1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Azotan(V) chromu(III) dziewięciowodny

Wzór konstytucyjny: Cr(NO3)3.9H2O

Wzór sumaryczny: CrN3O9

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składniki stwarzające zagrożenie:

Nazwa chemiczna

% wag.

Nr CAS

Nr EINECS

Symbol ostrzegawczy

Symbole zagrożenia (R)

azotan(V) chromu(III) dziewięciowodny

100

7789-02-8

236-921-1

O, Xi

8-36/38

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Substancja stała o właściwościach utleniających. W podwyższonych temperaturach ulega rozkładowi z wydzieleniem tlenu.

Zagrożenie toksykologiczne: Działanie azotanu(V) chromu(III) dziewięciowodnego na organizm człowieka jest szkodliwe. Nadmiar azotanu chromu(III) dziewięciowodnego powoduje u człowieka rozszerzenie wszystkich naczyń krwionośnych oraz bezpośrednio działa rozkurczowo na mięśnie gładkie.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Azotan(V) chromu(III) dziewięciowodny działa szkodliwie na organizmy zwierzęce. Jest niebezpieczny dla życia wodnego.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego azotanem(V) chromu(III) dziewięciowodnym środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Skontaktować się z lekarzem.

Zatrucie inhalacyjne:

1.

Wyprowadzić poszkodowaną osobę na świeże powietrze.

2.

W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie lub w razie potrzeby podać tlen - najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. Zapewnić pomoc lekarską.

Zatrucie doustne:

1.

Przepłukać usta, dać do wypicia 2-3 szklanki wody i sprowokować wymioty, skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym.

2.

Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.

Skażenie oczu:

1.

Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15-20 minut, przy wywiniętych powiekach. Przykryć oczy jałowym opatrunkiem.

2.

W razie potrzeby zapewnić pomoc okulisty.

Skażenie skóry:

1.

Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem.

2.

W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Zagrożenia pożarowe:

Substancja stała o właściwościach utleniających. W temperaturze powyżej 300oC ulega rozkładowi z wydzieleniem tlenu. Wchodzi w reakcje wybuchowe z substancjami palnymi i redukującymi - np. glinem, tlenkiem glinu, magnezem, cyrkonem, bezwodnikami (octowym, maleinowym, ftalowym i in.).

W przypadku pożaru stosować w kolejności:

  • gaśnice CO2,

  • gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC lub BC,

  • gaśnice pianowe,

  • gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka.

Zalecenia szczegółowe:

Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się substancji. Pojemniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą i w miarę możliwości usunąć z zagrożonego obszaru. Pożar zwalczać z zabezpieczonych stanowisk.

Sprzęt ochronny strażaków:

W przypadku występowania większych koncentracji pyłów i par stosować aparaty izolujące drogi oddechowe.

Uwaga dodatkowa:

Chłodzić rozproszoną wodą zagrożone opakowania. W wypadku pożaru wyzwalają się szkodliwe dymy, gazy i pary.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Środki ochrony osobistej:

Unikać kontaktu z pyłami i parami azotanu(V) chromu(III) dziewięciowodnego. Stosować robocze ubrania ochronne, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku pylenia - ochrony dróg oddechowych. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2).

Zalecenia szczegółowe:

W przypadku wydostania się większej ilości azotanu(V) chromu(III) dziewięciowodnego do środowiska, w postaci roztworu lub w postaci stałej, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze.

Zabezpieczenie środowiska:

Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W razie potrzeby sypać wokół rozlewiska roztworu obwałowania. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze. Skażona gleba podlega rekultywacji. Zużyte opakowania dostarczać do uprawnionych do ich przerabiania przedsiębiorstw.

Metody utylizacji:

Na drodze spalania po rozładowaniu opakowań, w wyznaczonych instalacjach - zgodnie z wymogami prawa krajowego.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:

Podczas wykonywania wszelkich czynności z azotanem(V) chromu(III) dziewięciowodnym nie jeść, nie pić, nie palić, nie zażywać lekarstw, unikać bezpośrednich kontaktów z azotanem(V) chromu(III) dziewięciowodnym, unikać wdychania pyłów, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej.

Zalecenia szczególne dotyczące magazynowania:

Wyeliminować źródła zapłonu, chronić pojemniki przed ciepłem i nagrzaniem, instalować urządzenia elektryczne w wykonaniu przeciwwybuchowym. Unikać kontaktów z palnymi i redukującymi substancjami.

Magazynowanie:

W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach w magazynie materiałów szkodliwych i utleniających, wyposażonym w instalację wentylacyjną, na twardym podłożu. Unikać kontaktów z palnymi i redukującymi substancjami, np. glinem, tlenkiem glinu, magnezem, cyrkonem, bezwodnikami (octowym, maleinowym, ftalowym i in.). Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.

Metody postępowania z odpadami:

Za odpad można uznać azotan(V) chromu(III) dziewięciowodny, który w żadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy azotan(V) chromu(III) dziewięciowodny odstawiany jest do certyfikowanych instalacji celem rozładowania opakowań i likwidacji zawartości na drodze rozkładu.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania azotanu(V) chromu(III) dziewięciowodnego. Sprawna wentylacja.

Ochrony osobiste:

Ręce:

Rękawice ochronne, robocze.

Oczy:

Okulary ochronne w szczelnej obudowie.

Drogi oddechowe:

Maska ochronna przeciwpyłowa. Aparat oddechowy w przypadku dużych koncentracji pyłu. Filtr przeciwpyłowy P1 (ograniczony czas działania).

Skóra i ciało:

Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.

Ochrony zbiorowe:

Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.

Inne informacje:

Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z azotanem(V) chromu(III) dziewięciowodnym. Nie wdychać pyłów. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Natychmiast usuwać zanieczyszczenia (rozlewy roztworów, rozsypy substancji stałej).

Zapobieganie zagrożeniom: Tam, gdzie występuje możliwość pojawienia się nadmiernych koncentracji pyłu azotanu(V) chromu(III) sześciowodnego, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy dla azotanu(V) chromu(III) dziewięciowodnego:

Składnik

NDS (mg/m3))

NDSCh (mg/m3)

azotan(V) chromu(III) dziewięciowodny

0,5

-

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Metody oceny narażenia opierają się na laboratoryjnym oznaczaniu zawartości pyłów w powietrzu oraz oznaczaniu tlenków azotu NOx i chromu Cr.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1

Masa cząsteczkowa: 400,15 g/mol

9.2

Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych azotan(V) chromu(III) dziewięciowodny jest krystalicznym ciałem stałym, niebiesko-fioletowej barwy, bez zapachu.

9.3

Temperatura topnienia: 36-37oC

9.4

Temperatura wrzenia: Rozkład > 100oC

9.5

Rozpuszczalność w wodzie: Azotan(V) chromu(III) dziewięciowodny bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie - w 20oC rozpuszcza się 810 g/l. Roztwory mają odczyn kwaśny.

9. 6

Gęstość usypowa: ok. 710 kg/m3

9.7

Wartość pH (50 g/l H2O/20oC): 2-3

9.8

Zagrożenie wód: Duże

9.9

Inne: Azotan(V) chromu(III) dziewięciowodny otrzymywany jest przez rozpuszczenie metalicznego chromu w stężonym kwasie azotowym(V). Stosowany jest jako odczynnik laboratoryjny, w syntezach chemicznych, w galwanotechnice, garbarstwie.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:

Azotan(V) chromu(III) dziewięciowodny w warunkach normalnych jest substancją stabilną. Azotan(V) chromu(III) dziewięciowodny posiada własności utleniające. Wybucha w mieszaninach z substancjami palnymi. Unikać kontaktów z otwartym płomieniem, substancjami redukującymi i substancjami utleniającymi.

Właściwości korozyjne:

Znaczne w środowisku wodnym.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie, spożycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami, kontakt ze skórą.

Informacja ogólna: Chrom trójwartościowy jest niezbędny do zachowania prawidłowego metabolizmu glukozy u ludzi i zwierząt. Wchodzi w skład czynnika określanego mianem „czynnik tolerancji glukozy”. Metal ten spełnia również istotną funkcję w metabolizmie niektórych białek i lipidów, a zwłaszcza cholesterolu. Opisywano przypadki zaburzeń na skutek niedoborów chromu trójwartościowego u ludzi. Chrom trójwartościowy słabo wchłania się z przewodu pokarmowego. Główną drogą wydalania chromu z organizmu człowieka jest mocz.

Dane toksykologiczne:

LD50(doustnie, szczur) = 3250 mg/kg

Działanie miejscowe:

Wdychanie pyłów: Nastąpi podrażnienie błon śluzowych, kaszel, kichanie, zaczerwienienie twarzy i powłok skórnych, zawroty głowy, sinica będąca wyrazem wystąpienia methemoglobinemii, duszności, spadek ciśnienia krwi.

Spożycie: Objawy zatruć występują stosunkowo szybko, ponieważ już po 30 minutach pojawia się ból brzucha, zaczerwienienie twarzy i powłok skórnych, zawroty głowy, sinica będąca wyrazem wystąpienia methemoglobinemii, duszności, spadek ciśnienia krwi. W zatruciach przewlekłych występują takie objawy jak w zatruciu ostrym, jednakże w znacznie mniejszym nasileniu.

Kontakt ze skórą: Azotan chromu(III) dziewięciowodny silnie drażni skórę. Powoduje trudno gojące się owrzodzenia.

Kontakt z oczami: Azotan chromu(III) dziewięciowodny silnie drażni śluzówkę oczu. Pojawia się ból, zaczerwienienie, swędzenie, łzawienie. Może nastąpić chemiczne poparzenie.

Zatrucia przewlekłe powstają w warunkach narażenia zawodowego. Charakteryzują się zaburzeniami układu oddechowego, zmianami skórnymi i zaburzeniami przewodu pokarmowego.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Działanie jonów chromu na organizmy wskaźnikowe:

Ryby: Na Różankę śmiertelnie działają - po 6 godzinach w destylowanej wodzie o temperaturze 21°C - jony Cr+3 w ilościach od 130 do 160 mg/dm3. Toksyczna wartość graniczna w bardzo miękkiej wodzie po tygodniowym działaniu wynosi 1,3, względnie 2,0 mg/dm3 Cr+3.

Niższe organizmy: Dobowa dawka chromu od 3 do 6 mg/dm3. Cr+3 nie hamuje żywotności bakterii metanowych i beztlenowego rozkładu kwasu octowego. Dobowe dawki 10 mg/dm3 Cr+3 powodują spadek intensywności fermentacji. Większe uderzeniowe dawki soli chromowych (od 50 do 200 mg/dm3) przejściowo mocno opóźniają, względnie całkowicie wstrzymują fermentację; w ciągu krótkiego czasu Cr+3 wytrąca się i traci swoje toksyczne działanie.

Rośliny: Toksyczne działanie soli chromowych na rośliny przejawia się ogólnym zmarnieniem całej rośliny i postępującą martwotą aparatu syntetyzującego chlorofil. Trójwartościowe związki znacznie mniej toksyczne niż związki kwasu chromowego.

Stopień zagrożenia wód: duży

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 06 04 99 - inne, nie wymienione odpady.

Sposób likwidacji: D2 - składowanie w pojemnikach wykonanych z materiałów odpornych na korozję, do czasu zagospodarowania przez huty.

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 04 - opakowania z metali,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

Klasyfikacja, oznaczenia informacyjne i ostrzegawcze, symbole dla azotanu(V) chromu(III) dziewięciowodnego:

14.1

Numer ONZ:

2720

14.2

Klasa RID/ADR/IMO:

5.1

14.3

Grupa pakowania:

III

14.4

Numer rozpoznawczy zagrożenia:

50

14.5

Symbole niebezpieczeństwa (R):

8-36/38

14.6

Symbole bezpieczeństwa (S):

2-26

14.7

Nalepka ostrzegawcza Nr 5.1

wg RID/ADR:

0x01 graphic

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

Symbol ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:

0x08 graphic
0x08 graphic

Napis ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:

„Substancja utleniająca, drażniąca.”

Symbol ostrzegawczy na środkach transportu

50

Materiał utleniający (wzmagający palenie).

Symbole zagrożenia

R 8

Kontakt z materiałami zapalnymi może spowodować pożar.

R 36/38

Działa drażniąco na oczy i skórę.

Symbole bezpieczeństwa

S 2

Chronić przed dziećmi.

S 26

Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast dużą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza.

16. INNE INFORMACJE

  1. Chemiczne określenie produktu:

Azotan(V) chromu(III) dziewięciowodny

16.2 Znaczenie symboli:

Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych

O

Substancja utleniająca.

Xi

Substancja drażniąca.

Znaczenie oznaczeń transportowych

Klasa RID/ADR: 5.1-III

Materiał utleniający - mniej niebezpieczne.

Numer ONZ: 2720

Azotan chromowy.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Według rozporządzenia MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywy 91/155/EEC

KARTA CHARAKTERYSTYKI

NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI

Wydanie: I

Data wydania: 20.12.02

Strona/stron 8/8

Nazwa:

AZOTAN(V) CHROMU(III) DZIEWIĘCIOWODNY

Azotan(V) chromu(III) dziewięciowodny