EGAZMIN Z KOREKCJI

1. Metoda oglądowa postawy ciała

• płaszczyzna czołowa -przód: usytuowanie głowy nad klatką piersiową i barkami, wyrostki barkowe, linia sutków, trójkąty talii, kolce biodrowe przednie górne, górne krawędzie rzepek, ułożenie kostek zew

• płaszczyzna czołowa- tył: linia barków, kąty dolne łopatek, trójkąty talii, kolce biodrowe tylnie górne, linia fałdów pośladkowych, ułożenie kostek wew.

• płaszczyzna strzałkowa -z boku: usytuowanie głowy nad klatką piersiową, zarys pleców, usytuowanie barków, uwypuklenie kl. Piersiowej, brzuch płaski, wklęsły, wysokość kolców biodrowych przednich górnych, wysokość pępka, krętarz większy kości biodrowej, górna krawędź rzepki, kostki zew

2. Zasady dydaktyczno wychowawcze procesu nauczania

• zasada aktywności i świadomości (uświadomienie celów ćwiczeń dziecku, świadomy stosunek do ćwiczeń)

• z. wszechstronności i zdrowotności (aby dziecko rozwijać wszechstronnie stosujemy wszystkie ćw., potem specjalistyczne ale mu nie szkodzić)

• z. poglądowości i dostępności (muszą być jak najbardziej ćwiczenia poglądowe da dziecka, pokazówka ćwiczeń góruje nad werbalizmem, ćw. odpowiednio dobrane do wady, dostosowane do wieku, dobrane pod względem trudności)

• z. systematyczności i trwałości (czyli musi być ciągłość ćwiczeń, wychwytywać braki,poprawiać. Trwale powtarzane ćw. dadzą efekt)

3. Metody nauczania kształtujące umiejętności

• metody ciągłe (stała intensywna praca, wytrzymałość)

• m. przerywane (praca, przerwa, praca, przerwa np. wytrzymałość szybkościowa)

• m. mieszane, stacyjne, sportowe (stacyjne- przerwa następuje między jednym a drugim stanowiskiem)

• m. kinezy terapeutyczne (leczenie ruchem, zajęcia ogólnorozwojowe_

korekcja - poprawianie wad, kompensacja - wyrównywanie

4. Organizacyjne formy nauczania

• forma ścisła (stosujemy na zajęciach to, co zaplanowaliśmy, nie odbiegamy od tego)

• f. zabawowa (właściwa-gry i zabawy, opowieści ruchowe-bajka, bezpośredniej celowości ruchu- dziecko ma zadanie do wykonania i ma swoją intencję twórczą, naśladowcza- dziecko naśladuje wychowawcę podczas ćwiczeń)

• f. treningu obwodowego i stacyjnego (obwodowego -ćwiczymy na każdym stanowisku od 1 do 4 bez przerwy, przerwa następuje w 1, stacyjna - przerwa następuje między jednym a drugi, stanowiskiem)

• f. łączna

• f. nauczania w grach sportowych ( zabawowa, ścisła, fragmenty gry, gra uproszczona, gra właściwa)

5. Kolejność nauczania nowego ćwiczenia

1. część pokazowa

2. krótkie objaśnienie

3. realizacja ćwiczeń metodycznych

• Część wstępna - zadania:

• zorganizowanie grupy

• nawiązanie kontaktu

• wytworzenie odpowiedniego stanu emocjonalnego

• przygotowanie organizmu ćwiczących do lekcji głównej

• wzmocnienie organizmu i ukł. Oddechowo-krążeniowego

• kształtowanie odp. postawy

• kształtowanie odp. cech motorycznych odpowiednio do wieku indywidualności

środki:

• musztra, ćw. porządkowe, marsz, biegi, skoki, ćw. na szybkość reakcji, ćw. kształtujące we wszystkich płaszczyznach:

+ płaszcz. Czołowa (ruchy boczne)

+ płaszcz. Strzałkowa (przez mostek)

+ płaszcz. Poprzeczna (ruchy rotacyjne)

• część główna:

• opanowanie podstawowych nawyków

• prawidłowe stosowanie tych nawyków

• trening ukł. Krążenia, oddychania

• doskonalenie koordynacji ruchów cech motorycznych, cech wolicjonalnych

• kształtowanie prawidłowej postawy

• część końcowa:

• zmniejszanie natężenia pracy organizmu

• modulacja nastrojów emocjonalnych

• podsumowanie lekcji

• przygotowanie do dalszej pracy i odpoczynku

6. Jak dokonujemy pomiarów kręgosłupa?

• odcinek szyjny

• ruchy zgięcia i wyprostu w płaszcz. strzałkowej: stoimy swobodnie, odległość od guzowatości potylicznej zewnętrznej do wierzchołka wyrostka kolczystego 7 kręgu szyjnego (od brody do dziurki)

• skłony boczne w płaszcz. czołowej: od wyrostka sutkowego kości skroniowej do wyrostka barkowego łopatki i przechylamy głowę w na bok (od za uchem do ramienia)

• ruchy skrętne w płaszcz. poprzecznej; od wyrostka barkowego łopatki, bo brody i przekręcamy głowę

• odcinek piersiowy

• ruch zgięcia w płaszcz strzałkowej: odległość między wyrostkiem kolczystym 1 i 12 kręgu piersiowego w pozycji stojącej

• odcinek lędźwiowy

• ruchy zgięcia i wyprostu w płaszcz strzałkowej; swobodnie stojąc zgięcie wyznaczają wyrostki kolczyste 1 i 5 kręgu lędźwiowego, a wyprost-wyrostek mieczykowaty mostka i spojenie łonowe.

• Ruchy skłonów bocznych w płaszcz czołowej: w siadzie, odległość od najwyższego punktu na szczycie grzebienia biodrowego do prostopadłego punktu na ostatnim żebrze chrzęstnym

• Ruchy skrętne w płaszcz poprzecznej: odległość od wyrostka kolczystego 5 kręgu lędźwiowego do wyrostka mieczykowatego mostka w pozycji siadu.

7. Jakie są sposoby oceny postawy ciała?

• wzrokowa ocena sylwetki-ta grupa metod polega na ogólnej opinii o sposobie trzymania się. Kryterium oceny stanowią tu wzorce typy postawy, do których porównuje się badanego. Typologie metod były opracowywane przez różnych naukowców i lekarzy.

• wzrokowa ocena poszczególnych elementów postawy- mówi ona o ułożeniu poszczególnych odcinków i punktów ciała, na podstawie opinii o zarysie sylwetki otrzymuje się analityczny opis elementów składowych postaw, a w ten sposób wymienia się występujące wady postawy, ich lokalizację, charakter i wielkość. Wzrokowa analiza poszczególnych elementów postawy pozwala lokalizować spostrzeżone wady, dzięki czemu z znacznym stopniu umożliwia wytyczenie właściwej drogi postępowania korekcyjnego.

• metody całościowej oceny sylwetki zarejestrowanych za pomocą fotografii, cieniografii i konturografii- przed aparatem umieszcza się siatkę oraz linie wyznaczające stosunki u badanego osobnika. Metoda fotograficzna zakłada z reguły wykonanie zdjęć w trzech pozycjach: z przodu, z boku i z tyłu. Znalazła ona zastosowanie w tzw. obiektywnych metodach oceny postawy ciała opartych na pomiarach długościowych lub kątowych. Konturografia to zdjęcie z przesłoniętą sylwetką osobniczą. Cieniografia to zdjęcie z użyciem silnych świateł, dzięki czemu uzyskuje się obraz będący formą pośrednią między fotografią a konturem-czyli cień.

• metoda oceny poszczególnych elementów postawy ciała przy użyciu aparatury pomiarowej i rysunkowej- dla zobiektywizowania wzrokowej oceny postawy ciała zaczęto stosować rozmaite aparaty, które pozwalały odrysowywać lub mierzyć w jednostce długościowych i kątowych poszczególne elementy postawy. Najwięcej prób dotyczy pomiarów krzywizn kręgosłupa zgodnie z zasadą, że miernikiem postawy jest przede wszystkim kształt podstawowej osi ciała i jego trzonu- kręgosłup.

• metody oparte na kryterium linii pionowych, symetrycznych i kątów- cechą tych metod jest to że za główny warunek poprawnej postawy przyjęto optymalne zrównoważenie poszczególnych elementów ciała, przenosząc na grunt biomechaniki prawo fizyczne, według którego ciało utrzymuje równowagę wówczas, gdy rzut jego środka ciężkości nie wykracza poza granicę podstawy.

• nowoczesne techniki badania ciała- technika Mory( fotogrametria), metoda ISIS (diagnostyka kręgosłupa, szczególnie do wykrywania skolioz).

9. Jakie są metody realizacji zadań na zajęciach korekcyjno-kompensacy?

1. metody nauczania pojedynczych ćw.

• syntetyczna (całościowa)- akt ruchowy w całości

• analityczna (częściowa)- przewrót w przód

• kompleksowa (kombinowana0 - łączy w sobie różne formy np. rzut do kosza w dwutakcie

2. metody nauczania ćw. w zależności od charakteru postrzegania zmysłowego

• oglądowa - za pomocą wzroku, naśladownictwo

• słownego ujęcia ruchu - dz nie lubi jak się mówi

• oddziaływanie proprioreceptorowego - ćw. do ściany

• oddziaływania sensorycznego

• działania praktycznego

3. metody w zależności od rodzaju zadań

• m. reproduktywne (odtwórcze0

*m naśladowczo ścisła

*m. zadaniowo ścisła

*m. programowego uczenia się

• m. proaktywne (usamodzielniające0

*m. zabawowo-naśledowcza

*m.zabawowo-klasyczna

*m. bezpośredniej celowości ruch

*m. opowieści ruchowej

• m. kreatywne (twórcze)

*m. problemowe

*m. ruchowej ekspansji twórczej

• m. wychowawcze

*m. wpływu osobistego

*m. wpływu sytuacyjnego

*m. wpływu społecznego

*m. kierowania samowychowaniem

10. Filogenetyczny rozwój postawy ciała człowieka

Zmiany ewolucyjne w budowie człowieka:

Głowa: przesunięcie ku przodowi, podparcia głowy, pionowe ustawienie głowy, zwiększony zakres ruchu, pole widzenia

Obręcz barkowa: nie bierze udziału w podporze, zmniejszona masa tkanki kostnej, skrócenie kończyny górnej, większy zakres ruchomości, dłoń- narząd chwytny

Tułów: poprawa rozwoju klatki piersiowej, mniejszy wysiłek mm.powłok brzusznych, zmniejszenie objętości brzucha, większy zakres ruchów tułowia w płaszczyźnie strzałkowej

Obręcz biodrowa: zmniejszenie pracy mięśni antygrawitacyjnych, zmiany ewolucyjne w budowie stawu biodrowego i stopy

Stopa: przystosowanie do utrzymania równowagi i chodzenia, wydłużenie stopy, końce skierowane na zewnątrz- zwiększenie powierzchni podparcia, ukształtowanie się sklepień stopy.

Niedoskonałości adaptacyjne człowieka:

Głowa: otwór potyliczny leży w tyle nad środkiem ciężkości, skłonność głowy do opadania w dół

Obręcz barkowa: niekorzystny rozkład dźwigni sił na kończynach górnych utrudnia akcję oddychania

Tułów: żyły duże w jamie brzusznej- zawiłe krążenie, oddychanie żebrowe, kręgosłup piersiowy dość sztywny, utrudnia wyprost

Obręcz biodrowa: brak pełnego wyprostu uda względem miednicy, niewystarczające wydłużenie więzadła biodrowo- udowego, lordoza lędźwiowa i kąt lędźwiowo- krzyżowy

11. Wyjaśnij pojęcia:

a). postawa prawidłowa - to sylwetka, która jest wynikiem wpływu odziedziczalności kształtu ciała i utrzymującej się równowagi dynamicznej w obrębie zbioru cech psychomotorycznych i funkcjonalnych o działaniu postawotwórczym w warunkach fluktuacyjnych wpływów środowiska. Cechy charakterystyczne: głowa ustawiona wprost lub nieco do przodu nad kl piersiową, biodrami i stopami, kl pierś wysklepiona ku przodowi, brzuch lekko wciągnięty lub płaski, plecy łagodnie wygięte, łopatki niewystające poza linię pośladków, kkd lub kkg prawidłowo ukształtowane, stopy dobrze wysklepione.

b). postawa nieprawidłowa - jest to odchylenie od uznawanych za przeciętne normy dla danej kategorii wieku, płci, budowy. Jest to nieprawidłowy sposób trzymania ciała w pozycji stojącej. Cechy charakterystyczne: głowa wysunięta do przodu lub pochylona w bok, kl pierś płaska, zapadnięta, barki wysunięte do przodu, brzuch wypukły, zwiotczały, obwisły, plecy zgarbione, zaokrąglone, wygięcie krzywizn w płaszczyźnie strzałowej, płaskostopie.

c). Rotacja kręgów - jest to skręcanie osi długiej wokół kręgosłupa, największa na szczycie skrzywienia, bierze udział w tworzeniu garbu żebrowego.

d). Torsje kręgów - polega na zniekształceniu trzonów łuków wyrostków kręgowych w następstwie pociągania ich przez mięśnie i więzadła oraz nacisku przez sąsiednie kręgi

e). Szczyty skrzywienia -

f). Krążek międzykręgowy -

g). Klinowacenie kręgu - zmniejszenie powierzchni kręgów po której jest przykurcz

h). Skrzywienie pierwotne -łukowate wygięcie kręgosłupa w jednym kierunku, łuk pierwotny jest zawsze większy od łuku wtórnego. Jest zjawiskiem negatywnym.

i). skrzywienie wtórne -Organizm dąży do wyrównania środka ciężkości i dochodzi do reakcji wyrównawczych. Powyżej i poniżej wygięcia pierwotnego powstają wygięcia wtórne-wyrównawcze. Są skierowane wypukłością w stronę przeciwną niż wygięcia pierwotne. Są zjawiskiem pozytywnym. Wywołuje je wrodzona wada kręgosłupa i klatki piersiowej lub choroby nabyte (porażenie mięśni po chorobie Heinego-Medina, ściągające blizny). Do skrzywień wtórnych zalicza się: skrzywienia kompensacyjne powstające przy nierównych kończynach dolnych, odruchowe skrzywienia powstające pod wpływem bólu, np. bólu krzyża, skrzywienie kompensacyjne.

j). Tetraplegia - porażenie czterokończynowe, powstaje na skutek uszkodzenia rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym.

k). Paraplegia - dwukończynowe porażenie kończyn albo górnych albo dolnych, uraz kręgosłupa i rdzenia kręgowego

l). Hemiplegia - porażenie jednej strony np. prawa ręka i prawa noga, uczymy wszystkiego od początku np. mowy; porażenie jednostronne z przewagą najczęściej kończyny górnej, w 60% z towarzyszącymi objawami atetozy.

13.Na czym polegają metody pomiarów kątów bocznych kręgosłupa?

a). metoda Cobba - polega na wykreśleniu prostych wzdłuż górnej powierzchni górnego kręgu krańcowego i dolnej powierzchni dolnego kręgu krańcowego. Do tych linii rysujemy proste prostopadłe, które przecinając się z boku wygięcia wskazują kąt stanowiący wielkość wygięcia w stopniach.

b). metoda Fergussona -pierwszą czynnością jest oznaczenie środka górnego i dolnego kręgu krańcowego oraz kręgu szczytowego. Te trzy punkty łączy się następnie liniami prostymi, które tworzą kąt. Wierzchołek tego kąta, znajdujący się w środku kręgu szczytowego, określa wielkość kąta wygięcia.

c). Metoda Grucy -podobna do metody Fergussona z tym, że różnice polegają na tym, że w metodzie Grucy linie wykreślające skrzywienie prowadzi się z nasad łuków strony wklęsłej skrzywienia dwu równolegle do siebie ustawionych kręgów na krańcu górnym i dolnym wygięcia kręgosłupa, do nasad kręgów przyszczytowych. Oprócz kąta bocznego wygięcia kręgosłupa określa się często stopień rotacji kręgosłupa i stopień sklinowacenia kręgów.

14. Test Rissena - czego dotyczy i na czym polega?

Ocena rozwoju kręgosłupa za pomocą testu Rissera polega na śledzeniu charakterystycznych zmian jakie na obrazie RTG kości miednicy zachodzą wraz z procesami wzrastania. Na zdjęciu RTG miednicy robimy kreski i możemy określić wiek człowieka i wiek kostny tego człowieka. Jak jądro kostnienia dochodzi do końca to proces kostnienia jest zakończony.

16.Wymień metody badania stóp

a). Metoda ortopedyczno- chirurgiczna- jest subiektywna, gdyż prawidłowa diagnoza zależy od doświadczenia badającego, polega na oglądaniu i zakwalifikowaniu stopy do jednej z trzech podstawowych grup: wydrążonej, prawidłowej, płaskiej. Badanie stopy dokonujemy najpierw w odciążeniu, następnie nakazujemy stanąć. Oglądamy stopy z przodu, z boku, z tyłu.

b).Metoda antropometryczna - obiektywna ocena, wykorzystuje się punkty kostne stopy i podudzia oraz urządzenia takie jak cyrkiel kabłąkowy, taśma miernicza. Metody badania są bezpośrednie (na badanym) i pośrednio.

c). Metoda plantokonturograficzna- polega na sporządzaniu odcisków podporowej powierzchni stopy. Plantogram- to wykonana na papierze odbitka podeszwowej części stopy. Uzyskane odbitki opracowuje się wg metod Clarke'a, Bałakirewa, Sztritera- Godunowa, Wejsfloga. Na odbitkach określa się kąty: piętowy, koślawości palucha, szpotawości 5 palca, piętowo-goleniowy.

d). Metody badań czynnościowych- metody te wskazują na wydolność mięśni stopy. Właśiwości stóp w procesie wykonywania czynności: czynności statyczne, czynności dynamiczne. Do oceny wydolności mięśni służą: wydolność zginaczy stopy, badanie siły prostowników stopy, test określający kąt sklepienia stopy, zasada techniki badania, tensometria. Polegają na łączeniu kilku metod w celu bardziej wszechstronnego zbadania sprawności stopy.

17. Wady stóp

• stopa płaska statyczna - ( pes planus congenitus) - zwana stopą suszkowatą.Wady: suszkowate wygięcie sklepienia podłużnego stopy, utrwalone pionowe ustawienie kości skokowej, zwichnięcie grzbietowe kości łódkowatej oraz końskie ustawianie kości piętowej. Leczenie: zachowawcze, operacyjne, opatrunki gipsowe.

• stopa koślawa z przykurczu - (pes valgus contractus vel rigidus) - koślawy przykurcz stępu, spłaszczenie sklepienia podłużnego w normalnej lub większej wysokości, zablokowanie jednego stawu hamuje ruch innych. Przyczyny; osteodystonia, wrodzone anomalie stepu) Leczenie: leki hormonalne, operacje, ćw stóp w odciążeniu, gips.

• stopa płasko-koślawa - (pes plano-valgus) powstaje na tle zachwiania proporcji pomiędzy ciężarem ciała a wytrzymałością aparatu mięśniowo-więzadłowego kończyn dolnych. Brak prawidłowego wysklepienia podeszwy, nawrócenia stopy i odwiedzenia w stawie Choparta. Wyróżnia się 4 okresy płaskostopia: stopa płaska niewydona(mięśniowo), płaska wiotka( niewydolność więzadłowa), płaska przykurczona( zmiany zniekształcające), kostnie zesztywniała (zniekształcenia stawów i kości).

• stopa końsko-szpotawa - (pes equinovarus congenitius) - widoczne po urodzeniu zmiany kształtu stopy oraz upośledzenie jej czynności, wady to: zgięcie podeszwowe, szpotawość. Może powstać: na tle porażenia, po polimyelitis, na skutek braku kości, zbliznowacenia płodowego, mielodysplazji. Występuje w kilku odmianach klinicznych: 1. Postać habitualna - normalna wielkość stopy, elementy kośćca stopy normalnie rowinięte, poddaje się korekcji i rozwija normalnie. 2. Postać idiopatyczna - stopa mniejsza, dość smukła, niepełna korekcja, szpotawość, utrwalone ustawienie końskie. 3. Stopa krótka-szeroka- sztywna o zagartych obrysach, szpotawość, ustawienie końskie, guz piętowy.

• stopa piętowa - (pes calcaneus congenitus) - ustawiona w skrajnym zgięciu grzbietowym, stopa jest płaska i wydaje się długa z powodu obniżenia piety, podeszwa zwraca się do przodu, stęp jest koślawy lub szpotawy. Przyczyną jest wadliwe ustawienie stopy w łonie matki.

18. Podział wad stóp ze względu na różne czynniki

• ze względu na lokalizację spłaszczenia:

• stopa płaska podłużnie z koślawością kości piętowej lub bez tej koślawości

• s płaska poprzecznie z paluchem koślawym lub bez

• s płasko-koślawa ze zmniejszeniem obu łuków

• ze względu na stopień zaawansowania procesu patologicznego stopa płaska może być:

• niewydolna

• wiotka

• przykurczona

• zesztywniała

• płaska poprzecznie

• ze względu na etiologię:

• kośko-szpotawą

• końską

• przywiedzioną

• piętową

• wrodzoną stopę płaską

• stopę koślawą z przykurczu

19. Podaj zalecenia, przeciwwskazania i sposoby leczenia przy zniekształceniach kończyn dolnych.

• kolano koślawe (genu valgum) - to zniekształcenie obustronne kończyn dolnych charakteryzujące się przyśrodkowym ułożeniem kolan „X”. Podudzia są oddalone od osi pośrodkowej ciała co powoduje odchylenie kostek wewnętrznych goleni. Przyczyny: krzywica w okresie niemowlęcym, osłabienie mięśni i wiązadeł w okresie dojrzewania,uraz okolicy stawów, choroby stawów, płaskostopie, skrzywienia kręgosłupa. Mm. Rozciągnięte: półścięgnisty, półbłoniasty, krawiecki, czworogłowy uda, obszerny przyśrodkowy, mm. Przykurczone: dwugłowy uda, piszczelowy przedni, piszczelowy tylni, biodrowo- lędźwiowy. Leczenie: ćw i zabiegi fizykalne, aparaty ortopedyczne, szyny redresujące, zabiegi oprecyjn. Zalecenia i przeciwwskazania: dążymy do odciążenia stawów kolanowych, rzadko przebywać w pozycji stojącej, wyeliminować pozycje rozkroczną siad płotkarski siad na piętach ze stopami i podudziami na zew, przeciwdziałamy płaskostopiu, stosujemy obcas Thomasa, wzmacniamy mięśnie rozluźnione i usuwamy przykurcze

• kolano szpotawe (genu varum) - to obustronna wada kończyn dolnych, które przyjmują ułożenie w literę „O”. Udo z podudziem tworzą łuk zwrócony wypukłością na zewnątrz, prz czym szczyt wygięcia umiejscawia się w okolicach stawów kolanowych. Przyczyny: krzywica, nadwaga ciała przy słabym układzie mięśniowym i kostnym. Mm. Rozluźnione i przykurczone: strzałkowy trzeci, strzałkowy długi, strzałkowy krótki, połścięgnisty, półbłoniasty. Leczenie; gdy wada występuje na tle krzywicznym to stosujemy leczenie przeciwkrzywiczne, aparaty ortopedyczne, operacje. Przeciwwskazany jest siad skrzyżny.

• Stopa końsko-szpotawa - leczenie: zachowawcze po urodzeniu, szyna Saint Germaina, opaski, szyna Denis-Brownea, operacje.

• Stopa wrodzona przywiedziona - leczenie: ćw. redresyne, łuski gipsowe, opatrunki gipsowe, wkładki korekcyjne, operacje, osteotomia kości śródstopia

• Stopa piętowa - Leczenie; ćw. redresyjne, szyna Saint Germaina, łuska gipsowa, operacje

• Stopa wrodzona płaska - leczenie; zachowawcze, redresyjne, opatrunki gipsowe, operacje

• Stopa koślawa z przykurczu - leczenie; gips, ćw czynne w odciążeniu, wstrzykiwanie roztworu z lidokainy z hydrokortyzonem.

20. Okresy rozwojowe wg Bochenka.

Okres właściwego rozwoju:

Wiek dzieciecy- od urodzenia do początku dojrzałości, wcześniej u dziewcząt niż chłopców

• Wiek oseska- od urodzenia do występowania pierwszych zębów mlecznych 6-8 m-c

• Wiek wczesnego dzieciństwa- do pierwszych zębów stałych 6-7 r.ż

• Wiek późnego dzieciństwa- do ukończenia powstawania zębów stałych, do początku dojrzałości płciowej 12-16 r.ż

Cechy charakterystyczne: pionowa postawa ciała, wypukły brzuch, niewielka lordoza lędźwiowa, wzrost klatki piersiowej, jamy brzusznej, miednicy.

Okres krytyczny- 6-7 lat zmiana trybu życia

11-13 lat- dziew., 13-14 lat chlop.- przyrost długości kończyn dolnych i tułowia, zmiana proporcji ciała, nieadekwatność czucia i nawyku postawy.

Wiek młodzieńczy- od ukończonego wykłucia się uzębienia stałego do ukończenia wzrastania długości 14-16 do 20-25 r.ż

Cechy charakterystyczne: pełny rozwój dojrzałości płciowej, wzrost w zwolnionym tempie, zmiany wsteczne narządów np. grasica

Pełnia życia:

Wiek dorosły- od ukończenia wzrastania długości do początków pierwszych objawów starzenia się

Cechy: rozpoczęcie zaniku części szwów czaszki,

Wiek dojrzały- od początków starzenia się

Cechy: zmiany wsteczne jajników, brak miesiączki, ukończenie rozrodczości obu płci, wypadanie włosów, wypadanie zębów, psucie wzroku

Wiek starczy- 3 stopnie:

1. 60-70 lat

2. 70-80 lat starość właściwa

3. 80-90 lat

Cechy: zmiany wsteczne narządów, zmniejszenie wagi ciała, sylwetka pochylona, redukcja kości, zmiany skórne, widoczne żebra, łopatki

21.Systematyka ćwiczeń leczniczych

Ćwiczenia lecznicze:

• indywidualne- bierne, czynno- bierne, rozluźniające, izometryczne, czynne, oddechowe, koordynacji ruchowej, równoważne, rozciągania- redresje

• zespołowe- ogólnokształtujące, ogólnokondycyjne, poranne, korekcyjne, wyrównawcze, w wodzie, sport inwalidzki

• metody kinezyterapeutyczne- reedukacji nerwowo- mięśniowej, metody treningu oporowego i siłowego, metody różne

• nauka czynności dnia codziennego

22. Charakterystyka kości

1. długich- większość wchodzi w skład szkieletu kończyn, zbudowane z trzonu i położonych na jego końcach zgrubiałych nasad. Nasady kości długich pokryte są w całości lub w części chrząstką stawową, co umożliwia swobodne ruchy w stawie.

2. Różnokształtnych- mają najczęściej kształt nieregularnej bryły. Na ich powierzchniach występują dodatkowe guzki, bruzdy i wyrostki. Kości krótkie i różnokształtne w swojej masie zbudowane są z tkanki gąbczastej, którą pokrywa cienka warstwa istoty kostnej zbitej. Kształt kości jest uwarunkowany czynnością którą spełniają.

3. Krótkich- mają najczęściej kształt nieregularnej bryły. Na ich powierzchniach występują dodatkowe guzki, bruzdy i wyrostki. Kości krótkie i różnokształtne w swojej masie zbudowane są z tkanki gąbczastej, którą pokrywa cienka warstwa istoty kostnej zbitej. Kształt kości jest uwarunkowany czynnością którą spełniają.

4. Pneumatycznych-

23. Mięsnie posturalne

1. Mięśnie szyi:

1. mostkowo-obojczykowo-sutkowy (sternocleidomastoideus, pp.mostkowy koniec obojczyka, pk. Wyrostek sutkowy kości skroniowej, czynność: pochyla głowę w swoją stronę i skręca w przeciwną.)

2. Szeroki szyi (plastysma, pp. Skóra szyi na pograniczu kl piersiowej, pk. Skóra w okolicy żuchwy, czynność: obniża żuchwę i kąt ust)

3. Płatowy głowy (splenius, pp. Wyrostki poprzeczne kręgów szyi, pk. Żebra pierwsze i drugie, czynność: unoszą żebra i zginają bocznie szyję)

2. Mięśnie grzbietu

1. czworoboczny (trapezius, pp. Guzowatość kości potylicznej, więzadło karkowe, pk. Boczna 1/3 obojczyka, wyrostek barkowy, czynność: pociąga barki ku górze, prostuje kręgosłup szyjny, zbliża łopatki)

2. najszerszy grzbietu (latissimus dorsi, pp. Wyrostki kolczyste 6 dolnych kręgów piersiowych, lędźwiowych, kość krzyżowa i grzebień biodrowy, pk. Grzebień guzka mniejszego kości ramiennej, czynność: przywodzi i obraca ramię do wew)

3. równoległoboczny (rhomboideus, pp. Wyrostki kolczyste kręgów szyjnych od 6 do 7 i piersiowych od 1-2, pk. Brzeg pośrodkowy łopatki, czynność: zbliża łopatkę do kręgosłupa)

4. dźwigacz łopatki ( levator scapulae, pp. Wyrostki poprzeczne kręgów szyjnych od 1-4, pk. Górna część brzegu przyśrodkowego łopatki, czynność: unosi i zbliża łopatki, pochyla głowę ku tyłowi)

5. prostownik grzbietu (errector spinae, czynność: prostuje kręgosłup i zgina bocznie)

• biodrowo-żebrowy (illio-costalis, pp. Grzebień kości biodrowej, pk. Kąty żeber,)

• najdłuższy (longissimus, pp. Grzebień kości biodrowej, wyrostki kolczyste od 1 lędźwiowego do 4 krzyżowego i piersiowe od 7-12, pk. Żebra i wyrostki kręgów piersiowych i szyjnych)

3.Mięśnie brzucha

1. prosty brzucha ( rectus abdominis, pp. Chrząstki od 5-7 żebra, pk. Kość łonowa, czynność: zgina tułów, obniża żebra, unosi miednicę)

2. skośny zew (obliquus abdominis externus, pp. Powierzchnia zew od 5-12 żebra, pk. Więzadło pachwinowe, kresa biała, czynność: obraca tułów, zgina i pochyla ku bokowi)

3. skośny wew.(obliquus abdominis internus, pp. Od 10 do 12 żebra, kresa biała, pk. Powięż lędźwiowo- biodrowa, grzebień kości biodrowej, czynności: obraca, zgina, pochyla tyłów, obniża żebra)

4. czworoboczny lędźwi (quadratus lumborum, pp. Wyrostki poprzeczne kręgów ledźwiowych, pk. Grzebień biodrowy, czynności: obniża 12 żebro, zgina bocznie tułów)

4. Mięśnie obręczy miednicznej

1. pośladkowy wielki (gluteus maximus, pp. Tylna część talerza biodrowego, kość krzyżowa, pk. Guzowatość pośladkowa kości udowej, czynności: prostuje, odwodzi, obraca na zew. udo)

2. czworogłowy uda (quadriceps femoris, pp. Kolec biodrowy przedni dolny, pk. Rzepka, guzowatość kości piszczelowej, czynności; prostuje staw kolanowy)

3. prosty uda- jak wyżej.

5. Mięśnie kulszowo-goleniowe

1. dwugłowy uda (biceps femoris, pp. Głowa krótka- kresa chropawa, głowa długa- guz kulszowy, pk. Głowa strzałki, czynności: zgina staw kolanowy, prostuje biodrowy)

2. półścięgnisty (semitendinosus, pp. Guz kulszowy, pk. Kość piszczelowa, czynność;zgina staw kolanowy)

3. półbłoniasty (semimembranosus, pp. Guz kulszowy, pk. Kość piszczelowa, czynność: zgina staw kolanowy)

4. trójgłowy łydki (triceps surae, pp. Tylna powierzchnia kłykci kości udowej, pk. Guz iętowy, czynność: zgina staw kolanowy, zgina podeszwowo, odwraca stopę).

24. Skolioza i jej podział ze względu na;

1. stopień zaawansowania zmian:

• postawa skoliotyczna - wstępne stadium wady. Asymetria barków, łopatek, trójkątów talii, ale nie dochodzi jeszcze do skrzywienia bocznego kręgosłupa.

• Skolioza I stopnia - skrzywienie, którego kąt dochodzi do 30 stopni, zmiany dotyczą ukł. Mięśniowo-więzadłowego, bez zniekształceń kostnych. Możliwa całkowita korekcja bierna i znaczna czynna.

• Skolioza II stopnia - skrzywienie od 31-60 stopni, zmiany strukturalne w kręgach i krążkach międzykręgowych, garb żebrowy. Korekcja czynna nie daje efektów a bierna niewielkie.

• Skolioza III stopnia - przekracza 60 stopni, sklinowacenie i torsja kręgów, deformacja żeber i miednicy, nie koryguje się.

2. etiologię

• skoliozy funkcjonalne - sa odwracalne, cechują się jednołukowym wygięciem bocznym kręgosłupa, kształt litery c, powstaje na skutek skrócenia jednej kończyny

• skoliozy strukturalne - zmiany w budowie tułowia, występuje z torsją kręgosłupa, skrzywieniem klatki piersiowej z upośledzeniem funkcji oddychania i krążenia. Dzielimy je na:

• kostnopochodne (wrodzone, torakogenne, inne kostnopochodne)

• nerwopochodne (wrodzone, po poliomyelitis, inne nerwopochodne)

• mięśniopochodne (wrodzone, dystrofie mięśniowe, inne mięśniopochodne)

• idiopatyczne (stanowią ok. 80-90% wszystkich skolioz, przyczyna nieznana)

3. rozległość, pierwotność i lokalizację skrzywienia

• rozległość nieprawidłowości

• jednołukowe (obejmuje wszystkie odcinki kręgosłupa)

• dwułukowe

• wielołukowe

• pierwotność skrzywienia

• pierwotne (łuk pierwotny jest zawsze większy od łuku wtórnego)

• wtórne (jest to skrzywienie kompensacyjne)

• lokalizacja skrzywienia

• pierwotne skrzywienie piersiowo-szyjne (Th 3 wypukłością skrzywienie zwrócone w stronę lewą, wygięcie wtórne w odcinku szyjnym i dolnym piersiowym, garb żebrowy)

• pierwotne skrzywienie piersiowe (Th 9, jest prawostronne, wygięcie wyrównawcze dolne L1-L4, górne Th1-Th5, garb żebrowy, porażenie kończyn dolnych i niewydolność ukł krążeniowo-oddechowego)

• pierwotne skrzywienie piersiowo-lędźwiowe (Przypada na Th7,8 do L1,2)

• pierwotne skrzywienie lędźwiowe (Th 11,12- L3,5, lewostronne, pojawia się po 13 roku życia)

• podwójne pierwotne skrzywienie piersiowe i lędźwiowe (piersiowe: Th 5,6- Th11,12 i jest prawostronne. Lędźwiowe na odcinku Th11,12-L3,4 i jest lewostronne. Pojawia się po 3 roku życia).

Skolioza - boczne skrzywienia kręgosłupa, zniekształcenie kręgosłupa na różnych jego odcinkach, spowodowane zaburzeniami statyczno-dynamicznymi w płaszczyźnie czołowej, strzałkowej i poprzecznej.

25. Teorie powstawania skolioz.

• wad wrodzonych - zmiany zaistniały już w genach

• wad wtórnych - nieprawidłowe ułożenie płodu

• zmian statycznych - asymetria ciężaru kończyn lewej i prawej połowy ciała

• mechaniczna, osteopatyczna - nierównomierny nacisk powoduje nierównomierny rozwój kręgów

• więzadłowa - uszkodzenie więzadeł międzykostnych

• zaburzeń rozwoju kręgosłupa - szybszy wzrost trzonów kręgów

• zaburzeń przemiany materii - zaburzenia o typie mukopolisacharydozy

• zaburzeń neurologicznych - wrodzony niedorozwój mózgu

• zaburzeń równowagi mięśniowej - uszkodzenie mięśni długich i krótkich

26. Patomechanika powstawania skolioz

Powstanie i rozwój skolioz zależą od dwóch czynników:

• etiologicznego - powoduje początek skrzywienia

• biomechanicznego - działa zgodnie z prawami grawitacji i wzrostu

Pod wpływem działania czynnika etiologicznego następuje zaburzenie wew równowagi kręgosłupa. Na jednym odcinku powstaje boczne wygięcie (wygięcie pierwotne) i stwierdza się tylko zwężenie kręgów międzykręgowych oraz utrate ich elastyczności. Występuje wzmożenie potencjałów czynnościowych mięśni po stronie wypukłej wygięcia, dołączają zmiany strukturalne w kręgach. Kręgi przybierają kształt klinowaty, rosną wolniej po stronie wklęsłości wygięcia. Nierównomierne wygięcie i siły wzrostowe powodują stałe zniekształcenie kręgosłupa. Z wygięciem bocznym powstaje torsja kręgosłupa. Wygięcie pierwotne zaburza równowagę i statykę tułowia. Powyżej i poniżej wygięcia pierwotnego powstają wygięcia wtórne skierowane wypukłością w stronę przeciwną niż wygięcie pierwotne.

27. Plecy okrągłe (dorsum rotundum)

Jest to nadmierne wygięcie ku tyłowi na odcinku piersiowym tworząc hiperkifozę lędźwiową.

Sylwetkę charakteryzuje: głowa i barki wysunięte ku przodowi, klatka piersiowa spłaszczona, łopatki odstające i rozsunięte, kifoza piersiowa nadmiernie wypuklona.

Na plecy okrągłe składają się dwie przyczyny: biomechaniczna i funkcjonalna. Rozróżniamy plecy okrągłe:

• wrodzone: dziedziczne, kifoskoliozy (obecność sklinowaciałego trzonu kręgu piersiowego.

• Nabyte; spowodowane krzywicą, gruźlica kręgosłupa, choroba Scheuermanna, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, zmiany pourazowe, kifoza wstydliwych, wada wzroku.

Mięśnie przykurczone: piersiowy większy (pectorialis major), Piersiowy mniejszy (pectorialis minor), zębaty przedni (serratus anterior)

Mięśnie osłabione: prostownik grzbietu:[biodrowo-żebrowy (illiocostalis), najdłuższy (longissimus)], czworoboczny (trapezius), najszerszy grzbietu (lattisimus dorsi), równoległoboczny (rhomboideus).

Zalecenia: krążenie ramion w tył, leżenia, opady tułowia, siady klęczne, ćw elongacyjne, stół lub krzesło dopasowane, trzymanie laseczki na plecach.

Przeciwwskazania: nadmiar skłonów w przód, podpory przydem krążenie ramion w przód ograniczyć skoczność.

28. Plecy wklęsłe (dorsum cancavum)

Jest to nieprawidłowość polegająca na znacznym pogłębieniu lordozy lędźwiowej kręgosłupa.

Sylwetka: uwypuklone pośladki, brzuch nadmiernie wypięty, pogłębienie lordozy lędźwiowej, przodopochylenie miednicy.

Stopień zaawansowania zmian:

• lordoza o nadmiernej ruchliwości (dyski międzykręgowe ulegają uszkodzeniom z powodu przeciążenia)

• lordoza prawidłowa ruchoma (w siadzie na podwyższeniu ulega wyprostowi, w skłonie w przód przekształca się w kifozę )

• lordoza zesztywniała (jest wynikiem przykurczu tylnych wiązadeł i mięśni)

Mięśnie przykurczone: lędźwiowy większy (psoas major), biodrowy (illiacus), czworoboczny lędźwi (quadriceps lumborum), czworogłowy uda (quadriceps femoris), prosty uda (rectus femoris), prostownik grzbietu (erector spinae).

Mięśnie rozciągnięte: prosty brzucha (rectus abdominis), skośny zew (obliquus abdominis externus), skośny wew ( obliquus abdominis internus), pośladkowy wielki (gluteus maximus), pośladkowy średni (gluteus medius), pośladkowy mały (gluteus minimus), dwugłowy uda (biceps femoris), półścięgnisty (semitendinosus), półbłoniasty (semimembranosus), trójgłowy łydki (triceps surae).

Zalecenia: ćw klęczne, pływanie, narciarstwo, elongacja,klęk, pozycja klappa.

Przeciwwskazania: akrobatyka, gimnastyka artystyczna, mostek, kołyska, skoki.

29. Plecy okrągło-wklęsłe (dorsum cancavo-rotundum)

Wada łącząca plecy okrągłe i wklęsłe. Kifoza piersiowa i lordoza lędźwiowa są naprzemiennie uwypuklone.

Sylwetka: głowa wysunięta do przodu, klatka piersiowa spłaszczona, kifoza piersiowa pogłębiona, łopatki odstające, lordoza lędźwiowa pogłębiona, brzuch uwypuklony, przodopochylenie miednicy.

Mięśnie przykurczone: piersiowe większe (pectorialis major), piersiowe mniejsze (pectorialis minor), zębate przednie (serratus anterior), biodrowo-lędźwiowe (iliopsoas), prostownik grzbietu (errector spinae), czworoboczny lędźwi (quadratus lumborum), prosty uda (rectus femoris).

Mięśnie rozciągnięte: prostownik grzbietu odcinka piersiowego (errector spinae), karku, ściągające łopatki: czworoboczny (trapezius), równoległoboczny (rhomboideus), najszerszy grzbietu (latissimus dorsi). Brzucha: prosty brzucha (rectus abdominis), skośny zew (obliquus abdominis externus), skośny wew (obliquus abdominis internus). Pośladkowe: wielki (gluteus maximus), średni (gluteus medius), mały (gluteus minimus). Kulszowo-goleniowe: dwugłowy uda (biceps femoris), półbłoniasty (semimembranosus), półścięgnisty (semitendinosus), trójgłowy łydki (triceps surrae).

Zalecenia: ćw. elongacyjne, leżenie przodem, pozycje Klappa, siad ugięty, podpory tyłem.

Przeciwwskazania: akrobatyka, gimnastyka artystyczna, mostki, skoki, skłony w przód.

30. Plecy płaskie (dorsum planum)

Nieprawidłowość w której występuje spłaszczenie lub brak fizjologicznych wygięć kręgosłupa, przodopochylenie miednicy i skrócenie mięśni zginaczy podudzia.

Sylwetka: głowa lekko wysunięta do przodu, obręcz barkowa ściągnięta do tyłu, łopatki odstające, klatka piersiowa uwypuklona.

Zalecenia: ćw. ogólnorozwojowe, w płaszczyźnie strzałkowej w pozycjach niskich, średnich i wysokich, ćw. oddechowe z użyciem przyboru i ze współćwiczącym.

Przeciwwskazania: elongacje, zwisy, wyciągi, ćw. w siadach.

31. Klatka piersiowa lejkowata, szewska (pectus infundibiliforme, pectus excavatum)

Wada polegająca na różnie zaawansowanym lejkowatym zagłębieniu klatki piersiowej z jednoczesnym jej spłaszczeniem i poszerzeniem. Towarzyszy temu zwiększenie kifozy piersiowej lub boczne skrzywienie kręgosłupa.

Przyczyny: zaburzenia rozwojowe mięśni klatki piersiowej i przepony, ściągające się blizny po procesach zapalnych klatki piersiowej, zaburzenia kostnienia.

Skutki: upośledzenie pojemności oddechowej płuc, wada przepony, niewydolność oddechowo-krążeniowa, zły rozwój organizmu, przemieszczenie narządów klatki piersiowej.

Leczenie: zapobiegawcze- ćw. oddechowe, ogólnorozwojowe, ćw rozciągające kl piersiową. Operacyjne- uniesienie mostka i umocowanie go do klatki piersiowej.

32. Klatka piersiowa kurza (pectus carinatum)

Wrodzone lub nabyte wypuklenie mostka na kształt stępki łodzi lub grzebienia klatki piersiowej ptaków.

Skutki: zwiększony przekrój klatki piersiowej, zniekształcenie mostka i wklęsłość żeber poniżej sutków.

Leczenie: ćw oddechowe, wzmacniające mięśnie posturalne, aparaty uciskowe, leczenie operacyjne.

33. Kolano koślawe (genu valgum)

To zniekształcenie obustronne kończyn dolnych charakteryzujące się przyśrodkowym ułożeniem kolana X. Podudzia oddalone od osi pośrodkowej ciała.

Przyczyny: krzywica w okresie niemowlęctwa, wzrost szybszy kłykci wewnętrznych kości udowej, osłabienie mięśni i wiązadeł, uraz okolicy stawów, porażenie mięśni, choroby stawów, płaskostopie, skrzywienia kręgosłupa.

Zmiany kostne: przerost kłykcia wewnętrznego kości udowej, skrzywienie kości udowej lub piszczelowej, skręcanie na zew podudzi, przerost w stawie kolanowym.

Mięsnie rozciągnięte: półścięgnisty (semitendinosus), półbłoniasty (semimembranosus), krawiecki (seratorius), czworogłowy uda (quadriceps femoris).

Mięśnie przykurczone: dwugłowy uda (biceps femoris), piszczelowy przedni (tibialis anterior), piszczelowy tylni (tibialis posterior), biodrowo-lędźwiowy (ilio psoas).

Zalecenia i przeciwwskazania: odciążenie stawów kolanowych, rzadko przebywać w pozycji stojącej, wyeliminować pozycje rozkroczną, siad płotkarski, siad na piętach, stosujemy obcas Thomasa.

34. Kolano szpotawe (genu varum)

To obustronna wada kończyn dolnych w kształcie litery O. Udo z podudziem tworzą łuk zwrócony wypukłością na zewnątrz.

Przyczyny: krzywica, nadwaga ciała, występuje między 1 a 3 rokiem życia.

Mięsnie rozciągnięte: strzałkowy trzeci (peroneus tertius), strzałkowy długi (peroneus longus), strzałkowy krótki (peroneus brevis).

Mięśnie przykurczone: półścięgnisty (semitendinosus), półbłoniasty (semimembranosus).

Podział skolioz ze względu na kąt skrzywienia.

1. skolioza wyrównana- suma wartości kątowych wygięć wtórnych jest w przybliżeniu równa wartości kątowej wygięcia pierwotnego

2. skolioza nie wyrównana- wartość kątowa wygięcia pierwotnego znacznie przewyższa sumę wartości kątowych wygięć wtórnych.

1

---