1.RACHUNKOWOŚĆ

Dyscyplina zajmująca się kwantytatywną ewidencją gospodarczą poprzez identyfikację, pomiar oraz rejestrację informacji o operacjach gospodarczych, która pozwala użytkownikom (zewnętrznym i wewnętrznym) na sformułowanie na ich podstawie ocen i podjęcie decyzji.

2.RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA

Dział rachunkowości zajmujący się dostarczaniem i analizą dla odbiorców wewnętrznych, niezbędnych na potrzeby zarządzania informacji finansowych, we właściwym czasie i formie.

3.RACHUNKOWOŚĆ PODATKOWA

Zwykle rozumie się dyscyplinę zajmującą się ewidencją gospodarczą wynikającą z uregulowań prawa podatkowego. W szczególności dotyczy to sposobów określania, naliczania i rozliczania podatków pośrednich oraz bezpośrednich, jak również prowadzeniem ewidencji w uproszczonej formie (karta podatkowa, ryczałt ewidencjonowany, zasady ogólne - książka przychodów i rozchodów).

4.KOSZTY

Uzasadnione danymi warunkami społeczno-gospodarczymi zużycie czynników produkcji wyrażone w mierniku pieniężnym, związane z efektem użytecznym powstałym w danym okresie w jednostce.

Powyższa definicja kosztów jest skonstruowana na podstawie teorii rachunkowości (prawo bilansowe) i w niektórych miejscach nie pokrywa się z rozumieniem kosztu przez prawa podatkowe. Przepisy podatkowe enumeratywnie wymieniają pozycje, które są kosztami (kosztami uzyskania przychodów). Co może powodować powstawanie różnice trwałych i nietrwałych pomiędzy tymi dwoma odmiennymi sposobami poszczekania kosztów. Różnice trwałe są powodowane przez fakt, że pewne koszty nie są uznawane i nie będą uznane w przyszłości za koszty uzyskania przychodów - np. poniesione koszty zaniechanych inwestycji czy kary za nieprzestrzeganie przepisów w zakresie ochrony środowiska. Różnice przejściowe wynikają z faktu odmienności momentu uzyskania kosztu za poniesiony w myśl przepisów bilansowych i przepisów podatkowych - np. wykorzystanie ulgi inwestycyjnej czy tworzenie rezerw na naprawy gwarancyjne.

5.STRATY

Nadmierne (nieuzasadnione) zużycie czynników produkcji, jak również efekt zdarzeń losowych (stary nadzwyczajne).

6.NAKŁADY

Zużycie danego czynnika wyrażone w jednostkach naturalnych, które powinno skutkować w następnych okresach.

7.WYDATKI

Dowolny rozchód środków pieniężnych z jednostki, niezależnie od celu przeznaczenia (który zwykle związany jest z ponoszonymi kosztami.

8.KOSZTY DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ

Dotyczą podstawowej, standardowej działalności gospodarczej jednostki. Działalność ta może mieć charakter wytwórczy, usługowy lub handlowy.

9.POZOSTAŁE KOSZTY OPERACYJNE

Obejmują koszty zdarzeń nietypowych, niestandardowych, działalności operacyjnej nie będące związane bezpośrednio ze zwykłą działalności jednostki - a w szczególności nie związane z działalności finansową.

10.PRZYCHODY I KOSZTY FINANSOWE

Wiążą się z prowadzeniem przez jednostkę działalności finansowej polegającej na angażowaniu części środków w obrót papierami wartościowymi, udziałami oraz zaciąganiu pożyczek, lokacie środków pieniężnych w banku czy zaciąganiu kredytów bankowych.

11.KOSZTY AKTYWOWANE

Wykazywane w momencie powstania jako aktywa w bilansie, a odnoszone na rachunek wyników w trakcie zużycia środków lub sprzedaży zapasów.

12.KOSZTY DANEGO OKRESU

Dotyczą bieżącego okresu obrachunkowego i są wykazywane wprost w rachunku wyników (w momencie powstania).

13.KOSZTY PRODUKTU

Są identyfikowane z wytworzonymi wyrobami lub zakupionymi produktami przeznaczonymi na sprzedaż. W firmie produkcyjnej są to te koszty rozliczane na produkty, które są brane pod uwagę przy wycenie zapasów wyrobów gotowych lub produkcji w toku.

14.KOSZTY PRODUKTU POŚREDNIE

Stanowią te koszty produktu, które można odnieść na poszczególne produkty wprost w momencie ich powstania.

15.KOSZTY PRODUKTU POŚREDNIE

Stanowią te koszty produktu, które w momencie powstania nie można przypisać na poszczególne produkty (istnieje konieczność ich przypisania na podstawie różnych kryteriów np. kluczy rozliczeniowych).

16.KOSZTY OKRESU

Nie są brane pod uwagę przy wycenie zapasów i stanowią koszt okresu w którym zostały poniesione. Powstanie kosztu równoznaczne jest z włączeniem do rachunku wyników.

17.KOSZTY DECYZYJNE

To koszty mające wpływ na podejmowaną decyzję w określonej sytuacji i są ściśle wyselekcjonowane spośród wszystkich kosztów związanych z podejmowaną decyzją.

18.KOSZTY UTRACONYCH KORZYŚCI

To koszty będące miarą korzyści, które zostały wprost utracone, lub których trzeba się wyrzec na skutek wyboru określonej możliwości działania, gdy wymaga ona rezygnacji z innych sposobów działania.

19.KOSZTY RÓŻNICUJĄCE (PRZYROSTOWE)

Są to dodatkowe koszty, które powstają w wyniku produkcji lub sprzedaży dodatkowych jednostek.

20.KOSZTY KONTROLOWANE

To koszty podlegające kontroli na zadanym poziomie zarządzania (przez określony ośrodek odpowiedzialności), a więc zależne od kierownictwa danego poziomu.

21.KOSZTY STAŁE

To koszty, których wartość nie jest zależna od rozmiarów działalności jednostki gospodarczej.

22.KOSZTY ZMIENNE

To koszty, które zmniejszają swoją wartość w zależności od rozmiaru działalności (w przypadku rozmiaru działalności - rosną, w przypadku jej zmniejszenia - maleją).

23.KOSZTY ZMIENNE PROPORCJONALNE

Występują w sytuacji, gdy jednostkowym przyrostom wielkości produkcji odpowiadają jednostkowe przyrosty kosztów.

24.KOSZTY ZMIENNE PROGRESYWNE

Są związane z sytuacją występowania coraz większych przyrostów kosztów przy jednostkowych przyrostach wielkości produkcji.

25.KOSZTY ZMIENNE DEGRESYWNE

Charakteryzują się tym, że zmniejszające się przyrosty kosztów odpowiadają jednostkowym przyrostom wielkości produkcji.

26.KOSZTY MIESZANE

Koszty które zawierają część zmienna jak i stałą względem rozmiaru działalności.

27.RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH (ABSORPCYJNY RACHUNEK KOSZTÓW)

Nakazuje wycenić produkty (zakończone i nie zakończone) w pełnym koszcie wytworzenia, tzn. z uwzględnieniem zarówno stałych jak i zmiennych kosztów produktu.

28.RACHUNEK KOSZTÓW ZMIENNYCH (RACHUNEK KOSZTÓW KONCOWYCH LUB KOSZTÓW BEZPOŚREDNICH)

Nakazuje wycenić produkt tylko w zmiennym koszcie wytworzenia, natomiast stałe (pośrednie) koszty produktu w całości są odnoszone na wynik finansowy i traktowane jako koszty okresu.

29.KALKULACJA

Stanowi metodę rachunkową pozwalającą na ustalenie jednostkowego kosztu wytworzenia produktu lub świadczenia usługi, która jednocześnie umożliwia ustalenie struktury kosztu wytworzenia produktu lub świadczenia usługi.

30.KALKULACJA PODZIAŁOWA

Polega na ustaleniu jednostkowego kosztu produkowanych wyrobów (usług) jako wielkości średniej otrzymanej z podzielenia łącznej sumy poniesionych kosztów produkcji 9 usług) przez ekwiwalentną liczbę wytworzonych jednostek kalkulacyjnych.

31.KALKULACJA PODZIAŁOWA PROSTA

Ustalenie jednostkowego kosztu odbywa się przez podzielenie sumy kosztów poniesionych w danym okresie przez liczbę naturalnych jednostek miar produkcji (sztuk, metrów, kg, itp.).

32.KALKULACJA PODZIAŁOWA ZE WSPÓŁCZYNNIKAMI

Różne produkty zostają sprowadzone do wspólnej podstawy rozliczeniowej dzięki przeliczeniu ich na umowne jednorodne przedmioty kalkulacji (jednostki kalkulacyjne) za pomocą odpowiednich współczynników.

33.KALKULACJA DOLICZENIOWA

Polega na odrębnym kalkulowaniu każdego, każdego góry określonego, przedmiotu kalkulacji (wyrobu, usługi, asortymentu) i obliczenie indywidualnego kosztu zadanego przedmiotu kalkulacji przez odniesienie kosztów bezpośrednich wprost na przedmioty kalkulacji oraz doliczenie kosztów pośrednich na przedmioty kalkulacji na podstawie odpowiednich rozdzielników.

34.KLUCZ ROZLICZENIOWY

Wielkość (wielkości) będąca podstawą dla rozliczenia kosztów pośrednich na jednostki kalkulacyjne.

35.KALKULACJA ZLECENIOWA

W tego typu kalkulacji nośnikiem kosztów jest pojedyncze zlecenia produkcyjne na którego karcie kalkulacyjnej ujmuje się wprost koszty bezpośrednie natomiast koszty pośrednie na koniec okresu, dolicza się na podstawie kluczy rozliczeniowych na dane zlecenie.

36.KALKULACJA ASORTYMENTOWA

W tego typu kalkulacji następuje grupowanie na karcie kalkulacyjnej kosztów bezpośrednich dotyczących takich samych lub podobnych wyrobów (asortymentu), natomiast koszty pośrednie, na koniec okresu, dolicza się na podstawie kluczy rozliczeniowych. Ustalenie w ramach asortymentu kosztu jednostkowego wyrobów dokonuje się kalkulacją podziałową (prostą lub ze współczynnikami).

37.KALKULACJA WIELOSTOPNIOWA

Ma miejsce gdy w procesie produkcji występują kolejne etapy technologicznych skupiające nawarstwieniem się kosztów.

38.KALKULACJA FAZOWA

Stosowana w przypadku określenie wartości kosztów w każdej odrębnej fazie z uwzględnieniem kosztów poniesionych w poprzedniej fazie.

39.KALKULACJA PROCESOWA

Stosowana w przypadku wyrobu, który jest uszlachetniony w kolejnych etapach technologicznych, podczas których koszty zużycia materiałów ewidencjonowane są na karcie kalkulacyjnej natomiast koszty przerobu gromadzone są na według faz.

40.ANALIZA PUNKTÓW KRYTYCZNYCH

Badanie zależności przychodów, kosztów i zysku od rozmiaru prowadzonej działalności, której celem jest wspomaganie procesu decyzyjnego w jednostce.

41.ILOŚCIOWY PUNKT KRYTYCZNY PRODUKCJI

To taki rozmiar produkcji który zapewnia pokrycie kosztów działalności (PRZYCHÓD = KOSZTY).

42.WARTOŚCIOWY PUNKT KRYTYCZNY SPRZEDAŻY

To wartość przychodów która zapewnia pokrycie wszystkich kosztów jednostki (przychód = koszty).

43.PUNKT KRYTYCZNY KOSZTÓW

To rozmiar działalności który dla dwu wariantów jej prowadzenia zapewnia równość kosztów całkowitych.

44.PUNKT KRYTYCZNY CENY

To taki rozmiar sprzedaży przy zastosowaniu nowej ceny która zapewni identyczny zysk, jak sprzedaży po nie zmienionej cenie.

45.DYSKONTOWANIE

Proces sprowadzania spodziewanych w przyszłości wpływów pieniężnych do ich wartości na dany (teraźniejszy) moment.

46.PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE NETTO

Różnica pomiędzy przewidywaną lub zrealizowaną wartością strumieni pieniężnych wpływów i wydatków w poszczególnych okresach (najczęściej latach) funkcjonowania przedsięwzięcia.

47.OKRES ZWROTU NAKŁADÓW

Stanowi czas niezbędny do odzyskania początkowych nakładów poniesionych na realizację przedsięwzięcia z osiągniętych nadwyżek finansowych.

48.PROSTE STOPY ZWROTU ZYSKU

Określają stosunek rocznego zysku 9pod różnymi postaciami) osiąganego w trakcie funkcjonowania przedsięwzięcia, do wartości kapitału służącego sfinansowaniu nakładów inwestycyjnych.

49.WARTOŚĆ BIEŻĄCA NETTO (NPV)

Stanowi różnicę pomiędzy łączną zdyskontowaną wartością wszystkich wpływów pieniężnych netto a łączną zdyskontowaną wartością wydatków (inwestycji) związanych z realizacją analizowanego przedsięwzięcia rozwojowego.

50.NPV JAKO KRYTERIUM DECYZYJNE

Do realizacji mogą być zaakceptowane tylko te projekty, dla których wartość NP. jest dodatnia.

51.WEWNĘTRZNA STOPA ZWROTU (IRR)

Określa tempo pomnażania kapitału zaangażowanego w dane przedsięwzięcie i stanowi średnioroczną stopę zwrotu, dla której NPV przyjmuje wartość zero.

52.IRR JAKO KRYTERIUM DECYZYJNE

Jeśli wartość IRR jest większa niż założona graniczna stopa zwrotu, to projekt może być zaakceptowany.

53.REGUŁA WYBORU wg NPV

NP. dwóch konkurencyjnych przedsięwzięć wybrać to o wyższym (dodatnim) NPV przy zadanej stopie dyskontowej.

54.REGUŁA WYBORU wg IRR

Z dwóch konkurencyjnych przedsięwzięć, w których co najmniej jedna wewnętrzna stopa zwrotu jest dodatnia, wybrać to o wyższej IRR.

W przypadku konfliktu pomiędzy oceną uzyskaną na podstawie NPV (NPVR) i IRR za bardziej opłacalną uznaje się inwestycje o wyższej wartości NP. (NPVR).

55.RACHUNEK TYPU TARGET COSTING

Metoda zarządzania kosztami w długim okresie, która składa się na planowaniu i oddziaływaniu na procesy powstawania kosztów, przy założeniu nie przekraczania kosztów wyznaczonych jako docelowe.

56.MODEL RACHUNKU KOSZTÓW TC

Został wdrożony w wielu podmiotach gospodarczych w Japonii. Najbardziej rozwinięty jest on w Toyota Motor Company, który to zakład stanowi pod tym względem modelowe rozwiązania. Warto podkreślić, iż jednostka ta jako pierwsza na świecie w pełni zastosowała i wykorzystała do zarządzania system rachunku kosztów docelowych.

57.RACHUNEK KOSZTÓW DZIAŁAŃ (ACTIVITY BASED COSTING - ABC)

Metoda kalkulacyjna w której alokacja kosztów pośrednich dokonywana jest na podstawie czynności prostych (działań, procesów) które w ten sposób staja się nośnikami kosztów.

---