Szkoła:

Zależności między szkołą: rodzicami, nauczycielami, a uczniami:

Szkoła może dobrze wychować dziecko, jeśli:

Zależność między nauczycielem a uczniem wg Jana Konopnickiego: źle wykonujący swą pracę nauczyciel nierzadko staje się głównym sprawcą niepowodzeń szkolnych dziecka.

„I właśnie ta atmosfera satysfakcji oraz dobrego samopoczucia młodzieży w murach szkolnych i w kontaktach z nauczycielstwem - generalizująco stymuluje aktywność umysłową uczniów, także (niektórzy twierdzą: najbardziej) uczniów zdolnych.”[A. Kamiński]

„Prawidłowo postawiony i konsekwentnie realizowany proces dydaktyczny, związany z wielostronną aktywnością wychowawczą - przezwycięża lub łagodzi wszelkie kłopoty i trudności rozwoju psychofizycznego i uwarunkowań środowiskowych dzieci i młodzieży.”