzyska - 16,4% oraz legnicka - 11,8 i mielecka -11,2. Wyłączając strefę mielecką, we wszystkich wyżej wymienionych skoncentrował się przemysł motoryzacyjny, który jest wysoko kapitałochłonny.

Miejsca pracy

Tabela nr 6

Miejsca pracy narastająco:

Lp.	Strefa	31 grudnia 2001	31 grudnia 2002	31 grudnia 2003	31 grudnia 2004		Dynamika
										osoby	Udział w %	2003 2002 %	2004 2003 %
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1	Kamiennogórska	365	633	1 414	1 932	3	291	66
2	Katowicka	10 514	12 501	15 432	17 374	22	148	66
3	Kostrzyńsko-Słubicka	588	623	1 214	1 753	3	1689	91
4	Krakowska	545	604	900	1 307	2	502	138
5	Legnicka	2 205	3 078	4 451	5 688	7	157	90
6	Łódzka	1 570	1 841	2 425	3 061	4	215	109
7	Mielecka	8 544	9 713	10 375	11 588	15	57	183
8	Pomorska	3 751	4 130	4 841	8 210	11	188	474
9	Słupska	494	829	937	973	1	32	33
10	Starachowicka	1 115	1 402	1 783	2 290	3	133	133
11	Suwalska	2 306	2 695	3 053	3 235	4	92	51
12	Tarnobrzeska	5 497	6 069	6 755	7 769	10	120	148
13	Wałbrzyska	4 354	6 098	7 040	10 786	14	54	398
14	Warmińsko-Mazurska	448	583	1 484	1 604	2	667	13
	Razem	42 296	50 799	62 104	77 570	100	133	137

Liczba miejsc pracy w latach 2001-2003 wzrasta równomiernie o ok. 20% rocznie. Najwięcej miejsc pracy powstało w strefie katowickiej i mieleckiej m.in. za sprawą kilku dużych inwestorów, którzy zatrudniają ponad 1000 osób (w katowickiej - Opel, Isuzu, Lear Corporation, Duda-Bis, FIAT-GM Powertrain, w mieleckiej: BRW, KAMAX Mielec i Lear Automotive).

Tabela nr 7

Efekty w przeliczeniu na 1 ha zagospodarowanego terenu

Lp.	Strefa	Nakłady w mln zł na 1 ha	Miejsca pracy na 1 ha	Nakłady na infrastrukturę w mln zł na 1 ha
1	Kamiennogórska	3,1	18,8	0,05
2	Katowicka	10,4	27,2	0,3
3	Kostrzyńsko - Słubicka	4,2	9,4	0,2
4	Krakowska	9,8	32,3	0,5
5	Legnicka	9,9	24,0	0,2
6	Łódzka	5,7	14,6	0,2
7	Mielecka	4,0	20,7	0,15
8	Pomorska	4,1	29,8	0,1
9	Słupska	1,3	11,7	0,1
10	Starachowicka	1,6	12,3	0,03
11	Suwalska	2,1	17,2	0,1
12	Tarnobrzeska	2,1	22,6	0,1
13	Wałbrzyska	7,2	23,8	0,25
14	Warmińsko - Mazurska	1,6	21,9	0,08
	Średnio	5,6	21,7	0,18

Analiza danych na 1 ha zagospodarowanego obszaru wskazuje na charakter inwestycji ulokowanych w strefie. W czterech strefach: katowickiej, legnickiej, wałbrzyskiej i krakowskiej wszystkie badane efekty ukształtowały się na poziomie wyższym od średniej. Świadczy to o tym, że prowadzona tam działalność oparta jest o nowoczesne, kapitałochłonne technologie, ale wymaga również dość wysokiego zatrudnienia. Charakter trzech pierwszych stref określa głównie przemysł motoryzacyjny, a strefy krakowskiej duża nowoczesna drukarnia. W w/w strefach na 1 miejsce pracy poniesiono nakłady rzędu 300-400 tys. złotych. Trzeba również zaznaczyć, że wysokie zatrudnienie na 1 ha w strefie pomorskiej, mieleckiej i tarnobrzeskiej przy stosunkowo niskich nakładach nie wynika z rodzaju realizowanych tam inwestycji, ale z faktu objęcia strefą już funkcjonujących zakładów, zatrudniających znaczącą liczbę pracowników. Efekty strefy suwalskiej, warmińsko-mazurskiej i słupskiej wynikają wprost z ich profilu. Lokują się w nich przeważnie polscy mali lub średni przedsiębiorcy, działający w branżach mniej kapitałochłonnych, tworzących za to większą liczbę nowych miejsc pracy. Na jedno miejsce pracy wydatkowano tam ok. 100 tys. zł.

Struktura inwestycji

Tabela nr 8

Struktura branżowa inwestycji

Lp.	Branża	Nakłady w mln zł wg branż	Udział %
1	DM- Sprzęt transportowy	8568,2	42
2	DE-papier i wyroby z papieru, zapisane nośniki informacji	1833,0	9
3	DH- Wyroby z gumy i tworzyw sztucznych	1694,4	9
4	DI - Wyroby z pozostałych surowców niemetalicznych	1400,2	7
5	DJ- metale i wyroby z metalu	1323,2	7
6	DD- Drewno i wyroby z drewna	1265,9	6
7	DL-urządzenia elektryczne i optyczne	911,7	5
8	DG- wyroby chemiczne	743,4	4
9	DA-produkty spożywcze, napoje i wyroby tytoniowe	679,2	3
10	DN- Produkty wytworzone, gdzie indziej nie sklasyfikowane	578,5	3
11	DK- Maszyny i urządzenia gdzie indziej nie wymienione	498,9	3
12	Pozostałe	430,6	2
Razem		19927,2	100

Analizując strukturę branżową nakładów inwestycyjnych wyraźnie widać, że zdecydowanie dominuje branża motoryzacyjna (ponad 42 % wszystkich nakładów).
9 % udział ma branża papiernicza oraz przetwórstwo tworzyw sztucznych, natomiast 7 % - branża metalowa i przetwórstwo surowców niemetalicznych. Ponad 6 % nakładów ponieśli przedsiębiorcy z branży drzewnej. Udział pozostałych branż nie przekracza 6%.

W tabeli nr 9 zamieszczono źródłowe dane struktury branżowej. W strefach katowickiej, wałbrzyskiej i legnickiej lokują się inwestorzy z branży motoryzacyjnej - Opel, Isuzu, Powertrain, Toyota, Volkswagen, Sitech. W strefie mieleckiej dominuje przetwórstwo drewna (Kronowood), w pomorskiej elektronika (Flextronics, Philips), w krakowskiej i kostrzyńsko-słubickiej - papier i wyroby z papieru, zapisane nośniki informacji (Donelli, Motorola).

Nakłady inwestycyjne w mln zł wg branż w poszczególnych strefach: Tabela nr 9

STREFA	DA	DD	DE	DG	DH	DI	DJ	DK	DL	DM	DN	Pozostałe	Razem
Kamiennogórska	18,1	X	200,0	X	7,1	9,1	6,6	0,8	3,0	61,6	3,3	9,2	318,8
Katowicka	275,7	3,9	70,3	78,9	355,4	789,6	400,1	80,4	61,4	4444,0	X	72,2	6 631,9
Kostrzyńsko-Słubicka	100,7	31,0	406,9	X	168,4	4,0	6,9	22,5	0,0	0,1	5,4	38,4	784,3
Krakowska	X	2,0	289,7	X	X	X	4,8	46,0	4,5	X	X	48,4	395,4
Legnicka	22,4	X	X	11,2	223,7	31,2	203,1	0,3	X	1790,3	22,4	41,9	2 346,5
Łódzka	130,1	X	93,6	72,2	140,1	297,6	58,3	142,8	66,9	39,0	146,9	4,2	1 191,7
Mielecka	33,2	1 140,2	50,8	199,9	91,1	31,2	55,1	9,9	64,9	267,7	249,1	47,4	2 240,5
Pomorska	16,8	0,4	194,5	187,9	73,7	30,1	116,7	X	506,4	X	X	X	1 126,5
Słupska	14,8	X	4,6	X	35,8	20,3	20,4	X	1,7	6,3	1,2	3,0	108,1
Starachowicka	0,9	0,2	47,6	X	1,0	45,0	36,5	2,9	0,1	11,0	44,1	102,7	292,0
Suwalska	20,7	82,7	42,0	X	103,2	31,6	42,5	32,1	22,3		17,7	5,1	399,9
Tarnobrzeska	13,9	5,5	X	112,8	24,1	48,7	181,3	35,9	6,8	257,2	20,3	1,8	708,3
Wałbrzyska	3,0	X	433,0	70,0	464,0	35,0	189,0	123,0	166,0	1691,0	33,0	56,3	3 263,3
Warmińsko-Mazurska	28,9	X	X	10,5	6,8	26,8	1,9	2,3	7,7	X	35,1	X	120,0
Razem	679,2	1 265,9	1 833,0	743,4	1 694,4	1 400,2	1 323,2	498,9	911,7	8 568,2	578,5	430,6	19 927,2

Struktura kapitału

Największy udział w inwestycjach zrealizowanych na koniec 2004 r. mają spółki z kapitałem amerykańskim (23%). W porównaniu z rokiem ubiegłym ich udział spadł o 3 punkty procentowe. Na drugim miejscu znalazły się inwestycje przedsiębiorców z kapitałem polskim (21%) Znaczący udział mają też inwestycje spółek z kapitałem niemieckim (17%). Spółki z kapitałem amerykańskim zainwestowały głównie w strefie katowickiej (ponad 78% ogółu inwestycji amerykańskich), a z niemieckim - w strefie legnickiej (ponad 55%). Największe inwestycje spółek z kapitałem włoskim zrealizowane zostały w strefie katowickiej i kostrzyńsko-słubickiej. Spółki z kapitałem austriackim zainwestowały głównie w strefie mieleckiej, a z kapitałem japońskim w wałbrzyskiej (85% ogółu inwestycji japońskich w strefach) i katowickiej (9%).

Najmniejszy udział nakładów inwestycyjnych poniesionych przez spółki z kapitałem zagranicznym (poniżej 20% inwestycji) występuje w strefie suwalskiej i słupskiej, a największy - ponad 90%- w strefie kostrzyńsko-słubickiej i legnickiej.

Nakłady na budowę infrastruktury

Tabela nr 10

Nakłady na budowę infrastruktury w mln zł narastająco:

Lp.	Strefa	31 grudnia 2001		31 grudnia 2002		31 grudnia 2003		31 grudnia 2004
				Zarząd	inni	Zarząd	inni	Zarząd	inni	Zarząd	inni
1	Kamiennogórska	1,8	0,1	3,5	0,1	4,3	0,2	4,7	0,5
2	Katowicka	8,9	135,4	10,3	147,8	12,9	155,7	15,4	159,0
3	Kostrzyńsko - Słubicka	21,4	6,6	24,9	6,9	27,6	6,9	32,9	6,9
4	Krakowska	0,05	9,9	0,9	17,6	0,9	17,6	0,9	17,6
5	Legnicka	32,4	9,3	34,3	9,3	34,5	9,3	34,9	9,3
6	Łódzka	10,9	2,3	11,2	7,0	11,8	18,8	15,4	20,0
7	Mielecka	34,1	0,0	35,4	3,5	74,2	3,5	77,4	3,8
8	Pomorska	21,9	3,9	23,7	3,9	25,6	3,9	31,6	4,8
9	Słupska	0,4	2,9	2,9	2,9	3,2	2,9	4,0	5,1
10	Starachowicka	2,9	0,0	3,3	0,1	4,4	0,1	4,6	0,1
11	Suwalska	21,2	0,0	21,4	0,0	21,5	0,0	22,0	0,0
12	Tarnobrzeska	15,5	7,8	16,8	7,8	18,2	7,8	32,4	7,8
13	Wałbrzyska	44,7	25,7	45,4	37,0	61,0	37,5	69,6	44,0
14	Warmińsko - Mazurska	3,5	0,4	4,3	0,4	4,4	1,0	4,4	1,4
	Razem	219,65	204,3	238,3	244,3	304,5	265,2	350,2	280,3
Ogółem nakłady		423,95		482,60		569,70		630,5

Budowa infrastruktury przebiega dość harmonijnie, a jej wielkość jest wypadkową kilku czynników. Zależy od wyjściowego stanu technicznego gruntów strefy, od liczby i charakteru lokujących się w danej strefie inwestorów oraz od środków finansowych jakimi dysponuje zarządzający i gminy ( wśród „innych” głównie gminy ponoszą kosztów na budowę infrastruktury, udział gestorów mediów nie jest znaczący).

Wśród spółek zarządzających strefami największe nakłady poniosła wałbrzyska, legnicka i mielecka, natomiast największe nakłady poniesione przez „inne” podmioty odnotowuje się w strefie katowickiej. Jest to związane w formą własności gruntów tej strefy - cały obszar jest własnością gminy.

Przyrost nakładów w poszczególnych latach kształtował się następująco: w roku 2002 wyniósł 13,8%, w roku 2003 - 18,1%, a w roku 2004 - 10,7%. Można się spodziewać, że dynamika nakładów na infrastrukturę w latach następnych będzie maleć, ponieważ już wybudowane główne instalacje posiadają znaczne rezerwy. Ponadto w ramach dokonywanych wymian gruntów wyłączane są tereny nieuzbrojone na rzecz dobrze przygotowanych inwestycyjnie.

Wpływ specjalnych stref ekonomicznych na otoczenie

Omawiając efekty funkcjonowania stref nie można pominąć ich wpływu na otoczenie. Trudno to oszacować liczbowo, ale można stwierdzić, że zaspokojenie potrzeb związanych z budową i funkcjonowaniem nowego zakładu przemysłowego stymuluje rozwój wszystkich dziedzin życia gospodarczego regionu. Wzrasta zatrudnienie w firmach budowlanych, rozwija się cała gama usług bytowych, transportowych, edukacyjnych, finansowych czy kulturalnych oraz powstają nowe, trwałe miejsca pracy w firmach kooperujących. Szacuje się, że 100 nowych miejsc pracy utworzonych w strefie generuje - w zależności od branży - od 50 do 100 nowych miejsc pracy w jej otoczeniu.

Poniżej omówiono wpływ strefy na poszczególne dziedziny gospodarki regionu.

1. Usługi.

• rozwój usług geodezyjnych, projektowych,

• wzrost wykorzystania bazy hotelowej i gastronomicznej; rozbudowa
  i modernizacja istniejącej bazy,

• rozwój usług telekomunikacyjnych, zarówno telefonii kablowej jak i komórkowej,

• wzrost liczby agencji celnych,

• znaczący wzrost usług transportowych - wzmożone zapotrzebowanie na towarowe przewozy kolejowe z wykorzystaniem nieczynnych już bocznic kolejowych,

• rozwój usług bankowych,

• wzrost popytu na usługi w zakresie pośrednictwa sprzedaży nieruchomości,

• rozwój usług informatycznych, np. w mieleckiej sse aż 5-krotnnie zwiększyła się liczba oferentów na rynku sprzętu komputerowego i oprogramowania, sprzętu kserograficznego, faxów, centrali telefonicznych, kas fiskalnych,

• wzrost popytu na usługi dotychczas słabo wykorzystywane, jak: pralnie odzieży roboczej, catering, usługi pocztowe, ochrona obiektów /agencje ochrony mienia/, sprzątanie i utrzymanie czystości w obiektach, usługi komunalne: wywóz śmieci, utrzymanie zieleni.

2. Budownictwo.

• znaczący udział firm budowlanych - wykonawców i podwykonawców - związany z budową w strefie obiektów przemysłowych i inwestycji towarzyszących,

• wzrost zatrudnienia sezonowego w związku z frontem robót budowlanych,

• wzrost wielkości sprzedaży materiałów budowlanych.

3. Szkolnictwo, podnoszenie kwalifikacji.

• radykalna zmiana profili nauczania w szkolnictwie zawodowym zgodnie z zapotrzebowaniem ze strony nowych inwestorów,

• wzrost zapotrzebowania na podnoszenie kwalifikacji: komputery, języki obce, kursy księgowości, marketingu itp., co spowodowało rozwój bazy szkoleniowej,

• powstanie szkół wyższych w ośrodkach peryferyjnych.

a także:

• przełamanie tradycji monokultury przemysłowej na rzecz dywersyfikacji branżowej,

• powstanie więzi kooperacyjnych między producentami działającymi w sse z firmami ulokowanymi w jej sąsiedztwie,

• podniesienie standardu świadczonych usług,

• wdrożenie przez zagranicznych inwestorów nowych form zarządzania i organizacji pracy,

• realizacja szeregu inwestycji infrastrukturalnych, służących nie tylko inwestorom stref ale i społeczności lokalnej,

• budowa obiektów użyteczności publicznej jak placówki zdrowia, centra kulturalne i sportowe,

• wywołanie potrzeby rozbudowy i modernizacji infrastruktury drogowej w mieście.

Kompleksowa analiza wpływu stref na otoczenie zostanie opracowana na początku 2007 r. ponieważ przewidujemy, że do końca 2006 r. uruchomiona zostanie większość inwestycji objętych zezwoleniami wydanymi do końca 2004 roku.

Pomoc publiczna udzielona przedsiębiorcom w specjalnych strefach ekonomicznych

W strefach udzielana jest pomoc regionalna na wspieranie nowych inwestycji w formie zwolnień od podatku dochodowego.

Pierwszych zwolnień udzielono w 1997 r.

Poniżej przedstawiono wielkość zwolnień w poszczególnych latach:

1997 r. - 16,0 mln zł, 1998 r. - 31,3 mln zł, 1999 r. - 88,2 mln zł,

2000 r. - 281,6 mln zł, 2001 r. - 334,2 mln zł, 2002 r. - 264,3 mln zł,

2003 r. - 477,8 mln zł.

Ogółem, do końca 2003 r., udzielona pomoc w sse wyniosła 1493,4 mln zł, co stanowi prawie 8% poniesionych nakładów inwestycyjnych.

Jak wynika z Raportu o pomocy publicznej opracowanego przez UOKiK kwota pomocy regionalnej udzielonej w 2003 r. przedsiębiorcom strefowym stanowi 80% całkowitej wielkości pomocy udzielonej w ubiegłym roku na nowe inwestycje (729 mln zł).

IV. Spółki zarządzające specjalnymi strefami ekonomicznymi

Ustawa o specjalnych strefach ekonomicznych stanowi, że zarządzającym strefą może być spółka kapitałowa, w której większość głosów na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników posiada Skarb Państwa lub samorząd województwa. Tylko w przypadku Pomorskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A., która zarządza Słupską SSE, większością głosów dysponuje samorząd. Poniższa tabela ilustruje strukturę kapitałową spółek zarządzających strefami.

Tabela nr 11

Struktura kapitałowa spółek zarządzających na dzień 28 lutego 2005 r.

Spółka zarządzająca	Nazwa akcjonariusza/udziałowca	Wartość kapitału w zł	Udział %
						wg kapitału	wg głosów
	Specjalna Strefa Ekonomiczna Małej Przedsiębiorczości S.A.	Skarb Państwa	4 498 200	38,97	63,05
		Gmina Miejska Kamienna Góra	3 045 100	26,38	15,97
		Gmina Nowogrodziec	1 417 600	12,28	7,44
		Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.	100 000	0,87	0,52
		Elektrownia Turów S.A.	70 000	0,61	0,37
		Gmina Miejska Lubań	1 818 200	15,75	9,54
		Gmina Miejska Jawor	593 100	5,14	3,11
		Razem	11 542 200	100,00	100,00
	Krakowski Park Technologiczny Sp. z o. o.	Skarb Państwa	15 000	8,57	51,00
		Gmina Kraków	10 000	5,71	3,06
		Województwo Małopolskie	30 000	17,14	9,19
		Uniwersytet Jagielloński	30 000	17,14	9,19
		Politechnika Krakowska	30 000	17,14	9,19
		Akademia Górniczo - Hutnicza	30 000	17,14	9,19
		Huta im. T. Sendzimira	30 000	17,14	9,19
		Razem	175 000	100,00	100,00
	Specjalna Strefa Ekonomiczna "Starachowice" S.A.	Skarb Państwa	3 383 100	20,27	54,18
		InwestStar S.A. w likwidacji	12 285 600	73,62	39,35
		Gmina Starachowice	1 000 000	5,99	6,41
		Świętokrzyska Agencja Rozwoju Regionu S.A.	20 000	0,12	0,06
		Razem	16 688 700	100,00	100,00
	Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A.	Skarb Państwa	17 812 000	71,70	88,07
		Miasto Łódź	6 285 000	25,30	10,67
		Gmina Miasta Ozorków	746 000	3,00	1,26
		Razem	24 843 000	100,00	100,00

Spółka zarządzająca	Nazwa akcjonariusza/udziałowca	Wartość kapitału w zł	Udział %
						wg kapitału	wg głosów
	Kostrzyńsko - Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A.	Skarb Państwa	5 864 900	20,90	56,70
		Miasto Kostrzyn nad Odra	7 742 800	27,60	15,10
		Gmina Słubice	7 295 700	26,00	14,20
		Gmina Gorzów Wielkopolski	1 538 300	5,50	3,00
		Miasto Nowa Sól	2 610 000	9,30	5,10
		Miasto Gubin	912 600	3,30	1,80
		Gmina Bytom Odrzański	395 000	1,40	0,80
		Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Gorzowie Wielkopolskim	200 000	0,70	0,40
		Prochem - Zachód Sp. zo.o.	1 500 000	5,30	2,90
		Razem	28 059 300	100,00	100,00
	Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A.	Skarb Państwa	4 570 000	55,53	58,92
		Miasto Dąbrowa Górnicza	458 000	5,57	5,14
		Miasto Gliwice	915 000	11,12	10,27
		Gmina Godów	55 000	0,66	0,62
		Miasto Jastrzębie Zdrój	457 000	5,55	5,13
		Gmina Pawłowice	82 000	1,00	0,92
		Miasto Sosnowiec	458 000	5,56	5,14
		Miasto Tychy	915 000	11,12	10,27
		Gmina Żory	320 000	3,89	3,59
		Razem	8 230 000	100,00	100,00
	Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna Sp. z o.o.	Skarb Państwa	34 179 000	61,26	61,26
		Województwo Pomorskie	11 000 000	19,72	19,72
		Gmina Miasta Tczew	7 378 000	13,22	13,22
		Gmina Miasta Malbork	1 320 000	2,36	2,36
		Gmina Chojnice	857 000	1,54	1,54
		Gmina Tczew	647 000	1,16	1,16
		Gmina - Miasto i Gmina Sztum	413 000	0,74	0,74
		Razem	55 794 000	100,00	100,00
	Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A.	Skarb Państwa	14 317 000	45,31	55,21
		Gmina Polkowice	8 635 000	27,33	18,77
		Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska	4 000 000	12,66	15,42
		Gmina Miejska Złotoryja	2 400 000	7,60	4,63
		Gmina Gromadka	1 300 000	4,11	2,70
		Gmina Legnica	394 000	1,25	1,14
		Gmina Warta Bol.	300 000	0,95	1,16
		ING Bank Śląski	100 000	0,32	0,39
		Bank Zachodni WBK S.A.	150 000	0,47	0,58
		Razem	31 596 000	100,00	100,00
	Suwalska Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A.	Skarb Państwa	8 076 900	40,46	66,64
		Gmina Miasta Ełk	6 500 000	32,55	18,23
		Gmina Miasta Gołdap	2 920 000	14,62	8,19
		Gmina Miasta Suwałki	2 471 000	12,37	6,94
		Razem	19 967 900	100,00	100,00

Spółka zarządzająca	Nazwa akcjonariusza/udziałowca	Wartość kapitału w zł	Udział %	Udział %
						wg kapitału	wg głosów
	Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna Sp. z o.o.	Skarb Państwa	38 770 000	46,63	78,05
		Gmina Miejska Wałbrzych	14 210 000	17,09	7,36
		AM "RELIQUM" Sp. z o.o.	150 000	0,18	0,07
		Gmina Kłodzko	1 000 000	1,20	0,48
		Gmina Dzierżoniów	5 260 000	6,33	2,54
		Gmina Nowa Ruda	850 000	1,02	0,41
		SRK S.A. Katowice	420 000	0,51	0,20
		Bank Zachodni WBK S.A.	1 000 000	1,20	0,48
		PKO BP S.A.	1 000 000	1,20	0,48
		ARP S.A.	10 200 000	12,27	4,95
		Gmina Żarów	1 640 000	1,97	0,79
		Gmina Jelcz-Laskowice	4 830 000	5,81	2,35
		Gmina Nysa	30 000	0,04	0,01
		Gmina Kudowa Zdrój	420 000	0,51	0,20
		Gmina Miasto Świdnica	1 650 000	1,98	0,80
		Gmina Miasto Oława	1 710 000	2,06	0,83
		Razem	83 140 000	100,00	100,00
	Pomorska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.	Samorząd Województwa Pomorskiego	3 707 500	26,78	58,34
		Miasto Słupsk	6 607 900	47,73	26,30
		Gmina Słupsk	970 300	7,00	3,86
		Agencja Rozwoju Przemysłu S.A.	200 000	1,44	1,59
		Miasto Koszalin	2 325 000	16,80	9,25
		Pozostali	34 400	0,25	0,66
		Razem	13 845 100	100,00	100,00
	Warmińsko - Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A.	Skarb Państwa	20 228 800	54,49	68,40
		Gmina Szczytno	903 800	2,43	1,69
		Gmina Miasta Bartoszyce	4 930 900	13,28	9,22
		Gmina Dobre Miasto	2 797 800	7,54	5,23
		Gmina Bartoszyce	8 066 100	21,73	15,09
		Gmina Olecko	198 400	0,53	0,37
		Razem	27 125 800	100,00	100,00
	Agencja Rozwoju Przemysłu S.A.	Skarb Państwa	1 481 340 000	100,00	100,00
		Razem	1 481 340 000	100,00	100,00

W związku z koniecznością przygotowania odpowiedniej infrastruktury pod duże projekty inwestycyjne w 2004 r. Skarb Państwa dokapitalizował dwie spółki zarządzające:

• W-M SSE w związku z inwestycją Michelin w Olsztynie, poprzez wniesienie aportem gruntów;

• ŁSSE w związku z inwestycją Gillette, poprzez wniesienie płynnych akcji SP.

W 2004 r zmieniała się również struktura kapitałowa spółek w związku z wnoszeniem przez gminy aportem gruntów, które zostały objęte strefami - strefy wałbrzyska i pomorska.

Istotną dla spółek zarządzających zmianą w 2004 r. było ograniczenie liczby członków rad nadzorczych z 7 do 5 osób. Obecnie w radach nadzorczych zasiadają przedstawiciele:

• Ministra Gospodarki i Pracy odpowiadającego za funkcjonowanie stref,

• Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów odpowiadającego m.in. za zagadnienia dotyczące udzielania pomocy publicznej,

• wojewody,

• nie więcej niż 2 przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego - strefy są instrumentem wspierania regionów.

Działalność spółek zarządzających specjalnymi strefami ekonomicznymi

Główne zadania spółek zarządzających strefami to:

• promocja strefy,

• organizacja rokowań lub przetargów oraz udzielanie zezwoleń,

• zbywanie lub pośredniczenie w zbywaniu prawa własności i prawa użytkowania wieczystego gruntów objętych strefą,

• kontrola działalności przedsiębiorców w zakresie jej zgodności z zezwoleniem,

• budowa infrastruktury na terenie strefy,

• opieka nad inwestorami, pośredniczenie w kontaktach z władzami samorządowymi, właścicielami mediów i infrastruktury itp.

Spółki Zarządzające realizują inwestycje infrastrukturalne z własnych środków i nie są wspomagane przez Skarb Państwa. Tylko w przypadku przygotowywania infrastruktury pod duże inwestycje Toyoty w strefie wałbrzyskiej i Gillette w strefie łódzkiej niezbędne było dokapitalizowanie spółek zarządzających akcjami Skarbu Państwa.

Spółki zarządzające utrzymują się z dochodów uzyskanych ze sprzedaży gruntów i opłat administracyjnych uiszczanych przez działających przedsiębiorców. Wynik finansowy zależy zatem w głównej mierze od napływu inwestorów w danym roku.

Podsumowanie

Realizując ustawę z 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych w latach 1995 - 1997 Rada Ministrów ustanowiła 17 stref na okres 20 lat . W następstwie zmian (likwidacja 2 stref, połączenie 2 kolejnych) obecnie funkcjonuje 14 specjalnych stref ekonomicznych. W ich ramach działalność prowadzi 429 przedsiębiorców, którzy zainwestowali prawie 20 mld zł i zatrudnili 77,6 tys osób. Biorąc pod uwagę długi okres negocjacji z Komisją Europejską nowych warunków funkcjonowania w sse oraz fakt nie zaakceptowania przez Komisję praw nabytych uzyskane efekty należy uznać za zadawalające, zwłaszcza w kontekście ich pozytywnego wpływu na rynek pracy w otoczeniu oraz wzrost konkurencyjności regionu.

Zakończenie negocjacji i wejście Polski do UE otworzyło nasz rynek na inwestycje europejskie i azjatyckie, co było wyraźnie widoczne w drugiej połowie 2004 r. kiedy to decyzje o zainwestowaniu w strefach podjęło kilka znanych koncernów z branży AGD jak Whirlpool, Bosh, Gillette i Electrolux. Zanotowano również istotne zwiększenie napływu inwestycji japońskich w strefach dolnośląskich. Żywe zainteresowanie lokowaniem inwestycji w strefach wykazują także firmy z sektora celulozowo - papierniczego oraz przetwórstwa drewna. Istotną barierą dla rozwoju tego sektora w Polsce są ograniczenia surowcowe.

Specjalne strefy ekonomiczne jako instrument rozwoju regionalnego tworzone były na obszarach najbardziej zacofanych gospodarczo oraz dotkniętych strukturalnym bezrobociem w wyniku upadku całych gałęzi przemysłu. Wydawało się, że całkowite zwolnienie od podatku dochodowego przez 10 lat oraz zwolnienie z podatku od nieruchomości jest tak atrakcyjną ofertą, że nawet przy braku odpowiedniej infrastruktury technicznej i komunikacyjnej strefy zostaną zagospodarowane inwestycyjnie w ciągu pierwszych 5 lat funkcjonowania. Wyraźnie załamanie koniunktury gospodarczej na rynkach światowych oraz znaczne ograniczenie oferty wsparcia od 2001 r. odbiło się negatywnie na tempie rozwoju stref w latach 2001-2003.

W roku 2004 zanotowano zwiększenie dynamiki rozwoju i zakładając utrzymanie dotychczasowego tempa można oczekiwać, że na obszarze 6300 ha powstanie ok. 130 tys. miejsc pracy przy nakładach rzędu 36 mld zł. Należy jednak pamiętać, że osiągnięcie w/w efektów wiąże się z ponoszeniem poważnych kosztów na uzbrojenie techniczne obszarów stref. Szczególnie dotkliwym dla inwestorów mankamentem jest brak odpowiedniej infrastruktury komunikacyjnej, której budowa wymaga znacznych nakładów i czasu. Można mieć jednak nadzieję, że dzięki funduszom unijnym, w najbliższych latach zdołamy osiągnąć europejski standard w tym zakresie, co pozwoli na bardziej skuteczne konkurowanie z Węgrami, Słowacją czy Czechami.

W planach rozwoju opracowanych w momencie tworzenia stref zakładano utworzenie co najmniej 100 tys. miejsc pracy. Jak już wyżej wspomniano, przy zachowaniu tendencji z roku 2004 wysoce realne jest osiągnięcie tego celu.

Nie można wykluczyć, że obecne przewidywania okażą się nietrafne. W przypadku stref mamy do czynienia z tyloma zmiennymi, że trudno wyselekcjonować dominujące kryteria prognozy. Efekty zależą od pozycji Polski w Europie, koniunktury gospodarczej na świecie, dopuszczalnych progów intensywności pomocy jakie będą obowiązywać od 2007 roku, stawek podatku dochodowego czy możliwości udzielania pomocy w formie zwolnień podatkowych do końca funkcjonowania stref. Rozwój stref w dużej mierze zależy od jednostkowych decyzji znaczących inwestorów. Wejście do strefy flagowego koncernu z dnia na dzień zmienia jej status. Za koncernem wchodzą do strefy jego kooperanci tworząc zintegrowany kompleks przemysłowy, sprzyjający rozwojowi wszelkich usług biznesowych i bytowych.

Mając na względzie maksymalne wykorzystanie instrumentu stref w celu tworzenie nowych miejsc pracy Rada Ministrów podjęła ostatnio decyzję o poszerzeniu katalogu działalności, na które wydaje się zezwolenie, o sektor nowoczesnych usług - „Business Process Offshoring” (BPO). Są to usługi z dziedziny finansów, księgowości, zarządzania zasobami ludzkimi, administracji, technologii teleinformatycznych (shared services centers) oraz związane bezpośrednio z obsługą klientów zewnętrznych (call centers, contact centers). Objęcie wsparciem tego typu działalności powinno przyczynić się do spadku bezrobocia wśród absolwentów wyższych uczelni. Na podstawie już prowadzonych rozmów z inwestorami szacuje się, że objęcie pomocą działalności z zakresu usług BPO wygeneruje na terenach stref kilkanaście tys. miejsc pracy.

Reasumując należy stwierdzić, że specjalne strefy ekonomiczne są nadal pożądanym instrumentem przyciągania nowych inwestycji. Pomoc publiczna udzielana w formie zwolnień od podatku dochodowego jest co prawda formą niechętnie akceptowaną przez Komisję Europejska, ale z punktu widzenia budżetu państwa najbardziej racjonalną. Udzielanie pomocy rozłożone jest na wiele lat i nie wymaga bezpośredniego wypływu środków z budżetu. Najważniejszą zaletą tej formy wsparcia jest gwarancja uzyskania oczekiwanych efektów. W przypadku dotacji bezpośrednich nie ma całkowitej pewności, że inwestycja zostanie zrealizowana w pełni, natomiast w przypadku stref przedsiębiorca korzysta ze zwolnień podatkowych dopiero po uruchomieniu produkcji i uzyskaniu dochodu.

Rekomendacje

Specjalne strefy ekonomiczne, utworzone na 20 lat, zakończą okres funkcjonowania najpóźniej w grudniu 2017 r, a biorąc pod uwagę zasady korzystania z pomocy publicznej należy założyć, że po roku 2011 na tereny sse nie będą wchodzić nowi inwestorzy. Spółki zarządzające strefami będące wyspecjalizowanymi podmiotami w zakresie obsługi inwestorów, promocji i marketingu powinny w coraz szerszym zakresie współuczestniczyć w inicjatywach samorządów lokalnych i wojewódzkich podejmowanych na rzecz rozwoju gospodarczego regionów. Obecnie już obserwujemy zaangażowanie kilku spółek w działania o znacznie szerszym zakresie niż wynikające z ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych. Spółka katowicka i wałbrzyska rozwija usługi okołobiznesowe i aktywnie uczestniczy w życiu gospodarczym regionu. Działania spółki krakowskiej i pomorskiej ukierunkowane są głównie na tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorstw innowacyjnych, a tym samym budowaniu podstaw gospodarki opartej na wiedzy. Można oczekiwać, że podobne działania będą podejmowane przez pozostałe Zarządy stref. Pożądane będzie wspieranie tych działań przez służby ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego w koordynacji z samorządami wojewódzkimi i lokalnymi.

Załącznik

Realizacja postanowień zapisów Traktatu Akcesyjnego w zakresie specjalnych strefach ekonomicznych.

1. Zakres i warunki zwolnienia z podatku dochodowego dla MSP

a) Nie naruszając postanowień artykułów 87 i 88 Traktatu WE, Polska może stosować zwolnienia z podatku od przedsiębiorców przyznane przed 1 stycznia 2001 r. na podstawie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych z 1994 r. z zastrzeżeniem poniższych warunków:

(i) dla małych przedsiębiorstw, określonych zgodnie z definicją wspólnotową takich przedsiębiorstw oraz zgodnie z praktyką Komisji, do dnia 31 grudnia 2011 r. włącznie;

dla średnich przedsiębiorstw, określonych zgodnie z definicją wspólnotową takich przedsiębiorstw oraz zgodnie z praktyką Komisji, do dnia 31 grudnia 2010 r. włącznie;

Realizacja powyższego zapisu - art. 5 ust.1 ustawy

„1. Z zastrzeżeniem ust. 6, przedsiębiorca, który posiada zezwolenie uzyskane przed dniem 1 stycznia 2001 r., zachowuje prawo do zwolnień podatkowych określonych w art. 12 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu z dnia 31 grudnia 2000 r.:

1) w okresie do dnia 31 grudnia 2011 r. - jeżeli był on w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy małym przedsiębiorcą,

2) w okresie do dnia 31 grudnia 2010 r. - jeżeli był on w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy średnim przedsiębiorcą

- w rozumieniu załącznika 1 do Rozporządzenia Nr 70/2001/WE z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw (Dz. Urz. WE L 10 z 13.01.2001)”

W przypadku łączenia, nabycia lub innego podobnego zdarzenia, które dotyczy beneficjenta zwolnienia podatkowego udzielonego zgodnie z wyżej wymienionym ustawodawstwem, beneficjent utraci prawo do zwolnienia z podatku od przedsiębiorców.

Realizacja powyższego zapisu - art. 5 ust. 6 ustawy:

„6. Począwszy od roku obrotowego następującego po roku, w którym:

1. zostało zbytych 100% wkładów udziałów lub akcji przedsiębiorcy, o którym mowa w ust. 1,

2. spółka będąca małym lub średnim przedsiębiorcą, o której mowa w ust. 1, połączyła się z inną spółką,

3. nastąpiło nabycie przedsiębiorstwa od przedsiębiorcy będącego małym lub średnim przedsiębiorcą, o którym mowa w ust. 1,

- przedsiębiorca traci prawo do zwolnień podatkowych, o których mowa
w ust. 1.”.

2. Dopuszczalna wielkość pomocy publicznej dla dużych przedsiębiorców i z sektora motoryzacji, definicja sektora motoryzacji

(ii) dla innych przedsiębiorców, pod warunkiem iż są przestrzegane następujące ograniczenia dotyczące wysokości pomocy udzielanej w ramach wskazanego powyżej ustawodawstwa:

(aa) Pomoc państwa dla inwestycji regionalnych:

- wielkość pomocy nie może przekroczyć wartości 75% kwalifikujących się kosztów inwestycyjnych, jeżeli przedsiębiorca uzyskał zezwolenie na prowadzenie działalności w specjalnej strefie ekonomicznej (dalej jako „SSE”) przed dniem 1 stycznia 2000 r. Jeżeli przedsiębiorca uzyskał zwolnienia na prowadzenie działalności w SSE w trakcie 2000 r., całkowita wielkość pomocy nie może przekroczyć wartości 50% kwalifikujących się kosztów inwestycyjnych,

- jeżeli przedsiębiorstwo prowadzi działalność w sektorze motoryzacyjnym, całkowita wielkość pomocy nie może przekroczyć wartości 30% kwalifikujących się kosztów inwestycyjnych,

Realizacja powyższego zapisu - art. 5 ust. 2 pkt 1 lit a-c ustawy:

„2. Dochody uzyskane przez przedsiębiorcę innego niż przedsiębiorca, o którym mowa w ust. 1, z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie strefy na podstawie zezwolenia wydanego przed dniem 1 stycznia 2001 r., są zwolnione z podatku dochodowego w zakresie ustalonym w art. 12 ustawy, o której mowa w art. 1, z tym że:

1) maksymalna dopuszczalna wielkość pomocy publicznej wynosi:

2. 30% kosztów inwestycji poniesionych do dnia 31 grudnia 2006 r. - dla przedsiębiorców prowadzących działalność w sektorze motoryzacyjnym,

3. 75% kosztów inwestycji poniesionych do dnia 31 grudnia 2006 r. - dla przedsiębiorców prowadzących działalność inną niż określona w lit. a na podstawie zezwolenia wydanego przed dniem 1 stycznia 2000 r.,

4. 50% kosztów inwestycji poniesionych do dnia 31 grudnia 2006 r. - dla przedsiębiorców prowadzących działalność inną niż określona w lit. a na podstawie zezwolenia wydanego po dniu 31 grudnia 1999 r.;”

• definicja sektora motoryzacyjnego określona jest w rozporządzeniach Rady Ministrów z 30 marca 2004 r. zmieniających rozporządzenia w sprawie ustanowienia specjalnych stref ekonomicznych zwanych dalej „rozporządzeniami”, i jest zgodna z załącznikiem C wielosektorowych ram wspólnotowych pomocy regionalnej dla dużych projektów inwestycyjnych (Dz. Urz. WE C 70 z 19.3.2002).

3. Przekroczenie pułapu pomocy

- okres do obliczania pomocy jaka ma być wliczona do wyżej wymienionych pułapów 75% i 50% (30% w przypadku sektora motoryzacyjnego) rozpoczyna się 1 stycznia 2001 r.; wszelka pomoc, o którą wystąpiono i którą otrzymano na podstawie dochodów przed tą datą jest wyłączona z tych obliczeń,

- nie ustanawia się wymogu zwrotu pomocy, jeżeli w dniu przystąpienia przedsiębiorca już przekroczył pułapy mające zastosowanie,

Realizacja powyższego zapisu - art. 5 ust. 2 pkt 3 ustawy:

„3) przy ustaleniu dopuszczalnej wielkości pomocy publicznej uwzględnia się całkowitą wielkość pomocy publicznej, jaką uzyskał przedsiębiorca od dnia 1 stycznia 2001 r., z wyłączeniem pomocy publicznej wynikającej z deklaracji podatkowej złożonej za rok 2000,”

Brak jest jednoznacznego zapisu o nie zwracaniu pomocy w przypadku przekroczenia limitów określonych Traktatem lecz zasada ta wynika z faktu, iż ustawa weszła w życie z dniem akcesji. W art. 5 ust. 2 ustawy stwierdza się, że dochód przedsiębiorcy jest zwolniony z podatku z zastrzeżeniem warunków określających maksymalną dopuszczalną pomoc. Oznacza to, że jeśli przedsiębiorca nie spełnia tych warunków (już przekroczył dopuszczalną pomoc) to nie nabywa prawa do zwolnień. Brak zapisu o konieczności zwrotu pomocy oznacza, że przedsiębiorca nie ma takiego obowiązku.

4. Kumulacja pomocy

- dla celów obliczania całkowitej wielkości pomocy, jest brana pod uwagę cała pomoc udzielana beneficjentowi w związku z kwalifikującymi się kosztami, włączając w to pomoc udzieloną zgodnie z innymi systemami i niezależnie od tego czy pomoc udzielana jest ze źródeł lokalnych, regionalnych, krajowych czy wspólnotowych,

Realizacji powyższego zapisu - art. 5 ust. 2 pkt 3 ustawy:

„3) przy ustaleniu dopuszczalnej wielkości pomocy publicznej uwzględnia się całkowitą wielkość pomocy publicznej, jaką uzyskał przedsiębiorca od dnia 1 stycznia 2001 r., z wyłączeniem pomocy publicznej wynikającej z deklaracji podatkowej złożonej za rok 2000,”

5. Koszty kwalifikujące się do objęcia pomocą

- kwalifikujące się koszty określa się zgodnie z Wytycznymi w sprawie krajowej pomocy regionalnej,

Realizacja powyższego zapisu zawarta jest we wrześniowych rozporządzeniach Rady Ministrów w sprawie specjalnych stref ekonomicznych:

„§ 6.1. Za wydatki kwalifikujące się do objęcia pomocą uznaje się koszty inwestycji, pomniejszone o naliczony podatek od towarów i usług oraz o podatek akcyzowy, jeżeli możliwość ich odliczeń wynika z odrębnych przepisów, poniesione w trakcie obowiązywania zezwolenia w związku z realizacją inwestycji na terenie strefy na:

1. zakup albo wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych lub ich spłatę określoną w umowie leasingu lub innej umowie o podobnym charakterze, z wyłączeniem środków transportu nabywanych przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą w sektorze transportu, pod warunkiem zaliczenia ich - zgodnie z odrębnymi przepisami - do składników majątku podatnika;

2) rozbudowę lub modernizację istniejących środków trwałych

- zaliczone do wartości początkowej tych środków trwałych zgodnie z przepisami o podatku dochodowym.

2. Koszty inwestycji, o których mowa w ust. 1, mogą być podwyższone o wydatki na wytworzenie lub zakup wartości niematerialnych i prawnych związanych z uzyskaniem patentów, licencji operacyjnych bądź opatentowanych licencji typu know-how oraz nie opatentowanego know-how, z uwzględnieniem ust. 3 i 4.

3. W przypadku przedsiębiorców innych niż mali i średni koszty inwestycji mogą być podwyższone maksymalnie o 25% kosztów, o których mowa w ust. 1, jednak nie więcej niż o wartość poniesionych wydatków.

4. Wartości niematerialne i prawne powinny spełniać łącznie następujące warunki:

1) będą związane z inwestycją, której dotyczą w okresie co najmniej 5 lat;

2) będą nabyte od osoby trzeciej na warunkach nie odbiegających od normalnych praktyk inwestycyjnych;

3) będą stanowić własność przedsiębiorcy przez okres nie krótszy niż 5 lat;

4) podlegają amortyzacji zgodnie z przepisami o podatku dochodowym.

§ 7.1. W przypadku przedsiębiorców, o których mowa w art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw, za koszty kwalifikujące się do objęcia pomocą uznaje się koszty inwestycji określone w § 6, a także koszty z tytułu wkładów niepieniężnych wniesionych do ich przedsiębiorstwa przed dniem 1 maja 2004 r., spełniające kryteria kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą, określone w § 6 ust. 1-4.

2. Koszty z tytułu wkładów niepieniężnych, o których mowa w ust. 1, określa się w wysokości wartości nominalnej wydanych w zamian akcji lub udziałów.

§ 8. W przypadku przedsiębiorców, którzy uzyskali zezwolenia po dniu 31 grudnia 2000 r., za koszty inwestycji uznaje się koszty inwestycji określone w § 6.”

6. Okres ponoszenia kosztów

- kwalifikującymi się kosztami, które mogą być brane pod uwagę, są te koszty, które zostały poniesione w trakcie obowiązywania zezwolenia SSE lub w ramach programu formalnie przyjętego przez spółkę do dnia 31 grudnia 2002 r. Koszty te mogą być brane pod uwagę jedynie w zakresie, w jakim zostały faktycznie poniesione w okresie pomiędzy wejściem w życie systemu na mocy ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych z 1994 r. a 31 grudnia 2006 r.

Realizacja zapisu pierwszego zdania zawarta jest w art. 5 ust. 2 pkt 2 ustawy:

„2) przy ustaleniu dopuszczalnej wielkości pomocy publicznej, o której mowa w pkt 1, uwzględnia się koszty inwestycji poniesione przez przedsiębiorcę w trakcie obowiązywania zezwolenia”.

Realizacja zapisu drugiego zdania zawarta jest w art. 5 ust. 2 pkt 1 lit. a-c ustawy:

„2. Dochody uzyskane przez przedsiębiorcę innego niż przedsiębiorca, o którym mowa w ust. 1, z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie strefy na podstawie zezwolenia wydanego przed dniem 1 stycznia 2001 r., są zwolnione z podatku dochodowego w zakresie ustalonym w art. 12 ustawy, o której mowa w art. 1, z tym że:

1) maksymalna dopuszczalna wielkość pomocy publicznej wynosi:

1. 30% kosztów inwestycji poniesionych do dnia 31 grudnia 2006 r. - dla przedsiębiorców prowadzących działalność w sektorze motoryzacyjnym,

2. 75% kosztów inwestycji poniesionych do dnia 31 grudnia 2006 r. - dla przedsiębiorców prowadzących działalność inną niż określona w lit. a na podstawie zezwolenia wydanego przed dniem 1 stycznia 2000 r.,

3. 50% kosztów inwestycji poniesionych do dnia 31 grudnia 2006 r. - dla przedsiębiorców prowadzących działalność inną niż określona w lit. a na podstawie zezwolenia wydanego po dniu 31 grudnia 1999 r.;”

Jak zostało to określone w zaleceniu Komisji 96/280/WE z dnia 3 kwietnia 1996 r. dotyczącym definicji małych i średnich przedsiębiorstw (Dz.U. L 107 z 30.4.1996, str. 4)

Jak zostało to określone w zaleceniu Komisji 96/280/WE z dnia 3 kwietnia 1996 r. dotyczącym definicji małych i średnich przedsiębiorstw (Dz.U. L 107 z 30.4.1996, str. 4)

Dz.U. WE C 74 z 10.3.1998, str. 9.

36

19

20

29

---