HAZARD

1. Hazard i hazardziści:

1. Wyjaśnienie pojęc:

Hazard (według słownika J. Polskiego)- to ryzykowne przedsięwzięcie, którego wynik zależy wyłącznie od przypadku; dotyczy to zwłaszcza gier o pieniądze.

Gry hazardowe to rodzaj czynności, których rezultat powoduje zysk lub stratę materialną uczestnika, które zależą wyłącznie lub prawie wyłącznie od przypadku. Pierwszym elementem hazardu jest losowośc. Drugą cechą pozwalającą zaliczyc daną grę do hazardu jest fakt, że można w efekcie zyskac lub stracic pieniądze albo inne dobra materialne.

3 wyróżniki pozwalające zaliczyc daną aktywnośc do gier losowych:

• Możliwośc uzyskania wygranej

• Wygrana jest niezależna od umiejętności gracza

• Wygrana jest zależna od przypadku oraz szczegółowych regół

Zakłady wzajemne- są to zakłady o wygrane pieniądze, polegające na odgadywaniu wyników sportowego współzawodnictwa ludzi lub zwierząt albo zaistnienie różnych zdarzeń, w których uczestnicy wpłacają stawki, a wysokośc wygranej zależy od łącznej kwoty wpłaconych stawek (totalizatory) lub od umówionego miedzy przyjmującym zakład a wpłacającym stawkę stosunku wpłaty do wygranej (bukmacherstwo).

2. Rodzaje gier losowych:

RULETKA: Współczesna ruletka ma rodowód francuski- za jej wynalazcę uznaje się siedemnastowiecznego matematyka i filozofa Blaise'a Pascal'a, który stworzył podstawy rachunku prawdopodobieństwa. Ruletka stała się bardzo popularna w XIXw.

Ruletka to tzw. „gra czystej szansy”- osoba nie konkuruje z inną osobą, ale z mechanicznym urzadzeniem, które losuje jeden z numerów umieszczonych na obracającym się kole.

Cechy ruletki:

• Losowośc

• Dynamizm

• Uniwersalnośc

• Prostota reguł i zasad

• Odrobina snobizmu- koło do gry w ruletkę ma w sobie trochę magii sławnego Monte Carlo nawet jak stoi w nędznej spelunie.

Dwa główne rodzaje ruletki:

• Ruletka francuska (klasyczna)

• Ruletka amerykańska

POKER: Jako pierwszy wspomniał o pokerze Jonathan H. Green w 1834r. Opisał on zasady „gry oszukiwania”, która była wówczas popularna na statkach pływających po rzece Missisipi. Współcześnie poker jest dokładnie regulowany przez prawo, a miejsca przeznaczone do gry- to przede wszystkim kasyna.

W pokera może grac od 2 do 12 osób, zwykle jest to 7 graczy. Zestawy kart, które można uzyskac w tej grze, są następujące:

• Poker królewski- dziesiątka, walet, dama, król i as w jednym kolorze. Jest to najrzadsza i najsilniejsza kombinacja. Prawdopodobieństwo uzyskania 1: 649739

• Poker- 5 kolejnych kart w tym samym kolorze. Prawdopodobieństwo wynosi 1: 72192

• Kareta- 4 karty o tej samej wartości(np. 4 damy). Prawdopodobieństwo wynosi 1: 4164

• Full- 3 karty o tej samej wartości i 2 inne jednakowe karty. Prawdopodobieństwo wynosi 1:693

• Kolor- 5 kart w tym samym kolorze, które nie są kolejnymi kartami. Prawdopodobieństwo wynosi 1: 508

• Strit- 5 kart o różnych kolorach ale ułożonych po kolei.

• Trójka- 3 karty tej samej wartości. Prawdopodobieństwo wynosi 1: 46

• Dwie pary- 2 pary kart o jednakowej wartości. Prawdopodobieństwo wynosi 1: 20

• Para- dwie karty tej samej wartości

• Wysoka karta- każdy układ kart, który nie kwalifikuje się do powyższych układów.

Trzy podstawowe kategorie pokera:

• Draw Poker (poker dobierany)

• Stud Poker

• Flop Poker

BLACKJACK: Blackjack pojawił się we Francji na początku XVIIIw, a do kasyn w USA przywędrował ok. XIX w. W blackjacku może uczestniczyc od 1 do 7 osób, które grają przeciwko krupierowi, a nie przeciw sobie nawzajem. Gracz może wpłynąc na wynik gry, więc nie jest zdany jedynie na zdarzenie losowe. Uczestnik może zastosowac jedną ze strategii gry:

• „Nigdy nie bankrutuj”

• „Naśladowanie krupiera”

• Strategia podstawowa

AUTOMATY LOSOWE: są najpopularniejszym rodzajem rozrywki w dzisiejszych kasynach, a w USA dochody czerpane z tych urządzeń przewyższają całkowicie zyski z klasycznych gier kasynowych. Popularnośc automatów („jednorękich bandytów”) pochodzi przede wszystkim z ich łatwej dostępności i prostoty działania. Ponadto gra na automatach nie wymaga dużej wiedzy. Ich zaleta jest również to, że można uczestniczyc w grze pojedynczo.

Bliskie chybienie- jest to sytuacja gdy, np. 2 pierwsze bębny zatrzymują się na takim samym symbolu a trzeci na innym. Sprawia to na osobie wrażenie „prawie wygranej”, co działa jak wzmocnienie w warunkowaniu instrumentalnym i zachęca do ponownej gry. Tego typu zjawisko występuje również w innych grach hazardowych, np. w ruletce.

LOTERIE I GRY LICZBOWE:

Loteria- można wyróżnic ich 2 rodzaje ze względu na czas, w jakim gracz dowiaduje się o wygranej:

• Zdrapki- osoba dowiaduje się wyniku od razu

• Loteria, w które gracz dowiaduje się wyniku z prasy lub telewizji

W przypadku loterii wyniki są z góry określone i niezależne od liczby sprzedanych losów.

Gry liczbowe- do gier liczbowych należy lotto i bingo. Gry liczbowe oparte sa na zasadzie tzw. Totalizatora, który polega na tym, że wygrane:

• Rozdzielane są według rozkładu prawdopodobieństwa danej gry

• Pochodzą z puli pieniędzy uzyskanych z wpłat graczy

• Są pomniejszone o zysk organizatora gry i podatki

Zjawisko kumulacji- przechodzenie na kolejne losowanie pieniędzy przeznaczonych na główną wygraną, jeśli nie padnie ona w danym dniu, co zwykle przyczynia się do zwiększenia zainteresowania losowaniem.

Zjawisko iluzji kontroli- świadome typowanie zestawu liczb. Z punktu widzenia rachunku prawdopodobieństwa metody takie nie mają żadnej wartości.

WYŚCIGI KONNE: W Polsce powstał Polski Klub Wyścigów Konnych, będący państwowa osobą prawną. Nadzór nad nim sprawuje minister właściwy do spraw rolnictwa. Gonitwy przeprowadza się według określonych systemów:

• System grupowy- konie są zakwalifikowane do różnych grup ze względu na osiągnięte wyniki w wyścigach.

• System handikapowy- szanse koni są wyrównane poprzez zwiększenie lub zmniejszenie wagi noszonej przez konia lub przez zwiększenie dystansu.

• System wynikowy- w wyścigu uczestniczą konie spełniające warunki określone przez organizatora wyścigów konnych.

Zakłady wzajemne na wyścigi konne organizowane są na podstawie ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych. Funkcjonują one na zasadzie totalizatora. Obstawiając zakład można zawrzec zakład pojedynczy lub zlożony:

• Zakład pojedynczy- polega na wytypowaniu takiej liczby koni, jaka wynika z definicji danego zakładu

• Zakład złożony- polega na wytypowaniu wiekszej liczby koni, niż wynika z definicji danego zakładu lub poszczególne konie występują więcej niż raz.

Rodzaje zakładów jakie są do dyspozycji gracza:

• Zakład zwyczajny- wskazanie konia, który zajmuje pierwsze miejsce w gonitwie

• Zakład francuski- wskazanie konia, który zajmuje pierwsze, drugie lub trzecie miejsce w gonitwie

• Porządek- wytypowanie 2 koni, które Zajma pierwsze dwa miejsca w dowolnej kolejności

• Trójka- wskazanie 3 koni, który zajmą pierwsze, drugie lub trzecie miejsce w gonitwie

• Czwórka- wskazanie 4 koni, które zajmą pierwsze, drugie, trzecie lub czwarte miejsce w gonitwie we wskazanej kolejności

• Tripla- wskazanie koni, które zajmą pierwsze miejsca w 3 kolejnych wyścigach

• Kwinta- wskazanie koni, które zajmą pierwsze miejsca w 5 kolejnych wyścigach

Kilka typów strategii obstawiania:

• Strategie „bez informacji”- osoby grają według przypadku. Najczęściej tak grają ludzie, którzy nie są pasjonatami i traktują wyścigi jako miły sposób spędzania wolnego czasu lub jako loterię.

• Strategie oparte na „osobistych klasyfikacjach”- porządkowanie koni według subiektywnych kryteriów. Postępują tak przeciętni pasjonaci wyścigów.

• Strategia poszukiwania poufnych informacji- wyłapuje info. Na temat najbardziej obstawianych koni we wrzawie, tuż przed wyścigiem lub wyszukuje graczy sprawiających wrażenie profesjonalistów i typuje tak samo.

• Strategie numerologiczne- stosują ją osoby wierzące w symbolikę liczb i przekonane o tym, że numery koni nie są przypadkowe.

• Strategia związana ze znajomością koni i dżokejów- polega na wyszukiwaniu wszystkich możliwych informacji na ten temat. Najczęściej tą strategie stosują pasjonaci wyścigów.

ZAKŁADY BUKMACHERSKIE: to zakłady wzajemne o wygrane pieniężne związane z typowaniem zaistnienie różnych zdarzeń. Można je zawierac w tzw. Bukach naziemnych albo bukach internetowych.

HAZARD ONLINE: kasyna internetowe oferują te same gry co kasyna rzeczywiste. Serwisy wirtualne działaja całą dobę co podnosi ich atrakcyjnośc. Oferują łatwy i szybki dostęp oraz anonimowośc. Zapewniają one poczucie fizycznego i emocjonalnego bezpieczeństwa, dogodnośc korzystania, przyjemnośc i odpoczynek od codzienności, jednak gracz podlega tym samym mechanizmom i niebezpieczeństwom co w rzeczywistych ośrodkach gier.

3. Uczestnicy gier losowych:

Klasyfikacja oparta na kryterium zaangażowania:

• Gracz niedzielny- osoba gra okazjonalnie lub regularnie ale jest to dla niej forma rozrywki i traktuje to marginalnie

• Gracz profesjonalny- osoba grająca regularnie, zdobywająca wiedzę, stale podnosząca swoje umiejętności ale posiadająca kontrolę nad własnym uczestnictwem i zabezpieczająca się przed powstaniem szkód

• Gracz patologiczny- osoba uzależniona od hazardu, gra staje się centrum jej egzystencji i doprowadza do szkód w innych aspektach życia.

Kryterium nastawienia do automatów do gier losowych:

• Król salonów- nastolatek posiadający spore umiejętności w grze. Głównym motywem działania jest chęc zaimponowania innym. Król salonów dzieli się swoimi umiejętnościami z nowicjuszami i dzieli wiedzą i porównuje wyniki z innymi królami. Zachowuje samokontrolę i dyscyplinę, cechuje go emocjonalna stabilnośc.

• Pogromca automatów- nie lubi być obserwowany podczas gry, gra pojedynczo. Jego postawa ma charakter zadaniowy- chce pokonac maszynę. Nie cofa się przed oszukiwaniem. Jest zafascynowany automatem i technikami gry. Czasami u takiej osoby mogą przejawiac się zachowania antyspołeczne. Pokonanie maszyny daje mu poczucie mistrzostwa, kompetencji, kontroli i osiągnięc. Istnieje u niej skłonnośc do grania patologicznego. Motywuje ją pragnienie `odegrania się”.\

• Niepraktykujący- większość stanowią dziewczęta, które nie posiadaja dostatecznych umiejętności i motywacji do hazardu. Chodzą do salonów dla towarzystwa a hazard jest celem drugoplanowym. Często pełnią rolę widza.

• Poszukiwacz emocji- doświadczony gracz. Motywuje go chec poczucia derszczyku emocji i podekscytowania. Często popisuje się umiejętnościami.

• Artysta ucieczki- hazard stanowi ucieczkę od przytłaczających go problemów. Jest narażona na uzależnienie, ale ryzyko znika gdy zostaną rozwiązane jej problemy interpersonalne.

6 typów graczy według R. Custer:

• Gracze profesjonalni- nie stanowią oni typu nałogowego. Traktują ta aktywnośc jak zawód.

• Gracze antyspołeczni- wykorzystują nielegalny hazard jako sposób zdobycia pieniędzy. Są to gracze, którzy oszukują lub są uwikłanie w ustawianie zakładów.

• Gracze okazjonalni- uprawiają hazard w celach towarzyskich, rekreacyjnych i rozrywkowych i nie ma on wpływu na ich życie.

• Gracze hobbystyczni- dużo inwestują w grę, która jest dla nich formą relaksu i rozrywki. Hobbyści utrzymują kontrolę nad swoim zachowaniem w sferze hazardu

• Gracze ucieczkowi- uprawiają hazard by uciec od lęków, problemów, by poczuc ulgę.

• Gracze kompulsywni- ludzie, którzy stracili kontrolę nad swoim zachowaniem. Są to osoby uzależnione od hazardu, który jest dla nich najważniejszy w życiu.

Główne motywy grania:

• Pragnienie posiadania pieniędzy

• Doświadczenie przyjemności: podejmowanie ryzyka, ekspresja emocjonalna, przyjemnośc intelektualna

• Forma spędzania wolnego czasu

2. Hazard a kultura:

1. Społeczeństwa kultury europejskiej:

FRANCJA: Wyścigi konne stanowią główną formę gier losowych dla francuzów. Na podstawia przeprowadzonych w 1993 r. badań telefonicznych stwierdzono następujące prawidłowości:

• Bardzo duża przewaga ilościowa uzależnionych mężczyzn ( ponad 90%)

• Problem ten dotyczy osób miedzy 25 a 44 rokiem życia

• Patologiczni hazardziści najczęściej mieli żony i dzieci a ich relacje były zaburzone

• Nałóg dotyczył przede wszystkim jednego rodzaju gry

• Większość graczy była zadłużona

• Blisko 20% graczy popełniło przestępstwa ze względu na uzależnienie

Prawidłowości te występują u wszystkich osób uzależnionych na całym świecie, sa ona niezależne kulturowo.

HISZPANIA: problem hazardu jest jednym z najpoważniejszych w europie z powodu bardzo dużego rozpowszechnienia gier, a zwłaszcza automatów. Mieszkańcy tego kraju zajmują 3 miejsce na świecie pod względem wydatków związanych z hazardem. Problem ten dotyczy głównie młodych mężczyzn.

NORWEGIA: W drugiej połowie XX w. Rynek hazardowy zaczął się rozwijac. Kwota wygranych była początkowo limitowana, a minimalny wiek uczestnika gier wynosił 18 lat. W latach 80 i 90 XX w. rynek hazardowy zaczął się diametralnie zmieniac. Narodowa kampania loteryjna wprowadziła lotto i loterię zdrapkową, w których zniesiono limit wieku i zwiększono wygrane. Najwięcej osób uzależnionych jako przedmiot swojego nałogu wskazuje automaty do gier (84%).

USA: Przeplatanie się dużego zainteresowania z surowymi represjami. We wschodnich stanach USA wystepował negatywny stosunek do hazardu. Po wojnie secesyjnej kilka stanów wyraziło zgode na przeprowadzenie prywatnych loterii. W latach 90-tych loterie i gry kasynowe były najpopularniejszymi formami hazardu w USA.

Nevada: istnieją tu 3 ważne ośrodki hazardu: Las Vegas, Laughlin i Reno-Lake Tahoe. W odróżnieniu od wielu innych stanów w Nevadzie nie ma państwowej loterii.

KANADA: Typowym hazardzista jest samotny mężczyzna powyżej 30 roku życia, jednak populacja młodzieży oraz kobiet uprawiających hazard ciągle się zwiększa.

AUSTRALIA: w 1973 roku otwarto pierwsze kasyno. W okresie ostatnich 10 lat Australijczycy stali się największymi graczami na świecie. Faworyzowane gry to poker i jednoręki bandyta. Jedna czwarta wszystkich automatów do gier znajduje się w Australii.

2. Społeczeństwa innych kultur:

CHINY: Do 1987r. wszelkie gry losowe były zabronione. Obecnie są dozwolone jedynie z okazji Nowego Roku.

Hongkong: uzależnienie od hazardu jest trzecim pod względem ważności, problemem mieszkańców (obok substancji psychoaktywnych i zaburzeń lekowych). Hazard stanowi tam pewną modę, a wyścigi konne odbywają się 2 razy w tygodniu i stanowią dla mieszkańców pewien rytuał.

Makao: w 1847 r. wprowadzono tam gry losowe aby zredukowac niekorzystny ekonomiczny wpływ brytyjskiego oblężenia Hongkongu. W latach 90-tych XX w. hazard stanowił ponad połowę przychodu z podatków. Makao jest jedynym regionem Chin gdzie hazard jest legalny i stanowi sektor gospodarki otwarty dla prywatnych przedsiębiorców.

RPA: najbardziej popularna formą hazardu jest państwowa loteria (71%). 27 % populacji tego kraju nie gra wcale. Głównymi przyczynami jest brak pieniędzy, niezgodnośc z wyznawaną religią oraz brak zainteresowania.

NOWA ZELANDIA: obecnie notuje się bardzo wysokie rozpowszechnie nie picia, palenia i hazardu. Na podstawie analiz przeprowadzonych w 2000r. stwierdzono, że tylko 9% spośród badanych nie uprawiało hazardu w ciągu roku.

3. Gry losowe w Polsce:

W 1989r. miłośnicy hazardu zyskali możliwość dostępu do kasyn, salonów bingo i automatów. Poza totalizatorem, gry hazardowe nie stanowią regularnej rozrywki dla większości polskiego społeczeństwa. W Polsce działalnośc z zakresu loterii i gier liczbowych prowadzi Totalizator Sportowy. Obecnie na terenie całego kraju działa ponad 10 tysiecy kolektur. W okresie dotychczasowego działania Totalizatora gracze mogą skorzystac z kilku rodzajów gier i zakładów:

• Zakładów wzajemnych

• Gier liczbowych

• Loterii pieniężnych (zdrapki)

Urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych i gier na automatach regulują zasady określone w ustawie o grach losowych i zakładach wzajemnych. Ustawa dokładnie precyzuje zasady organizowania poszczególnych typów gier:

• W miejscowości liczącej od 250 tys. mieszkańców można otworzyc jedno kasyno

• Salon gry na automatach czy gry bingo może być zorganizowany w miejscowości liczącej od 100 tys. mieszkańców.

• Kasyna i salony gier mogą być zlokalizowane na pełnomorskich statkach pasażerskich i promach pasażerskich o polskiej przynależności, pod warunkiem, że gra prowadzona jest w czasie rejsu i rozpoczyna się nie wcześniej niż 30 min. Przed wypłynięciem i kończy się nie później niż 30 min. Przed wpłynięciem do portu przeznaczenia.

• Reklama gier w kości, gier w karty, zakładów wzajemnych, wideo loterii, gier cylindrycznych i gier na automatach jest w Polsce zabroniona.

• Dochodem budżetu państwa są wpływy z podatku od gier, któremu podlegają wszystkie podmioty prowadzące działalnośc w tym zakresie.

• Wstęp do ośrodków gier i punktów przyjmowania zakładów bukmacherskich jest dozwolony dla osób, które ukończyły 18 lat.

• W celu ochrony interesu uczestników gry i osób trzecich, organizator gry może odmówic wstępu do ośrodka gier temu, kto nie przestrzega postanowień regulaminu gry lub stosuje techniki gry mogące wpłynąc na nieprzypadkowośc jej wyniku.

• Automaty do gier dopuszczane są do eksploatacji i użytkowania dopiero po ich rejestracji, którą poprzedza badanie w upoważnionej jednostce.

• W kasynach gry na terenie Polski prowadzi się rejestracje gości, zawierającą ich imię i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, numer oraz serię i cechy dokumentu potwierdzającego tożsamośc.

• Obowiązkiem właściciela kasyna jest instalacja systemu kamer rejestrujących obraz w taki sposób, by zapewnic możliwośc rozstrzygania wątpliwości związanych z urządzanymi grami. Zapis należy przechowywac 30 dni od daty jego nagrania.

• Wartośc wygranej w grze losowej, zakładzie wzajemnym czy grze na automacie nie może być niższa od ceny losu lub wpłaconej stawki. Podmiot urządzający grę ma obowiązek zachowac tajemnicę dotyczącą wysokości wygranej lub przegranej uczestnika.

3. Uzależnienie od hazardu:

1. Teorie wyjaśniające:

BEHAWIORYZM: tłumaczy zaangażowanie w hazard jako wynik warunkowania instrumentalnego. Teorie behawiorystyczne ujmują patologiczne granie jako zaburzenie zachowania związane z nieprawidłowym wzorcem behawioralnym. Trudno tłumaczyc w tym paradygmacie dlaczego ludzie w ogóle zaczynają grac.

Schemat:

Aktywnośc związana z uczestniczeniem w grze losowej

(nieregularne wygrane) pozytywne nieregularne wzmocnienia

Pozytywne emocje

Powtarzanie zachowań związanych z hazardem (uczenie się)

Uzależnienie od hazardu

PSYCHOANALIZA: Freud twierdził, że osoba zaczyna grac nadmiernie z powodów narcystycznych, z poczucia winy lub głębokiej traumy. Gra jako zachowanie autodestrukcyjne, może być też formą kary za odczuwana nienawiśc wobec rodziców. W teorii freudowskiej nałogowy gracz poszukuje albo ekscytacji albo zadośćuczynienia, a skłonnośc do uzależnień osoby narcystycznej wynika z silnej zależności od otaczającej rzeczywistości.

Bergler zaproponował całościowe ujęcie tego zagadnienia z punktu widzenia psychoanalizy. Hazardzista tak naprawdę nieświadomie dąży do przegranej. Hazardzista to neurotyk buntujący się przeciwko zasadzie rzeczywistości. Bunt hazardzisty skierowany jest przeciwko regule, że do bogactwa powinno się dochodzic przez ciężką pracę. Zaangażowanie w hazard stanowi próbę odbudowania dziecięcej wszechmocy i chęc powrotu do zasad przyjemności. Karą za przejawiany bunt jest przegrana w grze. Jest on więc swoistego rodzaju masochistą, znajdującym perwersyjną przyjemnośc w poszukiwaniu swojej klęski.

Nieświadomy bunt przeciwko zasadzie realizmu i autorytetom

Nieświadome poszukiwanie przegranej jako kara za bunt

Podejmowanie aktywności związanej z hazardem

Przegrana w grze losowej

Nieswiadome czerpanie satysfakcji z przegranej (odpokutowanie buntu)

Bergener stworzył klasyfikacje hazardzistów:

• Gracz typowy- cechuje go dążenie podświadome do przegranej i czerpanie z niej masochistycznej satysfakcji

• Gracz pasywny- cechuje go chęc zdominowania przez silniejszego partnera

• Gracz kibic- charakteryzuje go czerpanie masochistycznej przyjemności z identyfikowania się z innymi przegrywającymi graczami.

PSYCHOLOGIA POZNAWCZA: Opis procesów myślenia towarzyszących zaangażowaniu w gry losowe:

• Dostępnośc- złudzenie dostępności może być wywoływane przez informacje o wygranej wśród znajomych. Na tym mechanizmie opiera się również podanie danych o liczbie osób, które wygrały i stały się milionerami.

• Reprezentatywnośc- heurystyka ta jest źródłem popełnianego przez wielu hazardzistów błędu, nazywanego „złudzeniem gracza”.

• Pozorne korelacje- złudzenie to polega na silnym przekonaniu, że pewne zdarzenia współwystępują, co w rzeczywistości nie ma miejsca, np. wiara w szczęśliwe numery, szczęśliwy stolik w kasynie

• Iluzja kontroli- mężczyźni częściej doświadczają tego zjawiska niż kobiety. Duża cząśc graczy mówi o konieczności posiadania pewnych umiejętności w odniesieniu do gier czysto losowych. Czasami zachowuja się tak, jakby wierzyli, że mogą wpłynąc na zdarzenia przypadkowe.

• Myslenie magiczne- takie myslenie implikuje odpowiednie traktowanie przedmiotu, np. hazardziści mówią do kostek, odpowiednio nimi manipulują, współzawodnicy odprawiają pewne rytuały, które maja pozbawic rzucającego „władzy nad kostką”. Wierzą, że relacje między graczami mogą wpłynąc na wynik rozgrywki.

• Zaprzeczenie przypadkowi- większość graczy nie przyjmuje do świadomości istnienia przypadku. „Hipoteza oszustwa”- przekonanie gracza, że organizatorzy, np. wyścigów są w stanie umówic się, żeby kontrolowac porządek przybycia koni. Zaprzeczenie przypadkowi służy przywróceniu wartości umiejętnościom, próba nadania sensu uczestnictwa w grze.

• Wiara w szczęście- gracze wiążą przypadek z nieprzewidywalnością i nietypowością zdarzenia, a szczęście- z wynikiem wydarzenia wpływającego na życie jednostki. Szczęścia nie da się przyciągnąć ale może opuścic gracza. Wtedy gracz powinien się wycofac z gry.

• Nadzieja na wygraną

2. Czynniki ryzyka:

PŁEC: patologiczny hazard jest największym problemem wśród mężczyzn w wieku 18- 34 lata, wywodzących się z mniejszości narodowych, z niskim poziomem wykształcenia i niskimi dochodami.

„Feminizacja hazardu”- coraz więcej kobiet uprawia ten rodzaj rozrywki, a ulubiona forma hazardu kobiet są automaty. Do podstawowych czynników mających wpływ na popularnośc tej formy hazardu wśród kobiet z klasy średniej należą:

• Elastyczne godziny otwarcia salonów

• Dogodna lokalizacja

• Poczucie bezpieczeństwa

• Niska cena gry

Do czynników ryzyka uzależnienia od gier losowych u kobiet należy zaliczyc:

• Młody wiek

• Brak partnera

• Brak rodziny

• Niskie dochody

• Niski poziom wykształcenia

• Nieustabilizowana sytuację zawodową

Różnice płciowe w uprawianiu hazardu:

• U mężczyzn wystepuje wcześniejsza inicjacja w zakresie gier losowych

• Nasilenia hazardu- kobiety Graja rzadziej i z mniejsza częstotliwością

• Motywy gry- mężczyźni częściej niż kobiety grają dla ryzyka i rozrywki

• Rodzaj hazardu- mężczyźni częściej obstawiaja zakłady i uczestniczą w grach strategicznych, kobiety preferują niestrategiczne, np. bingo

• Konsekwencje patologicznego hazardu- u kobiet cześciej wystepują dolegliwości psychiczne, a u mężczyzn uzależnienie od substancji psychoaktywnych i popełnianie przestępstw

WIEK: wskaźnik nasilenia problematycznego grania jest znacznie wyższy wśród młodzieży niż dorosłych. Przemawiają za tym argumenty:

• Wielu młodych graczy rozpoczyna uprawianie hazardu w wieku dorastania

• Wraz z wiekiem zmniejsza się częstotliwośc grania

• Nałogowych hazardzistów szukających pomocy, wraz ze wzrostem liczby lat jest coraz więcej

• Młodsze osoby częściej grają dla ryzyka, a starsze dla rozrywki

RODZINA: Czynnikiem rodzinnym, który ma wpływ na powstanie i rozwój nałogowego grania, są wartości rodzinne, bardziej podkreślające szybkie zdobywanie dóbr materialnych niż oszczędzanie i planowanie wydatków. Zmienne zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia patologicznego hazardu u dzieci:

• Dysfunkcyjna lub bardzo uboga rodzina

• Duże nasilenie sytuacji trudnych w domu

• Przykładanie przez rodzinę wielkiej wagi do pieniędzy

• Śmierc rodzica lub osoby pełniącej tę rolę

• Powazny wypadek lub choroba

• Niewiernośc małżeńska rodziców

• Częste przypadki przemocy

• Poczucie odrzucenia w dzieciństwie

• Poczucie niedoceniania i bezsilności

Cechy aktywności hazardowej mające wpływ na rozwój uzależnienia:

• Częstotliwośc grania- im większa tym większe prawdopodobieństwo uzależnienia

• Wysokośc stawek- im większe tym bardziej prawdopodobne uzależnienie

• Wysokośc przegranych- im mniej przegranych tym większe prawdopodobieństwo uzależnienia

• Struktura wygranych- im większa ich liczba i wartośc tym większe prawdopodobieństwo

• Element umiejętności- im większe rzeczywiste umiejętności w grze tym większe prawdopodobieństwo

• „Prawie wygrane”- im większa liczba sytuacji kiedy „prawie” padła wygrana tym większe prawdopodobieństwo

• Efekty wizualne i dźwiękowe- im większe nasilenie tych efektów tym większe prawdopodobieństwo

• Dostępność miejsca gry

3. Mechanizm uzależnienia:

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE: Hazard po raz pierwszy zaliczony do zaburzeń zdrowia psychicznego w 1980r w DSM- III. Zespół ten został umieszczony w grupie zaburzeń kontroli impulsów. Opublikowane w 1994r. kryteria diagnostyczne patologicznego hazardu w DSM-IV stanowią obowiązującą w chwili obecnej definicję tego terminu. Kryteria diagnostyczne patologicznego hazardu według DSM-IV:

• Zaabsorbowanie hazardem

• Zwiększanie ilości czasu i pieniędzy przeznaczonych na granie, by osiągnąc ten sam pożądany poziom satysfakcji

• Podejmowanie powtarzających się bezowocnych wysiłków w celu ograniczenia lub zaprzestania hazardu

• Odczuwanie niepokoju lub irytacji przy próbach ograniczenia lub przerywania gry

• Traktowanie gry jako sposobu ucieczki od problemów lub jako środka na uśmierzenie poczucia bezradności, winy, leku, depresji itp.

• Odgrywanie się czyli próby odzyskania utraconych pieniędzy

• Okłamywanie innych w celu ukrycia rozmiarów aktywności hazardowej

• Podejmowanie nielegalnych działań w celu zdobycia pieniędzy na grę

• Narażenie na szwank lub utrata ważnych związków interpersonalnych, pracy, możliwości edukacji z powodu zaangażowania w hazard

• Szukanie u innych pomocy w zdobyciu pieniędzy na poprawę niekorzystnej sytuacji finansowej spowodowanej przez granie

Musi wystąpić co najmniej 5 z wyżej wymienionych kryteriów.

Światowa Organizacja Zdrowia w klasyfikacji chorób i zaburzeń zachowania ICD-10 , kryteria diagnostyczne:

• Silna potrzeba lub poczucie przymusu hazardowego grania

• Subiektywne przekonanie o istnieniu trudności w kontrolowaniu zachowań związanych z hazardowym graniem

• Występowanie niepokoju, rozdrażnienia lub gorszego samopoczucia przy próbach przerwania lub ograniczenia grania oraz ustępowanie tych stanów w chwili powrotu do gry

• Spędzanie coraz większej ilości czasu na graniu w celu uzyskania zadowolenia lub dobrego samopoczucia, które poprzednio uzyskiwane były w krótszym czasie

• Postępujące zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub dotychczasowych zainteresowań na rzecz grania

• Kontynuowanie hazardowego grania pomimo szkodliwych następstw, o których wiadomo, że maja związek z hazardem

Potrzeba przeżywania silnego napięcia jest siłą napędową patologicznego hazardu. Wygrana- poczucie mocy, przegrana- chęc odegrania się, odzyskania straconych pieniędzy.

SPECYFIKA ZABURZENIA: w literaturze anglojęzycznej można spotkac się ze stopniami zaangażowania w gry losowe:

• Hazard poziomu 0- brak aktywności w zakresie gier hazardowych

• Hazard poziomu 1- granie w sposób rekreacyjny, który nie powoduje żadnych znaczących szkód

• Hazard poziomu 2- synonim hazardu problematycznego (granie którego efektem są szkody w odniesieniu do samego gracza jak i innych osób znaczących)

• Hazard poziomu 3- synonim hazardu patologicznego, spełniający co najmniej 5 kryteriów wymienionych w DSM-IV

W literaturze klasyfikuje się również ryzyko wystąpienia problemów związanych z hazardem:

• Niskie ryzyko zagrożenia hazardem- nie spełnia żadnego w kryteriów DSM-IV

• Wysokie ryzyko zagrożenia hazardem- spełnia 2-3 kryteria DSM-IV

• Granie problematyczne- 3-4 kryteria DSM-IV

• Patologiczne granie- co najmniej 5 kryteriów DSM-IV

OBRAZ KLINICZNY: Cztery fazy według R. Custer'a:

• Faza zwycięstw- hazardzista gra okazjonalnie, ale sporo czasu i energii poświęca na fantazjowanie o wielkich wygranych. Gdy osobie trafi się „wielka wygrana”, to dąży do jej powtórzenia(ryzykując coraz więcej). Cechuje go nieuzasadniony optymizm i wiara, że zawsze będzie wygrywac. Doświadczenie silnych pozytywnych emocji

• Faza strat- gra coraz większymi stawkami, narażającymi go na coraz większe ryzyko. Aby zniwelowac to zjawisko, pożycza coraz więcej pieniędzy i próbuje się odegrac. Zdobywa środki w nielegalny sposób. Zaczyna zaniedbywac swoje obowiązki rodzinne i zawodowe oraz ukrywac koniecznośc uprawiania hazardu. Ambiwalencja silnych emocji: wygrana- emocje pozytywne, przegrana- emocje negatywne

• Faza deprecjacji- doświadczanie negatywnych skutków swojego zachowania: utrata pracy, izolacja od rodziny i przyjaciół, narastające długi. Życie w wielkim obciążeniu psychicznym, pojawia się poczucie winy, bezradnośc i depresja

• Faza utraty nadziei- mogą wystąpić myśli lub próby samobójcze oraz nadmierne używanie substancji psychoaktywnych

Inny model dynamiki uzależnienia od hazardu- 6 faz rozwoju:

• Inicjacja

• Pozytywne konsekwencje

• Negatywne konsekwencje

• Punkt krytyczny

• Aktywne wychodzenie

• Zapobieganie nawrotom

Uzależnienie od hazardu jako efekt zaburzenia kontroli impulsów-działania impulsywne pozwalają wyjaśnic zarówno powstawanie, jak i podtrzymywanie patologicznego hazardu. Przemawiają za tym fakty:

• Wysoki odsetek patologicznych graczy posiada przynajmniej jedno inne zaburzenie kontroli impulsów

• Nałogowi gracze często przejawiają zachowania antyspołeczne- trudności w podporządkowaniu się panującym normom społecznym

• Podwyższony wskaźnik występowania syndromu ADHD

Uzależnienie od hazardu jako efekt ucieczki od problemów- często występuje u:

• Kobiet uzależnionych od gier losowych na automatach

• Nałogowych graczy odznaczających się wzorcem myślenia depresyjnego

• Hazardzistów z zaburzeniami afektywnymi

CECHY NAŁOGOWEGO GRACZA:

• Niechęc do zaakceptowania rzeczywistości

• Emocjonalna niepewnośc- gracz nałogowy czuje się bezpieczny tylko podczas gry

• Niedojrzałośc- jednostka pragnie osiągnąc różne dobra bez żadnego wysiłku

• Poczucie wszechmocy- patologiczny gracz pragnie być „grubą rybą”,która ma bardzo duże możliwości działania

• Magiczna wizja przyszłości- spędzanie dużej ilości czasu na stwarzaniu wizji wspaniałej przyszłości, jak tylko przyjdzie „wielka wygrana”.

CECHY HAZARDZISTY-NASTOLATKA:

• Brak odpowiedzialności za własne postępowanie

• Poczucie niższości i niepewności

• Chęc uzyskania sukcesu bez podejmowania wielkiego wysiłku

• Występowanie niespecyficznych problemów- nieobecności w szkole, kłamstwa dotyczące codziennych zajęc, zaniedbywanie ważnych sfer życia, rozdrażnienie i wahania nastrojów

• Występowanie sygnałów specyficznych dla uzależnienia od hazardu- długi, absencje w szkole, wydawanie pieniędzy tylko na gry, pożyczki, długi itp.

ROZDZIAŁ IV- SKUTKI NADUŻYWANIA GIER HAZARDOWYCH

1. Szkody somatyczne

Częste doświadczanie silnych emocji związanych z grami losowymi może doprowadzić do zaburzeń rytmu pracy serca. Patologiczny gracz prowadzi ryb życia, który nasila ryzyko choroby wieńcowej i owrzodzeń żołądka (brak snu, zła dieta, papierosy).

Zaburzenia czynnościowe (dysfunkcje narządów pomimo braku ich uszkodzeń o podłożu psychogennym). Dysfunkcje czynnościowe u patologicznych graczy:

• Zaburzenia układu krążenia - przyspieszenie lub zwolnienie akcji serca, skurcze i rozkurcze naczyń wieńcowych i obwodowych, prowadzące do zmian ciśnienia a w efekcie do migren, zmiany w ukrwieniu kończyn, nadmierne pocenie, obrzęki, omdlenia.

• Zaburzenia układu pokarmowego - nieprawidłowe wydzielanie soków żołądkowych, bóle w jamie brzusznej, zapalenia, wymioty.

• Zaburzenia układu oddechowego - duszności, hiperwentylacja.

• Inne dysfunkcje - nerwobóle, nadwrażliwość na dotyk, drętwienia.

Dysfunkcje somatyczne po przeżyciu silnego stresu - np. poniesienie dużej straty materialnej, długi. Objawy: bezsenność, bóle głowy, zmiana reaktywności na bodźce, pobudzenie psychoruchowe, panika lub apatia.

Problemy zdrowotne wynikające z zaniedbań - gra odwraca uwagę od stanu zdrowia, przez co u gracza mogą nasilać się objawy nieleczonych chorób.

2. Szkody psychiczne

Zaburzenia emocjonalne - intensywne uczucia przeżywane przez gracza: pasja, obsesja i lęk. Początkowo - obsesja związana z wygraną prowadząca do przeceniania swoich możliwości (świat należy do mnie). Przez to zarobki zaczynają wydawać się za małe w stosunku do potrzeb. Każdej wygranej towarzyszy uczucie błogości, gra działa jak narkotyk - spada zainteresowanie rzeczywistością, pragnienie silniejszych doznań, uczucia nadziei i beznadziei. Gracz stosuje mechanizmy zaprzeczania i racjonalizacji. Ostatnia faza to beznadziejność i cierpienie. Długotrwałe napięcie powoduje osłabienia równowagi emocjonalnej (wybuchowość, drażliwość).

Oderwanie od rzeczywistości - motywem do rozpoczęcia grania może być chęć oderwania się od problemów. Gracz np. w kasynie czuje się jak w innym świecie (brzęk monet, brak zegarów i okien).

Utrata poczucia własnej wartości - powodowana przez ciągłe straty przy przekonaniu o kompetencjach do wygrania. Błędne koło hazardu: straty poniesione w grze  utrata szacunku do siebie wzrost napięcia chęć poprawienia nastroju poprzez grę.

Poczucie winy - gdy osoba dostrzega skutki patologicznego grania (materialne, rodzinne, zawodowe) to chce naprawić szkody, ale nie może tego dokonać, bo nie ma kontroli nad własnym zachowaniem. Pojawia się poczucie winy i próba ucieczki od niego przez stosowanie mechanizmów obronnych.

Stany depresyjne - doświadczanie niepowodzeń w grze i w życiu prowadzi do obniżenia nastroju i depresji. Brak motywacji do innych działań oprócz grania.

Próby samobójcze - mają miejsce w zaawansowanej fazie uzależnienia: rozumienie strat spowodowanych hazardem i niemożność przerwania gry. Większe ryzyko u hazardzistów młodych, wcześnie rozpoczynających gry, podejmujących nielegalne działania, aby kontynuować grę, wydających dużo na grę.

Problemy z radzeniem sobie w sytuacjach trudnych - obniżone poczucie kontroli nad zdarzeniami przenosi się na inne sfery życia - bierność spowodowana subiektywną oceną problemów jako zbyt trudnych do rozwiązania.

Podejrzliwość i nieufność - im trudniej graczowi osiągnąć wygraną, tym bardziej postrzega świat jako wrogi, a ludzi jako przeciwników utrudniających osiągnięcie celu. Tworzy się postawa nieufności.

Podwójne uzależnienie - współwystępowanie hazardu i stosowania środków psychoaktywnych. Podobne cechy tych typów: zaabsorbowanie, eskalacja, charakterystyczny zespół odstawienia (napięcie, niepokój, drażliwość), zaprzeczanie, trwanie (pragnienie dalszego grania/używania subst.), szkodliwość. Osoby podwójną diagnozą charakteryzowały się: wysokim poz. impulsywności i rozhamowania, podatnością na depresję, próby samobójcze, trudnościami w rozw. problemów, chorobami wywołanymi stresem, problemami psychicznymi.

Zaburzenia osobowości - antyspołeczne zaburzenia osobowości: brak odpowiedzialności, nonkonformizm, zachowania ryzykowne.

3. Szkody społeczne

Koszty społeczne - związane z uzależnieniem od gier: zapewnieniem opieki zdrowotnej, opieki socjalnej, opłacaniem organów sprawiedliwości i niezapłaconymi podatkami.

Indywidualne straty materialne - 83% nałogowych graczy ma długi, 63% na granicy bankructwa.

Niepowodzenia szkolne - 59% ma problemy szkolne, 16% przerywa edukację. Granie przysłania obowiązek nauki.

Problemy zawodowe - w konsekwencji nałogowego grania: spadek wydajności, spóźnianie się lub nieobecności, okradanie pracodawców, utrata pracy i brak zarobków. 76% nałogowych graczy straciło pracę.

Zaburzenie więzi rodzinnych - bliscy zauważają zaniedbywanie obowiązków. Rodzą się konflikty, kłótnie, wzajemne pretensje. 59% skłóconych ze swoją rodziną. Dzieci są świadkami złamanych obietnic, obelg, kłamstw i braku pieniędzy i są bezradne wobec sytuacji. Powoduje to brak poczucia bezpieczeństwa, ryzyko chorób psychosomatycznych. Bankructwo, bezrobocie i znacznie obniżenie statusu finansowego to ryzyko marginalizacji społecznej rodziny. Dochodzi do dziedziczenia wzorów zachowań.

Zaburzenia relacji interpersonalnych - wynikają z tego, że osoba uzależniona zaniedbuje lub zrywa relacje i zastępuje je znajomościami z partnerami z gry; mechanizm uzależnienia prowadzi do unikania innych, izolowania się i konfliktowości; hazardzista przeżywa huśtawki nastrojów, które utrudniają kontakty.

Osamotnienie - gracz staje sam do walki, liczy się tylko obstawianie zakładu a nie inni ludzie, osoba myśli, że w jej życiu zmieniło się tylko towarzystwo , grupa hazardzistów dostarcza złudnego poczucia przynależności-nikt naprawdę nie interesuje się graczem, anonimowość zachęca do gry, gdyż osoba chce zachować pozory sporadycznego grania dla rozrywki, ale pogłębia izolację.

Zaniedbywanie ważnych sfer życia - gra staje się centrum życia. Liczy się zdobywanie pieniędzy i obstawianie kolejnych zakładów.

Trudności w dostosowaniu się do norm społecznych - zaznacz się impulsywność i trudności w zachowaniu samodyscypliny. Powoduje przejawianie czynów nieakceptowanych społecznie, w tym czynów przestępczych. Włączanie się w zorganizowaną działalność społeczną w celu uzyskania pieniędzy.

ROZDZIAŁ V- PROFILAKTYA I TERAPIA UZALAŻNIENIA OD HAZARDU

• Gry losowe jako rodzaj ekscytującej rozrywki- nie stanowią źródła problemów.

• Problem: Gra jako ucieczka od życiowych problemów. Może dojść do utraty kontaktu nad tym. Wzrasta ryzyko uzależnienia od hazardu, ze względu na łatwą dostępność do gier.

1. Działania profilaktyczne:

• Stosowanie strategii profilaktycznych wobec dzieci- jak najwcześniej.

• Powinny one objąć różnorodne czynniki społeczne i sytuacyjne, które spełniają ważną rolę w powstaniu uzależnienia.

• Wprowadzenie pewnego zakazu gry na automatach dla młodzieży.

• Stosowanie przez nauczycieli strategii informacyjnej dotyczącej niebezpieczeństw związanych z grami na automatach.

• Stosowanie przez dzieci i rodziców strategii edukacyjnej- kształtowanie wśród dzieci właściwego stosunku do dóbr materialnych.

• Wprowadzenie w społeczności lokalnej alternatyw związanych konstruktywnym zagospodarowaniem czasu wolnego.

• Duży nacisk należy położyć na rozwijanie świadomości społecznej związanej z problemami nadmiernego grania:

• Gry losowe mogą doprowadzić do uzależnienia, które jest równie szkodliwe jak alkohol, czy narkomania.

• Podstawowym problemem hazardu patologicznego jest jego banalizowanie i zbyt wysoka tolerancja dla angażowania się w gry losowe.

• W Szwecji władze zezwoliły na otwieranie domów gry, pod warunkiem, że kasyna będą zapewniały pomoc dla nałogowych graczy.

• Zorganizowanie w 1992r. Centrum zajmującego się przeciwdziałaniem uzależnieniom od hazardu, które działa w Montrealu. Od 2001r. miejsce to oficjalnie uznano za Międzynarodowe Centrum Badań nad Grami. Do podstawowych zadań tego ośroda należą:

• Badania - dotyczące zachowań związanych z hazardem i ryzykiem uzależnienia od gier losowych

• Formacja- sesje naukowe

• Usługi- edukacyjne dla nauczycieli, klinicystów, grup samopomocowych, rodziców

• Prewencja- tworzenie, nadzór i koordynacja na szczeblu krajowym i międzynarodowym

• Rozprowadzanie informacji- tworzenie banku danych i centrum wymiany informacji dotyczących problematyki uzależnień od hazardu, wydawanie czasopism naukowych.

• Rozwój polityki społecznej- kształtowanie polityki społecznej w zakresie kreowania zdrowego stylu życia.

2. Formy pomocy nałogowym hazardzistom:

• Pomoc profesjonalna:

• Metoda terapii powinna uwzględniać motywację osoby do grania. Można wyróżnić dwa typy pacjentów:

a) gracze pierwszego typu uprawiają hazard w celu sprawdzenia swoich umiejętności, zyskania społecznych nagród i odczucia silnych emocji

b) gracze drugiego typu uprawiają hazard ponieważ stanowi on formę ucieczki od doświadczanych problemów, maszyna staje się dla nich przyjacielem.

• Ważne jest również dostosowanie terapii do wieku pacjenta

• Program zdrowienia młodych hazardzistów opracowany przez P. Bellringera:

• Zauważenie i akceptacja utraty kontroli nad własnym życiem.

• Proszenie o pomoc- uświadomienie sobie bezsilności

• Zaobserwowanie przez przyjaciół i rodzinę problemu spędzania zbyt wiele czasu w salonach gier

• Uświadomienie sobie kłopotów finansowych

• Odkrycie kłamstw

• Uświadomienie graczowi istniejących zaburzeń w kontaktach interpersonalnych

• Odkrycie jakiegoś przestępstwa popełnionego przez nastoletnią osobę.

• Program „Dziesięć kluczowych kroków” P. Bellringera:

Krok 1: zrozumienie zagadnienia

Krok 2: Zmiana struktury (ustalenie przez terapeutę i osobę uzależnioną planu działania)

Krok 3: Ocena problemu (dokładne przejrzenie problemu)

Krok 4: Udzielanie porad (utwierdzenie pacjenta co do wprowadzenia zmian)

Krok 5: Wzbudzanie wzajemnego zaufania w relacji terapeuty i osoby uzależnionej

Krok 6: Podwyższenie samooceny, która pomaga nastolatkowi odzyskać pewność siebie

Krok 7: Udzielania wsparcia hazardziście

Krok 8: gospodarowanie finansami (analiza struktury finansowej)

Krok 9: Rozwijanie zainteresowań

Krok 10: Ocena postępów terapii

• Terapia poznawczo- behawioralna Roberta Ladouceura:

• Najważniejsze problemy osoby uzależnionej od hazardu to zaburzenia percepcji i procesów poznawczych

• W celu zdiagnozowania stosuje się kwestionariusze, które pozwalają poznać historię życia osoby

• Całość leczenia odbywa się w pięciu kolejnych etapach:

a) Informowanie na temat gier.

b) Korygowanie błędnych myśli (osoba uczy się myślenia na głos, podczas gry, a terapeuta nagrywa to co osoba mówi, a następnie to analizują)

c) Rozwiązywanie problemów (poszukiwanie sposobów)

d)Trenowanie kompetencji społecznych (osoba jest skoncentrowana na kształtowaniu adekwatnego poczucia własnej wartości)

e) Zapobieganie upadkom (porażkom)

• Podstawowy zarzut tej terapii to redukcjonizm

• Naukowcy z Laboratorium Badającego Pary i Seksualność na Uniwersytecie Quebek w Montrealu (UQAM) zaproponowali nową drogę w zdrowieniu hazardzistów- sugerują aby traktować gracza jako współmałżonka i ojca, który doprowadza do szkód w całym systemie rodzinnym.

• Przykładem zorganizowanej formy leczenia patologicznego hazardu jest program realizowany w Domu Jeana Lapointe'a:

a) inicjacja leczenia- celem tego etapu jest zbudowanie motywacji do terapii

b) leczenie intensywne- miejsce budowania indywidualnego planu zdrowienia i podjęcia działań służących rozwiązaniu problemów, które są wynikiem uzależnienia od hazardu.

c) podtrzymywanie po leczeniu- utrwalenie wyników terapii

• Grupy samopomocowe- skupiają uzależnionych

• Anonimowi Hazardziści (AH)- wspólnota mężczyzn i kobiet którzy dzielą się własnymi doświadczeniami i siłą w nadziei na rozwiązanie wspólnego problemu

• Stowarzyszenie AH wyrosło ze spotkania w 1957r. dwóch osób, które nie mogły poradzić sobie z obsesją grania. Pierwsze grupowe spotkanie AH odbyło się 13.09.1957r. w Los Angeles. Od tamtego czasu stowarzyszenie stale rozrasta się. Naczelnym celem członków jest zaprzestanie grania. Nowy uczestnik do niczego się nie zobowiązuje, ani nic nie podpisuje. Dużą wartość ma anonimowość. Liderzy są po to by służyć innym, a każda grupa jest niezależna. Proces zdrowienia w AH odbywa się dzięki progresywnym zmianom, jakie zachodzą w psychice uzależnionego. Ewolucja osoby zachodzi, dziki realizowaniu programu 12 kroków:

Krok 1: Przyznaliśmy, że jesteśmy bezsilni, a nasze życie wymknęło się spod kontroli.

Krok 2: Uwierzyliśmy, że Siła Większa od nas samych, może przywrócić nam zdrowe myślenie i życie.

Krok 3: Podjęliśmy decyzję powierzenia naszej woli i naszego życia Bogu, jakkolwiek Go pojmujemy.

Krok 4: Zrobiliśmy gruntowny i odważny rachunek sumienia.

Krok 5: Wyznaliśmy Bogu, sobie i drugiemu człowiekowi, istotę naszych błędów.

Krok 6: Staliśmy się całkowicie gotowi, aby Bóg uwolnił nas od wszelkich wad charakteru.

Krok 7: Zwróciliśmy się do Niego w pokorze, aby usunął nasze braki.

Krok 8: Zrobiliśmy listę osób, które skrzywdziliśmy u staliśmy się gotowi zadośćuczynić wszystkim.

Krok 9: Zadośćuczyniliśmy osobiście wszystkim, wobec których było to możliwe, z wyjątkiem przypadków, gdy zraniłoby to ich lub innych.

Krok 10: Prowadziliśmy nadal rachunek sumienia, z miejsca przyznając się do popełnionych błędów.

Krok 11: Dążyliśmy przez modlitwę i medytacje do coraz doskonalszej głębi z Bogiem, jakkolwiek go pojmujemy prosząc jedynie o poznanie Jego woli wobec nas oraz o siłę do jej spełnienia.

Krok 12: Przebudzeni duchowo w rezultacie tych kroków, staraliśmy się nieść posłanie innym hazardzistom i stosować te zasady we wszystkich naszych poczynaniach.

• Anonimowi hazardziści stworzyli kwestionariusz „20 pytań”, który pomaga zdiagnozować, czy osoba jest uzależniona (treść pytań na str. 185).

• Gam-Anon- jest samopomocową organizacją przeznaczoną dla małżonków, rodzin nałogowych hazardzistów. Pomaga ona wszystkim tym, którzy z jednej strony czuja osamotnienie, lęk, bezradność, rozpacz, czy wstyd z powodu patologicznego hazardu, a z drugiej nie mają z kim podzielić się swoimi problemami. Celem tej wspólnoty jest próba odpowiedzi na ich pytania; głoszony jest w niej pogląd, że: „Nałogowy hazardzista będzie grał dopóty, dopóki ktoś inny nie będzie za to płacił”- nauka nie nadopiekuńczego stosunku do hazardzisty.

• Rady doświadczonych uczestników spotkań Gam-Anon dla nowych członków:

• Zaakceptuj i naucz się żyć faktem, że jesteś nałogowy hazard to choroba.

• Wypominanie minionych strat, narzekanie lub mówienie, co by było gdyby twój bliski nie grał, jest szkodliwe zarówno dla twojego zdrowienia, jak i dla zdrowienia hazardzisty

• Przeszłość jest już za tobą i nie znajdziesz spokoju ducha, dopóki jej nie zaakceptujesz i nie wybaczysz hazardziście.

• Gracz, a nie ty jest odpowiedzialny za spłatę długów wierzycielom.

• Jeśli hazardzista gra nadal- nie wskazane jest pożyczanie pieniędzy

• Zniechęcaj przyjaciół do pożyczania mu pieniędzy

• Nałogowi gracze nie radzą sobie z finansami

• Anonimowi hazardziści to program dla nałogowych graczy. Możesz zachęcić swojego bliskiego do uczestniczenia w spotkaniach. Zmuszanie przyniesie jednak więcej szkód niż pożytku.

• Długi hazardowe nie zastały zaciągnięte w krótkim odcinku czasu, więc nie zniechęcaj się, jeśli są spłacane w dłuższym czasie.

• Proces zdrowienia nałogowego gracza jest bardzo powolny

• Uświadom sobie niedostatki swojego charakteru i pracuj nad zmianami

• Uczęszczaj na spotkania Gam-Annon, nawet jeśli twój partner kontynuuje granie.

• Pomoc on-line stanowi jedno z najnowszych źródeł wsparcia- zalety:

• Dostępność przez całą dobę

• Możliwość korzystania niezależnie od miejsca pobytu

• Poczucie bezpieczeństwa uzyskane dzięki anonimowości

• Możliwość przetestowania serwisu bez żadnych deklaracji

• Okazja do ostrożnej selekcji informacji bez żadnego pośpiechu i nacisków

• „ideał demokracji” internetowej, gdzie informacje, czy rady są rozpatrywane wyłącznie w kontekście problemów odbiorcy, bez wpływu cech ich autora, takich jak kwalifikacje, wiek, płeć itd.

• Poczucie wspólnoty z podobnymi ludźmi z całego świata

• Mankamentem pomocy on-line jest brak wiedzy na temat jej efektywności

• Cztery główne powody dystansowania się specjalistów do wsparcia on-line:

• Istnieje zbyt mało zasobów internetowych odnoszących się do patologicznego hazardu i często są one zbyt trudne do znalezienia

• Program szkoleń dla specjalistów jeszcze do nie dawna nie obejmował tego typu pomocy

• Terapeuci niepokoją się o bezpieczeństwo i pomyślność klientów

• Specjaliści polecający zasoby internetowe mogą obawiać się odpowiedzialności prawnej, w sytuacji gdy pacjent poniesie szkodę.

• Pomimo tego należy podjąć pomoc internetową. Potrzebne są również dodatkowe zabezpieczenia.

3. Leczenie patologicznego hazardu w Polsce:

• Ośrodki, w których leczy się osoby uzależnione od gier losowych:

• AKMED- Centrum Konsultacyjne w Warszawie: Specjaliści opracowali specjalistyczną terapię dla osób dotkniętych nałogowym graniem. Program terapeutyczny służący zdrowieniu składa się na:

• Zajęcia indywidualne i grupowe

• Spotkania indywidualne maja charakter informacyjno-motywacyjny

• Spotkania grupowe umożliwiają szczegółową analizę osobistych problemów oraz uczenie zachowań służących budowaniu konstruktywnych strategii rozładowywania napięć i negatywnych stanów emocjonalnych

PRZECIWDZIAŁANIE NAŁOGOWEMU HAZARDOWI

↓ ↓

Strategie skierowane do Pomoc osobom doświadczającym skutków

osób bez problemów nałogowego nałogowego grania:

grania:

1) wspieranie zdrowienia graczy:

a) informacja

b) edukacja a) pomoc profesjonalna (terapia)

c) tworzenie alternatyw b) grupy samopomocy (AH)

c) pomoc on-line

2) wspieranie zdrowienia osób bliskich:

a) pomoc profesjonalna (terapia)

b) grupy samopomocy (Gam- Anon)

c) pomoc on-line

• Praktyczne wskazówki ułatwiające walkę z patologicznym hazardem:

• Kiedy zauważymy, że ktoś z naszego otoczenia jest zagrożony problemem nadmiernego grania, możemy podzielić się naszymi spostrzeżeniami z graczem, przy zaznaczeniu że nasze słowa nie służą jego osądzeniu, lecz pomocy.

• Wyliczmy głośno zachowania, które stanowią podstawę naszego niepokoju.

• Powiedzmy, że istniejąca sytuacja budzi w nas niepokój

• Wskażmy na istniejące źródła pomocy

• Nie zapominajmy o ochronie innych osób przed konsekwencjami nałogowego hazardu

• Kiedy osoba podejmie już kroki w celu uregulowania swojego problemu, to wspierajmy ją w procesie zdrowienia- np. poprzez gotowość słuchania

• Jeśli graczowi zdarzy się nawrót (upadek), to upewnijcie go o ciągłym wsparciu

• W przypadku naużywania gier losowych przez młodzież, to głównie rodzice powinni służyć, jako system wspierający zdrowienie dziecka. Sposobami, dzięki którym rodzice mogą skutecznie uzupełniać profesjonalna terapię są:

• Wspieranie terapii dziecka i podtrzymywanie jego motywacji do zmian

• Omawianie z dzieckiem i terapeutą zachowań związanych z hazardem

• Stanowczość

• Ograniczone zaufanie

• Wspólne ustalenie trwałych i sprawiedliwych granic zachowania dziecka

• Okazywanie dziecku akceptacji i miłości

• Chwalenie osoby za wszelkie osiągnięcia

• Pomoc w opanowaniu umiejętności radzenia sobie z problemami

• Uczenie odpowiedzialności poprzez włączanie w domowe obowiązki

• Podsumowanie- sztuczki i wybiegi, jakie może stosować hazardzista, żeby uniknąć pokusy grania:

• Myśl często o tym, co motywuje cię do zaprzestania gry

• Noś mało pieniędzy przy sobie

• Nie wystawiaj się na pokusy

• Usiłuj zauważać pułapki, które cię wciągają

• Poproś bank o minimum dziennej wypłacanej gotówki

• Skorzystaj z usług autowykluczenia z kasyna

• Zapewniaj sobie chwile przyjemności, przyznawaj sobie nagrody za czas, w którym udaje ci się nie grać

• Nie załamuj się, gdy się „potkniesz”

• Pomyśl o zajęciach, które lubiłeś w przeszłości

• Powiedz osobie której ufasz, o twoim problemie z graniem

• Opisuj swoje emocje w dzienniczku

• Doszukuj się prawidłowości, w sowim nałogowym zachowaniu

• Zaznaczaj w kalendarzu każdy dzień bez hazardu

• Kiedy zawładnie tobą chęć gry, to zacznij z kimś rozmawiać lub poszukaj czegoś, co skupi twoją uwagę

• Ucz się konstruktywnych sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych

• Ponownie dokonaj oceny znaczenia pieniędzy i spróbuj ograniczyć ich rolę w twoim życiu

• Dbaj o samoocenę

• Buduj relacje z innymi ludźmi

Rozdział VI- HAZARD I MITY

1. Mity dotyczące gier:

• Gry to tylko zabawa, przyjemność i nie można się uzależnić - świadomość szkód nie chroni przed uzależnieniem, liczne przypadki nałogowych graczy doświadczają problemów wynikających z grania.

• Gry hazardowe to tylko te uprawiane w kasynie - z tego powodu minimalizuje się ryzyko uzależnienia od innych gier; hazard to także totolotek, loteria, zakłady sportowe.

• Zakłady bukmacherskie to rozrywka intelektualna, nie ma nic wspólnego z hazardem - mimo, że obstawianie zakładów wymaga dużej wiedzy, wiąże się ze stawianiem zakładów pieniężnych, czyli hazardem. Poszerzanie wiedzy odbywa się kosztem innych zajęć.

• Dzięki graniu można bardzo szybko i bez wysiłku zdobyć fortunę i sławę - media nasilają chęć uczestnictwa w grze, pokazując zwycięzców. Psych. poznawcza tłumaczy to heurystyką dostępności - człowiek uznaje za bardziej prawdopodobne te zdarzenia, które łatwiej sobie przypomina (przekonanie, że jeśli innym się udało, to nie jest to takie trudne).

• Jeżeli już gry mogą przynosić jakieś szkody to finansowe - szkody mogą mieć charakter somatyczny, psychiczny, społ.

2.Mity dotyczące graczy:

• Hazard to rozrywka „burżujów”, którzy nie mają co robić z pieniędzmi - hazard nie jest domena elit, najliczniejszą grupę hazardzistów stanowią osoby z najniższych warstw społ. - robotnicy, emigranci, emeryci (Bad. przeprowadzone w Europie Zachodniej).

• Nałogowy hazard dotyczy wyłącznie mężczyzn - bad. pokazują, że hazard uprawiają także kobiety, mimo, że inna jest ich specyfika grania, motywy i dynamika uzależnienia niż u mężczyzn, najczęściej wykształcone 30 - 40 - latki z miasta, 2/3 to mężatki, ¾ ma dzieci, 50% kiedyś pracowało w przemyśle hazardowym.

• Hazard to domena ludzi w „sile wieku”, którzy szukają wrażeń - gry losowe uprawiają ludzie w każdym wieku, nawet dzieci i emeryci, grupa wysokiego ryzyka - młodzież.

• Gry w przypadku dzieci to tylko zabawa, a automaty do gry nie niosą żadnych niebezpieczeństw - początkowo gra może być traktowana jako rozrywka, ale później głównym motywem staje się czynność grania. Elementy przyciągające dzieci - szybka akcja, stymulujące efekty świetlno - dźwiękowe, niskie stawki początkowe, tzw. „prawie wygrane”, łatwość obsługi. Dzieci zaniedbują obowiązki, w celu zdobycia pieniędzy posuwają się do łamania norm społ. (oszustwa, kradzieże).

• Jedynym powodem grania jest pragnienie wygrania pieniędzy - nie jest to główny motyw, dominują:

• silne emocje związane z ryzykiem

• pragnienie ucieczki od życia i jego problemów

• możliwość bycia wśród ludzi

• chęć zapełnienia pustki życiowej.

• Jeśli ktoś obstawia o raz pierwszy na wyścigach konnych to wygrywa - wiara w nadprzyrodzone fatum.

• Jeśli hazardzista przestanie grać, to skończy się jego problem - najpierw potrzebna jest profesjonalna pomoc, później abstynencja, niemożliwe jest samodzielne wyjście z nałogu.

3.Mity dotyczące wyników gier:

• Aby wygrać wystarczy spróbować.

• Jeżeli będę grał wystarczająco długo, to w końcu trafię główną wygraną - państwo zawsze odzyskuje pieniądze zainwestowane w gry, jedyny sposób wygranej to nie grać, gry losowe jako „podatki w przebraniu”.

• Poniosłem już tak dużo strat, że teraz zbliża się moment odegrania się - systematyczna gra z wiarą, że przegrana to rodzaj inwestycji w główną wygraną, przekonanie, że nadejdzie moment odzyskania pieniędzy.

• Częste granie pozwala coraz bardziej rozwijać umiejętności i odkrywać systemy wielkich wygranych -błędne przekonanie graczy, że istnieje jakoś system rządzący wygranymi, niepowodzenie się, że to przypadek determinuje wynik gry, reprezentatywność - błąd myślowy, np. wyrzucenie w serii rzutów monetą kilku orłów i kilku reszek wydaje się bardziej „reprezentatywne”, bardziej podobne do rzutu losowego niż wyrzucenie samych orłów, mimo, że oba są tak samo prawdopodobne.

• To czy wygrasz, w dużym stopniu zależy od ciebie - mylne przekonanie, że można sprawować kontrolę nad wynikiem gry, „iluzja kontroli”.

• Poszczególne wyniki są od siebie zależne - wynik poprzedni wpływa na to, jaki będzie następny - wiara w tzw. zależność kolejek, np. w ruletce - jeśli kilka razy wypadł kolor czerwony to coraz więcej osób obstawia kolor czarny.

• Aby wygrać, musisz poznać magiczne zasady rządzące grami - stosowanie określonych rytuałów sprzyjających szczęściu, błąd myślenia - błąd pozornych korelacji - przekonanie o stałym współwystępowaniu ze sobą pewnych zjawisk, np. „szczęśliwy stolik”; personalizacja kostek do gry (przypisywanie im woli i świadomości) - odpowiednie przemawianie i manipulowanie.

---