TEMAT 1. Przedsiębiorstwo - jednostka gospodarcza działająca na własny rachunek w celu osiągnięcia korzyści materialnych dla zysku i ponosząca ryzyko i odpowiedzialność zgodnie z przepisami prawa i stosunkami rynkowymi. Instytucja systemu ekonomicznego w której zostały zorganizowane produkcyjnie w celu pomnożenia wytworzonego kapitału, czyli osiągnięcia zysku.
Rodzaje przedsiębiorstw:
-Wg kryterium charakteru prowadzonej działalności: przemysłowe, budowlane, rolne, handlowe, komunalne, transportowe, telekomunikacyjne, mieszane np. przemysłowo - handlowe
-Wg Kryterium skupienia w przedsiębiorstwie: przedsiębiorstwo jednobranżowe, przedsiębiorstwo wielobranżowe
-Wg kryterium zakładów: przedsiębiorstwo jednozakładowe, przedsiębiorstwo wielozakładowe
Zakład - stanowi wyodrębnioną z przedsiębiorstwa całość pod względem techniczno - produkcyjnym, terytorialnym, ekonomicznym składającym się z jednego lub więcej liczby systemów produkcyjnych.
Zakład pełni funkcję:
- bazy materialno - technicznej gdzie realizowane są procesy gospodarcze, zakład stanowi tu ta część przedsiębiorstwa gdzie realizuje się produkcję a samo przedsiębiorstwo realizuje procesy finansowe
- wewnętrzna jednostka organizacyjna bardziej złożonych, gdzie trudno koordynować wszystkie procesy gospodarcze z jednego środka
Formy rozrachunku gospodarczego:
- pełny rozrachunek gospodarczy - przedsiębiorstwo sporządza bilans i co miesiąc rozlicza się z budżetem państwa
-wewnętrzny rozrachunek gospodarczy - spełnia on istotna rolę z punktu widzenia zarządzania przedsiębiorstwem
Cel - jest to świadome lub podświadome antycypowanie przyszłej strony rzeczy do których dążymy w naszym działaniu.
Rodzaje celów:
- ze względu na znaczenie całej organizacji
* cel generalny lub nadrzędny dla określenia dążeń przedsiębiorstwa najbardziej ogólnych wynikających z samej istoty przedsiębiorstwa jako autonomii organizacji
* cele podrzędne - (cele - środki, cele - zadania). Są one podporządkowane celowi nadrzędnemu i określają jego osiągnięcia.
TEMAT 2. Odrębności przedsiębiorstwa:
- techniczno - produkcyjno - organizacyjna - dotyczy miejsca działania, przedsiębiorstwo jest to określony obszar wyodrębniony, posiadający strukturę organizacyjną, swoja technikę, procesy produkcyjne
- prawna - polega na tym, że przedsiębiorstwo posiada osobowość prawną
- ekonomiczna - przedsiębiorstwo o charakterze zarobkowym, wyróżnia się trzy etapy odrębności ekonomicznej:
* przedsiębiorstwo pokrywa w całości wydatki swoimi dochodami
* przedsiębiorstwo prowadzi własny rachunek dochodów
* przedsiębiorstwo prowadzi własny bilans i rachunek zysków i strat
Wybór formy prawnej przedsiębiorstwa.
Swoboda wyboru formy prawnej przedsiębiorstwa oraz realizacja szczegółowych rozwiązań organizacyjnych w ramach poszczególnych form umożliwia odpowiednie konstruowanie przedsiębiorstwa. Wybór formy organizacyjno - prawnej następuje przy tworzeniu i zakładaniu nowego przedsiębiorstwa. Nie każda forma może być zastosowana wobec każdego przedsiębiorstwa, formę taka mogą wybierać przez ustawodawcę kraju. Forma organizacyjno - prawna przesądza o jego systemie finansowym, zasadach prowadzenia gospodarki finansowej oraz odpowiedzialności. Wybór formy prawnej powinien opierać się na analizie takich problemów jak:
- skala i rodzaj odpowiedzialności przedsiębiorstwa i jego właścicieli wobec wierzycieli
-uprawnienia właścicieli i osób prowadzących przedsiębiorstwo w zakresie zarządu, kontroli i reprezentowania przedsiębiorstwa na zewnątrz ,
- stopień upublicznienia działalności przedsiębiorstwa,
-możliwość i łatwość zmian kapitału przedsiębiorstwa,
-korzyści finansowe i podatkowe,
-rozwiązanie i likwidacja przedsiębiorstwa
Formy organizacyjno prawne przedsiębiorstw: przedsiębiorstwo jednoosobowego właściciela, spółki osobowe, spółki kapitałowe, spółki mieszane będące połączeniem spółek kapitałowych i osobowych, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe
Spółka osobowa. Może we własnym imieniu nabywać prawa w tym nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania , pozywać i być pozywana. Ogół praw i obowiązków wspólnika może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa tak stanowi oraz po ukazaniu pisemnej zgody wszystkich wspólników, chyba ze umowa stanowi inaczej. Spółki osobowe mają kilka istotnych cech odróżniających je od innych spółek należą do nich:
- oparcie działalności spółki na pracy wspólników
- osobista, solidarna odpowiedzialność majątkowa wspólników za zobowiązania spółki
- wspólnota celów i majątku
- trwałość składu osobowego wspólników , co oznacza że wspólnicy prowadzą spółkę w nie zmienionym składzie osobowym od zawiązania do rozwiązania bądź do likwidacji spółki
-prawo i obowiązek współdziałania wszystkich wspólników dla osiągnięcia wspólnego celu i tym samym obowiązek lojalności wobec spółki
-prawo każdego wspólnika do bezpośredniego prowadzenia i kontroli spraw spółki
-równe prawa i obowiązki każdego wspólnika , co oznacza wykluczenia zawiązania spółki osobowej przez jedną osobę
-brak osobowości prawnej spółki
Spółki cywilne
- Aby założyć spółkę cywilną należy spisać umowę spółki, zgodnie z wymogami kodeksu cywilnego.
- Spółka ta nie posiada osobowości prawnej ,
-majątek spółki stanowią wkłady własne wspólników , odpowiadają oni również za zobowiązania owej spółki.
- Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek bezpośredniego kierowania sprawami spółki oraz odpowiadania za konsekwencje prawne .
- Za zobowiązania spółki wszyscy wspólnicy odpowiadają solidarnie, a jest to odpowiedzialność nieograniczona .Rozciąga się ona na majątek spółki i majątek osobisty wspólników .
- Spółka cywilna nie powołuje żadnych organów , każdy wspólnik ma prawo i obowiązek bezpośredniego kierowania sprawami spółki oraz kontrolowania jej działalności . Za pracę wspólnika nie jest pobierane wynagrodzenie.
Spółki jawne jest spółką osobową , która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą , a nie jest inną spółką handlową . Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności .Są spółkami handlowymi , co oznacza że stosuje się do nich przepisy Kodeksu handlowego o firmie, prokuraturze i rejestrze handlowym .
Spółka jawna nie ma osobowości prawnej , choć jest zarejestrowana w sądzie gospodarczym. Przepisy prawa handlowego wymagają , aby w nazwie firmy było umieszczone nazwisko chociaż jednego wspólnika ,oraz było zaznaczone , że spółka jest firmą .
Umowa spółki jawnej powinna zawierać
- firmę i siedzibę spółki
- określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość
- przedmiot działalności spółki
- czas trwania spółki , jeżeli jest oznaczony
Zgłoszenie spółki jawnej do rejestru powinno zawierać :
- firmę , siedzibę i adres spółki
-przedmiot działalności spółki
-nazwiska i imiona lub firmy wspólników oraz adresy wspólników lub ich adresy do doręczeń
-nazwiska i imiona osób , które są uprawnione do reprezentowania spółki , i sposób reprezentacji
Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia . W czasie trwania spółki wspólnik nie może żądać od dłużnika zapłaty przypadającej na niego udziału w wierzytelności spółki , a dłużnik nie może przedstawić spółce do, potrącenia wierzytelności , jaka mu służy jednemu ze wspólników. Udział kapitałowy wspólnika odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu , nie jest on zobowiązany do podniesienia wniesionego wkładu .Każdy wspólnik ma prawo do równomiernego zysku i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu . Jednakże umowa spółki może zwolnić wspólnika od udziału w stratach. Odpowiedzialność wspólników obowiązuje także w momencie upadłości spółki ,a upadłość jest ogłoszona wówczas ,gdy spółka przestaje spłacać długi. Spółka jawna podobnie jak spółka cywilna , nie ma organów zarządzających , do prowadzenia spraw i do reprezentacji spółki upoważniony jest każdy wspólnik . Rozwiązanie spółki powodują :
-przyczyny przewidziane w umowie
-jednomyślna uchwała wszystkich wspólników
-ogłoszenie upadłości spółki
-śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości
-wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika
-prawomocne orzeczenie sądu .
Spółka komadytowa
-jest spółką osobową
-odmienna w stosunku do spółki cywilnej i jawnej
-nie posiada osobowości prawnej
-posiada dwa rodzaje wspólników: komplementariusze i komandytariusze
-komplementariusze- ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki własnym majątkiem, komandytariusze - odpowiedzialność do wkładu wniesionego w rejestrze handlowym
-umowa sporządzona w formie aktu notarialnego
Spółka komantytowo- akcyjna
- jest spółką osobową
- brak odpowiedzialności prawnej
- kapitał zakładowy co najmniej 50.000 złotych
- statut w formie aktu notarialnego
- można ustalić radę nadzorczą, a jest to obowiązkowe gdy liczba akcjonariuszy przekracza 20
- członków rady nadzorczej powołuje walne zgromadzenia
- rada nadzorcza sprawuje nadzór nad działalnością spółki
- uchwała rady nadzorczej może rozwiązać spółkę
Spółki kapitałowe
- Za zobowiązania wierzycieli odpowiada tylko swoim kapitałem, nie odpowiadają własnym majątkiem
- posiada osobowość prawną
- akcjonariusze uczestniczą swymi działami tylko w kapitale zakładowym nie ponosząc odpowiedzialności prywatnym majątkiem
Spółka z o.o.
- Może być utworzona przez jedną lub więcej osób, w każdym celu prawnie dopuszczanym
- kapitał zakładowy dzieli się na udziały w równym bądź nierównym nominale, a powinien wynosić co najmniej 10.000 złotych a wartość nominalna nie może przekroczyć 10 złotych
- Umowa spółki w formie aktu notarialnego
- spółka reprezentowana przez zarząd lub pełnomocnika uchwalonego jednomyślnym głosowaniem wspólników
- zarząd :zgłasza powstanie spółki do sądu, po dwóch tygodniach do Urzędu Skarbowego, jest zobowiązany prowadzić księgę udziałów , prowadzi sprawy i reprezentuje spółkę, składa się z jednego lub kilku członków
- nadzór: spółka może ustanowić rade nadzorcza lub komisję rewizyjną lub oba te organy na raz, w spółkach których kapitał zakładowy przekracza 500.000 złotych a wspólników jest nie więcej niż 25 powinna być ustalona rada nadzorcza lub komisja rewizyjna, podejmuje uchwały
- Zgromadzenia wspólników: przedmiotem zgromadzenia Spólników może być zatwierdzenie bądź rozpatrzenie sprawozdania finansowego grupy kapitałowej w rozumieniu przepisów rachunkowości
- rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji z chwilą wykreślenia spółki z rejestru
Spółka akcyjna
- założyć może jedna lub więcej osób
- ma osobowość prawną
- nie może być zawiązana przez jednoosobową spółkę z o.o.
Statut sporządzony w formie aktu notarialnego, a osoby podpisujące statut są założycielami
- kapitał zakładowy co najmniej 100.000 złotych a akcje nie mniej niż 1 grosz
- zawiązanie spółki następuje z chwilą objęcia wszystkich akcji
- zarząd: zgłasza spółkę do sądu, prowadzi sprawy i reprezentuje spółkę,
- spółka jest zobowiązana prowadzić księgę akcji imiennych
- rada nadzorcza: ustala wynagrodzenia członków zarządu zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszelkich ich dziedzinach działalności, ocena sprawozdań finansowych i ich zgodność z księgami i dokumentami
- walne zgromadzenie: w terminie 6 miesięcy od każdego roku obrotowego powinno się odbywać zebranie,
- rozwiązanie i likwidację spółki powodują: przyczyny przewidziane w statucie, uchwała walnego zgromadzenia o likwidacji lub przeniesieniu spółki za granicę, ogłoszenie upadłości spółki i inne przyczyny przewidziane prawem
Przedsiębiorstwo jednoosobowego właściciela
- powołuje na podstawie ustawy o działalności gospodarczej oraz odpowiednich przepisach kodeksu cywilnego
- stanowi część składową majątku właścicieli i nie ma osobowości prawnej
- działalność jest zgłaszana do Urzędu Skarbowego i zarejestrowana w odpowiednim urzędzie
- kierowanie przedsiębiorstwem należy do założyciela firmy a kierownik nie ponosi żadnej odpowiedzialności
- w nazwie firmy musi być imię i nazwisko właściciela
TEMAT 3. PLANOWANIE W ORGANIZACJI
PLANOWANIE - decydowanie o podjęciu działań zorientowanych na wywołanie zjawisk, które nie zaistniały samoistnie
RODZAJE PLANÓW:
- strategiczne (powyżej 5 lat) - plan przyszłościowy, dzięki któremu o wiele łatwiej wytoczyć ścieżki postępowania i realizacji
- długoterminowe (od 2 do 5 lat) konkretne przedsiębiorstwo służące realizacji nadrzędnego celu
- średnioterminowe (od kilku miesięcy do roku) - to odpowiedź na pytanie co trzeba zrobić aby zrealizować plan długoterminowy
- krótkoterminowe (do kilku miesięcy)krótkie zadania do wykonania
- bieżące - codzienne lub w skali dnia
PROCES PLANOWANIA OBEJMUJE: prognozowanie, programowanie i tworzenie planu
ETAPY PLANOWANIA
- określenie celu lub celów. Jasne kreślenie czego organizacja lub jej część chce lub potrzebuje
- określenie istniejącej sytuacji. Analiza obecnego stanu rzeczy w organizacji, czy jej części i jakie sa zasoby do jej realizacji
- ustalenie co sprzyja a co przeszkadza realizacji celów. Ustalenie jakie czynniki środowiska wewnętrznego i zewnętrznego mogą ułatwić, a które utrudnić osiągnięcie założonych celów
- opracowanie różnych wariantów działań prowadzących do osiągnięcia pożądanego celu lub celów, ocena tych wariantów i wybór najodpowiedniejszego z nich. W tym etapie podejmowane decyzje dotyczą przyszłych działań
BIZNESPLAN - narzędzia planistyczne wykorzystane przy ocenie opłacalności przedsięwzięć gospodarczych, sporządzony na potrzeby wewnętrzne firmy oraz na zewnątrz firmy w celu pozyskania źródeł finansowania inwestycji.
Struktura biznesplanu
- streszczenie
- charakterystyka przedsiębiorstwa
- charakterystyka kadry kierowniczej oraz personelu
- plan marketingowy
- plan organizacyjny
- harmonogram realizacji przedsiębiorstwa
- opis i analiza rynku zbytu, klientów i konkurencji
- prezentacja nowego przedsięwzięcia
- plan finansowy
- analiza wartości
- załączniki
TEMAT 4. ZASOBY ORGANIZACJI
Zasób - każdy czynnik wytwórczy, posiadany lub kontrolowany przez organizację, który może być praktyczny sposób wykorzystany
Podział zasobów
- zasoby ludzkie
* Ludzie w przeciwieństwie do pozostałych zasobów nie mogą stać się własnością przedsiębiorstwa i dlatego też wymagają specjalnego traktowania.
* Zasób ludzki staje się kapitałem intelektualnym, gdy w wyniku jego działań powstaje w organizacji nowa wartość (wartość dodana) przynosząca
przedsiębiorstwu wymierne korzyści rynkowe.
- zasoby finansowe - Kapitał finansowy
· pieniądze gotówkowe
· zaciągnięte kredyty
· posiadane wkłady bankowe
· papiery wartościowe
· zatrzymane zyski, rezerwy
- zasoby rzeczowe
wykorzystywane technologie
· budynki, pomieszczenia biurowe
pomieszczenia produkcyjne, hale
· infrastruktura otoczenia, rampy, drogi
· maszyny, urządzenia
· surowce, materiały
· środki transportu
- zasoby organizacyjne Odnoszą się do procesów i technologii oraz procesów umożliwiających zarządzanie organizacją, m.in.:
· systemy zarządzania - wykorzystywane techniki zarządzania, styl
zarządzania i struktura organizacyjna i struktura władzy
· kultura organizacyjna i rutyna
· system planowania, sprawozdawczości, system komunikowania się
· system kontroli, metody oceny ryzyka, system wczesnego ostrzegania
· system ocen, system motywowania
Zasoby informacyjne - Użyteczne dane liczbowe i jakościowe pochodzące z otoczenia
zewnętrznego i wewnętrznego przedsiębiorstwa, niezbędne w procesie podejmowania decyzji na każdym szczeblu zarządzania
zasoby relacyjne - związane z politycznymi umiejętnościami promowania i wpływania na strukturę zewnętrzną (relacje z instytucjami finansowymi, związkami, stowarzyszeniami, dostawcami, itp.)
TEMAT 5. PROCES PRODUKCYJNY
Proces produkcyjny - całokształt działań związanych z przekształceniem surowców i materiałów w produkty gotowe(z przeznaczeniem dla zewnętrznego odbiorcy). Efektem końcowym procesu produkcyjnego jest wartość dodana
Powszechny podział procesu produkcyjnego
- proces technologiczny - zespól czynności w wyniku których materiały, surowce zmieniają swoje wymiary, wygląd zewnętrzny, właściwości fizykochemiczne lub wzajemne położenie
- procesy pomocnicze - to wszelki procesy, które ułatwiają przebieg procesu technologicznego
* procesy przygotowawcze - technologiczne przygotowanie produkcji, sugerowanie, kompletacja, przygotowanie pomocy warsztatowych, dokumentacji
* procesy transportu - transport wewnętrzny jako system, który stanowi pewną część transportu z zewnątrz
*procesy kontrolno - pomocnicze - dokonanie pomiarów i prób w różnych miejscach i na różnych etapach produkcji których celem jest ustalenie zgodności wyrobu ze specyfikacją lub ustalonym wzorcem
* proces magazynowania
Rodzaje procesów produkcyjnych
- Procesy wydobywcze - polega one na wydobywaniu kopalin użytecznych gospodarczo. Kopaliny te są wyrobem gotowym zakładów wydobywczych
-Procesy przetwórcze - podlegają zmiany właściwości fizykochemicznych surowców i często prowadzą do uzyskania zupełnie innych materiałów. Produkty tych procesów są często poddawane dalszemu przetworzeniu w procesach obróbkowych lub są bezpośrednio spożywane przez konsumentów
-Procesy obróbkowe - powodują zmianę kształtów i cech powierzchni lub struktury wewnętrznej wyrobów z materiałów metalowych, drewna, tworzyw sztucznych itd., a także uszlachetnienie wstępne surowców technicznych. Wyróżnia się tu subprocesy:
*Kształcenie - zmiana kształtu
*Obróbka cieplna (fizykochemiczna lub inna) polega na zmianie struktury wewnętrznej materiału
*Obróbka powierzchniowa - celem jest nadanie częściowym wymaganego wykończenia powierzchni (np. szlifowanie, galwanizowanie itd.)
*Obróbka fizykochemiczna - celem jest uzyskanie struktur półprzewodnikowych (mikroelektronika) np.. Fotolitografia
-Procesy montażowe i demontażowe - celem jest złożenie wyrobu z dwóch lub więcej liczby części składowych
-Procesy naturalne i biotechnologiczne - powodują zmianę struktury powierzchniowej i wewnętrznej materiałów.
Fazy procesu produkcyjnego
-Przygotowawcza - dokumentacja, umowy z dostawcami
-Wytwórcza - obróbka, montaż, przekształcenie
-Końcowa - magazynowanie, sprzedaż, transport, montaż, dowiezienie, instruktaż\
Rodzaje jakości
-Jakość typu - odzwierciedla stopień w jakim produkt odpowiada najnowszym trendom technologicznym, postępowi technicznemu
-Jakość wykonania - stopień zgodność wyrobu finalnego z projektem
-Wartość użytkowa - konsekwencja na społeczne aspekty użyteczności technologii i usług
-Ogólny społeczny dobór danego produktu