PRAWO KONSTYTUCYJNE

ĆWICZENIA I SEMESTR

24.10.2011

* zakończenie działów kolokwium około lutego

* drugie kolokwium przed samym egzaminem

* aktywność na zajęciach

* 2 nieobecności, każda kolejna jest do zaliczenia - wtorek 12:00 - 14:00, 3.54 konsultacje podczas których się zalicza (albo 3.77)

* konstytucja aktualna!

* ustawy sejmu sejm.gov.pl

* książki : L. Garlicki - Polskie prawo konstytucyjne, D. Górecki - Polskie prawo konstytucyjne

PRAWO KONSTYTUCYJNE reguluje ustrój państwa. Jest nadrzędne w stosunku do prawa międzynarodowego.

PRAWO PUBLICZNE - prawo karne - stosunek między państwem, a jednostką. Kara za pewne zachowania. Interes publiczny.

PRAWO PRYWATNE - prawo cywilne - dominują stosunki między jednostkami - sprawy rodzinne, kontrakty - między równouprawnionymi stronami. Interes prywatny.

PRAWO KONSTYTUCYJNE jest prawem publicznym, prywatnym i młodym.

Z chaosu uformowała się konstytucja - czas rewolucji, rozbiorów, niepewności. Regulacja systemu - próba zachowania stabilności w państwie. Pojawiła się myśl o zapisaniu tego w formie kontraktu między obywatelami, a władzą. Zaprzeczenie boskiemu pochodzeniu władzy - szukano innego oparcia. Legitymizacja władzy - przekonanie o jej należytym sprawowaniu.

FUNKCJE KONSTYTUCJI:

• organizacyjna - organizuje życie społeczne

• prawna - jedność systemu prawnego

• legitymizacyjna - przekonanie o należytym sprawowaniu

• edukacyjna

07.11.2011

RODZAJE KONSTYTUCJI:

• pisana (np. pisana, złożona) i niepisana

• sztywna (ma moc wyższą niż ustawa zwykła i trudniejszy tryb zmiany) i elastyczna (tryb zmiany jak ustaw zwykłych)

• jednolita i złożona

• stabilna i niestabilna

• pełna i niepełna

• rzeczywista i fikcyjna

CECHY KONSTYTUCJI:

• Szczególna treść - to co konstytucja reguluje

• Szczególna nazwa

• Szczególny tryb powstania - uchwalana przez parlament, przyjęcie przez konstytuantę i referendum. Konstytucja ma szczególnego suwerena, więc trzeba mu zagwarantować udział w uchwaleniu konstytucji.

JEŚLI SUWERENEM JEST NARÓD:

przez referendum:

1. zatwierdzające - 25.05.1997 - przedstawienie Konstytucji Narodowi, który zdecyduje - tak lub nie

2. cząstkowe - przedstawia się przed głosowanie powszechne pewne fragmenty konstytucji, naród głosuje, a potem parlament zgodnie z tymi odpowiedziami tą konstytucje buduje

3. przez konstytuantę - naród wybiera swoich przedstawicieli, którzy wchodzą w skład organu powołanego do zbudowania Konstytucji

4. przez parlament w szczególnym trybie

• Szczególny tryb zmiany

- projekt ustawy o zmianie (cały Senat, Prezydent, część sejmu)

- zmiana musi zostać uchwalona przez Sejm i Senat bez poprawek (gdyby zgłoszono poprawkę to byłby brak zgody nad jednakowym brzmieniem)

- terminy:

a) 30 dni - należy oderwać zmianę konstytucji od aktualnej polityki bo 30 dni to bardzo dużo, później należy przedstawić ją Sejmowi - 3 czytanie, większością 2/3 głosów w obecności połowy ustawowo określonej liczby posłów

b) 60 dni - Senat - bezwzględną większością - podejmuje ustawę, uchwala w jednakowym brzmieniu co Sejm większością bezwzględną (więcej niż połową ważnie oddanych głosów)

- przez referendum:

gdy zmiana dotyczy rozdziału I (ustrój) II (prawa i wolności) oraz XII

każdy z podmiotów: prezydent, senat, 92 posłów może złożyć wniosek do Marszałka Sejmu o przeprowadzenie referendum, a Marszałek natychmiastowo zarządza przeprowadzenie go. Nie ma wymogu frekwencji - musi wypowiedzieć się większość głosujących - Prezydent musi podpisać Konstytucje, nie ma w tej sprawie prawa veta, nie może złożyć wniosku do Trybunału Konstytucyjnego z uwagi na to, że jest to nielogiczne - z założenia będzie to ustawa sprzeczna z Konstytucją, może złożyć wniosek o trybie zatwierdzenia zmiany

KONSTYTUCJA pisana złożona jest złożona z kilku aktów prawnych.

Konstytucja w latach 1992 - 1997 w Polsce:

1. utrzymane w mocy przepisy - 1952 rok

mają moc ustawy konstytucyjnej, mają taką samą moc prawną jak konstytucja ale ma węższy zakres regulacji, (art. 77 MK)

2. tryb - 23.04.1992

przygotowanie i uchwalenie nowej konstytucji RP

3. mała konstytucja - 17.10.1992

ustawa konstytucyjna między władzą zasadniczą, a ustawodawczą

Ustawa konstytucyjna, a konstytucja:

• ma mniejszą moc prawną

• ma węższy zakres regulacji

współczesna konstytucja Francji

Konstytucja z lipca 1952 roku do 1989 roku:

• akt w dużej mierze fikcyjny

• normy zawarte w konstytucji nie obowiązują

• OKRĄGŁY STÓŁ:

- likwidacja Rady Państwa

- wprowadzenie urzędu Prezydenta, zostaje nim Jaruzelski

KOMPETENCJE:

- mógł wystąpić z propozycją premiera

- mógł rozwiązywać parlament

- uprawnienia osobiste prezydenta (prerogatywy)

- ma największe kompetencje w historii ale z nich prawie nie korzysta

Konstytucja po 1989 roku:

• Konstytucja staje się prawdziwym opisem tego co się dzieje w Polsce

• Nowela kwietniowa - przywrócenie senatu

• 29.12.1989 rok - str. 27 w książce

• Zasada demokratycznego państwa i prawa

Aktualnie po transformacji:

• jurydyzacja - sąd konstytucyjny przez stosowanie konstytucji osądza o jej treści

14.11.2011

MOC PRAWNA - wszystkie akty prawne muszą być zgodne z Konstytucją, muszą realizować zawarte w niej treści, Żaden akt prawny nie może być z Konstytucją sprzeczny gdyż traci moc obowiązującą.

KONTROLA KONSTYTUCYJNOŚCI PRAWA:

1. Model kontroli parlamentarnej

• Parlament kontroluje zgodność ustaw, które uchwala z Konstytucją

• Parlament powinien czuwać by prawo, które chce wcielić w życie było zgodne z Konstytucją

• Senat weryfikuje ustawę uchwaloną przez Sejm

• Komisja ustawodawcza bada każdą ustawę i większością głosów może odrzucić projekt

2. Model kontroli pozaparlamentarnej

• model kontroli sądowej

- Sąd Konstytucyjny

- Trybunał Konstytucyjny

• model kontroli pozasądowej

np. Francja - Rada Konstytucyjna (V Republika)

ciało polityczne pozasędziowskie, dokonuje tej kontroli tylko przed wejściem aktu

w życie potem już nie. W jej skład wchodzą wszyscy byli prezydenci Republiki

3) Model europejski/kontynentalny

• powstała w Austrii - Konstytucje Austriacką napisał Hans Kelsen, twórca doktryny normatywizmu prawniczego (pozytywizm prawniczy). Prawo to normy prawne. Te ustawy tworzą pewną piramidę - każda norma pochodzi z innej normy (norma pierwotna i normy wtórne)

• By badać zgodność norm ze sobą wymyślono instytucje Trybunału Konstytucyjnego idea ta została wpisana do Konstytucji. Po wojnie model ten rozprzestrzenił się po Europie (od ustawy zasadniczej RFN)

CECHY TEJ KONTROLI:

• Prezydent może złożyć wniosek do TK o sprawdzenie aktu normatywnego - art. 191 mówi które podmioty mogą wystąpić z wnioskiem do TK:

Podmioty te dzielimy na trzy grupy:

1. Grupa o legitymizacji ogólnej - zawsze i w związku z każdą sprawą: Prezydent Rzeczypospolitej, Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Prezes Rady Ministrów, 50 posłów, 30 senatorów, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prokurator Generalny, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich

2. Legitymizacja szczególna -grupy, które mogą wystąpić z wnioskiem, który dotyczy ich zakresu działalności np. Naczelna Rada Adwokacka :

Krajowa Rada Sądownictwa w pewnym zakresie, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego, organy związków zawodowych oraz organizacje prawodawców i organizacje zawodowe, kościoły oraz inne związki wyznaniowe

3. Osoba występująca ze skargą Konstytucji - każda osoba fizyczna, nawet cudzoziemiec oraz jednostka organizacyjna, która nie ma osobowości prawnej. Trybunał bada czy akt normatywny jest niezgodny z Konstytucją, możemy to zrobić gdy otrzymamy orzeczenie. Trzeba wykazać naruszenie prawa przez wydane orzeczenie organu publicznego. Żeby złożyć skargę trzeba przedstawić ją we wszystkich instancjach na dobrej podstawie prawnej.

JAK KONTROLA PRZEBIEGA:

• abstrakcyjna - w oderwaniu od konkretnej sprawy orzeka w sprawach ogólnych, bada tylko o zgodności prawa

• uprzednia - prewencyjna, bada akty przed wejściem w życie tylko za wnioskiem Prezydenta

• represyjna - następcza, bada akty już obowiązujące

SKUTKI KONTROLI:

• są to orzeczenia o mocy powszechnie obowiązującej

• są to orzeczenia ostateczne

• TK może odroczyć moc aktu na 18 m-cy (po wydaniu orzeczenia dopiero po 18 miesiącach traci moc powszechnie obowiązującą)

3. Model amerykański

• sprawa Maccbury vs. Madison (1803)

• sprawują go sądy powszechne podczas stosowania prawa

• sądy poprzez precedensy dają prawo

• sądy podczas pewnej sprawy mogą orzec o zgodności z konstytucją, ale tylko gdy nastąpi taki argument

• jest to kontrola następcza

• kontrola konkretu - badana w okolicznościach konkretnej sprawy

• każdy może ją wszcząć

• dostępność kontroli jest dużo większa

SKUTKI:

• akt niezgodny z Konstytucją nie jest uchylany, obowiązuje tylko strony tego procesu (inter partes)

• takie rozstrzygnięcie może stać się precedensem

21.11.2011

SYSTEM ŹRÓDEŁ PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO:

(hierarchiczna struktura)

SYSTEM ZAMKNIĘTY - gwarantuje, że ten system stanowi pewną całość. Z aktem można się zapoznać po uchwaleniu go w szczególnej procedurze i ogłoszone w publikatorze.

• zamknięcie od dołu - daje szczególną gwarancje, że nic poniżej nie może stanowić prawa powszechnie obowiązującego

• zamknięcie od góry - Konstytucja najwyższym prawem RP (art. 8), Godność człowieka najwyższym źródłem prawa (art. 30)

Usuwanie sprzeczności w prawie:

1. KONSTYTUCJA

2. Ustawa Konstytucyjna

3. Ratyfikowana Umowa Międzynarodowa ratyfikowana za zgodą wyrażoną w ustawie

4. Ustawa

5. Rozporządzenie z mocą ustawy.

6. Ratyfikowana Umowa Międzynarodowa bez zgody wyrażonej w ustawie

7. Rozporządzenia i akty prawa miejscowego.

Ad 2. Ustawa konstytucyjna:

Art. 235 - ustawa o zmianie konstytucji,

to jedyna ustawa konstytucyjna funkcjonująca w prawie polskim,

ma szczególną treść i szczególny tryb uchwalenia

Ad 3. Ratyfikowana Umowa Międzynarodowa ratyfikowana za zgodą wyrażoną w ustawie:

• ratyfikowana przez Prezydenta

• wymaga uprzedniej zgody ustawy gdy dotyczy: (art. 89)

1. pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych

2. wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji

3. członkowstwa RP w organizacji międzynarodowej

4. znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym

5. spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy

• kiedy zgoda jest wyrażona Sejm wybiera tryb ratyfikacji (art. 90)

• umowa o przekazaniu części kompetencji organów władzy państwowej (str. 44)

Ad 4. Ustawa:

• akt normatywny uchwalony przez Parlament w szczególnej procedurze

• akt normatywny który wskazuje wzorce zachowań - normy generalne i abstrakcyjne

(art. 118 - 122)

• inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi, Prezydentowi, Radzie Ministrów oraz grupie 100 tys. Obywateli mających prawo do wybierania do sejmu

• sejm rozpatruje projekt w trzech czytaniach. Prawo do poprawek przysługuje wnioskodawcy do projektu, posłom i Radzie Ministrów

• projekt ustawy wnioskodawca może usunąć do czasu zakończenia drugiego czytania projektu ustawy

• sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

• ustawę uchwaloną przez Sejm Marszałek przekazuje Senatowi

• Senat w ciągu 30 dni może ją przyjąć bez zmian, może uchwalić poprawki lub odrzucenie w całości. Jeśli nic nie podejmie ustawę uważa się za przyjętą.

• Jeśli senat odrzuci lub zmieni ustawę i Sejm nie odrzuca jej bezwzględną większością głosów ustawa jest przyjęta

• Prezydent podpisuje w ciągu 21 dni od przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP, może wnieść skargę do TK jeśli jest sprzeczna z Konstytucją, jak TK ją uzna za zgodną Prezydent nie może odmówić podpisu.

• Jeśli nie podpisze wraca do Sejmu i 3/5 głosów decyduje przy ponownym rozpatrzeniu. Jak wróci do sejmu to nie może być poddana rozpatrzeniu przez TK. Prezydent w ciągu 7 dni ją podpisuje i ogłasza w Dzienniku Ustaw.

MATERIA USTAWOWA - pewne uregulowania które muszą mieć swoje miejsce w ustawie; nie mogą być w aktach niższego rzędu np. rozporządzeniach. Do materii ustawowej zaliczyć można kwestie podatkowe, ograniczenia praw i wolności itd.

Wszystko musi być uregulowane przez ustawę (art. 92)

TYLKO USTAWA MOŻE SAMODZIELNIE REGULOWAĆ PRAWO.

Ad 5. Rozporządzenie z mocą ustawy:

• prawo wydaje organ wykonawczy w trójpodziale władzy

• wydawane przez Premiera (art. 199), Ministrów (art. 142), RM (art. 148,146), Krajową rade telewizji i radiofonii (art. 213)

• zakres przedmiotowy rozporządzenia - czego dotyczy jest określony w ustawie

• treść rozporządzeń jest zależna od tego w jaki sposób ustawa reguluje daną kwestie

• restrykcyjnie traktowana w polskim prawie

Ad 6. Ratyfikowana Umowa Międzynarodowa bez zgody wyrażonej w ustawie:

• nie wymaga zgody na ratyfikacje

• umowy międzynarodowe których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie są podkładane prezydentowi (Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm)

Ad 7. Rozporządzenie:

• akt wykonawczy do ustaw, ustawa jest aktem samoistnym i może samodzielnie regulować prawo, natomiast rozporządzenie nie.

• wydawane w stanie wojennym kiedy istnieje zewnętrzne ryzyko zagrożenia państwa.

• ma ono ograniczony zakres

• Prezydent może na wniosek RM gdy Sejm nie może się zebrać

• Obowiązuje do czasu pierwszego rozporządzenia Sejmu

28.11.2011

W Dzienniku Ustaw publikowane są:

• ustawy

• ustawy o zmianie Konstytucji

• rozporządzenia z mocą ustawy

• ratyfikowane umowy międzynarodowe

Akty prawa miejscowego są ogłaszane w wojewódzkim Dzienniku Urzędowym w sposób zwyczajowo przyjęty w ustawie.

Obecnie obserwuje się otwieranie na prawo zwyczajowe i porządek obwieszczania aktów normatywnych.

Przepisy porządkowe - zapewniają porządek. Wydawane są na podstawie ogólnej kompetencji do wydania przepisów w celu zapewnienia porządku.

Przepisy wykonawcze - są dokładnie takie same jak rozporządzenia wykonawcze, ustawa wskazuje co do treści.

Art. 188 dokładnie opisuje kompetencje orzekania Trybunału w sprawach:

1. zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją

2. zgodności ustaw z umowami międzynarodowymi ratyfikowanymi za zgodą ustawie

3. zgodność przepisów wydawanych przez centralne organy państwowe z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami

4. zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych

5. skargi konstytucyjnej, art. 79

Na podstawie artykułu 79 Konstytucji Trybunał może zbadać rozporządzenie po uprzednio wniesionej skardze obywatelskiej - leży to w kompetencji obywatela. W innym wypadku nie może.

Trybunał nie może badać aktów prawa miejscowego (wydane przez centralne organy państwowe).

Badają je sądy administracyjne (wojewodowie, rady powiatu, rady gminy).

Kontrola legalności rozporządzeń może być wykonywana przez sądy powszechne uchylone przez Rade Ministrów.

PRECEDENS - rozstrzygnięcie przez sąd

ZWYCZAJ - np. siadanie w sejmie z podziałem na lewice i prawice

PRAWO ZWYCZAJOWE - obwarowane jest sankcją w przeciwieństwie do zwyczaju. Trzeba coś robić ponieważ jest to zagrożone sankcją, a nie dlatego że tak być powinno np. zasada dyskontynuacji prac parlamentu, wyjątki od tej zasady są określone w ustawie (w wyjątkowych sytuacjach kolejne kadencje powinny kontynuować).

ŹRÓDŁA PRAWA WEWNĘTRZNEGO:

Akty prawa wewnętrznego są zbiorem, a nie systemem.

Każda organizacja i administracja tworzy własne regulacje.

Zarządzenia ministrów, uchwały mogą być kontrolowane pod względem zgodności z prawem przez Trybunał ponieważ są wydane przez centralne organy państwa.

5.12.2011

Materia ustawowa -

• prawo podatkowe

• ograniczenia korzystania z wolności

• przestępstwa

Ustawa może regulować wszystko co staje się prawem powszechnie obowiązującym.

Wtórne prawo wspólnotowe - przekazanie kompetencji Rzeczypospolitej. Prawo stanowione przez organizacje międzynarodową po ratyfikacji jej przez Prezydenta jest stosowane bezpośrednio i ma pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

ZASADA PRAWNA - może być realizowana w większym lub mniejszym stopniu. Trudno precyzyjnie wskazać zakres zasady i stwierdzić jego adresata.

REGUŁA - łatwo określić zakres zasady, ponieważ albo jest ona stosowana albo nie. Adresatem reguły prawnej jest adresat jasno określony, występuje precyzyjny zakres obowiązywania.

Zasady, w koncepcji Roberta Aleksego, stanowią nakazy optymalizacyjne. Powinno je się stosować w maksymalnym zakresie.

Kiedy norma N1 jest różna od normy N2 reguła kolizyjna usuwa sprzeczność.

W przypadku zasad nie ma reguł kolizyjnych. Zasady się ze sobą splatają wpływając na treść i zakres stosowania czyli determinują treść normy i nadają sobie nawzajem treść.

Treść zasady można odtworzyć dopiero w kontekście innych zasad np. zasada suwerenności narodu - jej treść daje takie zasady jak:

• trójpodział władzy

• system rządów

• pluralizm systemu obywatelskiego

Brak katalogu zamkniętego zasad. Jest to katalog otwarty.

1. Zasada suwerenności narodu

2. Zasada państwa prawa

3. Zasada trójpodziału władzy

4. Zasada pluralizmu politycznego

5. Zasada społeczeństwa obywatelskiego

6. Zasada społecznej gospodarki rynkowej

7. Zasada równouprawnienia kościołów i świeckości państwa

8. Zasada subsydiarności (pomocniczości)

9. Zasada przyrodzonej godności człowieka

10. Zasada dopuszczalnych ograniczeń w korzystaniu z praw i wolności (zwana niekiedy zasadą proporcjonalności) a także klauzulą imitacyjną

1) ZASADA SUWERENNOŚCI NARODU

art. 4 w Konstytucji - „my naród”

art. 6 - o utrzymaniu więzi z rodakami za granicą.

Preambuła odnosi się do mniejszości etnicznych, art. 6 do niej powraca.

NARÓD - wspólne terytorium, język, kultura, historia ale to się nie da jednoznacznie sprecyzować. Naród jako wszyscy obywatele Rzeczypospolitej.

Istotne jest poczucie tożsamości narodowej i poczucie odrębności wobec pozostałych. Jest to pojęcie pierwotne nawet wobec państwa.

CECHY WŁADZY SUWERENNEJ:

• ma najwyższą władzę

• nie jest ograniczona żadnym czynnikiem zewnętrznym ani wewnętrznym

• jest niezbywalna

• jest pierwotna

• jest trwała

12.12.2011

WŁADZA - to substytut jednomyślności, czyn koordynujący ludzkie działania. Społeczeństwo ma władze pierwotną, trwałą, nieograniczoną i niezbywalną.

Inne koncepcje suwerenności:

• oligarchia - rządząca wąska elitarna grupa

• stan lub grupa społeczna

• monarchia

• państwo jako odrębny byt

Może być ona sprawowana:

• bezpośrednio

• przez przedstawicieli (w Polsce posłowie i senatorowie)

Formy demokracji bezpośredniej:

• Referendum Ogólnokrajowe

• Inicjatywę Ludową

• Veto Ludowe

• Zgromadzenie Ludowe

• Plebiscyt (w prawie międzynarodowym, głosowanie nad przynależnością narodową)

• Odwołanie

19.12.2011

DEMOKRACJA BEZPOŚREDNIA:

Ustawa o referendum ogólnokrajowym.

Formy referendów w polskiej Konstytucji:

1. ogólnokrajowe (art. 125)

2. lokalne

3. odwołanie jednostki samorządu terytorialnego przez referendum (art. 170)

4. na wyrażenie zgody na zawarcie umowy międzynarodowej o przekazaniu kompetencji (art. 90)

Obywatele mogą domagać się referendum - art. 60, 61,62,63

Referendum ogólnokrajowe zarządza - sejm bezwzględną większością głosów lub Prezydent za zgodą senatu wyrażoną bezwzględną większością głosów.

Inicjatywa obywatelska - art.63

1. Wniosek do Marszałka Sejmu z projektem referendum przez pełnomocnika - sporządza je grupa 15 osób

2. 14 dni na uzupełnienie 500000 podpisów

3. Głosowanie większościowe w Sejmie

Referendum przeprowadzają - organy wyborcze: PKW (stały organ wyborczy składający się z 9 sędziów najwyższych wybieranych przez Prezydenta), Obwodowa Komisja Wyborcza, Komisarze Wyborczy (sędziowie powoływani przez PKW)

OKW - składają się z wyborców powoływanych przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta.

Wynik referendum - jest wiążący kiedy bierze w nim udział więcej niż połowa obywateli (przy zmianie konstytucji nie ma wymagań liczebności obywateli)

Wynik wiążący - jest wtedy kiedy opowie się większością „za” lub „przeciw” lub „danym wariantem”. Państwo powinno zrealizować postulaty referendum, ale nie ma powiedziane gdzie, kiedy i przez kogo.

art. 67 mówi kto jest związany wynikiem.

Trybunał Konstytucyjny może decydować o konstytucyjności każdej ustawy, również tej wyrażonej w referendum.

Referendum w sprawie zmiany Konstytucji może żądać 1/5 posłów, Prezydent, Senat, Marszałek Sejmu (bez wymagań frekwencji).

Zgodę na ratyfikacje umowy o przekazaniu kompetencji zarządza Sejm, bezwzględną większością głosów. Wymóg frekwencji - więcej niż połowa upoważnionych.

Prezydent, gdy większość jest „za” może ratyfikować umowę, natomiast gdy „za” jest mniej niż połowa to prezydent nie ma zgody i decyzja wraca do Sejmu.

09.01.2012

DEMOKRACJA - rządy zbiorowości (ludzi wolnych - w prawach i równych - w dostępie do władzy).

Demokracja może być sprawowana bezpośrednio:

• inicjatywa ustawodawcza

• referendum

• veto ludowe

lub pośrednio:

• przez przedstawicieli

INICJATYWA USTAWODAWCZA:

• komitet związany z 15 osób

• wybór w komitecie swojego pełnomocnika

• powstanie projektu: 1000 podpisów + wniesienie do Marszałka Sejmu o stworzeniu komitetu

• Marszałek Sejmu przyjmuje lub stwierdza braki (po przeliczeniu państwowej komisji wyborczej, np. czy nie jest zbyt mało podpisów czyli w sytuacji kiedy projekt nie spełnia wymagań formalnych).

Wniesienie projektu musi zawierać wszystkie niezbędne dane (PESEL, pełną nazwę i dokładny adres siedziby + dane o których mowa w artykule 2, ustęp 5 + imię, nazwisko, PESEL pełnomocnika komitetu oraz jego zastępcy) + uzasadnienie projektu

• projektu nie można zmieniać gdy się zbierze podpisy

• po przyjęciu ustawy należy w ciągu 3 miesięcy zebrać 99 tys. Podpisów (im więcej tym lepiej)

• w przypadku zbyt małej liczby podpisów pełnomocnik komitetu odbiera odmowę nadania biegu projektowi ustawy

• Marszałek ma 3 miesiące na 1 czytanie - posiedzenie plenerowe

• wyjątek od zwyczaju dyskontynuacji to prawo stanowione, które mówi iż, następna kadencja w ciągu 6 miesięcy kontynuuje rozpatrywanie przez Sejm bez ponownego wnoszenia projektu ustawy (za 3 razem już dyskontynuacja)

PRAWO WYBORCZE:

• normy które regulują wybory - w znaczeniu przedmiotowym

• czynne (głosowanie) i bierne (branie udziału w wyborach) prawo wyborcze - w znaczeniu podmiotowym

1. POWSZECHNE

2. BEZPOŚREDNIE

3. TAJNE

4. RÓWNE

5. PROPORCJONALNE

Ad A) ZASADA POWSZECHNOŚCI

CZYNNE:

Maksymalnie duży krąg członków wspólnoty ma prawo decydowania, jedynym ograniczeniem są konieczne cechy co do głosowania:

UKOŃCZENIE 18 ROKU ŻYCIA + OBYWATELSTWO (nie w wyborach samorządowych, ponieważ tam ważne jest gdzie mieszkasz tak jak mówi art. 16 Konstytucji - samorząd tworzą mieszkańcy danego terenu oraz nie w wyborach do parlamentu europejskiego ponieważ trzeba należeć do Unii Europejskiej)

[cenzus - ograniczenie obywatelskie]

BIERNE:

21 lat - na posła

30 lat - na senatora

35 lat - na prezydenta

18 lat - do rady gminy

25 lat - na prezydenta miasta

+ osoba musi być niekaralna (znowelizowany art. 99 u. 3)

GWARANCJA POWSZECHNOŚCI:

• dzień wolny od pracy

• głosowanie odbywa się w lokalnych ośrodkach wyborczych

16.01.2012

art. 10 i 11

• czynne prawo wyborcze - ten kto ukończył 18 lat, obywatel Polski

• wybory do parlamentu - obywatel europejski, niekoniecznie od 18 lat

Ochrona praw wyborczych:

• podział na obwody - łatwy dostęp do lokalu wyborczego

• wybory w dniu wolnym od pracy

• rejestr wyborców - prowadzony przez gminę na podstawie spisu ludności

Reklamacja do wójta, burmistrza, prezydenta. W ciągu 3 dni musi rozpatrzeć i niezwłocznie podjąć decyzje. Jeśli tego nie uzna to obywatel może wnieść skargę do sądu. Rejestr wyborców jest prowadzony stale.

• spis wyborców - prowadzony przez gminę. Jest to klatka z rejestru na potrzeby konkretnego wyboru. (ta płachta - lista, spis wyborców)

art. 36 mówi, że od 21 - 28 dnia przed dniem wyborów istnieje prawo sprawdzenia w urzędzie gminy. 2 dni dla wójta na sprawdzenie, jak nie uwzględni można wnieść skargę do sądu.

art. 28 mówi, że osoba czasowo zameldowana jest dopisywana do spisu wyborców, natomiast trzeba złożyć wniosek.

Kiedy chce się zagłosować będąc w innej miejscowości należy złożyć zaświadczenie o prawie do głosowania z gminy.

• prawo do dopisania do listy w dniu wyborów - aby to uczynić należy dowiedzieć się czy oświadczenie zostało wydane z urzędu gminy. Jeśli nie, można taką osobę dopisać do listy wyborców.

• art. 51 u.3 mówi co w przypadku wyborów za granicą.

Wybory za granicą:

• głosowanie korespondencyjne (art. 65). Można zgłosić mailem do konsula. Wysyła on dwie koperty aby zarejestrowanie oddzielić od tego jaki kto oddał głos (zachowana zasada tajności).

• obwody dla obywateli mieszkających za granicą osobiście (art. 14). Wybiera się posłów i senatorów z okręgu miasta stołecznego w Warszawie.

Wymeldowana osoba może głosować po dopisaniu do rejestru.

Niepełnosprawni:

• głosować mogą korespondencyjnie wtedy gdy mają ukończone 75 lat lub orzeczenie o średnio-zaawansowanym stopniu niepełnosprawności (art. 61a)

• poprzez pełnomocnika - pełnomocnikiem nie może jednak zostać ktoś kto pracuje w ośrodku wyborczym lub kandydat w wyborach

art. 55 par. 3 mówi, że małżeństwo niepełnosprawne nie może zapewnić pełnomocnictwa sąsiadowi, ponieważ musi być to członek rodziny.

Pełnomocnictwa udziela się w miejscu zamieszkania pełnomocnika. Jest to nic innego jak przekazanie głosu.

• w Polsce nie ma głosowania elektronicznego.

• niewidomi, którzy nie chcą udzielić pełnomocnictwa mogą po wcześniejszym zgłoszeniu ubiegać się o kartę napisaną alfabetem braila.

• niepełnosprawnemu może pomóc inna osoba, spoza grona osób okręgu wyborczego.

Ad B) ZASADA BEZPOŚREDNIOŚCI

1. wyborca głosuje sam - osobiście (bez pełnomocników lub elektorów)

2. głosujemy bezpośrednio na osobę i ten głos będzie policzony

Wybory do senatu:

Stawiamy krzyżyk obok nazwiska kandydata.

Art. 273 mówi, iż występuje system większości względnej (liczy się jak najwięcej głosów, a nie więcej niż pół). W przypadku „remisu” decyduje ilość okręgów, a jak mają taką samą ilość okręgów to decyduje losowanie.

Wybory do sejmu:

Art. 273 mówi, iż wyborca głosuje na liste kandydatów, wskazując jego pierwszeństwo do wejścia.

Kiedy na karcie kandydatów jednej listy postawi się dwa X, liczy się pierwszy X który jest numerycznie wskazany.

Natomiast jeśli zagłosuje się na dwóch kandydatów różnych list to głos jest nieważny.

---