Aldehydy

Ogólny wzór związku, pojęcie Aldehydy są to związki organiczne, w których cząsteczkach grupa karbonylowa połączona jest jednym wiązaniem pojedynczym z atomem wodoru, a drugim z resztą węglowodorową cząsteczki. Grupą funkcyjną aldehydów jest grupa aldehydowa-CHO. R to rodnik alkilowy lub arylowy.

Grupa karbonylowa W aldehydach grupa C=O występuje na końcu łańcucha węglowego, łączy się z nim pojedynczym wiązaniem C-C, czwarte wiązanie jest wysycane atomem wodoru.

Przykłady związków Najprostszy aldehyd to metanal , w którym wyjątkowo grupa karbonylowa połączona jest z dwoma atomami wodoru. Metanal,formaldehyd,aldehyd mrówkowy

Nazewnictwo Systematyczne nazwy aldehydów tworzymy dodając końcówkę -al. Do nazwy macierzystego węglowodoru. Powszechnie stosuje się nomenklaturę aldehydów wywodzącą się od nazwy odpowiadającego im kwasu.

Otrzymywanie Odwodornienie alkoholi pierwszorzędowych:

Addycja (przyłączenie) wody do alkinów:

Utlenianie alkoholi pierwszorzędowych:

Proces polimeryzacji i polikondensacji Obecność wiązania podwójnego C=O powoduje, że aldehydy, podobnie jak związki nienasycone, mają zdolność do polimeryzacji i polikondensacji.

Właściwości redukujące Aldehydy, dzięki obecności w ich cząsteczkach grupy aldehydowej, wykazują właściwości redukujące, przy czym same się utleniają do kwasów karboksylowych

Próba Tollensa (próba lustra srebrnego) jest reakcją specyficzną - ulegają jej tylko aldehydy. Za pomocą próby Tollensa można odróżnić aldehydy od ketonów.

Próba Trommera:

Pod wpływem ogrzewania wodorotlenek miedzi(II) uległ rozkładowi na czarny tlenek miedzi(II).

Zastosowanie W procesie polikondensacji fenolu z formaldehydem powstają żywice fenolowo- formaldehydowe stosowane do wyrobu lakierów, klejów, laminatów, tworzyw sztucznych. Etanal znalazł zastosowanie m.in. do produkcji kwasu octowego, alkoholu etylowego, chloroformu i wielu tworzyw sztucznych. Aldehyd benzoesowy stosuje się przy wyrobach cukierniczych jako składnik sztucznego olejku migdałowego

Ketony

Ogólny wzór związku, pojęcie Ketony to związki organiczne zawierające grupę karbonylową, która jest połączona z dwiema grupami węglowodorowymi. R1, R2 - grupy alkilowe lub arylowe

Grupa karbonylowa W ketonach grupa C=O występuje wewnątrz łańcucha węglowego cząsteczek, atom węgla grupy karbonylowej jest drugorzędowy.

Przykłady związków Keton dimetylowy, propanon; najprostszy keton alifatyczny. Aceton

Nazewnictwo Systematyczne nazwy ketonów tworzymy dodając końcówkę -on do nazwy macierzystego węglowodoru. Stosuje się też nazwy wywodzące się od nazw grup funkcyjnych w formie przymiotnikowej z poprzedzającym je słowem „keton”.

propanon, aceton

Otrzymywanie Ketony powstają przez utlenienie alkoholi II-rzędowych lub w reakcji Friedla-Craftsa

Proces polimeryzacji i polikondensacji Nie ulegają. Pod wpływem silnych utleniaczy w cząsteczkach ketonów następuje rozerwanie wiązania C-C przy grupie karbonylowej i powstanie mieszaniny kwasów karboksylowych o krótszych łańcuchach.

Właściwości redukujące Ketony nie wykazują właściwości redukujących (negatywny wynik prób Tollensa i Trommera). Wynika to z braku atomu wodoru związanego bezpośrednio z grupą karbonylową. Grupa karbonylowa występująca w ketonach położona jest wewnątrz łańcucha węglowego, brak też przy niej wiązania C-H. Powoduje to, że ketony utleniają się znacznie trudniej niż aldehydy. Dopiero pod wpływem silnych utleniaczy w cząsteczkach ketonów następuje rozerwanie wiązania C-C przy grupie karbonylowej i powstanie mieszaniny kwasów karboksylowych o krótszych łańcuchach.

Zastosowanie Aceton jest dobrym rozpuszczalnikiem tłuszczów, żywic, lakierów. Znalazł zastosowanie przy produkcji farb, lakierów niektórych tworzyw sztucznych np.: szkła organicznego

---