Zieliński - zjazd 3 Pedagogika pragmatyzmu
Pragmatyzm - system filozoficzny, którego podstawowym elementem jest pragmatyczna teoria prawdy. Postulował praktyczny sposób myślenia i działania, uzależniający prawdziwość twierdzeń od ich użyteczności.
Pragmatyzm wziął swój początek z empiryzmu angielskiego i XIX-wiecznej psychologii. Powstał jako reakcja na panujący w USA pod koniec XIX wieku racjonalistyczny idealizm.
Głównymi przedstawicielami byli:
William James - (1842-1910, amerykański filozof, psycholog, w filozofii współtwórca pragmatyzmu) pragnął aby filozofia (pragmatyzmu) pozwolila ludziom myśleć i działać zgodnie z ich potrzebami, przy czym kryterium prawdy dotyczy subiektywnego przekonania o potwierdzeniu się (bądź nie) naszych przewidywań odnośnie do świata i wydarzeń. Popularność pragmatyzmu w wersji Jamesa spowodowała, że była ona określana przez pewien czas jako amerykańska "filozofia narodowa".
Główne dzieła zawierające idee pragmatyzmu to artykuł Peirce'a z 1878 Jak wyobrażenia nasze uczynić jasnymi, syntezy Jamesa: Zasady psychologii (1890), Doświadczenia religijne (1902), Pragmatyzm (1907) i Pluralistyczny świat (1909) oraz Peirce'owskie niewydane za życia 12-tomowe Zasady filozofii.
Pragmatyczna teoria prawdy zakłada, że użyteczność stanowi kryterium prawdziwości sądów i pojęć. Na przykład sądy naukowe są prawdziwe, ponieważ przyjmując je za prawdziwe możemy bardziej skutecznie postępować. Podobne kryterium można zastosować wobec pojęć religijnych, czy też zdań potocznych. W ten sposób pojęcia umysłu ludzkiego zostały zestawione z instynktami, które również są podporządkowane skutecznemu postępowaniu. Poznanie temu służy i nie ma innego kryterium: działanie jest zasadniczą potrzebą człowieka, a poznanie - czy to naukowe, czy też potoczne - pełni wobec działania pomocnicze funkcje. Taka teoria prawdy przeciwstawiała się klasycznej teorii (którą James nazwał "teorią widza"), zgodnie z którą prawda jest odpowiedniością pojęć wobec rzeczywistości. Pojęcia nie mogą odpowiadać rzeczywistości - są tylko narzędziami działania.
Filozoficzne i edukacyjne poglądy Johna Deweya
John Dewey - urodził się w 1859 w Burlington w stanie Vermont, zmarł w 1952 w Nowym Jorku. Filozof, pedagog, czołowy przedstawiciel amerykańskiego progresywizmu. Twórca koncepcji szkoły pracy (1896-1902) w Chicago. Wykładał między innymi na uniwersytetach w Nowym Jorku, Chicago. (www.wikipedia.pl)
Funkcje filozofii
Dewey pragnął aby filozofia stała się częścią codziennego życia ludzi. Uważał, że filozofowie powinni koncentrowac się na społecznych, moralnych i edukacyjnych problemach współczesnego społeczeństwa niż dalej dążyć do odkrywania nowych prawd. Filozofia powinna służyć konkretnym problemom i celom społecznym.
Poglądy na edukację
Krytyka edukacji tradycyjnej
jej przedmiot tworzony był przez układ informacji i kwalifikacji wypracowanych w przeszłości - głównym zadaniem szkół było przekazywanie ich młodemu pokoleniu
kształcenie moralne polegało na kształtowaniu sposobów postępowania, konformistycznych wobec rozwiniętych w przepości standardów
ogólny wzór organizacji szkolnictwa tworzył ze szkół placówki „ostro odgraniczone od innych instytucji społecznych” np. rodzina
Przygotowanie uczniów do życia społecznego oparte było na przekazywaniu materiału kształcenia, zawierającego gotową wiedzę i odpowiednie „formy” kwalifikacji. Uczniowie musieli być ulegli i posluszni. Podręczniki były traktowane jako „mądrośc przeszłości”. Istotą tradycyjnej edukacji było narzucanie z góry i z zewnatrz zarówno treści, jak i metod. Uczenie się polegało na przyswajaniu sobie wiedzy książkowej; u podstaw edukacji leżało zalozenie, że przyszłość będzie w duzym stopniu taka sama jak przeszłość.
Uczenie się przez doświadczenie
Wg Deweya „szkoła musi przedstawiać pewną formę obecnego życia, tak samą rzeczywistą i naprawdę życiową dla dziecka, jak i to życie, które ono prowadzi w domu, w otoczeniu sąsiedzkim jak i na bosiku”. Nauka powinna więc zapewnić ciągłość, jednorodność z tym, co uczeń przyswaja sobie poza szkołą, powinna dotyczyć pytań, które dziecko stawia sobie odnośnie do swojego własnego życia. Szkola powinna być miejscem, gdzie odbywa się wzajemna wymiana doświadczeń. Proces uczenia ma polegać na rekonstrukcji osobistego i społecznego doświadczenia, a doświadczenie stanowic infrastrukturę uczenia się.
* Dewey oparł swój system pedagogiczny na instrumentalizmie, kierunku pragmatyzmu zapoczątkowanym przez Charlesa Peirce'a, a rozpowszechnionym przez Williama Jamesa. Polegał on na rozumieniu doświadczenia jako istoty prawdy - prawdziwe jest to co sprawdza się w działaniu jako prawdziwe. Doświadczenie jest źródłem zdobywania i weryfikowania wiedzy, stąd w jego szkole pracy rozwijane było hasło: uczenie się przez działanie. Szkoła ta powstała na wzór samowystarczalnego gospodarstwa domowego, gdzie dzieci wykonywały różne zajęcia rzemieślnicze i gospodarcze. Akcent położony był na aktywność praktyczną i manualną. Głównym celem szkoły było pobudzanie wrodzonych zdolności dzieci,
zainteresowań, wzbogacanie doświadczeń, samodzielna praca, natomiast wiedzę zdobywało się niejako przy okazji.
W szkole nie było lekcji i przedmiotów, ośrodkiem był problem, który napotykało dziecko w codziennym życiu i jego rozwiązanie mające doprowadzić do nabywania wiadomości, dlatego zadaniem szkoły było stwarzanie sytuacji będących źródłem owych problemów.
Nauczyciele powinni rozszerzać doświadczenia uczniów, a jednocześnie opierać się na nich. Nauczyciele powinni być „nośnikami” doświadczenia, lecz nie wolno im narzucać się swoim uczniom, ingerować w ich wolnośc.
Edukacja jest procesem doświadczenia. Program szkolny oparty jest na doświadczeniach życiowych uczniów oraz na ich zainteresowaniach i potrzebach. Jedynie taki program może podtrzymywać motywację dzieci w sferze uczenia się, umozliwia on bowiem wykorzystanie nabytej wiedzy w życiu.
Neopragmatyzm Richarda Rorty'ego
Richard Rorty (1931-2007) był amerykańskim filozofem, przedstawicielem pragmatyzmu (w tradycji Johna Deweya, którego uważał za swojego mistrza), profesorem filozofii i literaturoznawstwa porównawczego Uniwersytetu Stanforda,
Kładzie nacisk na 3 podstawowe cechy pragmatyzmu:
powiedzieć, że istnieje, o czymś, czego nie ma, jest fałszem, powiedzieć o tym, co jest, że jest, a o tym, czego nie ma, że go nie ma, jest prawdą.
Definicja ta (zwana dziś korespondencyjną definicją prawdy) oznacza, że
dane zdanie A jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy, gdy stan faktyczny opisany przez zdanie A ma rzeczywiście miejsce,
wiedza ( Nowa Encyklopedia Powszechna definiuje wiedzę jako „ogół wiarygodnych informacji o rzeczywistości wraz z umiejętnością ich wykorzystywania”.)
język,
moralność (zbiór zasad (norm), które określają co jest dobre, a co złe, którymi zgodnie z danym światopoglądem religijnym bądź filozoficznym powinni kierować się ludzie
Pragmatyści mówią, że praktyka i działanie pozwalają „coś użytecznego” powiedzieć o tych pojęciach
różnica między prawdą dot. Tego, co powinno być a prawdą tego co jest stanowi „relatywną atrakcyjność” różnorodnych alternatyw
pragmatyzm jest koncepcją, która akceptuje przygodność naszych poglądów.
Pragmatyzm dąży do zamazania róznicy między tym, co obiektywne, i tym co subiektywne, między faktami i wartościami. Krytycyzm i osądzanie tego, co dobre i złe, piekne i brzydkie, co prawdziwe (w pragmatyzmie zawsze przez małe „p”) i fałszywe, są przy tym osadzone w kontekstach naszych własnych społeczności.