GENEZA PEDAGIGOIKI SPOŁECZNEJ

- to dziedzina teoretyczno - praktyczna ( posiada dwa wątki)

Praktycy czerpią z opracowań teoretyków

Koncepcje pedagogiki społecznej pojawiły się w połowie 19wieku. W okresie

dynamicznych przeobrażeń, rozwoju nauk matematyczno- przyrodniczych,

techniki, w czasie intensywnego dynamicznego rozwoju przemysłu, migracji

ludzi z wsi do miast. Czas ten ujawnił zależność człowieka jako istoty

organicznie sprzężonej ze środowiskiem materialnym i społecznym,

determinującym rozwój indywidualny jednostki.

Badania obu zjawisk społecznych przyczyniły się do powstania nowej

dziedziny socjologii. Reprezentanci socjologicznego nurtu w pedagogice

głośni, że wychowanie jest w swej istocie procesem społecznym

organizowanym przez społeczeństwo, bądź przy pomocy powołanych do tego

instytucji lub przez samoistne oddziaływanie form i wzorców życia

społecznego. Takie pojmowanie wychowania jako procesu społecznego

reprezentuje przedstawiciel szkoły socjologicznej w pedagogice Florian

Znaniecki - określa on wychowanie jako proces przystosowania się jednostki

do warunków społecznych, do obyczajowego, społecznego i kulturowego życia

w określonych grupach społecznych. Henryk Pestalozzi propaguje współprace

szkoły, że środowiskiem społecznym. Robert Owen zwraca uwagę na

kulturotwórczą rolę szkoły w środowisku. Termin pedagogika społeczna

prowadzi do piśmiennictwa pedagogicznego. Adolf Disterweg w rozprawie,,

przewodnik do kształcenia nauczycieli' niemiecki—uważał on, ze nauczyciele

powinni być przygotowani do pomagania uczniom, przezwyciężaniu barier,

jakie napotykają one dążąc do uzyskania wykształcenia. Przygotowanie do

działań opiekuńczych Disterweg wynalazł w pedagogice społecznej, w

odróżnieniu od przygotowania dydaktycznego przypisywał pedagogice

społecznej specjalne zadania równie ważne.

Pedagogika społeczna w 2 połowie 19 w koncentrowała się na środowiskowych

warunkach procesu dydaktycznego i poszukiwała nowych terenów dla prawdy

pedagog. Gł. poza szkołą a środowisku życia dzieci i młodzieży. Dalszy

rozwój pedagogiki społecznej ukierunkowany był powstawaniem i

funkcjonowaniem instytucji kulturalnych, opiekuńczych i socjalnych oraz

placówek wychowawczych pojmowanych jako placówki wspomagające i

rozszerzające procesy celowego wychowania. Instytucje te miały służyć

wprowadzaniu dóbr kultury i organizowaniu różnorodnych form aktywności.

Rozwój pedagogiki społecznej w Polsce miał podobne uwarunkowania jak na

świecie, ponadto specyficzna sytuacja ekonomiczna i polityczno - społeczna

po 1864 roku po upadku powstania styczniowego występujący dość powszechnie

zaniedbanie kulturowe, brak poczucia polskości, analfabetyzm, przyczyniły

się do propagowania jednak poza szkołą pozytywistycznych haseł ,, praca u

podstaw”, ,,oświata dla ludu'. Potrzeba poznania środowiska społecznego

poza szkołą była w Polsce szczególnie uzasadniona z uwagi na rozwój sieci

kół samokształceniowych i innych inicjatyw oświatowych.

PREKURSORZY I TWÓRCY PEDAGOGIKI SPOŁ

- prekursorzy:- Ludwik Krzywiki wskazywał na potrzebę zbudowania systemu

oświatowego, który będzie umożliwiał młodzieży możliwości ciągłego

uczestnictwa w kulturze i samokształceniu. Przewidywał, że ponad szkołą

wrastać będzie coraz szerszy krąg instytucji, które umożliwiają realizację

zadań samokształceniowych i uczestnictwo w rozwoju kulturalnym. Opracowana

przez niego koncepcja, była ideą prekursorską, dla idei koncepcji

kształcenia przez życie: kształcenia ustawicznego.

Wprowadzając pojęcie kształcenia ustawicznego wyprzedził o 20 lat ideę,

która później pojawiła się w USA.

wszystko, co wiąże się z edukacją pion ß szkoła pozom ŕ kształcenie

Do innych znaczących prekursorów należą - Stanisław Kalipowicz, Józef

Abramowski, Helena Radliska jej następcy:

Aleksander Kamieński ,,funkcje pedagogiki społecznej'

Wroczyński ,, człowiek istota społeczna'.

Powstanie pedagogiki społecznej w Polsce wiąże się z osobą Heleny

Radlińskiej

W Łodzi powstał pierwszy kierunek pedagogika społeczna.

H.Radlińska po 2 wojnie swiatowej w czasie pobytu w Łodzi, przygotowała

nie tylko prace, które były odpowiedzią na zapotrzebowanie społeczne, np.

badania nad sieroctwem, potrzebami socjalnymi robotników, zwalczanie

analfabetyzmu, lecz wiele pisała dla szerokiego kręgu odbiorców. Dla

nauczycieli, działaczy oświatowych i badaczy, książka pt. ,, Badania

regionalne dziejów pracy społecznej i oświatowej”. W ostatnim okresie

swego życia zmarła w 1954' , przygotowała dwie prace stanowiące syntezę

jej dorobku naukowego. Naukowego Łodzi przegotowała skrypt pt.,, Egzamin z

pedagogiki społecznej, nie napisała podręcznika.. Radliska unikała

sformułowania definicji pedagogiki społecznej. Nie podała ścisłej

definicji, ograniczyła się do przedstawienia celu charakterystycznych

pedagogiki społecznej, jej zakresu i problematyki. Miała poczucie, że ta

gałąź pedagogiki wciąż się rozwija, jest płynna i daleka os stabilizacji,

od wyraźnego ograniczenia zasięgu.

Wroczyński -,,Wprowadzenie do pedagogiki społecznej”, był wydarzeniem

naukowym. Jednocześnie z jego wydaniem 1966' wprowadzono do programu

pedagogiki na uczelniach wyższych przedmiot pedagogika społeczna.

Wroczyński ukazał pedagogikę społeczną przez przeciwstawienie pedagogice

tradycyjnej o charakterze intuicyjnym. Znana mu niemiecka pedagogika

społeczna była dla niego bodźcem. Ideom przewodnią podręcznika jest

podkreślenie, że pedagogika społeczna jest nauką o środowiskowych

uwarunkowaniach procesów wychowawczych i problemów wychowania poza szkołą.

Autor kładł nacisk na wychowawczą działalność szkoły i instytucji

intencjonalnego środowiska wychowawczego.

Zasługą autora jest przeznaczenie prawie połowy objętości pracy

zagadnieniom pedagogiki opiekuńczej. Jej problematyka koncentruje się na

sytuacjach wychowawczych, które wymagają pomocy społecznej. Uczynniając

dominującą w wychowaniu rolę szkoły, nowe zadania upatrywał w organizacji

opieki nad dzieckiem w osiedlach mieszkaniowych, w czasie pozalekcyjnym.

Wg H.Radlińskiej - Środowisko to zespół warunków, wśród których tytule

jednostka i czynników kształtujących jej osobowość, oddziałujących stale

lub przez dłuższy czas”

Wroczyński wprowadza pojęcie zmian, jakie bodźce środowiskowe wywierają na

otoczenie społeczne jednostki --> określenie - środowisko: składniki

struktury otaczającej osobnika, które działają jako system bodźców i

powodują określone reakcje psychiczne.

Cechą charakterystyczną twórczości R,.Wroczyńskiego było uwrażliwienie

czytelnika, nauczyciela, działacza otaczającej rzeczywistości społecznej i

wymagania, jakie stawia to wychowaniu.

W organizacji środowiska wychowawczego upatrywał doniosłe miejsce, jakie

stawia to wychowaniu.

W organizacji środowiska wychowawczego upatrywał doniosłe miejsce dla

szkoły otwartej, umiejętnie łączącej w trosce o wychowanie dzieci -

nauczycieli, rodziców, instytucje szkolne i pozaszkolne....

Aleksander Kamieński - w podręczniku pt.,,Funkcje pedagogiki społecznej”

był najbliższy poglądom H.Radlińskiej. Najpierw był starszym asystentem,

następnie po zrobieniu doktoratu adiunktem w katedrze pedagogiki

społecznej. Jego tematem była odpowiedź na pytanie -kim jest i co wnieśli

do pedagogiki społecznej jej zwiastuni i teoretycy. Dobór nazwisk ustalił

z H.Radlińską. Postacie opracowane przez Kamieńskiego to:

J.H. Pestalozzi - który zapoczątkował idee oświaty ludu pojmowanej jako

podniesienie moralne i ekonomiczne środowiska przez rozbudzanie sił w tym

środowisku

Robert Owen - jego działalność społeczno- wychowawcza w środowisku

robotniczym - buduje fundamenty ped. Społecznej

Mikołaj F.S.Grundtvig - twórca uniwersytetów ludowych, opiera postęp ludu

na fundamencie rozbudzonej kultury ludowej

Wśród polskich zwiastunów i teoretyków pedagogiki społecznej znaleźli się

Ludwik Krzywicki - o którym H.Radlińska powiedziała, że rzutował wytyczne

pedagogiki społecznej

Edward Abramowski - twórca powszechnej w Polsce teorii wychowania

społecznego

Józefa Jobeyko - której dorobek naukowy jest w służbie szkoły i

społeczeństwa

Stanisław Kasprowicz - usiłuje oprzeć pedagogikę na naukach społecznych

Plan przygotowania głównych kierunków pedagogiki społecznej nie został

zrealizowany. Czas historyczny nie sprzyjał rozwojowi pedagogiki

społecznej

Kamiński w swej pracy zwrócił szczególną uwagę na przedstawione

pojęcia.................................................

Realizacji w wybranych instytucjach opieki i wypoczynku. Inną cechą

podręcznika Kamińskiego jest to, że przez niego badania wybranych

problemów pedagogiki społecznej znalazły się w podręcznym ujęcia

syntetyczne. Do takich zagadnień należy czas wolny. Podstawowa praca

Kamińskiego pt. ,,czas wolny i jego problematyka społeczno - wychowawcza”,

uzyskała wielu kontynuatorów. Inne zagadnienie, dotyczy związków młodzieży

i stowarzyszeń społecznych.

PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGIKI SPOŁ.

Pojęcie wychowania i socjalizacji z punktu widzenia pedagogiki społecznej.

Wychowanie - świadomie organizowana działalność społeczna, oparta na

stosunku wychowawczym między wychowankiem a wychowawcą, której celem jest

wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka. Zmiany te obejmują

zarówno stronę poznawczo-instrumentalną, związaną z poznaniem

rzeczywistości i umiejętnością oddziaływania na nią, jak i stronę

emocjonalno- motywacyjną, która polega na kształtowaniu stosunku człowieka

do świata i ludzi, jego przekonań i postaw, układu wartości i celu życia.

Wychowanie - o wychowaniu można mówić jako o systemie działań

zmierzających do określonych rezultatów wychowawczych bądź jako o zespole

już ukształtowanych cech. Analizując wychowanie jako proces można w nim

wyróżnić dwa rodzaje wpływów: 1) działania podejmowane przez instytucje

wychowawcze mające na celu realizowanie określonego wzoru wychowawczego;

2) wpływy środowiskowe. Zazwyczaj oba te rodzaje wpływów działają

równolegle i są ze sobą ściśle sprzężone.

Wg Znanieckiego wychowanie społeczne jest spoiwem łączącym jednostkę ze

społeczeństwem i zapewniającym trwałość społeczeństwa. Znaniecki mocno

podkreśla społeczny charakter procesów wychowawczych, które zmierzają

zawsze do przystosowania jednostki do obyczajowego, społecznego i

kulturalnego życia w określonych grupach społecznych.

Socjalizacja - (od łac. Socialis -społeczny). Pojęcie to można rozumieć

jako:

1. Ogół działań ze strony społeczeństwa, zwłaszcza rodziny, szkoły i

środowiska społecznego, zmierzających do uczynienia z jednostki istoty

społecznej, tj. umożliwienia jej zdobycia takich kwalifikacji, takich

systemów wartości i osiągnięcia takiego rozwoju osobowości, aby się mogła

stać pełnowartościowym członkiem społeczeństwa;

2. Ogół zmian zachodzących zmian zachodzących w jednostce pod wpływem

oddziaływań społecznych, umożliwiających jej stopniowe stawanie się

pełnowartościowym członkiem społeczeństwa.

SIŁY SPOŁECZNE - Helena Radliska

,, siły ludzkie” - sprowadza do uzdolnień i cech jednostek i grup

społecznych wyróżniających się lub mogących się wyrazić w jakiejkolwiek

dziedzinie aktywności. DIAGNOZA środowiskowa - stan sił np. siły

społecznej: o deficytach, deficytach siłach aktywności, która występuje

lub noże występować w owej grupie. Przypuszcza się poprawę więzi

społecznych, może poprawić standard życia w środowisku ,,x'

zadania: organizacja klubów, ośrodków zabaw.

CELEM pedagogiki społecznej instytucji społecznych, fundacji oraz innych

grup organizowanych i inicjujących a także pojedynczych osób, liderów,

animatorów inicjatorów jest wzmacnianie inspirowanie i wspomaganie.

Zalecenie: kształtowanie młodzieży wg. Wzorca - nie daje wychowania.

Powinno polegać wg Stanisława Kawuli, aby wychowanie wartości wzorców

zachowań i nie sprowadzało się do kształtowania młodzieży wedle wzorca

wypracowanego przez grupy panujące, bo takie postępowanie nigdy w dziejach

nie dawało zamierzonego efektu.

ŚRODOWISKO SPOŁECZNE - ze względu na rodzaj bodźców Ryszard Wroczyński,

wyróżnia środowisko naturalne, społeczne i kulturowe. Każdy człowiek

posiada swoje własne środowisko składające się z czynników obiektywnych i

subiektywnych kształtowanych, percypowanych i przetwarzanych indywidualnie

i niepowtarzalnie. Zmienianie informacji, pewna transformacja w sposób

wierny, będzie się kojarzyła; odbiór związany z indywidualnością

percepcyjną.

Indywidualizowanie środowiska powinno być przez pedagoga specjalnego

METODA INDYWIDUALNYCH PRZYPADKÓW

ŚRODOWISKO wg H. Radlińskiej, stanowi zespół warunków w środowisku,

których bytuje jednostka i czynników kształtujących jej osobowość, jest

ono zespołem zjawisk przyrodniczych, kulturalnych i osobowych. H.Radlińska

odróżnia środowisko ( nadaje mu cechy względnej stałości czasowo -

przestrzennej) od otoczenia( uznaje za strukturę zmienną, krótkotrwałą).

-- przyjęła kryterium podziału:

1. - środowisko bezpośrednie szerszeŕ dalsze

2. - Kryterium oceny środowiska: środowisko obiektywne, środowisko

subiektywne.

Składniki środowiska- materialne, psychiczne emocjonalne.

FUNKCJE I TEREN DZIAŁANIA PEDAGOGA SPOŁECZNEGO

- ped społeczny, pracownik socjalny --> pracownik socjalny jest zawsze

pedagogiem społecznym, ale pedagog społeczny nie zawsze jest pracownikiem

socjalnym.

FUNKCJE: mają świadomość niskiej, społecznej pozycji swego zawodu,

trudności w realizacji zadań zawodowych to: - problem z trudnościami

klientami pomocy społecznej, - praca w trudnych środowiskach, zagrożenie

fizyczne; - przeciążenie pracą, przenoszenie negatywnych napięć na życie

prywatne, trudności największe to alkoholizm i bezrobocie.

POMOC osobom i rodzinom, którym w świetle prawa nie powinni korzystać z

pomocy społecznej: - ma zarzuty środowiska, że niesłusznie i

niesprawiedliwie przyznaje pomoc tym ludziom, - obowiązują go przepisy -

nie jest w stanie udowodnić ze petent przyniósł zaniżone dochody č

naciągacze i oszuści

- pomoc rodzinie, gdzie nie ma poważnej patologii

FUNKCJE: ekonomiczna, - szybka reakcja--> funkcja interwencyjna, -

opiekuńczo - wychowawcza i pielęgnacyjna, - profilaktyczna, -

diagnostyczna, - badawczo - naukowa, - teoretyczna, - terapeutyczna, -

terapeutyczno - kompensacyjna, - doradczo - instruktorska, - wspierająca

kreatywna, - socjalna, socjalizacyjna, - kształcąca, - kulturalno -

oświatowa, - integracyjno - koordynująca, - menedżerska organizacyjna

TEREN: - środowisko lokalne, - domu dziecka, - rodzina, świetlice szkolne,

środowiskowe, socjoterapeutyczne, zakładowe, - domy pomocy społecznej osób

starszych, samotnej matki, młodych matek, dla niepełnosprawnych fizycznie,

- schroniska bezdomnych, pogotowia opiekuńcze, - poradnie odwykowe, -

internaty bursy nie, -- kurator sądowy. - Towarzystwo przyjaciół dzieci, -

ośrodki kształcące: dom kultury, - powiatowe centrum pomocy społecznej, -

zakłady pomocy: szpitale, ośrodki zdrowia

Za ojczyznę pracy socjalnej uważa się USA. --> praca socjalna wyrastała ze

spontanicznie tworzonych różnych form samopomocy, które nie tylko miały

służyć osobom pozbawionym innych form zabezpieczenia. - Stany zjednoczone

były nie tylko terenem dynamicznego rozwoju praktycznej działalności

socjalnej. Tu tylko teren dynamicznego rozwoju praktycznej działalności

socjalnej. Tu też pojawiły się pierwsze prace teoretyczne poświęcone

metodom socjalnej. Tu też pojawiły się pierwsze prace teoretyczne

poświęcone metodom pracy socjalnej np. M.Ruchmond pisze o diagnozie

społecznej i metodzie indywidualnego przypadku. Powstała też w Ameryce

pierwsza szkoła pracy socjalnej, utworzona w Nowym Yorku w 1897'. W 1925'

H.Radlińska utworzyła w W-wie w Wolnej Wszechnicy Polskiej - Studium Pracy

Społeczno - Oświatowej. Wykształciła ona wielu pedagogów społecznych,

działaczy kulturalno - oświatowych i pracowników socjalnych. Synonimem

pracy socjalnej wg H. Radlińskiej jest,, praca społeczna”: polega na

wydobywaniu i pomnażaniu sił ludzkich na ich usprawnianiu i organizacji

wspólnego działania dla dobra ludzi.

Praca socjalna nakierowana jest na realizację trzech podstawowych zadań:

- socjalizacja i rozwój jednostki, - terapia, rehabilitacja, pomoc i

ochrona, - zapewnienie dostępu do usług, informacji i poradnictwa.

W ustawie o pomocy społecznej z 28 listopada 1990' praca socjalna

zdefiniowania jest jako działalność zawodowa skierowana na pomoc osobom i

rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w

społeczeństwie.

Termin praca socjalna jest wieloznaczny i nieostry. Praca socjalna może

być też realizowana przez nieprofesjonalistów. Praca opiekuńcza jest

elementem pracy socjalnej i związana jest z opieką nad osobami

niesamodzielnymi. Praca socjalna może przyjmować zróżnicowane formy - od

pomocy doraźnej do długofalowych działań wspierających rozwój jednostek i

grup.

RATOWNICTWO- pomoc doraźna - czyli rozpoznanie warunków natychmiastowego

działania, stwierdzenie potrzeby o możliwości ratunku np. pomoc

powodzianom.

OPIEKA- to forma świadcząca w tych wszystkich sytuacjach życiowych, w

których ludzie dotknięci nieszczęśliwym układem wydarzeń losowych nie

umieją albo nie mogą dojść do sił, aby samodzielnie pokonać trudności np.

domy małego dziecka.

POMOC - zapewnia możliwość utrzymania i podnoszenia kultury, spożytkowania

wszystkich sił ludzkich poradnie, świetlice.

Inną formą jest KOMPENSACJA SPOŁECZNA, czyli wyrównywanie braków

środowiskowych, utrudniających bieg życia jednostki tej grupy np. rodziny

zastępcze, kuratorzy sądowi.

INTERWENCJA- jest działaniem osoby lub zespołu w rzeczywistości, od której

pierwotnie nie należeli.

SŁUŻBAMI SPECJALNYMI - są nazywane zorganizowane, względnie trwałe i

występujące zespoły ludzi działające w ścisłym związku lub w ramach

pewnych instytucji i organizacji, których zadaniem jest wspomaganie

jednostki rodziny oraz innych grup i zbiorowości w sytuacjach, gdy nie

mogą one zaspokoić swoich potrzeb na wystarczającym poziomie.

Podmioty służb społecznych można podzielić na zinstytucjonalizowane np.

państwowy system pomocy społecznej, kościelne organizacje charytatywne,

grupy samopomocy, fundacje i nieinstytucjonalizaowane pomoc rodzinna i

sąsiedzka, nieformalne grupy samopomocy.

Można też wyróżnić służby społeczno - publiczne - finansowanie z podatków

np. instytucje państwowe i samorządowe oraz niepubliczne - opłacone z

prywatnych pieniędzy organizacje społeczne, fundacje, samopomoc.

Innym kryterium jest to, czy podmioty świadczące usługi społeczne mają

charakter komercyjny, tzn. działają w celu wypracowania dla siebie zysku

np. prowadzący prywatną praktykę pracownicy socjalni, prywatne domy dla

przewlekle chorych, czy też nie są nastawione na zysk.

Służby społeczne dzieli się też ze względu na socjalne, działające w

miejscu pracy oraz terenowe służby społeczne, funkcjonujące w miejscu

zamieszkania

PRACOWNIKIEM SOCJALNYM może być osoba, która ma odpowiednie kwalifikacje

zawodowe, tzn. ukończoną szkołę pracowników socjalnych lub studia wyższe o

kierunku - praca socjalna, polityka społeczna, resocjalizacja, socjologia,

pedagogika, psychologia i inne pokrewne.

METODY I ZASADY PRACY SOCJALNEJ

M. INDYWIDUALNYCH PRZYPADKÓW,

*Metoda indywidualnych przypadków w pracy socjalizacyjnej.

Jest to metoda, która to, co jednostkowe, indywidualne w człowieku, jego

losie i najbliższym środowisku, podejmuje i rozwija w celu usprawnienia,

wzmocnienia i poprawy jego sytuacji życiowej, bądź to traktuje jako źródło

wiedzy o zjawiskach szerszych, bardziej uniwersalnych..

-- przypadek łać. Casuz to coś, co istnieje w rzeczywistości - nie

konstrukcja teoretyczna ani zjawisko semantyczne, nie model spreparowany w

umysłach uczonych czy też przypomocy komputerowych procesów. By go

zrozumieć nie wystarczy sięgnąć do wiedzy, koniecznością staje się

odwołanie do doświadczenia i praktycznych możliwości działania, czasem do

intuicji.

Jest to jedna z metod wspierania człowieka w trudnej sytuacji życiowej.

Jest to dostosowana do poziomu klienta strategia koordynacji usług,

istniejących możliwości i świadczeń, krótkoterminowa, zadaniowo

ukierunkowana działalność skoncentrowana na pomocy klientowi w rozwiązaniu

problemów dnia codziennego.

Twórca tej metody M.Richmond ,,czym jest praca społeczna z przypadkiem

indywidualnym” wysnuł prawidła pracy z jednostką służące stosowaniu tej

metody. Oto najważniejsze z nich:

1. Jednostki ani rodziny nie można traktować wedle jakiejkolwiek reguły

ani teorii, ale należy się dokładnie przyjrzeć jej sytuacji życiowej i

zbadać wszystkie okoliczności, które stały się powodem szukania pomocy

społecznej.

2. Nie można pomagać prędko, bez namysłu, częściowo, ale należy

przeprowadzić rozpoznanie warunków życiowych jednostki, jej stosunku do

otoczenia.

3. Pracownik socjalny oprócz zdolności wrodzonych musi też posiadać wiedzę

nabytą z doświadczeniem i specjalizacją.

Praktyczny i teoretyczny dorobek M. Richmond dał początek klinicznemu

spojrzeniu na życiowe problemy człowieka, wprowadził pojęcie diagnozy

społecznej oraz nowe narzędzia jej opracowania - wywiad środowiskowy. W

pracy z przypadkiem natomiast uwzględniano szeroki kontekst

społeczno-środowiskowego i instytucjonalnego funkcjonowania człowieka.

Procedura postępowania pracownika socjalnego, podejmującego trud pracy tą

metodą została podzielona na trzy etapy:

1. Opracowanie społecznej diagnozy przypadku (diagnoza środowiskowa),

2. Opracowanie planu postępowania

3. Właściwe prowadzenie przypadku.

Oto zasady, jakich należy przestrzegać przy praktycznym stosowaniu metody

indywidualnych przypadków:

Akceptacja, - kiedy pracownik socjalny spotyka się z klientem po raz

pierwszy, wówczas najbardziej uwidacznia się ich nierówna pozycja

społeczna. Szczególnie ważna staje się wówczas zasada respektowania

podopiecznego jako osoby, z wszystkimi jego problemami i trudnościami,

zrozumienie dla jego nieporadności, szacunek dla jego osobistych decyzji i

wyborów.

Komunikacja -).)Spotkanie dwóch uczestników procesu pomocy winno służyć

nawiązaniu interakcji opartej na jasności precyzji używanych terminów i

innych stosowanych symboli. Osoby te maja prawo nie zgadzać się ze sobą w

dyskusji, czy też prezentować odmienne preferencje, co do sposobu

rozwiązania problemu, lecz muszą nawzajem rozumieć swoje intencje,

wypowiedzi, role i przedsięwzięcia.

Indywidualizacja - korzystając z zasobu wiedzy i własnego doświadczenia

pracownik socjalny musi zrozumieć nie tylko, w jakim stopniu jego

podopieczny, będący w depresji jest podobny do całej klasy ludzi w

analogicznej sytuacji, lecz raczej odwrotnie. Pracownik socjalny powinien

zastanowić się, co specyficznego jest w sytuacji danego człowieka i jak

można mu pomóc ze zrozumieniem całej złożoności jego aktualnej sytuacji

życiowej? Jakie wzory zachowań są dominujące w jego relacjach z otoczeniem

i jak można je wykorzystać w procesie naprawy? Jakie są jego potrzeby i

oczekiwania względem pracownika socjalnego?

Zasada uczestnictwa, - aby podopieczny był w stanie przełamać swą niechęć

do aktywności i odzyskać równowagę psychiczną oraz zaangażować wszystkie

swoje siły w proces działań korygujących i naprawczych musi od samego

początku aktywnie i świadomie uczestniczyć w tym procesie. Problem ten

jest uznawany za pierwszy krok postępowania terapeutycznego. Klient musi

uznać, że wejście w sytuację terapeutyczną jest jego świadomym wyborem.

Zasada zaufania i poszanowania prywatności - by klient mógł w pełni

uczestniczyć w procesie rozwiązywania swoich własnych problemów, musi mieć

przekonanie, że wszystkie informacje, jakich udziela w trakcie wywiadów

zostaną wykorzystane wyłącznie na użytek rozwiązania jego problemów i w

takim zakresie, w jakim on sobie tego życzy. To, co klient mówi

pracownikowi socjalnemu nie może być nigdy przedmiotem dyskusji poza

kręgiem zawodowym osób zaangażowanych w proces pomocy.

Zasada samoświadomości - zarówno klient jak i pracownik socjalny posiadają

własny system motywacji i oceny zjawisk. Każdy pracownik socjalny spotyka

się w swojej codziennej praktyce zawodowej z ogromną liczbą problemów i

osób wywodzących się z różnych środowisk kulturowych, prezentujących różne

systemy wartości. Trudno w tej sytuacji uniknąć osobistych impulsów,

będących efektem własnych doświadczeń i przeżyć.

Metoda grupowa w pracy socjalnej.

Wg Aleksandra Kamińskiego metoda grupowa to metoda, w której “ wychowawca

(pracownik socjalny) ma przed sobą zespolony przez wspólne zadanie zbiór

osób: wiąże go nie tylko “dialog” z pojedynczymi członkami tej zbiorowości

- jego talent wychowawczy wyraża się w umiejętnościach przewodzenia lub

przodowania grupie i takiego oddziaływania na grupę, aby na straży zadań i

zwyczajów sugerowanych przez wychowawcę - stał nie tylko on, ale i

członkowie grupy.”

A.Kamiński wyróżnił trzy odmiany metody grupowej:

1. Grupy rozwojowo wychowawcze służą ludziom normalnie funkcjonującym

społecznie w takich placówkach jak domy kultury, instytucje edukacyjne,

rekreacyjne, organizacje młodzieżowe itp. Grupy te mają wspierać rozwój

osobowości jednostek, które mniej lub bardziej świadomie identyfikują się

z celami i wartościami grupy.

2. Grupy rewalidacyjne często utożsamiane w pracy socjalnej z metodą

grupową w ogóle, stosują pracę rozwojowo-wychowawczą do oddziaływań na

jednostki społecznie lub fizycznie niedostosowane, celem usprawnienia ich

społecznego funkcjonowania. Ten rodzaj pracy u nas organizuje się w

placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz kulturalno-edukacyjnych

nastawionych na profilaktykę niedostosowań społecznych.

3. Grupy psychoterapeutyczne są w praktyce socjalnej i wychowawczej w

naszym kraju względną nowością. Służyć mają usprawnianiu społecznego i

psychicznego funkcjonowania jednostek w oparciu o techniki z arsenału

psychologii klinicznej w odniesieniu do lżejszych przypadków. Tego rodzaju

praca jest realizowana w poradniach specjalistycznych i placówkach

opiekuńczo-wychowawczych.

TYPY I FUNKCJE RODZINY

RODZINA- to podstawowa grupa społeczna, złożona z osób połączonych

stosunkiem małżeńskim i rodzicielskim

TYPY RODZINY

1—patriarchalne, - matriarchalne

2—rozbite, -zrekonstruowane, - zastępcze, - adopcyjne, - zdemoralizowane

3—w Polsce spotykamy 2 typy rodzin

- rodzina rozszerzona, trzypokoleniowa dziecko, rodzic, dzidek

- rodzina mała, dwupokoleniowa nuklearna - para małżeńska i jej dzieci

FUNKCJE RODZINY

- wychowawcza, - seksualna, - prokreacyjna, - materialno- ekonomiczna, -

kontrolna, - socjalizacyjna, - emocjonalno- ekspresywna, - kulturalna

Jakie wspólne idee łączyły pozytywizm i pedagogikę społeczną.

Rozwój pedagogiki społecznej w Polsce miał podobne uwarunkowania jak na

świecie, ponadto specyficzna sytuacja ekonomiczna i polityczno - społeczna

po 1864 roku po upadku powstania styczniowego występujący dość powszechnie

zaniedbanie kulturowe, brak poczucia polskości, analfabetyzm, przyczyniły

się do propagowania jednak poza szkołą pozytywistycznych haseł ,, praca u

podstaw”, ,,oświata dla ludu'. Potrzeba poznania środowiska społecznego

poza szkołą była w Polsce szczególnie uzasadniona z uwagi na rozwój sieci

kół samokształceniowych i innych inicjatyw oświatowych.

Praca u podstaw- Była to praca dla ludu i nad ludem, którą pojmowali

pozytywiści jako obowiązek nawiązywania przez ziemiaństwo i inteligencję

kontaktów ze wsią, celem dźwignięcia chłopów na wyższy poziom kultury

umysłowej, przez to świadomości narodowej. Dążenia te, zamykające się w

założeniach omawianego hasła, wynikały z wiary w możliwość harmonijnej

współpracy wszystkich warstw dla dobra ogólnego.

Praca organiczna

Herbert Spencer wysunął koncepcję traktowania społeczeństwa jako żywego

organizmu, którego właściwe funkcjonowanie może zapewnić tylko prawidłowa

działalność wszystkich organów. Aby społeczeństwa osiągały coraz wyższe

stadia rozwoju, muszą pomnażać swe bogactwa, doskonalić wszystkie

dziedziny gospodarki i kultury. Dlatego propagować trzeba działalność

ludzi z inicjatywą, z konkretnym fachem w ręku, przedsiębiorczych

dziedziców, pomysłowych i wykształconych inżynierów, gdyż w nich jest

droga prowadząca do aktywizacji innych, do podniesienia i unowocześnienia

gospodarki i wreszcie do ogólnego dobrobytu kraju. Należało więc wszczepić

narodowi zasadę utylitaryzmu, by przekonać o konieczności działania na

rzecz wspólnego dobra. W ówczesnej prasie tak definiowano tę zasadę:

"Utylitaryzm, to owa wielka społeczna zasada, która nakazuje człowiekowi

być użytecznym wszędzie i zawsze, uczy stawiać sobie jasno określony cel i

ku niemu wytrwale zmierzać".

.Co to jest kompensacja społeczna podaj przykłady.

KOMPENSACJA SPOŁECZNA oznacza wyrównywanie braków środowiskowych,

utrudniających pomyślny przebieg życia jednostki lub grupy.

Przykłady:

a). Rodzina zastępcza lub opiekuńcza, w której umieszczone zostało

osierocone dziecko.

b). Klub młodzieży, stający się „drugim domem” młodego człowieka.

c). Kurator sądowy sprawujący opiekę nad wykolejającym się nieletnim,

którego rodzice nie mogą zapewnić właściwej opieki wychowawczej.

d). Dom rencistów dla osamotnionych osób starszych.

KOMPENSACJA BEZPOŚREDNIA

-Zasiłek; pomoc w lekcjach.

KOMPENSACJA POŚREDNIA

organizowanie warunków życia np. żeby dziecko samo mogło odrabiać lekcje (

stworzenie odpowiednich warunków).

KOMPENSACJA OPIEKUŃCZA.

kiedy zajmujemy się opieką nad dziećmi.

KOMPENSACJA WYCHOWAWCZA.

-kiedy dostarczamy bodźce o charakterze wychowawczym.

Co to jest profilaktyka społeczna podaj przykłady.

Profilaktyka (zapobieganie)

PROFILAKTYKA SPOŁECZNA polega na zapobieganiu tym wszystkim sytuacjom,

które powodują wyłanianie się potrzeb z zakresu opieki społecznej, a więc

i kompensacji społecznej.

Rozwinięta i dobrze realizowana profilaktyka społeczna powinna redukować

przypadki niedostosowania społecznego, wykolejeń, patologii społecznej.

Powinna uprzedzać stany zagrożenia moralnego , zdrowotnego, kulturalnego,

społecznego, aby uchronić jednostki i grupy danej populacji przed

niepożądanymi odchyleniami od stanów normalnych.

Przykłady:

Urządzenia i placówki wspomagające rozwój dzieci młodszych i starszych.

Ř Przedszkola

Ř Ogrody jordanowskie

Ř Place zabaw

Ř Świetlice podwórkowe

Ř Samorządy dziecięce w osiedlach

Ř Drużyny zuchowe i harcerskie

Ř Koła zainteresowań

Ř Kluby młodzieżowe domy kultury

Ř Kluby sportowe

. Kto był twórcą pojęcia siły społeczne i co to oznacza.

SIŁY SPOŁECZNE (H. Radlińska) .

Siły społeczne są to aktualnie ujawniające się albo ukryte potencjalne

wartości jednostek i grup społecznych , urządzeń i instytucji , dające

pedagogowi społecznemu oparcie w jego pracach , jeśli zostaną one

zaktywizowane i staną się czynnikami przewodnimi w przebudowie i

asymilowaniu wartości.

Kategorie sił społecznych :

Ř jawne (mobilizujące do działania , do przekształcania środowiska)

Ř ukryte (utajone , ujawniające się w sytuacjach krytycznych , w

odpowiednich warunkach , w określonych okolicznościach - gdy zabraknie sił

jawnych) ;

jednostek lub grup społecznych , urządzeń , instytucji - każdy człowiek

może być siłą społeczną , ponieważ w każdym tkwi pewien potencjał

możliwości ; siłą społeczną mogą być też urządzenia lub instytucje , które

pomagają i ułatwiają pracę .

Komponenty wychowawcze są to te czynniki , kształtujące siły społeczne .

Są to naturalne bądź formalne systemy społeczno - kulturowe , których

istnienie i funkcjonowanie ściśle związane jest z kolejnymi etapami życia

i rozwoju jednostki.

Do komponentów wychowawczych zalicza się (wg A.Olubińskiego):

Ř instytucje wychowania naturalnego (rodzina , grupa rówieśnicza ,

społeczność lokalna) ;

Ř instytucje wychowania bezpośredniego (szkoła , klub , świetlica itp.) ;

Ř instytucje wychowania pośredniego (zakład pracy , kino , telewizja ,

książka itp.) .

Syndrom to czynnik , który działa w danym komponencie wychowawczym i

wywołuje określone działania i zachowania jednostki oraz uwolnienie jej

potencjału . Wyróżnia się następujące rodzaje syndromów :

pedagogiczny ,

osobowościowy ,

demograficzny ,

społeczny ,

organizacyjny ,

materialno - ekonomiczny ,

środowiskowy ,

funkcjonalno - teleologiczny .

Elementem tworzącym siłę społeczną jest też zmiana społeczna (spiritus

movens) , czyli siła sprawcza . Tworzące się siły społeczne powodują

zmianę społeczną , czyli przekształcają to co było i powstaje nowa siła

społeczna . Zmiana społeczna jest czynnikiem przekształcającym środowisko

.

Wychowaniem z pedagogiczno - socjologicznego punktu widzenia można nazwać proces intencjonalnego pobudzania przez wychowawcę sił społecznych, a

następnie spożytkowania czy ukierunkowania wyzwolonej w ten sposób energii

w celu zgodnej z celami wychowawczymi organizacji środowiska .

Rola wychowawcy sprowadza się zarówno do aktywizowania sił i na podstawie

tych sił do celowego przekształcania sił już pobudzonych i aktywnych ,

które spożytkowują swoją energię mniej lub bardziej niezgodnie z

przyjętymi wzorami czy też ideałami wychowawczymi .

Poziom realizacji funkcji wychowawczej uzależniony jest od charakteru i

wartości wyzwolonych sił społecznych , znajdujących się w psychospołecznej

i kulturowej strukturze tkwiącej w określonym typie komponentu

wychowawczego .

Jakie są cele pracy w metodzie organizowania środowiska lokalnego.

Celem zasadniczym organizowania środowiska jest wspomaganie rozwoju.

Otoczenie powinno stwarzać możliwości i warunki, aby każdy człowiek mógł w

nim realizować określone racjami rozumu aspiracje. Wtórne cele organizacji

środowiska- to cele opiekuńcze oraz wyrównywanie braków czyli kompensacja.

Jakie są etapy organizowania pracy środowiskowej.

Przez organizowanie środowiska- w ujęciu pedagogiki społecznej- należy

rozumieć wytwarzanie bodźców wychowawczo wartościowych oraz kompensowanie

wpływów ujemnych. Aktualizując w środowisku pozytywne bodźce rozwojowe np.

przez powoływanie i organizowanie instytucji wychowawczych ( świetlice,

kluby, czytelnie, itp. ) wytwarzany jest wartościowy zespół wpływów

wychowawczych. Pozytywne wpływy rozwojowe ograniczają lub niwelują zj

Schemat postępowania organizacyjnego

Etap 1. Rozpoznanie , diagnoza potrzeb , braków , zagrożeń oraz

rozpoznanie i jakby inwentaryzacja sił społecznych . Następnie rozpoznanie

instytucji i organizacji zdolnych do prowadzenia samodzielnie pracy

społecznej i we współdziałaniu z innymi Odkrycie idei , które mogą być

osnową wspólnej pracy , siłą motywującą do działania.

Etap 2 . Organizowanie zespołu i pracy :

Etap 3 . Planowanie i koordynacja działań opiekuńczo - wspomagająco -

rozwojowych . Jest to etap systematycznego rejestrowania wszelkich potrzeb

środowiska , wspólnego ich analizowania , namysłu nad optymalnym sposobem

najlepszego ich zaspokojenia czy rozwiązywania , ocena sił i środków ,

jakimi dysponuje zespół organizatorów i dzielenia się zadaniami .

Etap 4 .Wtórnego pobudzania zwany też etapem inspiracji i umacniania

zespołu oraz poszczególnych jego ogniw . Następuje weryfikacja ludzi i

organizacji , ich motywacji i możliwości . Pojawiają się nowe zadania i

potrzeby .Bardzo pomocne jest wówczas jakieś konkretne , dotyczące

wszystkich przedsięwzięcie , którego użyteczność publiczna jest oczywista

, np. impreza dla dzieci czy usprawnienie urządzeń publicznych .

Etap 5 .Systematyczne ulepszanie , poprawianie warunków życia w

najszerszym rozumieniu . Zadania :

wyeliminowanie uciążliwości publicznych ;

działalność ratowniczo - opiekuńcza wobec najbardziej potrzebujących;

zgromadzenie ludzi wokół działań publicznych , czynów zbiorowych , które

najlepiej przełamują anonimowość i tworzą świadomość wspólnoty .

Etap 6 . Kontrola i doskonalenie . Konieczna jest stała uwaga i

rejestracja zjawisk , potrzeb , zagrożeń z jednej strony , a ocena

możliwości i sprawności wykonawczych z drugiej strony . Niezbędne jest

kreowanie nowych pomysłów, koncepcji i rozwiązań , które będą podnosić

motywację działających , pobudzać nowe siły społeczne i budzić

przychylność społeczności lokalnej .

Co jest przedmiotem zainteresowania pedagogiki społecznej.

Przedmiotem jest środowisko wychowawcze człowieka. Interesuje się nie

tylko najbliższym środowiskiem, ale także tym co dociera do niego w sposób

pośredni np., przez media. Skupia się na tym jak środowisko wpływa na

wychowanie, analizuje warunki umożliwiające zaspokajanie potrzeb

rozwojowych człowieka w różnych okresach jego życia i różnych sytuacjach,

jest jednocześnie teorią i praktyką środowiska. Teoretyzuje to co dzieje

się w praktyce i dostarcza teorii którą wykorzystuje się w praktyce .

Wg. Radlinskiej - Pedagogika społeczna jest nauką praktyczną, rozwijającą

się na skrzyżowaniu nauk o człowieku, biologicznych i społecznych z etyką

i kulturoznawstwem ( teorią i historią kultury) dzięki własnemu punktowi

widzenia. Można go najkrócej określić jako zainteresowanie wzajemnym

stosunkiem jednostki i środowiska, wpływem warunków bytu i kręgu kultury

na człowieka w różnych fazach jego życia, wpływem ludzi na zapewnienie

bytu wartościom przez ich przyjęcie i krzewienie oraz przetwarzanie

środowisk siłami człowieka w imię ideału.

Obszary zainteresowań:

Środowisko życia człowieka:

Ř środowisko naturalne - rodzina, grupa rówieśnicza

Ř środowisko wychowania instytucjonalnego - kulturowo - oświatowe,

opiekuńczo - wychowawcze

Ř instytucje wychowania pośredniego - telewizja, media, zakład pracy

Rodzaj działalności:

Ř działalność socjalno - wychowawcza w tym opiekuńczo - wychowawcza

Ř działalność kulturalna w tym społeczno - kulturalna

Ř Problemy sieroctwa: problem rodziny niepełnej, rodziny czasowo

niepełnej, problem kompensacji sieroctwa poprzez rodzinne formy

kompensacji np. rodziny zastępcze, kompensacja całkowita

Ř Formy pomocy rodzinie i dziecku

Ř Pozarządowe formy pomocy: Stowarzyszenia Społeczne, Fundacje Społeczne,

Ruchy Społeczne

Ř Problemy czasu wolnego, badanie go w aspekcie wartości wychowawczych i

patologii zachowań dewiacji

Ř Media, telewizja, multimedia w aspekcie szans rozwoju człowieka i

zagrożeń

Ř Problem przemian zachodzących w środowisku życia człowieka na skutek

transformacji społ., polit., ekonomicznej, kulturowej. Skutki tej

transformacji: bezrobocie, bezdomność, ubóstwo, wzrost agresji,

przestępczość. Bada te problemy z punktu widzenia dziecka, funkcjonowania

rodziny, jej dysfunkcjonalności

Ř Problem wartości

Ř Mała ojczyzna - środowisko lokalne,

Ř Duża ojczyzna - problem integracji Europy, kształtowania określonych

postaw, tolerancji wobec inności, kształtowanie tożsamości.

Co to znaczy, że wychowanie jest zjawiskiem społecznym.

WYCHOWANIE - działalność świadoma i celowa zmierzająca do rozwoju

człowieka oraz przygotowująca do życia w społeczeństwie czyli są to

nieświadome poczynania domu, szkoły i innych instytucji, grupa społeczna

(środowiska wychowawcze )

Albo - proces polegający na podejmowaniu szeregu procesów wychowawczych w

celu ukształtowania osobowości

Wychowywać - nie sterować, manipulować ale mamy stymulować rozwój.

.

Wychowanie daje możliwość rozwoju. Celem wychowania jest

Ř wykształcenie pozytywnych systemów wartości

Ř dążenie do pełnego i wszechstronnego rozwoju osobowości jednostek

Ř daje możliwość sprawnego współdziałania z otoczeniem

Analizując wychowanie jako proces można w nim wyróżnić dwa rodzaje

wpływów:

3) działania podejmowane przez instytucje wychowawcze mające na celu

realizowanie określonego wzoru wychowawczego;

4) wpływy środowiskowe. Zazwyczaj oba te rodzaje wpływów działają

równolegle i są ze sobą ściśle sprzężone.

Na czym polega wychowanie równoległe.

WYCHOWANIE RÓWNOLEGŁE szerszy krąg oddziaływań niż oddziaływania

pozaszkolnych instytucji wychowawczych. Pojęcie to wiążemy z całością

wpływów oddziałujących na młodą generację poza szkołą, łącznie z

kontaktami społecznymi i kulturowymi w środowisku oraz środkami masowego

przekazu.

Obok formalnej instytucji szkoły wyrasta niejako odrębna szkoła,

organizująca dynamiczne oddziaływania na osobowość młodej generacji poza

murami budynku szkolnego.

Jaka jest rola pedagogiki społecznej w realizacji potrzeb ludzkich.

POTRZEBY LUDZKIE oznaczają brak czegoś, wprowadzający jednostkę w

niepożądany stan, będący zwykle motywem do działania w kierunku

odpowiedniej zmiany tego stanu, czyli zaspokojenia potrzeb.

Przed jakimi zadaniami stoi współcześnie pedagogika społeczna.

Ř Zajmowanie się instytucjami, które osobom i zbiorowością w różnym wieku

udzielają wymaganej opieki i pomocy.

Ř Działanie, tworzenie, przebudowywanie środowiska jednostki- jak

postępować , jak zmierzać do wytyczonego celu.

Ř Organizowanie środowiska wychowawczego. Analiza warunków umożliwiających

zaspokajanie potrzeb rozwojowych człowieka (grup ludzkich) w różnych

fazach jego życia i różnorodnych sytuacjach życiowych ( w pracy, nauce,

zabawie, czasie wolnym, w miejscu zamieszkania, rodzinie, grupie

rówieśniczej, i towarzyskiej działalności kulturalnej i w innych formach

aktywności ludzkiej).

Ř Koncentruje się na środowisku życia jednostek lub grup oraz na

instytucjach celowo powołanych w społeczeństwie do realizacji zadań

wychowawczych.

Ř Przekształcanie środowiska ze względu na cele.

zmiana niekorzystnych warunków rozwojowych

ulepszanie wpływów pozytywnych

Podaj różnicę między wspólnotą a stowarzyszeniem.

wspólnota ma charakter zbiorowości pierwotnej ; jest takim typem

zbiorowości społecznej , która powstaje w sposób „naturalny” ,

spontaniczny i w którym dominują więzi osobowe , stosunki pokrewieństwa ,

związki rodowe , więź sąsiedzka ;

stowarzyszenie ma charakter zbiorowości wtórnej ; jest grupą celową ,

powołaną świadomie dla zrealizowania określonych zadań .

Stowarzyszenie - grupa dorosłych lub młodzieży posiadająca własną

strukturę organizacyjną: członkowie grupy podejmują wspólne zadania i

podporządkowują się obowiązującym normom postępowania; przynależność do

tej grupy ma charakter dobrowolny. Tworzą je ludzie działający na mocy

prawa. Podejmują oni określoną działalność dobrowolną, świadomą i

bezpłatną.

STOWARZYSZENIE WSPÓLNOTA

1). Przynależność jest dobrowolna. 1).Przynależność jest zdeterminowana

urodzeniem.

2).Jest grupą zorganizowaną wedle reguł formalnych. 2). Organizacja jest

wynikiem aprobaty społecznej i jest nieformalna.

3). Posiada określone cele. 3).Cele są nieartykułowane i nie mają postaci

pisanej.

4).Posiada strukturę, organizację wewnętrzną i członków. 4).Struktura,

organizacja i członkowie są określani zasadami tradycji i poczuciem

przynależności.

5). Kieruje się ustalonymi wzorami zachowań. 5). Rządzą w niej uznane za

właściwe wzory zachowań, obowiązuje grupowy konformizm.

6).Posługuje się ustalonymi sankcjami wobec członków. 6). Istnieje system

kontroli społecznej.

---