PYTANIA Z PRZEDSIĘBIORSTWA UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ

1. Pojęcie gospodarki komunalnej w ujęciu przedmiotowym.

- oznacza urządzenia i instytucje zaspokajające potrzeby ludności wynikające z faktu zamieszkiwania na określonym terytorium w zakresie:

zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków, energii, oczyszczania, oświetlenia, ochrona przeciwpożarowa, cmentarnictwo, drogownictwo, komunikacja

2. Pojęcie gospodarki komunalnej w ujęciu podmiotowym.

- oznacza urządzenia i instytucje realizujące zadania przypisane komunalnym osobom prawnym (pierwotne komunalne osoby prawne: gmina, powiat, województwo; wtórne osoby komunalne: związki komunalne, porozumienia)

3. Kto był odpowiedzialny za realizację zadań z zakresu gospodarki komunalnej do 1990 roku?

Przedsiębiorstwa komunalne podporządkowane były bezpośrednio władzom terenowym, tj. urzędom wojewódzkim oraz gminnym ze zwierzchnim nadzorem ministerialnym. Funkcjonowały również tzw. przedsiębiorstwa kluczowe podległe bezpośrednio centralnym organom władzy z zakresu elektroenergetyki i gazownictwa.

4. Kto realizuje zadania z zakresu gospodarki komunalnej po 1990 roku?

Gospodarka komunalna od 1990 roku stała się w zasadzie domeną polskich gmin, które są zobowiązane w ramach zadań własnych do organizacji i świadczenia usług społeczeństwom lokalnym. Kwestię organizacji i zarządzania gospodarką komunalną uregulowała ustawa o gospodarce komunalnej.

5. Jakie przedsiębiorstwa komunalne wyróżniamy z punktu widzenia stopnia specjalizacji?

Jednobranżowe i wielobranżowe.

6. Za pomocą jakich jednostek organizacyjno - prawnych gminy realizują zadania gospodarcze?

Jednoosobowe spółki gminy z ograniczoną odpowiedzialnością

7. Jakie jednostki gospodarcze zaliczają się do form publicznoprawnych?

Publicznoprawne formy zarządzania majątkiem komunalnym regulowane jest przez ustawę o finansach publicznych. W celu wykonywania swoich zadań gminy mogą powoływać jednostki budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, środki specjalne i zakłady budżetowe. Ta forma zarządu jest zarezerwowana dla zadań użyteczności publicznej. Gmina nie może więc utworzyć zakładu budżetowego dla prowadzenia, np. hali targowej.

8. Jakie jednostki gospodarcze zaliczają się do form prywatnoprawnych?

Zarząd prywatnoprawny zasadniczo obejmuje powierzenie zadań gminy innym osobom na podstawie umowy cywilnoprawnej oraz utworzenie (czy też udział) spółki prawa handlowego, przy czym ustawodawca dopuszcza tylko dwa rodzaje spółki - z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjną.

9. Pojęcie i cechy infrastruktury komunalnej

Infrastruktura komunalna to urządzenia i instytucje stwarzające podstawę dla funkcjonowania gospodarki i warunków życia ludności.

Do głównych właściwości infrastruktury zalicza się:

• usługowy charakter,

• niepodzielność techniczną tzw. "bryłowatość",

• długowieczność,

• kapitałochłonność,

• trwały związek z terenem,

• nieprzestawialność urządzeń,

• wysoki udział kosztów stałych,

• nierównomierność popytu

• korzyści zewnętrzne.

10. Klasyfikacja infrastruktury według rodzaju urządzeń

Gałęzie (podsystemy) infrastrukturalne	Przykładowe urządzenia i instytucje
INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
1. Transport i łączność	Stacje kolejowe, porty, lotniska, drogi, torowiska, urządzenia drogowe i kolejowe takie jak tunele, wiadukty, mosty, zajezdnie, tabor, poczty, placówki telekomunikacyjne, Internet itp.
2. Energetyka	Elektrownie,elektrociepłownie, ciepłownie, gazownie, kotłownie, sieci przesyłowe itp.
3. Urządzenia gospodarki wodnej oraz kształtowania i ochrony środowiska	Wodociągi, kanalizacja, zapory wodne, kanały, melioracje, oczyszczalnie ścieków, oczyszczanie miast itp.
INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA
1. Nauka, oświata i wychowanie	Instytuty naukowe, szkoły wyższe, szkoły ogólnokształcące (podstawowe i średnie), przedszkola, internaty, szkoły zawodowe (średnie, zasadnicze), inne placówki nauki, oświaty i wychowania.
2. Kultura i sztuka	Teatry, kina, muzea, sale koncertowe, kluby, domy kultury, radio i telewizja, biblioteki i czytelnie, inne placówki kultury i sztuki.
3. Ochrona zdrowia i opieka społeczna	Zakłady lecznictwa zamkniętego (szpitale, kliniki, inne), zakłady lecznictwa otwartego (przychodnie, ośrodki zdrowia i inne), stacje pogotowia ratunkowego, apteki, żłobki, domy dziecka, domy pomocy społecznej, inne placówki ochrony zdrowia i opieki społecznej.
4. Rekreacja	Urządzenia sportowe (stadiony, baseny, lodowiska i inne), parki, zieleńce, obiekty turystyczne (hotele, schroniska, campingi i inne), inne placówki służące rekreacji.

11. Klasyfikacja przedsiębiorstw komunalnych według sposobu zaspokajania potrzeb.

• przedsiębiorstwa grupujące zakłady lub będące zakładem komunalnym, produkujące dobra i świadczące usługi o charakterze adresowym, tj. skierowanym do konkretnego odbiorcy na zasadzie odpłatności, dające się wymierzyć ilościowo (wodociągi i kanalizacja, energetyka cieplna, komunikacja miejska, oczyszczanie, elektroenergetyka, gazownictwo)

• zarządy ogólnie dostępnych urządzeń komunalnych, świadczące usługi na rzecz bliżej nieokreślonego kręgu odbiorców, czyli o charakterze bezadresowym, nieodpłatnie i nie dające się wymierzyć ilościowo przy obecnym stanie techniki, finansowane ze środków publicznych (melioracje miejskie, zieleń miejska, drogownictwo, oświetlenie ulic)

12. Klasyfikacja przedsiębiorstw komunalnych według rodzaju zaspokajanych potrzeb.

• zakłady i ogólnie dostępne urządzenia komunalne zaspokajające potrzeby higieniczno-sanitarne i służące ochronie środowiska (wodociągi i kanalizacja, melioracje miejskie, oczyszczalnie miast i zieleń miejska)

• zakłady i ogólnie dostępne urządzenia z zakresu transportu miejskiego (drogownictwo-ulice, place, wiadukty, mosty, oświetlenie ulic i zbiorowa komunikacja miejska)

• zakłady zaspokajające potrzeby energetyczne (elektroenergetyka, gazownictwo i

ciepłownictwo)

13. Klasyfikacja przedsiębiorstw komunalnych według techniki działalności eksploatacyjnej.

• przedsiębiorstwa rozprowadzające swoją produkcję za pomocą urządzeń sieciowych tzw. przedsiębiorstwa sieciowe (wodociągi i kanalizacja, elektroenergetyka, gazownictwo i ciepłownictwo)

• przedsiębiorstwa transportowe lub opierające swoją działalność na wykorzystaniu środków transportu (zbiorowa komunikacja miejska, oczyszczanie miast – wywóz nieczystości stałych i płynnych)

• zarządy ogólnie dostępnych urządzeń wykonujące prace konserwacyjno-remontowe o charakterze budowlanym lub ogrodniczym (drogownictwo, zieleń miejska)

14. Klasyfikacja przedsiębiorstw komunalnych według zakresu działalności eksploatacyjnej.

• przedsiębiorstwa i zakłady produkcyjne zajmujące się wyłącznie funkcją produkcji (np. elektrociepłownie)

• przedsiębiorstwa i zakłady produkcyjno-rozdzielcze zajmujące się zarówno funkcją produkcji jak i rozprowadzania do odbiorców za pomocą urządzeń sieciowych (np. wodociągi)

• przedsiębiorstwa i zakłady rozdzielcze zajmujące się wyłącznie funkcją rozprowadzania do odbiorców za pomocą urządzeń sieciowych wcześniej zakupując u wytwórcy np. wodę lub nośniki energii (np. zakłady energetyki cieplnej działające przy dużych zarządcach zasobów mieszkaniowych)

15. Klasyfikacja przedsiębiorstw komunalnych według rozmiarów działalności eksploatacyjnej.

Podstawą klasyfikacji jest wielkość jednostki osadniczej mierzona liczbą ludności i związanymi z tymi rozmiarami produkcji bądź wielkością świadczonych usług (zazwyczaj zgodnie z klasami wielkości miast podawanymi w statystyce publicznej)

16. Wymień rodzaje mierników produkcji

• mierniki ilościowe

- mierniki naturalne w jednostkach fizycznych

- mierniki naturalne w jednostkach fizycznych umownych

- mierniki naturalne wyrażone pracochłonnością

• mierniki wartościowe

- mierniki wartościowe brutto

- mierniki wartościowe netto

• mierniki określające stopień zaspokojenia potrzeb mieszkańców

- ilość wyrobów lub usług przypadających na 1 mieszkańca korzystającego z danego rodzaju usług komunalnych

- ilość urządzeń przypadających na 1 mieszkańca korzystającego z usługi

- odsetek ludności korzystającej z danego rodzaju usługi w stosunku do ogółu ludności miasta, regionu

- stopień wyposażenia terenu i budynków mieszkalnych w urządzenia sieciowe przedsiębiorstw komunalnych

17. Wady i zalety ilościowych mierników produkcji.

Mierniki naturalne w jednostkach fizycznych - są proste i jednoznacznie określają fizyczne rozmiary produkcji, niemniej ich zastosowanie jest ograniczone do produkcji jednorodnej. Porównywalność produkcji w miernikach naturalnych jest ograniczona tak w czasie, jak i w przestrzeni, ze względu na pomijanie aspektów użytkowych wyrobów i nakładów pracy na ich wytworzenie.

Mierniki naturalne w jednostkach fizycznych umownych – zakres ich stosowania jest nieco szerszy iż jednostek fizycznych, jednak koncentrują się one tylko na jednej cesze wyboru i z tego tytułu nie nadają się do wielostronnych porównań w czasie i przestrzeni.

Mierniki naturalne wyrażone pracochłonnością – są najbardziej uniwersalne, gdyż pozwalają na sumowanie różnorodnej produkcji w różnym stopniu przetworzenia i zróżnicowania jakości. Wada tych mierników wynika z niejednakowego stopnia napięcia norm pracy, na podstawie, których ustala się pracochłonność bezpośrednią oraz ich zmienność w czasie w wyniku zmian wydajności pracy i postępu technicznego.

Wspólną zaletą mierników ilościowych jest to, że w miarę obiektywnie mierzą fizycznie rozmiary produkcji, jednak ich stosowanie praktyczne jest ograniczone i najczęściej ma miejsce w przypadkach produkcji jednorodnej.

18. Wady i zalety wartościowych mierników produkcji.

Mierniki wartościowe pozwalają na sumowanie różnorodnej produkcji, o różnym stopniu przetworzenia i jakości. Są najczęściej stosowane w cenach bieżących. Pragnąc uniknąć zniekształcenia wpływu zmian cen na porównanie rozmiarów działalności eksploatacyjnej lub inwestycyjnej stosuje się często mierniki wartościowe w cenach stałych z wybranego roku.

19. Fazy produkcyjne w przedsiębiorstwach sieciowych

Działalność eksploatacyjna przedsiębiorstw rozprowadzających swoją produkcję za pomocą układu sieci rozdzielczych dzieli się na fazy:

• wytwarzania,

• uzdatniania, czyli przystosowania do potrzeb konsumenta (w elektroenergetyce nosi ona nazwę fazy przetwarzania, czyli zmiany parametrów energii elektrycznej),

• magazynowania w celu wyrównania nierównomierności zapotrzebowania,

• przesyłania z miejsc wytwarzania do miejsc odbioru, konsumentów,

• rozprowadzania (rozdziału) na terenie skupisk odbiorców (osiedla mieszkaniowe, tereny przemysłowo-usługowe),

• pomiaru (zbytu) produkcji dostarczonej odbiorcom,

• użytkowanie, czyli odbiór produktu.

20. Wymień elementy bilansu produkcji i sprzedaży przedsiębiorstwa wodociągowego.

1. Ilość wody pobranej z ujęcia

2. Rozchód wody nie oczyszczonej, zużytej na potrzeby własne.

3. Ilość wody:

1. uzdatnionej we własnym zakresie,

2. zakupionej,

3. uzdatnionej, zużytej na potrzeby własne

4. Ilość wody wtłoczonej do sieci (3.1.+3.2.-3.3.).

5. rozchód nieodpłatny wody uzdatnionej wtłoczonej do sieci:

1. zużycie na potrzeby własne,

2. straty w sieci rozdzielczej.

6. Ilość wody uzdatnionej dostarczonej odbiorcom (4 - 5).

21. Jakie mierniki określają ilość usług dostarczonych odbiorcom w komunikacji miejskiej?

Mierniki określające ilość usług dostarczonych odbiorcom - liczba przewiezionych pasażerów i liczba wykonanych pasażerokilometrów.

22. Jakie mierniki określają ilość pracy wykonanej przez tabor komunikacji miejskiej?

Mierniki określające ilość wykonanej pracy - liczba wozokilometrów i liczba miejscokilometrów.

23. Jakie znasz współczynniki techniczno - eksploatacyjne wykorzystania taboru?

24. Jakie czynniki decydują o wysokości zapotrzebowania na dobra sieciowe w gospodarce komunalnej?

Wysokość zapotrzebowania na wodę, energię elektryczną, gaz i ciepło zależy od warunków klimatycznych oraz od stopnia wyposażenia mieszkań w urządzenia techniczne umożliwiające do korzystania z danego rodzaju usługi oraz różnorodny sprzęt gospodarstwa domowego.

25. Jakie czynniki decydują o zapotrzebowaniu na przejazdy komunikacją miejską?

Zapotrzebowanie na przejazdy środkami komunikacji publicznej (miejskiej) zależy od wielkości miasta oraz od relacji miejsc zamieszkania od tzw. miejsc zainteresowań mieszkańców, czyli: miejsc pracy, nauki, centrów handlowo-usługowych itp. Na zapotrzebowanie środkami komunikacji miejskiej mają również ceny biletów i dochodów w relacji do kosztów eksploatacji samochodów prywatnych, jak również stopień zatłoczenia ulic miejskich.

26. Wymień rodzaje nierównomierności w przedsiębiorstwach sieciowych.

W zakresie zapotrzebowania na wodę, energię elektryczną i gaz występuje czasowa nierównomierność.

27. Wymień rodzaje nierównomierności w komunikacji miejskiej.

W komunikacji miejskiej występuje nierównomierność zapotrzebowania na usługi przewozowe zarówno w czasie, jak i w przestrzeni. Nierównomierność w czasie jest podobna jak w przedsiębiorstwach sieciowych.

28. Jakie negatywne skutki dla przedsiębiorstw komunalnych powoduje występowanie nierównomierności?

Występowanie nierównomierności powoduje określone skutki dla przedsiębiorstw użyteczności publicznej, tzn. powoduje:

• niepełne wykorzystanie zdolności produkcyjnej w przedsiębiorstwach sieciowych oraz niepełne wykorzystanie zdolności przewozowej w przedsiębiorstwach komunikacji miejskiej,

• wzrost jednostkowych kosztów eksploatacji.

29. Wymień działania łagodzące negatywne skutki wywołane nierównomiernością.

Do działań łagodzących skutki nierównomierności można zaliczyć:

1. działania natury organizacyjnej:

• różnicowanie czasu rozpoczynania pracy i nauki,

• wprowadzanie czasu letniego, w szczególności w odniesieniu do elektroenergetyki w celu wykorzystania w większym stopniu naturalnego światła słonecznego,

• magazynowanie,

• elektrownie szczytowo-pompowe;

2. działania natury ekonomicznej:

• różnicowanie poziomu opłat w zależności od czasu korzystania z usług, dotyczy przede wszystkim elektroenergetyki w odniesieniu do tzw. taryfy dwuczasowej.

30. Pojęcie zdolności produkcyjnej i zapotrzebowania brutto w przedsiębiorstwach sieciowych.

Zdolność produkcyjna bądź usługowa jest to możliwość wytworzenia bądź świadczenia w określonym czasie określonej ilości produktów lub usług odpowiadających określonym normom jakościowym.

Zapotrzebowanie brutto, czyli zapotrzebowanie rzeczywiste powiększone o zużycie własne i straty wody w sieci.

31. Jakie elementy należy brać pod uwagę w analizie wykorzystania zdolności produkcyjnej w przedsiębiorstwach sieciowych?

• liczby urządzeń

• normy wydajności maszyn i urządzeń

32. Wymień podstawowe elementy planu zdolności produkcyjnej.

• Zdolność produkcyjna zainstalowana w m³/dobę

• Rezerwa awaryjna w m³/dobę

• Zdolność produkcyjna dysponowana w m³/dobę (1-2)

• Maksymalne zapotrzebowanie brutto w m³/dobę

• Współczynnik maksymalnego wykorzystania zdolności produkcyjnej (4:3)

• Przeciętne zapotrzebowanie brutto w m³/dobę

• Współczynnik przeciętnego wykorzystania zdolności produkcyjnej (6:3).

33. Pojęcie środków trwałych

34. Elementy składowe majątku trwałego

35. Klasyfikacja rodzajowa środków trwałych i jej przydatność

36. Klasyfikacja środków trwałych według przeznaczenia w przedsiębiorstwach komunalnych i jej przydatność

37. Czynniki wpływające na zmiany wartości majątku trwałego

38. Pojęcie i funkcje amortyzacji

39. Metody naliczania amortyzacji

40. Mierniki efektywności wykorzystania majątku trwałego i ich ekonomiczna interpretacja

41. Elementy składowe analizy majątku trwałego

42. Struktura majątku obrotowego

43. Elementy bilansu materiałowego

44. Mierniki efektywności zużycia materiałów i ich ekonomiczna interpretacja

45. Czynniki wpływające na wielkość zapasów materiałowych

46. Pojęcia stanów zapasów materiałowych (zapas minimalny, produkcyjny, maksymalny i przeciętny zapas produkcyjny)

47. Pojęcie normy zapasów

48. Pojęcie zapasu końcowego i sposób jego ustalania

49. Mierniki efektywności wykorzystania zapasów materiałowych i ich ekonomiczna interpretacja

50. Mierniki efektywności wykorzystania środków obrotowych i ich ekonomiczna interpretacja

51. Czynniki charakterystyczne dla zatrudnienia w gospodarce komunalnej

52. Pojęcie ewidencyjnego stanu zatrudnienia

53. Pojęcie i metody obliczania przeciętnego zatrudnienia

54. Kryteria klasyfikacyjne struktury zatrudnionych

55. Klasyfikacja zatrudnionych według rodzaju wykonywanej pracy

56. Klasyfikacja zatrudnionych według przeznaczenia wykonywanej pracy

57. Klasyfikacja zatrudnionych według miejsca wykonywanej pracy

58. Klasyfikacja zatrudnionych według cech osobistych wykonywanej pracy

59. Klasyfikacja zatrudnionych według wykształcenia wykonywanej pracy

60. Klasyfikacja zatrudnionych według stażu wykonywanej pracy

61. Mierniki efektywności wykorzystania czynnika ludzkiego w procesie produkcyjnym i ich ekonomiczna interpretacja

62. Czynniki wpływające na wydajność pracy

63. Elementy bilansu czasu pracy robotników

64. Rodzaje norm pracy w zależności od wpływu pracownika na efekty produkcyjne

65. Elementy składowe planu zatrudnienia

66. Etapy planowania zatrudnienia

67. Elementy analizy zatrudnienia

68. Pojęcie funduszu płac

69. Elementy składowe funduszu płac

70. Struktura osobowego funduszu płac

71. Pojęcie płacy podstawowej i jej formy

72. Pojęcie płacy uzupełniającej i jej części składowe

73. Kryterium odróżniające płacę podstawową od płacy uzupełniającej

74. Mierniki efektywności gospodarowania funduszem płac i ich ekonomiczna interpretacja

75. Elementy obciążające fundusz płac

76. Pojęcie kosztów własnych

77. Kryteria klasyfikacyjne kosztów własnych

78. Przydatność rodzajowego układu kosztów

79. Przydatność stanowiskowo-kalkulacyjnego układu kosztów

80. Metody kalkulacji kosztu jednostkowego

81. Struktura i charakterystyka ekonomicznego układu kosztów i jego przydatność

82. Elementy planu kosztów

83. Pojęcie i charakterystyka taryf komunalnych

84. Kto ustala i zatwierdza taryfy komunalne?

85. Pojęcie i elementy analizy finansowej przedsiębiorstwa

86. Struktura aktywów bilansu przedsiębiorstwa

87. Struktura pasywów bilansu przedsiębiorstwa

88. Ekonomiczna interpretacja wskaźników płynności

89. Ekonomiczna interpretacja wskaźników zadłużenia

90. Ekonomiczna interpretacja wskaźników rentowności

1

---