Przedawnienia
Przedawnienie - to instytucja prawna wiążąca się z upływem czasu. Prawo nie może być obojętne na upływ czasu.
Przedawnienie roszczeń - przedawniają się tylko roszczenia majątkowe, a roszczenia nie majątkowe nigdy się nie przedawniają np. jeśli ktoś kogoś obraził to takie roszczenie o przeproszenie nigdy się nie przedawni.
Roszczenie - to możność żądania od innej osoby określonego zachowania się np. zapłaty.
Tego kto żąda nazywamy wierzycielem a tego od którego się żąda - dłużnikiem.
Przedawnienie - polega na tym, iż powstaje uprawnienie dla dłużnika do uchylenia się od obowiązku spełnienia roszczenia ( świadczenia ).
Zobowiązanie normalne przekształca się w zobowiązanie naturalne czyli nie zaskarżalne w żaden skuteczny sposób np. osoba jest nam winna pieniądze ale roszczenie się przedawniło i mimo, iż wystąpimy do Sądu to taka osoba może stwierdzić, że jest za późno
i sprawa się przedawniła w związku z czym nie będzie płacić. Widać na tym przykładzie,
że zobowiązanie nie wygasło, ona nadal istnieje ale osoba może się uchylić od obowiązku zwrotu długu.
Zrzeczenie uprawnienia
Można się zrzec uprawnienia do korzystania z przedawnienia ale pod warunkiem,
że zrzeczenie następuje po upływie terminu przedawnienia czyli aby móc skutecznie zrzec się możliwości korzystania z przedawnienia musi to zrzeczenie nastąpić po upływie terminu przedawnienia a nie wcześniej.
Terminy przedawnienia
Ogólnym terminem przedawniania jest lat 10. Jest to ogólny i najdłuższy znany termin przedawnienia.
Istnieją oprócz tego terminu jeszcze terminy szczególne przedawnienia :
3 lata - jeśli idzie o świadczenia okresowe np. czynsz najmu, czynsz dzierżawny które powstały co miesiąc. Nie należy świadczeń okresowych mylić z świadczeniem jednorazowym podzielonym na raty, gdyż podział na raty nie powoduje powstania świadczenia okresowego i dalej świadczenie jest jednorazowe z tym, że podzielne na raty.
3 lata - jeśli idzie o roszczenia z działalności gospodarczej. To należy pamiętać,
że przy sprzedaży w ramach produktów wytwarzanych przez przedsiębiorcę, rolnika czy spółdzielcę termin ten jest krótszy i wynosi 2 lata.
Ważne !
Zarzut przedawnienia Sąd uwzględnia tylko na wniosek strony, a więc nie z urzędu. Przedawnienie to jest zarzut formalny, a nie merytoryczny.
Termin przedawnienia biegnie od momentu wymagalności roszczenia.
Wymagalność roszczenia które nie było terminowo określone może być uzależniona od czynności wierzyciela np. wezwania do zapłaty. Wtedy to, termin przedawniania rozpoczyna bieg z momentem gdy wierzyciel mógł podjąć czynność w najwcześniej możliwym terminie np. dziś udziela nam pożyczki do już dziś może zażądać zwrotu
i to jest ten najwcześniej możliwy termin natomiast jeżeli dziś pożycza a termin jest określony za 2 lata to termin zacznie biec dopiero po tych dwóch latach.
Przy roszczeniach o zaniechanie termin przedawnienia zaczyna biec gdy ten przeciwko któremu przysługuje roszczenie po raz pierwszy nie zachował się zgodnie z prawem.
Przerwa w przedawnieniach
W dwóch przypadkach termin przedawniania ulega przerwie. Przerwa ma ten skutek, że termin zaczyna biec od nowa ( nie jest ważne ile czasu minęło wcześniej, od nowa liczy się termin ) :
Wytoczenie sprawy bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia przed Sądem, także Sądem polubownym. Przepis mówi także „lub przed innym organem uprawnionym do dochodzenia” ale to w chwili obecnie jest zwrot martwy. Należy pamiętać, że ma to być bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia, a nie np. złożenie wniosku dla zabezpieczenie powództwa gdyż to nie jest jeszcze roszczenie dochodzenia.
Uznanie roszczenia przez dłużnika. Potwierdzenie salda może i jest traktowane jako uznanie długu powodujące przerwę w przedawnieniu z tym, że to potwierdzenie musi dokonać osoba uprawniona do reprezentowania podmiotu gospodarczego. (W biznesie
z punktu widzenia przepisów księgowych i podatkowych jest konieczne potwierdzenie salda na koniec roku między uczestnikami obrotu gospodarczego, dłużnikami
i wierzycielami. Potwierdzenie salda na koniec roku kalendarzowego. które następuje na początku roku następnego. Przykłady dwóch przypadków dot. potwierdzenia salda :
A/ jeśli ktoś jest dłużnikiem, jest coś winien, ma firmę, to musi zadbać oto aby potwierdzenie salda dokonała osoba nieuprawniona do reprezentowania firmy np. księgowa gdyż nie jest to traktowane jako uznanie które przerywa termin przedawnienia : B/ jeśli się komuś pieniądze należą to musi zadbać aby potwierdzenie salda dokonała osoba która jest uprawniona do reprezentowania danej firmy dłużniczej bo sytuacja taka przerywa przedawnienie ).
Roszczenia zasądzone prawomocnym wyrokiem przez Sąd ( może być również polubowny ) zawsze przedawniają się z upływem lat 10 niezależnie od tego jaki jest termin dla danego roszczenia. ( Uwaga ! Pamiętać należy, iż termin ten upływa nie z datą wydania wyroku lecz jego prawomocności !!! ).
Zasiedzenia
Zasiedzenie - to sposób nabycia własności dzięki długotrwałemu posiadaniu.
Należy odróżnić dwie grupy sytuacji :
Zasiedzenie nieruchomości
Zasiedzenie ruchomości
Nieruchomość - to są w zasadzie grunty, i wszystko co się na nich znajduje, wyjątkowo mogą być budynki lub lokale.
Ustawodawca wydłużył terminy zasiedzenia i tak termin zasiedzenia nieruchomości wynosi:
lat 20 - jeżeli uzyskano posiadania samoistne w dobrej wierze. Przy zasiedzeniu nieruchomości obowiązuje rzymska zasada, którą można przetłumaczyć : „późniejsza zła wiara nie szkodzi”. Oznacza to, że dobrą lub złą wiarę badamy w momencie objęcia rzeczy w posiadanie samoistne. Zgodnie z obowiązującym orzecznictwem „nie może się powoływać na dobrą wiarę, ten kto nie zachował formy aktu notarialnego przy uzyskiwaniu posiadania nieruchomości”.
Do przeniesienia własności nieruchomości potrzebna jest forma aktu notarialnego.
Dobra wiara nie jest przesłanka do nabycia przez zasiedzenie nieruchomości a wpływa tylko na wydłużenie czasu.
lat 30 - jeżeli nie ma dobrej wiary to, przy nabyciu nieruchomość.
Ważną przesłanką jest to abyśmy mieli posiadanie samoistne tj. właścicielskie czyli posiadaczem samoistnym jest ten kto posiada jak właściciel (przedstawia się jako właściciel, ma takie wewnętrzne przekonanie jeżeli jest w dobrej wierze, płaci podatki. I tak, jeżeli ktoś włada fizycznie nieruchomością a ktoś inny płaci podatki to ten co włada na pewno nie jest posiadaczem samoistnym).
Przy zasiedzeniu nieruchomości obowiązuje zasada akcesio posesioni czyli doliczenia czasu trwania posiadania przez poprzednika czyli jak mówi przepis „jeżeli w trakcie biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania to nabywca może doliczyć sobie czas trwania posiadania przez poprzednika”.
Wyjątek : jeżeli poprzednik uzyskał posiadanie w złej wierze to doliczenie posiadania może nastąpić tylko wtedy, jeżeli łącznie wynosi lat 30. I tu nie ważne jest, w jakiej wierze znajdował się aktualny posiadacz, czy w dobrej czy w złej, bowiem przepis mówi „jeżeli poprzednik uzyskał to posiadanie w złej wierze” czyli cofa się do poprzednika i od niego uzależnia czy doliczenie będzie mogło nastąpić czy nie tzn. czy ten łączny czas posiadania będzie wynosił lat 20 czy 30.
Nabycie rzeczy ruchomej przez zasiedzenie
Najważniejszą zmianą w stosunku do nieruchomości jest wymóg dobrej wiary,
gdyż nabycie rzeczy ruchomej może nastąpić tylko w dobrej wierze. Przy rzeczach ruchomych ustawodawca „dobrą wiarę” podniósł do rangi przesłanki nabycia. O ile „dobra wiara” jest badana przy nieruchomościach w momencie nabycia posiadania samoistnego, o tyle przy rzeczach ruchomych „dobra wiara” musi utrzymywać się przez cały czas. Posiadacz samoistny musi być w dobrej wierze w momencie upływu 3 letniego terminu, gdyż ten moment jest istotny.
Elementy prawa i procedury cywilnej - dr Wiktor Serda
wykład 6 w dniu 24.05.2008r.
Strona 4