1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Tlenek arsenu(III) [tritlenek arsenawy, arszenik]

Wzór chemiczny: As2O3

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna

% wag.

Nr CAS

Nr EINECS

Symbol ostrzegawczy

Symbole zagrożenia (R)

tlenek arsenu(III)

100

1327-53-3

215-48-14

T+

45-28-34

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Substancja stała, niepalna. W ogniu, w wyniku rozkłądu wydzielają się toksyczne oraz żrące pary, gazy i dymy.

Zagrożenie toksykologiczne: Substancja silnie toksyczna, rakotwórcza. Toksyczność tlenku arsenu(III) (arszeniku) związana jest prawdopodobnie z jego zdolnościami do wiązania się z grupami -SH enzymów, co prowadzi do zaburzeń metabolicznych. Jeżeli zgon z powodu zatrucia związkiem arsenu nastąpił po kilku dniach, wątroba i nerki wykazują zmiany zwyrodnieniowe Dawka trująca tlenku arsenu dla człowieka wynosi 0,01 - 0,03 g, a dawka śmiertelna 0,06 - 0,20 g.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Tlenek arsenu(III) działa silnie trująco na organizmy żywe, w szczególności organizmy wodne i glebowe. Tlenek arsenu(III) jest trwały w środowisku i z trudnością ulega biologicznej degradacji.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego tlenku arsenu(III) środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Ratujący muszą mieć baczenie na własne bezpieczeństwo.

Zatrucie inhalacyjne:

Zapewnić dopływ świeżego powietrza.

Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji półleżącej.

Jak najszybciej zapewnić pomoc medyczną.

Zatrucie doustne:

Doraźna pomoc przy ostrych zatruciach polega na płukaniu żołądka wodą z dodatkiem dużej ilości węgla aktywnego i tlenku magnezu a następnie przez podanie środka przeczyszczającego. Podawany jest 8% roztwór tiosiarczanu sodowego, świeżo strąconego wodorotlenku żelazowego i tlenku magnezowego, mleka, białka jaj, roztworu albuminy, środków pobudzających, a po zabiegach - 30 g oleju rycynowego.

Skażenie oczu:

Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut, przy wywiniętych powiekach. Zapewnić pomoc medyczną. W przypadku wystąpienia problemów ze wzrokiem, zapewnić pomoc okulisty.

Skażenie skóry:

Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę (ratujący musi być stosownie chroniony ochronami osobistymi) a następnie przemyć dużą ilością wody a następnie wodą z łagodnym mydłem. W przypadku, gdy podrażnienie skóry nie przemija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU:

Szczególne zagrożenia:

Substancja niepalna. W ogniu wydzielają się toksyczne gazy, pary i dymy.

Środki gaśnicze w przypadku pożaru sąsiednich obiektów:

  • gaśnice CO2,

  • gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC,

  • gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym BC,

  • gaśnice pianowe,

  • gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka.

Zalecenia szczegółowe:

Strażacy powinni być wyposażeni w ubrania przeciwchemiczne i niezależne aparaty oddechowe.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:

W przypadku wydostania się tlenku arsenu(III) do środowiska, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skażania środowiska. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze. Chronić źródła wody oraz kanalizację. W czasie działań oczyszczających unikać wzbijania się pyłu.

Środki ochrony osobistej:

Unikać kontaktu z uwolnionym tlenkiem arsenu(III). Stosować ubrania ochronne z tkanin zwartych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, ochrony dróg oddechowych przed pyłami. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2).

Zalecenia szczegółowe:

Starać się odciąć źródło skażenia środowiska (uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym).

Zabezpieczenie środowiska:

Chronić źródła wody oraz kanalizację. W czasie działań oczyszczających unikać wzbijania się pyłu. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze. Skażony grunt podlega wymianie.

Metody utylizacji:

Unieszkodliwianie na drodze chemicznej - zgodnie z wymogami rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowych zasad, usuwania wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:

Podczas stosowania nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z tlenkiem arsenu(III), unikać wdychania pyłów, par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu.

Zapobieganie pożarom / wybuchom:

Substancja nie palna. Nie wymaga szczególnego trybu postępowania w tym zakresie.

Magazynowanie

W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach w magazynie materiałów trujących, wyposażonych w instalację wentylacyjną. Przechowywać w odpowiednio zabezpieczonych szafach lub sejfach. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spożywania posiłków, otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.

Metody postępowania z odpadami:

Za odpad można uznać tlenek arsenu(III) który w żadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy tlenek arsenu(III) odstawiany jest do wskazanego przez służbę ochrony środowiska miejsca, celem utylizacji.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Stosowanie ścisłych rygorów bezpiecznej pracy, ochrony osobiste, wentylacja wyciągowa, brak możliwości skażenia kanalizacji i otaczającego środowiska. Przesypywanie do mniejszych naczyń jest dokonywane szuflą lub łopatką (nigdy ręką).

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy (NDS):

NDS - 0,01 mg/m3 NDSCh - nie ustanowiono.

Ochrony osobiste

Drogi oddechowe:

Maski ochronne z filtrami pyłów P2.

Ręce:

Rękawice ochronne, powlekane.

Oczy:

Okulary ochronne w szczelnej obudowie lub osłony na twarz.

Skóra i ciało:

Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.

Inne informacje:

Higiena pracy: obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z tlenkiem arsenu(III). Nie wdychać pyłów.. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Natychmiast usuwać wszelkie rozsypy i rozlewy roztworów.

Uwaga: Prawo polskie nie dopuszcza w ogóle do obecności jakiejkolwiek ilości tlenku arsenu(III) w środowisku pracy.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy: analiza chromatograficzna (gazowa) powietrza pobranego w środowisku pracy oraz materiału biologicznego (włosy, mocz).

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1

Masa cząsteczkowa: 197,84 g/mol.

9.2

Postać fizyczna, barwa, zapach, inne: Tlenek arsenu(III) jest białym, bezpostaciowym lub krystalicznym proszkiem. Ma własności amforyczne. Tlenek arsenu(III) stosowany w lecznictwie, do wyrobu insektycydów np. CuHAsO3 - octanoarsenin miedzi, trutek na gryzonie, barwników anilinowych, emalii ceramicznych, do konserwacji skór surowych i drewna, jako zaprawa w przemyśle włókienniczym i innych.

9.3

Temperatura topnienia: 275oC

9.4

Temperatura wrzenia przy 1013 mbar: 459oC

9.5

Temperatura sublimacji: 193oC

9.6

Gęstość: 3,738 g/cm3 (20oC).

9.7

Gęstość usypowa: 2000 - 2500 kg/m3

9.8

Rozpuszczalność w wodzie: Rozpuszczalność w wodzie słaba - 21 g/l (w 20oC).

9.9

Prężność par w 20oC:0 mbar

10. REAKTYWNOŚĆ I STABILNOŚĆ

Stabilność i reaktywność:

W warunkach normalnych tlenek arsenu(III) jest substancją słabo chemicznie aktywną.. Jest stabilny chemicznie w długim okresie czasu. Reaguje gwałtownie z fluorem, węglikiem rubidu, trifluorkiem chloru, rtęcią, fluorkiem tlenu i chloranem(V) sodu.

Właściwości korozyjne:

Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie pyłów, spożycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami.

Ocena działania rakotwórczego:

IARC - Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem

Dowód działania u zwierząt doświadczalnych - ograniczony.

Dowód działania u ludzi - wystarczający.

Ocena ogólna - czynnik rakotwórczy dla ludzi (grupa 1).

Polska - substancja rakotwórcza, czynniki rakotwórcze w środowisku pracy i życia w/g rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 11 września 1996r., CZĘŚĆ I, Wykaz czynników rakotwórczych dla ludzi.

Umiejscowienie lub rodzaj nowotworów: skóra, płuco, wątroba, nerka, jelita, okrężnica, pęcherz moczowy, tkanka limfatyczna, tkanka krwiotwórcza.

Dane toksykologiczne dotycząca tlenku arsenu(III)

LDLO (doustnie, człowiek) = 1,43 mg/kg

LD 50 (doustnie, szczur) = 14,6 mg/kg

LD 50 (doustnie, mysz) = 31,5 mg/kg

Działanie miejscowe (skóra, oczy, błony śluzowe):

Wdychanie: Pojawiają się symptomy zatrucia - mdłości, wymioty, bóle głowy, dolegliwości układu trawiennego, biegunka, zakłócenia pracy wątroby, zakłócenia neurologiczne, krwiomocz, anemia.

Kontakt ze skórą: Pojawiają się oparzenia, stany zapalne skóry i śluzówek z wypryskami na skórze, może wystąpić zmiana pigmentacji.

Kontakt z oczami: Pojawiają się oparzenia i stany zapalne oczu i śluzówek. Występuje łzawienie.

Spożycie: Pojawiają się symptomy zatrucia - mdłości, wymioty, bóle głowy, dolegliwości układu trawiennego, biegunka, zakłócenia pracy wątroby, zakłócenia neurologiczne, krwiomocz, anemia.

Zatrucia podostre i przewlekłe mają przebieg podobny do zatruć fosforem. Po pierwszych objawach następuje poprawa. Po 1-2 dniach od wchłonięcia trucizny następuje odwodnienie organizmu, suchość skóry i śluzówek, chrypka, rysy twarzy są zaostrzone, następnie występują bóle brzucha, skurcze łydek i zapaści, obraz choroby przypomina cholerę. W przypadku systematycznego wchłaniania małych dawek występują nudności, wymioty i biegunki. Pojawiają się stany zapalne skóry i śluzówek z wypryskami na skórze, może wystąpić zmiana pigmentacji. Mogą wystąpić zaburzenia nerwowe, zapalenia nerek. Śmierć następuje wskutek niewydolności układu krążenia.

Przeliczeniowa doustna dawka śmiertelna dla dorosłego człowieka: 100 mg.

leczenie chirurgiczne.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Związki arsenu działają na ryby w sposób następujący:

Ryba

Stężenie letalne mg/dm3 As

Okres doświadczeń

(doby)

Dawka dopuszczalna mg/dm3 As

Okres doświadczeń

(doby)

Ilość zakumulowana mg As/kg

Sandacz

1,1 - 2,2

2

0,7 - 1,1

62 i 48

0

Płoć

2,2

3

1,1 - 1,6

11 i 48

0,09

Karp

3,1

4 - 6

2,2

13

0,19

Węgorz

3,1

3

2,2

13

ślady

Rak

4,3

11

3,1

90

7,95

Stopień zagrożenia wód: skrajny

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.62 poz.628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz.1206).

Zawartość opakowania, wg:

rodzaju 06 04 03 - odpady zawierające arsen

Sposób likwidacji B1: procesy wytrącania trudno rozpuszczalnych związków chemicznych metali ciężkich zawartych w odpadach dla zmniejszenia ich rozpuszczalności w wodzie oraz procesy ich immobilizacji poprzez zamykanie w masie betonowej, spiekanie w materiałach ceramicznych lub zeszklenie.

Opakowania, wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 04 - opakowania z metali,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1

Numer ONZ :

1561

14.2

Klasa RID/ADR/IMO:

6.1

14.3

Grupa pakowania:

II

14.4

Numer rozpoznawczy zagrożenia:

60

14.5

Numer indeksowy (EC):

033-003-00-0

14.6

Symbole niebezpieczeństwa (R):

28-34-45

14.7

Symbole bezpieczeństwa (S):

45-53

14.8

Nalepka ostrzegawcza wg ADR/ RID Nr 6.1:

0x01 graphic

  1. INFORMACJE DOTYCZĄCE UREGULOWAŃ PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowym:

0x08 graphic

Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:

„Substancja bardzo toksyczna.”

Symbole zagrożenia

R 28

Działa bardzo toksycznie po połknięciu.

R 34

Powoduje oparzenia.

R 45

Może powodować raka.

Symbole bezpieczeństwa

S 45

W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - jeżeli to możliwe, pokaż etykietę.

S 53

Unikać narażenia - przed użyciem zapoznać się z instrukcją.

  1. INNE INFORMACJE

    1. Chemiczne określenie produktu:

    Tlenek arsenu(III)

    16.2 Znaczenie symboli:

    Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych

    T+

    Substancja bardzo toksyczna

    Numer rozpoznawczy zagrożenia

    60

    Materiał trujący

    Klasa RID/ADR: 6.1-II

    Materiał trujący - niebezpieczny.

    Numer ONZ: 1561

    Trójtlenek arsenu(III)

    Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacja zawarta w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do określonych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyka nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

    * * * * *

    Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 03.07.2002 r. , PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

    KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI

    Wydanie: I

    Data wydania 20.11.02

    Strona/stron 8/7

    Nazwa:

    TLENEK ARSENU(III)

    Tlenek arsenu(III)