Temat I Pojęcie, rodzaje, cechy i cele działalności przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwo - rys historyczny 1. Niewolnictwo znaczenie podziału pracy : * społecznego - rodzaj działalności, * technicznego -wytworzyć wyrób- specjalizacja. - wyodrębnienie się rzemiosła, Podział prac : rolnictwo, rzemiosło, kupiectwo lichwa. 2 Feudalizm 3. Przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej Stało się ośrodkiem zasad racjonalnego gospodarowania - racjonalności prywatno - gospodarczej ujmowanej z pozycji przedsiębiorcy zmierzającego do maksymalizacji własnego zysku. Przedsiębiorstwa kapitalistyczne głownie powstały w XVII - XIX w. * manufaktura przemysłowa - praca ręczna, słaby techniczny podział pracy, *nowe cechy manufaktury * techniczne uzbrojenie pracy, techniczny podział pracy, duża skala produkcji. *przekształcenie się manufaktury w przedsiębiorstwo. Pojęcie przedsiębiorstwa Różne definicje w których artykułowane są czynniki : rzeczowe, zarządzanie firmy, prawne, społeczne. Def. Ustawa z dnia 25.09.1981r. o przedsiębiorstwach państwowych. Art. 1. Przedsiębiorstwo państwowe jest podstawowa jednostka organizacyjna gospodarki narodowej służącą zaspokajaniu potrzeb społecznych. Przedsiębiorstwo ma tylko miejsce wtedy , jeśli jest prowadzone zarobkowo ( uzyskanie zysku) Zakład - stanowi terytorium wydzielona zorganizowana częścią ( jedna z części) całego przedsiębiorstwa, w którym dokonywana jest działalność techniczno - produkcyjna. W przedsiębiorstwie wielozakładowym ( musi mieć przynajmniej 2 zakłady, jednak one nie posiadają osobowości prawnej, pojedynczy zakład nie może samodzielnie występować na zewnątrz. Zakłady wyodrębniamy pod względem - organizacyjnym, technicznym, produkcyjny. Przedmiot o nauki o przedsiębiorstwie: 1. Jest to przedmiot o nauk o jednostkach gospodarczych wytwarzających dobra i usługi zaspokajające cudze potrzeby.: - jednostki nie 1 osobowe, - jednostki duże także międzynarodowe, - gospodarstwa chłopskie, Nauka o przedsiębiorstwie nie obejmuje gospodarstw rolnych. 2. Podział w otoczeniu : - otoczenie konkurencyjne, - otoczenie przyjazne, współdziałające. 3. Cechy przedsiębiorstwa : a) niezależne od systemu gospodarczego: - przedsiębiorczość, - gospodarność, inowacyjnośc, równowaga finansowa. b) zależne od systemu gospodarczego : - autonomia, dochodowość, forma własności. Przedsiębiorczość oznacza podejmowanie inicjatywy we wszystkich strefach życia przedsiębiorstwa łącznie z uwzględnieniem ryzyka. Cele przedsiębiorstwa - to ogólny stan, który przedsiębiorstwo chce osiągnąć w określonym czasie. Problem - jest to określony stan napięcia miedzy celem i możliwościami ich realizacji. Podział celów wg horyzontu czasu: 1. Bieżące - 1 rok - planowanie operacyjne, 2. Wieloletni od 1 do 5 lat- plany wieloletnie, 3. Perspektywiczne - powyżej 5 lat - plany strategiczne. Misja - jest to główny cel działania przedsiębiorstwa, intencje jego działania, główna przesłanka. Np. misja jaka prezentuje toyota ogranicza się do 3 założeń: - produkcja wyrobu tam gdzie są odbiorcy, - , produkcja wyrobów , które zaspakajanej odbiorców, - utrzymywanie światowego poziomu techniki. Hierarchiczny układ celu: Cel główny ( I rzędu) - zysk bieżący i równowaga finansowa w długim okresie, Cel strategiczny ( II rzędu) - strategie funkcjonalne np. innowacyjna, produkcji, marketingu. Cel wieloletni ( III rzędu) - plany wieloletnie, biznes plan; określanie etapu realizacji strategii, - plany produkcji, - marketing finansów itp. Cele bieżące ( IV rzędu) - plany operacyjne : określanie celów do bieżącej realizacji, - określenie środków. Wykonawców, terminów realizacji, odpowiedzialności, zasada motywacji. Firma - pojecie prawne: oznacza nazwę jaka przedsiębiorstwo ( może to być grupa zakładów, czy nawet przedsiębiorstw zgrupowanych w koncernie) jest prowadzona jako organizacja gospodarcza i pod jaką wchodzi ona w stosunku zewnętrznym ( np. zawiera umowy) . Interes - potoczne określenie przedsiębiorstwa prowadzącego na nie dużą skale przedsięwzięcia handlowego. Typy formy i rodzaje przedsiębiorstw : 1. Typy: - przedsiębiorstwa sektor publicznego, - przedsiębiorstwa sektor niepublicznego. 2. Kryteria wyboru przedsiębiorstwa - określenie zasad odpowiedzialności, - uprawnienie decydowania i reprezentowania, - zasada podziału zysku i ewentualnych udziałach w stratach, - możliwość finansowania działalności i rozwój przedsiębiorstwa, - nakłady związane z określona forma prawna, - obciążenie podatkowe. 3. Dwie formy prawne przedsiębiorstwa : - forma prawna handlowa, - forma prawna publiczna. Formy prawa handlowego 1. Przedsiębiorstwa jednostkowe. 2. Spółki osobowe: spółki prawa cywilnego, - spółki ciche, - spółki jawne, - spółki komandytowe, 3. Spółki kapitałowe :- spółki z ograniczona odpowiedzialnością (zoo) , - spółki akcyjne (S.A) 4. Formy mieszane : ( kombinacje Sołki kapitałowej i osobowej) : - akcja spółki komandytowej ( spółka komandytowa a akcje ), - spółka komandytowa w wyniku skombinowania spółki zoo i spółki jawnej.

Rodzaje przedsiębiorstw : p. rolnicze, p. handlowe, p. przemysłowe, p. transportowe, p. budowlano - usługowe itp. Łączenie różnych działalności: p. produkcyjno - handlowe, p. przemysłowo - usługowe, p. przemysłowo - handlowo- usługowe, p. przemysłowo - rolnicze, p. transportowo - handlowe, itp. Formy przedsiębiorstw : 1, formy organizacyjne : - przedsiębiorstwa wielozakładowe, - przedsiębiorstwa jednozakładowe, 2. Skupienie w przedsiębiorstwie przemysłowym produkcji i różnych gałęzi i branż może wystąpić w formie kombinatu. Kombinat przemysłowy -„ rodzaj przedsiębiorstwa wielozakładowego. Zgrupowanie wyspecjalizowanych zakładów produkcyjnych, których produkcja jest powiązana miedzy sobą” Cele kombinatu przemysłowego : - skrócenie cyklu produkcji, - obniżka kosztów produkcji, - zmniejszenie się obsługi kosztów produkcji, - zmniejszenie się obsługi administracyjnej, - koncentracja produkcji, - przyspieszenie rozwoju techniki. Wyróżnia się kombinaty: 1. Kombinaty przemysłowe pionowe : - zakład realizuje następujące po sobie fazy procesu produkcyjnego wyrobu np. wielkie piece, stalownie, walcownie, obróbka części, montaż itp. 2. Kombinaty przemysłu poziomego : - łączenie zakładów wytwarzających różne wyroby uzyskiwane z tego samego surowca, albo wytwarzane wyroby do zaspakajania podobnych celów. 3. Mieszanie formy kombinatów przemysłowych. Osobowości prawa przemysłowego - jest wyrazem prawa podmiotowego ( osoby) i wynika z prawa przemysłowego ( rzeczy) Osobowość prawna to prawo przemysłowe do: - zawierania umów z kontrahentami, - zawieranie umów o prace z pracownikami, - zaciąganie zobowiązań, - dochodzenia roszczeń. Osobowość prawną przedsiębiorstwo uzyskuje z chwila zarejestrowania. Rozrachunek gospodarczy: 1. Zewnętrzny 2 . wewnętrzny: a) pełny wewnętrzny rozrachunek gospodarczy,( zakłady, filie, oddziały) b) ograniczony rachunek gospodarczy, c) metoda zarządzania wewnątrz przedsiębiorstwa. Wskaźnik ekonomiczny: jest to wielkość gospodarcza wyrażana w liczbach względnych i bezwzględnych. Cechy rozrachunku gospodarczo wewnętrznego: 1. Stosuje się w przedsiębiorstwie wielozakładowym. 2. Zakłady przedsiębiorstwa określane są w statusie przedsiębiorstwa, 3.w statusie określone są relacje miedzy zakładami, 4. Kierownicy zakładów otrzymują od kierowników przedsiębiorstw zakres pełnomocnictw, 5. Prowadza pełna rachunkowość, 6. Zakłady realizują określone zadania w zakresie technicznym, ekonomicznym, „ fazy procesu produkcji” 7. Daje pełna autonomie kierownictwu zakładu, 8. Działalność przedsiębiorstwa podlega kontroli wewnętrznej ( regulamin) wewnętrzny organ rynku gospodarczego stosowany jest do jednostek produkcyjnych ( wydziałów produkcyjnych) . Nie prowadzi rozrachunku. Zakres ekonomiczny jest niższy niż przy ograniczonym wewnętrznym rozrachunku.

Tematy związane z produkcja: Elastyczność systemu produkcji - system jest sterowany przez komputery, przez co możemy zmieniać system ( rodzaj) produkcji. Powodzenie przedsiębiorstwa zależy od : - tego jak zostanie zorganizowana produkcja, jaki asortyment. - zdobywanie nowych rynków zbytu, - wprowadzenie produktów o nowych cechach. Def. Proces produkcyjny wyrobu jest to uporządkowany zespól działań porządkowych , mających na celi uzyskanie określonego wyrobu - dobra materialnego. Organizacja procesu produkcyjnego polega na dezyntegracji i integracji. Punktem wyjścia do produkcji jest dokumentacja konstrukcyjna, która określa jak wyrób będzie wyglądał ( rozmiar, kolor, kształt itp.) Wyrób może składać się z części, pod części i zespołów. Dezintegracja: podobieństwo procesu produkcji do poprzedniego procesu produkcji. Proces produkcji jako system; w systemie Występują podsystemy, czyli całości względnie wyodrębnione, realizujące określone cele. Jeżeli przedsiębiorstwo stanowi system to występują podzespoły: pierwszego i drugiego stopnia.

Każdy podzespół posiada: 1. Wejście i wyjście ( zasoby, środki, zadania) 2. Odpowiedni układ informacji ( sposób realizacji zadań i kontroli) 3. Określony układ stanowiska pracy.

Powszechny proces produkcji: - podstawowy, - pomocniczy, - obsługi. Proces podstawowy są to działania w wyniku których powstaje wyrób lub usługa zbywana na zewnątrz. Proces pomocniczy ( ma własny koszt) : 1. Narzędzia przyrządy, 2. Remonty i konserwacja środków pracy, 3.produkcja energii cieplnej, 4. Produkcja gazu, sprzężonego powietrza, 5. Odprowadzanie i oczyszczanie odpadów, 6. Transport. O zaliczeniu działania do produkcji pomocniczej lub podstawowej nie decyduje treść lecz zbyt. Obsługa : proces produkcyjny obsługi zapewniają prawidłowy przebieg procesów podstawowych i pomocniczych. : - przygotowanie produktu, - planowanie procesu produkcji, - ewidencja i kontrola procesu produkcji, - organizacja działalności inwestycyjnej, - obsługa administracyjna, - ochrona prawna. Na proces produkcji mogą składa się: 1. Proces pracy- celowa działalność człowieka przy pomocy narzędzi na tworzywo. 2. Proces naturalny - odpowiednie naturalne zmiany w przedmiotach pracy. 3. Procesy zautomatyzowane ( zrobotyzowane) Proces produkcji składa się z operacji Operacja produkcyjna - jest to część procesu produkcyjnego wykonywana na określonym przedmiocie lub jednocześnie na grupie identycznych przedmiotów przez jednego pracownika ,bądź określona grupę pracowników bez przerwy na jednym stanowisku pracy. Operacja to podstawowy element produkcji wymieniany w: -organizacji, - planowaniu, - ewidencji nakładu, - ustalenie nakładu pracy, - wyznaczeniu płac. Podział operacji: I Kryterium udziału pracy rzecznej: - ręczne, - ręczno - maszynowe, - maszynowe, - aparaturowe, - zautomatyzowane, - zrobotyzowane. II Kryterium potrzeby organizacji pracy : - techniczne ( zmiana właściwości procesu pracy) , - kontrolne, - transportu, - konserwacja, magazynowanie. Operacje technologiczne : - zmiana wyników, - zmiana kosztów, - zmiana własności fizyczno - chemicznych, - łączenie części w całość, - demontaż całości. Proces produkcji w którym dominuje operacja określonego typu nazywania: - proces technologiczny, - proces transportu. Podział operacji: w działalności przedsiębiorstwa wyróżnia się fazy: 1. Przedprodukcyjna ( zyskuje na znaczeniu, są czynniki które skracają proces ale są i takie które nadają znaczenie) . 2. Produkcja, 3. Po produkcja ( nabiera na znaczeniu) W procesie technologicznym wyróżnia się fazy: 1. Przygotowawcza. 2. Wytwórcza. 3. Końcowa ( wykończenie wyroby, próby, docieranie) 19.10.2008 Proces wyrobów: 1. Wyroby proste. 2. Wyroby złożone: a) podzespoły , b) zespoły Procesy produkcyjne wyrobu: 1. Wyroby proste, strukturalne, jednolite np. materiały. 2) wyroby złożone, strukturalne niejednolite, wymagające montażu. Ze względu na rodzaj stosowanych wyrobów wyróżnia się procesy: 1. Wydobywcze, 2. Obróbcze, 3. Aparaturowe, 4. Montażowe. Ogólne zasady organizacji procesów produkcji: I specjalizacja i koncentracja procesów produkcji : 1. Specjalizacja: przedmiotowa, czynnościowa, technologiczna. 2. Koncentracja: absolutna, ekonomiczna - w sensie zarządzania przed. II proporcjonalność procesów cząstkowych w czasie i przestrzeni: przestrzeń, rozmieszczenie stanowisk, harmonia, kolejności czynności. III ciągłość procesu produkcji: eliminacja przerw.

Dywersyfikacja produkcji polega na: 1. Wzbogacenie wyrobów o nowe pozytywne cechy, 2. Wprowadzenie różnych metod prowadzących do tego samego celu, 3. Wprowadzaniu do produkcji nowych wyrobów

Rodzaje dywersyfikacji: 1. Dywersyfikacja wertykalna- własna produkcja większości części. 2. Dywersyfikacja horyzontalna - wprowadzeniu nowych wyrobów, które łączy się w know how. 3. Dywersyfikacja lateralna -równoległa produkcja zupełnie odmiennych rodzajów wyrobów zmiennych: * strukturę produkcji, * strukturę rynkową firmy. 4. Uniwersalizacja. 5. Autarkia gospodarcza.

Temat : Wielkość i zdolność produkcji Zdolność produkcyjna - odnosi się do przedsiębiorstwa pracującego w optymalnych warunkach społecznych, ekonomicznych, technicznych i organizacyjnych. Kategorią pomocnicza jest przepustowość - teoretyczna możliwość do osiągnięcia produkcji. Def. Zdolność produkcyjna - jest to ilość produkcji w określonej strukturze asortymentowej, która można uzyskać przy danym zakresie kooperacji i w danym czasie w pełni wykorzystując w optymalnych warunkach społecznych, ekonomicznych i organizacyjnych. Mierniki zdolności produkcji: naturalne, umowne, wyrażane wg wartości. Obliczanie zdolności produkcyjnej: 1. Ustalenie wydziałów i odcinków, dla których oblicza się zdolność oraz odpowiednich czynników kształtujących zdolność. 2. Właściwe obliczanie zdolności produkcyjnej. 3. Określanie stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnej i rezerw. 4. Analiza programu wykorzystania rezerw oraz efektywności powiązania zdolności produkcyjnej. Zdolność produkcyjna ustala się w początku odpowiadającym etapom procesu technologicznego: * dla poszczególnych stanowisk, * dla zespołów stanowisk, * dla wydziałów, * dla zakładu. Organizację zdolności produkcyjnej zależy: 1.ustalic wąski przekrój. 2. Należy skompletować potrzebne informacje: a) spis maszyn i urządzeń, b) spis powierzchni produkcyjnej, c) techniczno- ekonomiczna charakterystyka maszyn i urządzeń, d) normy pracochłonności produkcji, normy zużycie surowców i materiałów. 3. Okresowy wpływ inwestycji na zależność produkcji. Zdolność produkcji: Pojedynczego stanowiska:

P =

T - dyspozycyjny fundusz czasu ( w godz.) t- czas niebiedny do wytworzenia produktu.

Dyspozycyjny fundusz czasu pracy ( T ) zależy od charakteru procesu produkcji. Wyróżniamy stanowiska: * pracy ciągłe, * przerywanej, * sezonowej. ( T ) przy procesie ciągłym:

T = T - T

T - kalendarzowy fundusz czasu pracy ( 385 dni lub 633*4) T - czas remonty kapitalnego , ( T ) przy pracy przerywanej:

T = T - ( T + T + T ) o t

T - liczba dni wolnych, T - czas remontu kapitalnego , o - liczba zmian, t - przeciętna długość dnia roboczego, T - remont bieżący i konserwacja.

T - przy pracy sezonowej oblicza się jak przy pracy ciągłej lub przerywanej korygując odpowiednio rok kalendarzowy. Zdolność produkcyjna stanowiska roboczego o specjalizacji technologicznej ( kilka operacji jednocześnie)

P = T / t t , t , t, - jednostkowy czas wykonywania poszczególnych operacji Zdol. prod. stanowiska roboczego o specjalizacji przedmiotowej:

P = T /t t- czas niezbędny do wykonania jednostki wyrobu Zdol prod. linii potokowej.

P = t -t /t t - czas zmiany roboczej ( w min) t - czas regulaminowych przerw ( w min) t - czas linii potokowej

Zdol. prod. stanowiska pracy cyklicznej.

Q - ciężar jednostkowego wsadu surowców, T - dyspozycyjny fundusz czasu pracy w godz. t czas trwania jednego cyklu - współczynnik zużycia gotowej produkcji.

Proces technicznego przygotowania produkcji: Techniczne przygotowanie pr. prod. produkcja dzieli się na: * przygotowanie konstrukcyjne, * przygotowanie technologiczne, * przygotowanie organizacyjne. Etapy konstrukcyjnego przygotowania produkcji: 1 Badanie wstępne i kooperacyjne - sprecyzowanie zadań, które musza być rozwiązane. Ten etap polega na studiowaniu literatury i patentów, ocenie poziomu technicznego w danej dziedzinie. W wyniku badań koncepcyjnych powstaje zasadnicza idea rozwiązań. Może być ona weryfikowana, a po wyjaśnieniu wątpliwości opracowuje się szczegółowe założenia obejmujące warunki techniczne dla konstrukcji, wymogi dotyczą metod wytwarzania i eksploatacji wyrobu.

2. Założenia konstrukcyjne - przygotowanie wstępnej analizy techniczno - ekonomicznej celowości rozpoczęcia prac nad technologicznym przygotowaniem produkcji danego wyrobu. Zawierają one również jego podstawowe parametry tech. ekon. , przeznaczenie wyrobu, ciężar, wymiary, rodzaj materiału i wymagania przyszłych użytkowników.

3. Projektowanie - podstawowy schemat wyrobu, obliczenia uzasadniające odpowiednie parametry., oraz tech. ekon. uzasadnienia produkcji. 4. Konstruowanie ( projekt wykonawczy) 5. Prace wykończeniowe i weryfikacyjne - polega na usunięciu błędu, wprowadzenia usprawnień, oraz poprawki i zmiana dokumentacji technicznej. Projekt wykonawczy ( techniczny) zawiera: * rysunek zestawieniowy wyrobu, * rysunki wykonawcze zespołów i części, * specyfikacje zespołów i części z podziałem na : a) pochodzenie z innych wyrobów, b) zakupywanie, c) znormalizowanie. * wykaz rysunków, * warunki techniczne odbioru materiału, części całego wyrobu, * obliczenie konstrukcyjne i wytrzymałościowe, * wstępna instrukcja obsługi, Etapy procesu technologicznego przygotowania produkcji: Etap I - prace wstępne realizowane w trakcie powstawania koncepcji nowego wyrobu. Maja charakter prac badawczych w zakresie nowych metod wytwarzania . Cel ich to ustalenie dla konstruktora realnych granic możliwości wytwarzania oraz opracowania możliwości wytwarzania i opracowania szkicu koncepcyjnego procesu technol. Etap II- opracowanie technologii dl prototypu. To zwykłe uproszczone karty techniczne obróbki , części i zespoły, montaż zespołów, zestawienia materiałów, pomocy warsztatowych i pracochłonności. Wykonuje się też dokumentacje uzupełniającą. Etap III - opracowanie technologii dla produkcji właściwej. Koncepcja pr. tech. rozpoczyna się od ustalenia przebiegu montażu zespołów całego wyrobu oraz przeprowadzenie korekty procesu wykonania poszcz. Części, zmiany konstrukcji dla poprawek tech. Etap IV- wykonanie serii próbnej informacyjnej. Sprawdzenie prawidłowości sporz. Dokumentacji tech. przed uruchomieniem i całkowitego wyeliminowania błędów i usterek przed uruchomieniem procesu produkcji wyrobu., dobór pomocy warsztatowej, normy zużycia materiału, czas pracy.

Lokalizacja przedsiębiorstwa Rys historyczny: 1. Dążenie do kompleksowego ujęcia problematyki: teoria lokalizacji, teoria rozmieszczenia firmy. 2. Wspólnota pierwotna: działalność gospodarcza rozproszona, środki pracy o charakterze mobilnym, 3. Niewolnictwa: przezwyciężenie warunków środowiska geograficznego przez człowieka, prace nawadniające, drogi, powstawanie miast, 4. Formacja feudalna - czynniki zmian lokalizacji przedsiębiorstwa- manufaktura: zmiany w technice, rozwój transportu, zmiany warunków społeczno - gospodarczych, czynniki zbytu, lokalizacje nie byle przypadkowa. 5. Kapitalizm: gwałtowny rozwój siły wytwórczej, poste w transporcie, zmiany w przemyśle.

Teoria lokalizacji wg Alfreda Webera- założenia, koncepcja. 1. Rozważa się lokalizacje pojedynczego przedsiębiorstwa wytwarzającego jeden produkt w określonej ilości. 2. Znana jest lokalizacja miejsc konsumpcji i źródeł surowcowych. 3. Znana jest lokalizacja miejsc konsumpcji i źródeł surowcowych. 4. Jednolite koszty transportu. 5. Stałe techniczne współczynniki produkcji. 3 czynniki lokalizacji wg teorii Webera: 1. Koszt transportu. 2. Koszt pracy. 3. Czynniki aglomeracji. Wyznacznikiem optymalnej lokalizacji jak i celem przedsiębiorstwa jest minimalizacji kosztów. Def. Czynników lokalizacji - jest ściśle określona korzyść występująca wtedy , gdy działalność gospodarcza zlokalizowana jest w danej miejscowości. Czynniki demograficzne - oddaja cym lokalizacje przedsiębiorstwa od punktu minimalnych kosztów transportu są korzyści aglomeracji. Korzyści te mogą pokrywać wzrost kosztów transportu. Oraz koszty pracy, przyciągać przemysł do miejsc o kosztach transportu l kosztach pracy wyższych niż w punkcie początkowego optimum. Klasyfikacja surowców wg webera: 1. Surowiec powszechny, który jest wszędzie dostępny i nie ma wpływu na wybór miejsca lokalizacji. 2. Surowiec którego waga zmniejsza się w istotny sposób w toku produkcji. 3. Surowiec który w całości traci swoją wagę w toku produkcji. 4. Surowiec czysty, który całą swoja wagę przenosi na gotowy produkt. Wskaźnik materiałowy: waga surowca/ waga produktu = 1 lokalizacja naturalna . = < lokalizacja rynkowa, = > lokalizacja surowcowa.

Temat : środki trwałe. Środek trwały - takie dobra, których wartość to 3500 lub czas eksploatacji dłuższy niż 1 rok. Klasyfikacja środka trwałego : jest to usystematyzowany zbiór obiektów majątku trwałego służących do celów ewidencyjnych ustalania stawek amortyzacji oraz badań statystycznych. Obiekt- 1 śrd. trwały, dzielimy na: * nieruchomości: grunty, budynki, drogi, *maszyny urządzenia, * środki transportu, * pozostałe środki trwałe. Środki trwałe dzielą się na grupy: grupy O-grunty, I- budynki i budowle, II- obiekty inżynierii lądowej i wodnej, III- kotły i maszyny energetyczne, IV - maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania. V- specjalistyczne urządzenia, maszyny i aparaty. VI - urządzenia techniczne. VII- środki transportu. VIII- urządzenia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie. IX - inwentarz żywy. Struktura symboli KST: 1. Grupa, 1.2. podgrupa, 1.2.3. rodzaj. 3 funkcje amortyzacji: 1. F. umorzeniowa. 2. F. kosztowa. 3. F. finansowa.

Wartości początkowe środka trwałego: 1. Cena zakupu. 2. Koszt zakupu. 3. Koszt montażu. 4. Koszt rozruchu. Badanie struktury środka trwałego: 1. Klasyfikacja zasobów środka trwałego odbywa się przy pomocy mierników: * materialnych ( sztuki) , * umownych, * wartościowych. 2. Struktura środka trwałego wg wieku. 3. Struktura wg grup rodzajowych. Zużycie fizyczne maszyn i urządzeń - polega na wypracowaniu części i zmęczeniu materiału. Części maszyn są utwardzane powierzchniowo. Początkowo ich zużycie jest niewielkie ale w miarę eksploatacji następuje przejście warstwy utwardzonej części do warstwy mniejszej co powoduje wzrost tempa zużycia. Przyspieszone fuzycie wynika z takich czynników jak: naruszenie współosiowości, drgania, wstrząsy, luzy itp. Cechy i skutki zużycia awaryjnego: * zużycie awaryjne polega na pęknięciu, rozwarstwieniu części zespołu, połączone z uszkodzeniem innych części obudowy itp. * koszty napraw awaryjnych są znacznie wyższe od napraw planowo zapobiegawczych. * zużycie awaryjne może wiązać się z wypadkiem i zagrożeniem w środowisku pracy lub na drodze w odniesieniu do środka transportu. Zużycie ekonomiczne środka trwałego ( ZEST) * ZEST ma charakter niematerialny, * ZEST powoduje zmniejszenie wartości wymienionej środka trwałego, * zużycie występuję poza środkami trwałymi przyczynę tego są: * wzrost wydajności pracy przy produkcji maszyn i urządzeń technicznych. * relatywny spadek cen nabycia środka trwałego, * doskonalenie nowo wytworzonych środków trwałych., * zmiany procesu technologicznego. Paszportyzacja ( ewidencja) środka trwałego: 1. Dowody włączenia do eksploatacji środka trwałego. 2. Dokumentacje konstrukcyjne śr. trwałego. 3. Parametry możliwości technicznych śr. trwałego. 4. Schematy kinetyczne, elektryczne, hydrauliczne, pneumatyczne. 5. Wykazy części zamiennych. 6. Instrukcja obsługi i konserwacji, wyposażenie śr. trwałego. 7. Statystyka wykorzystania śr. trwałego, dokumentacje remontowe. Efektywne wykorzystanie środka trwałego - w przedsiębiorstwie wpływa na wzrost jego konkurencyjności. Wykorzystanie maszyny może mieć charakter ekstensywny lub intensywny. Ekstensywność śr. trwałego polega naprze dłużeniu czasu pracy maszyny przy niezmiennych parametrach ich wykorzystania. Intensywność śr. trwałego polega na poprawnej wydajności procesu produkcyjnego w jednostce czasu. Przy badaniu efektywności eksploatacji śr. trwałego bierze się pod uwagę dwa kryteria: 1. Kryterium wydajności. 2. Kryterium oszczędności. Kryterium wydajności- oznacza uzyskanie najwyższego efektu produkcji: * prawdopodobieństwo wykonania zadań, * liczba wykonywanych operacji, * liczba przewiezienia ton ładunku w transporcie, * plany zbóż z 1ha, ( czas działania, * stopień zaspokojenia potrzeb. Kryteria oszczędności - jak najmniejszy nakład: * ilość zużytej energii w przeliczeniu na jednostkę produkcyjna, * wartość zużytych materiałów w przeliczeniu na jednostkę produkcyjną, * powierzchnia produkcyjna przypadająca na zadanie produkcyjne, * koszt realizacji zadania produkcyjnego, * pracochłonność produkcyjna, Optymalizacja procesów produkcyjnych jest określany przy pomocy formuły matematycznej: E/N ? max N/E min. Gdzie E- wielkość efektów, N- wielkość nakładów. Skutki …… stanu technicznego maszyn : * wzrost użycia paliwa energii, * wzrost tarcia i opon w mechanizmach maszyn, * zwiększenie zużycia smarów i środków czyszczących, * rosną straty w skutek uszkodzenia maszyn, * zwiększa się wydajność, prognoza jakości oraz rosną straty z powodu braków.

Inwestycje - polegają na tworzeniu nowych obiektów majątku trwałego. Zadaniem inwestycyjnym jest to cześć przedsięwzięcia, które można oddzielnie zaplanować, wykonać i rozliczyć, oraz przekazać do eksploatacji. Obiekt inwestycyjny to przyszły środek trwały. Do poziomu inwestowania zaliczamy: * utrzymanie i wzrost zdolności produkcyjnej, * postęp techniczny, * utrzymanie ochrony środowiska. Inwestycja - skład strukturalny : * roboty budowlane, * urządzenia techniczne.

Gospodarka materiałowa W skład gospodarki materiałowej wchodzi: a) gospodarka surowcowa - pozyskiwanie i uszlachetnianie surowców o odpowiednich parametrach, zapewniających optymalną jakoś produkcji. b) gosp. materiałowo - techniczna . c) gospodarka energetyczna - energia elektryczna, cieplna, sprężone powietrze, zaopatrz. w wodę. d) magazynowanie i gospodarka zapasowa . e) przepływ materiałów na drogach : * dostawca - odbiorca, * magazyn - produkcja. f) kontrola zużycia. Efektywność wykorzystania surowców i materiałów : 1. Wyróżniamy koszty: * materiałowe, obejmują wartość zużycia materiałów, surowców i usług materiałowych. * materialne - na które składają się koszty materiałowe powiększone o koszty amortyzacji. 2.struktura wartości sprzedanego produktu ( bez pod. VAT)

S = K a + Km + W + Z gdzie: S - cena sprzedaży, K a - koszt amortyzacji, Km -koszty materiałowe, W - wynagrodzenie, Z- zysk.

Pozytywne tendencje zmian w strukturze wartości produkcji polega na: 1. Wzrost udziału kosztów amortyzacji, co stanowi wyraz substytucji pracy żywej, pracy uprzedmiotowionej. 2. Zmniejszanie się udziału kosztów materiałów , co świadczy o bardzo efektywnym przerobie. 3. Wzroście udziału wynagrodzenia, co świadczy o większym zaangażowaniu w strukturze wartości myśli technicznej i pracochłonności. 4. Wzroście udziału zysku, co świadczy o funkcjonalności i jakości. Główne kierunki zmian w gospodarce materiałowej: 1. Rozwój inżynierii materiałowe: * inżynieria to dziedzina nauki i techniki obejmująca badania wewnętrzne i struktury materiałów. W ramach tej dyscypliny prowadzi się celowe oddziaływanie na strukturę materiałów w celu uzyskania nowych materiałów z góry założonych właściwościach. * zadaniem inżynieryjnej materiałowej jest projektowanie materiałów. 2. Zmiany w strukturze wytwarzania materiałów: zmniejsza się znaczenie surowców, które w XIX w. odegrały ważna role w rozwoju przemysłu jak węgiel, ruda żelaza. 3. W coraz większym stopniu stosowany jest w gospodarce materiałowej recykling, polegający na wielokrotnym używaniu surowców np. woda po oczyszczeniu. Surowiec- jest to dobro występujące w naturalnej postaci ( węgiel, ruda żelaza, buraki cukrowe itp.) Materiał - dobro częściowo przetworzone. Wyrób gotowy - efekt pracy, dobro materialne wytworzone w przed. przeznaczone do sprzedaży. Towar - dobro zakupione w celu sprzedaży. Półfabrykat - dobro częściowo przetworzone, przeznaczone do dalszej obróbki.

Z p = Z u + S k - S p gdzie: Z p - zakup w dalszej części zależy od: Z u- ilość zużycia w okresie, S p - stan początkowy, S k- stan końcowy. Zapas jest funkcja czasu - zmienia się w drodze zużycia w dalszym okresie - zwiększa się na skutek dostaw. Rys.

Zapas

Zapas przeciętny

Zapas materiałowy

Dwie przeciwstawne tendencje tworzenia zapasów : 1. Maksymalizacja zapasów zapewnia: * ciągłość procesów produkcji, * organizacja większych partii dostaw, 2. Minimalizacja poziomu zapasów prowadzi do: * zmniejszenie magazynów, * zmniejszenie zaangażowania materiałów, finansów. Kryterium podziału zapasów : *Fazy ruchu okrężnego środków obrotowych, * produkcja w toku, * wyroby gotowe, * środki pieniężne. Europejska klasyfikacja działalności : A) produkty rolne: łowiectwo, leśnictwo. B) produkty wydobywcze i rybactwo, C) produkty górnicze i kopalniane, D) produkty przetwórstwa przemysłowego. E) produkty energii elektryczna, gaz, woda. F) produkty robót budowlanych. Podział wg gospodarczej przydatności : &. Prawidłowy :* bieżące, * sezonowe, * rezerwy, & . Nie prawidłowe : * nadmierne, * zbędne. & wg adresatów przeznaczenia do procesu produkcji & wg formy zakupu i źródła przeznaczenia. Koszt utrzymania zapasu: 1. Koszt środków zaangażowanych w zapasach, 2. Koszt magazynowania zapasów( płace robotników, amortyzacja, konserwacja remont, utrzymanie urządzeń technicznych, ochrona przeciw pożarowa, ubezpieczenie zapasów) 3. Starzenie się zapasów ( zużycie fizyczne i ekonomiczne, powstawanie zapasów nieprzydatnych) 4. Koszty spowodowane brakiem materiałów: * koszt materiałów zastępczych, dostawy interwencyjne, * postoje produkcyjne, likwidacja zakładu w produkcji. Cele racjonalnej gospodarki materiałowej : * zmniejszenie zużycia jednostkowego, * zmniejszenie zaangażowania funduszy własnych lub obcych w zapasach, * obniżenie kosztów magazynowania, * zmniejszenie kosztów zużycia materiałów w produkcji.

Planowanie. Misje -> cele strategiczne -> plan strategiczny -> cele taktyczne -> plany taktyczne -> cele operacyjne -> plany operacyjne. Def. Celu- to świadome lub podświadome, w danej chwili antycypowane przyszłe stany rzeczy uwazane za porzadane, do których dążymy w naszym działaniu. Rodzaje celów: 1. c. strategiczne ( 3-7 lat)- opracowane na najwyższym szczeblu na potrzeby najwyższego szczebla, są one ogólne, nie są wyrażane w jednostkach wartościowych.2. c. taktyczne (1-2 lat) - średni szczebel zarządz, i dla średniego szczebla, są one niezbędne do osiągnięcia celów strategi. 3. c operacyjne - najniższy szczebel zarządz. Funkcje celów: 1. stanowi wskazówkę i nadaje jednolity kierunek działania. Pozwala zrozumieć dokąd organ. zmierza i dlaczego osiągniecie poszczególnych celów jest wrze. 2. praktyka ustalania celów sprzyja procesowi planowania, a zatem ułatwia ona proces planowania, a to skolej sprzyja procesowi ustalania celów w okresach przyszłych. 3. są źródłem motywacji pracowników. 4. dostarczają skutecznego mechanizmu oceny i kontroli. Rodzaje celów z punktu widzenia następstw: *c. główne- cele dla których podejmujemy nasza działalność. *c. pośrednie- środki do realizacji celu głównego, *c. uboczne - godzimy się na ich realizacje, przy okazji celu głównego, c. końcowe - kończą naszą działalność. Def. Planu- ustalanie przez kierowników celów i kierunków działania organizacji. Kierownicy ustalają co ma być zrealizowane, kiedy, jak i kto to ma wykonać. Rodzaje planów: 1.p.strategiczne- najwyższe kierownictwo przed., długi okres czasu, plan ogólny, zawierający decyzje dotyczące alokacji zasobów, działań, priorytetów, niezbędnych do osiągnięcia celów strategicznych. 2,p.faktyczne- skierowane na osiągniecie celów faktycznych, a opracowane są do realizacji elementów planu strategicznego ( szczebel wyższy i średni zarządzania, krótki, szczegółowy , konkretny problem do rozwiązania) 3.p. operacyjne - nastawione na wykonywanie planów faktycznych, dla osiągnięcia planów taktycznych, szczebla niższego, niższego krótkim czasie, o wąskim zestawie działań. Proces planowania: 1. ustalanie celu lub zbioru celów - jasno określony cel, bo bez niego organizację łatwo rozpraszają zasoby. Identyfikacja proritetów, konkretyzacja zamierzeń umożliwiają skuteczna koordynację zasobów. 2. określenie istniejącej sytuacji- ustalamy jak odległe są cele, jakie SA zasoby do realizacji tych celów. Po określeniu obecnej sytuacji można opracować plany dalszego działania. 3. ustalenie co sprzyja i co przeszkadza- ustalamy jakie czynniki wew. i zew. Będą przeszkadzać w realizacji naszych planów, celów, a jakie będą nam sprzyjać. Elementy planu: 1.zasady. 2.metody, procesy i procedury. 3.zadania do realizacji. 4.klejność - chronologia. 5. osoby realizujące plan. 6.cele. 7. miejsce realizacji planu. 8. terminy, harmonogramy, rozkłady. 9. punkty kontroli, pomiary kontroli. Zasady planowania: 1. Realności - plan powinien być oparty na dobrym rozpoznaniu obiektywnych warunków funkcjonowania organizacji, co zapewnia, że przy dostępnych środkach i określonych warunkach osiągniecie celu będzie prawdopodobne. 2.konkretnośc - cele zawarte w planie powinny być określone w sposób ścisły i możliwie wymierny, tak aby można było ją określić w sposób liczbowy. 3. terminowość - określone terminy realizacji celów, należy pamiętać że jest to mobilizacja do realizacji zamierzeń. 4. kompletność - uwzględnienie wszystkich działań niezbędnych do realizacji określonych celów. Plany określane na różnych szczeblach powinny być ze sobą zintegrowane tak żeby przyczyniały się do realizacji celów nadrzędnych. 5. hierarchizacja - ustalanie przez kierownictwo co jest najważniejsze, dla organizacji, na czym należy skoncentrować wysiłki. 6. elastyczność - plan powinien być realizowany także w zmienionych warunkach, po przez uwzględnienie w nim różnych wariantów rozwiązania. 7. mobilizacja - w planie powinny być zawarte elementy bodźcowe, wspomagające realizację planu. 8. perspektywy - wymuszają wybieganie w przeszłość jednak przy zachowaniu zgodności między planami krótko a długo okresowymi. Rodzaje planów operacyjnych - 1. jednorazowe - szczegółowe działań, które w przyszłości nie będą powtarzane w takiej samej formie. Należą do nich: a) programy -duży zbiór działań i określeń: główne etapy osiągnięcia celu, jednostkę odpowiedzialną za realizację etapów, kolejność termin wykonywania etapów, wiele przedziałów w środkach i zadaniach, mogą zawierać inne plany jednorazowe, b) projekty - mniejsze wydzielone części programów, ograniczony zakres, zawierają dyrektywy dotyczące zadań i czas, odpowiedzialność za nie ponoszą wyznaczeni pracownicy, c) premilaże finansowe - zestawienie zasobów finansowych zarezerwowanych na określone przedsięwzięcie, są instrumentem kontrolnym, istotny składnik programów i projektów. 2. trwale obowiązujące -powtarzają się i można nimi pokierować za pomocą jednej decyzji. Zaliczam do nich: a) wytyczne polityki - ogólna wskazówka przy podejmowaniu decyzji, wyznaczają granice decyzji dopuszczalnych i wykluczają te których podjęcie jest niemożliwe, muszą być zgodne z celami, b) procedury - zbiór szczegółowych instrukcji dotyczących sposobu wykonywania serii czynności realizowanych często i systematycznie, c) reguły - stanowią że w danej sytuacji musi rozpocząć się określone działanie, albo że nie wolno go podejmować, jest to najokrutniejsza forma planów obowiązujących. Przeszkody w planowaniu: 1. niechęć do ustalania celów i sporządzania planów ich realizowania: * lęk prze niepowodzeniem, * brak znajomości organizacji, * brak pewności siebie. 2. niechęć członków organizacji do podporządkowywania się planom ze względu na przenoszone skutki: * niepewność co do przyczyn i skutków zmian, * niechęć co do utraty posiadanych przywilejów, * świadomość słabości proponowanej zmiany. Przezwyciężenia błędów: 1. należy doprowadzić do tego by pracownicy zrozumieli cel i plany, 2.komunikacja i uczestnictwo. 3.spójność, przegląd i aktualizacja w czasie realizacji. 4.skuteczny system nagradzania.

1

---