W jaki sposób zgodnie z założeniem dokonuje się poznanie?
Psychologia poznawcza zajmuje się rozważaniami. Jest to podstawa giętkości dziedzin psychologii. To badania wyższych funkcji umysłowych ze szczególnym uwzględnieniem sposobów nabywania wiedzy przez ludzi oraz wykorzystaniem przez nich tej wiedzy do kształtowania i rozumowania sowich doświadczeń opisu świata.
Elementami procesu poznawczego są :
- co? Jak? W jaki sposób i dzięki czemu poznajemy?
- spostrzeżenie problemu
- zakodowanie i zapamiętanie problemu
- wyobrażenie sobie problemu i jego rozwiązania, hipotezy(proces bezwiedny)
- zrozumienie i rozwiązanie problemu
Czy elementy te występują zawsze w tej samej kolejności?
Nie, ponieważ procesy poznawcze ulegają zniekształceniu przez:
- towarzyszące im emocje i odpowiednie procesy fizjologiczne
- inne procesy poznawcze, które pozostają nieświadome
Czy poznanie może być bezpośrednie, czy uczestniczą w nim elementy pośrednie?
Tak, uczestniczą, są to tak zwane reprezentacje poznawcze, które łącząc się w większe struktury tworzą nasze:
- poglądy, przesądy, opinie
- sieci i mapy poznawcze
Czyli zewnętrzne reprezentacje rzeczywistości.
Czy proces myślowy jest bezpośrednim odbiciem rzeczywistości?
Proces myślowy ma charakter kierunkowy. Zakłada zdolność uczenia się nowych dróg i coraz lepsze poznawanie starych szlaków. W ich budowaniu kierujemy się oznaczeniem funkcjonalności poszczególnych elementów. Ogólne modele umysłowe otoczenia służą orientacji zarówno w świecie materialnym, jak i w świecie społeczno - kulturowym, np. w świecie wierzeń i idei. Mapy poznawcze jako konstrukcje teoretyczne są podstawą wytworów materialnych ludzi.
Co jest rozwiązaniem kompleksu Edypa?
Rozumienie zjawisk religijnych. Jakie są zadania psychologii religii?
Rzeczywistość religijna dzieli się na empiryczną i poza empiryczną. Religia empiryczna to indywidualna religijność człowieka wierzącego przejawiająca się w indywidualnych wierzeniach.
Przedmiotem badań psychologii religii są:
- doświadczenia religijne,
- obraz Boga,
- podstawa religijności a religijne sumienie
- cechy osobowości u osoby o określonym typie,
- fanatyzm religijny
- zachowania religijne, np. asceza
- medytacja,
- obrzędowość
- funkcje religii w dojrzewaniu psychicznym,
- religijność a postawy wobec śmierci.
Religia jako taka dostarcza nam odpowiedzi na podstawowe pytania egzystencjonalne dotyczące sens świata i życia człowieka, tworzy wartości moralne, buduje poczucie bezpieczeństwa i zaufanie.
Schemat z tekstu angielskiego.
Interpretacja religii wg. Rappaport-a
Przedmiot badań archeologii kognitywnej.
Próbuje odtworzyć dawny sposób myślenia na podstawie materialnych pozostałości przy wykorzystaniu współczesnej naukowej wiedzy psychologicznej. Jest subdyscypliną archeologii skupiającą się na sposobach w jaki dawne społeczeństwa myślały oraz na symbolicznych konstrukcjach jakie w ramach tego myślenia zaistniały.
Psychologia społeczna to naukowe badanie sposobu, w jaki myślimy, odczuwamy i zachowujemy się pod wpływem rzeczywistej bądź wyobrażonej obecności innych; koncentruje się na tym, co powoduje, że nawet inteligentne i silne jednostki popełniają poważne błędy, stając w obliczu sprzecznych rad w odniesieniu do decyzji o wielkiej wadze. Bada procesy psychologiczne pojawiające się, gdy ludzie przebywają ze sobą, co powoduje, że stają się podatni na wpływ społeczny.
Behawioryzm: szkoła psychologiczna, która utrzymuje, iż aby zrozumieć ludzkie zachowanie, wystarczy jedynie rozważyć nagradzające właściwości środowiska - to znaczy to, w jaki sposób pozytywnie i negatywnie wydarzenia w otoczeniu są związane ze specyficznymi zachowaniami.
Samoocena to dokonywanie przez ludzi oszacowania wartości samych siebie, tzn. rozmiaru, w jakim spostrzegają siebie jako dobrych, kompetentnych i przyzwoitych.
Poznawanie społeczne: w jaki sposób ludzie myślą o sobie samych i o świecie społecznym; a dokładnie, jak selekcjonują, interpretują, zapamiętują i wykorzystują informacje społeczną w wydawaniu sądów i w podejmowaniu decyzji.
Metoda korelacyjna to metoda, w której mierzy się systematycznie dwie zmienne lub ich większą liczbę i oszacowuje się relację pomiędzy nimi (tj. w jakim stopniu można przewidzieć wartości jednej z nich na podstawie drugiej).
Korelacja dodatnia to taka relacja pomiędzy dwiema zmiennymi, w której wzrostowi wartości jednej zmiennej towarzyszy wzrost wartości drugiej zmiennej.
Korelacja ujemna to taka relacja pomiędzy dwiema zmiennymi, w której wzrostowi wartości jednej zmiennej towarzyszy zmniejszanie się wartości drugiej zmiennej.
Dobór losowy to sposób zapewniania reprezentatywności dla danej populacji wybranej do próby grupy osób gwarantujący, że każda jednostka wchodząca w skład populacji ma taką samą szansę na pojawienie się w próbie.
Trafność zewnętrzna to stopień, w jakim wyniki badań mogą być generalizowane na inne sytuacje i na innych ludzi.
Realizm sytuacyjny to stopień, w jakim sytuacje eksperymentalne są podobne do sytuacji spotykanych w życiu codziennym.
Realizm psychologiczny to stopień, w jakim kontrolowane w eksperymencie procesy psychologiczne są podobne do procesów psychologicznych pojawiających się w życiu codziennym; realizm psychologiczny może być wysoki nawet wtedy, gdy realizm sytuacyjny jest niewielki.
Instrukcja maskująca to opis celu badań przedstawiany ich uczestnikom, który różni się od prawdziwego celu tychże badań; instrukcja maskująca używana jest po to, by zachować realizm psychologiczny.
Maskowanie to wprowadzenie w błąd uczestników eksperymentu lub zatajenie przed nimi prawdziwego celu badań albo też wydarzeń, które w rzeczywistości zaistnieją.
Dysonans poznawczy to popęd spowodowany poczuciem dyskomfortu, pierwotnie definiowany jako konsekwencja utrzymywania dwóch lub więcej nizgodnych ze sobą elementów poznawczych, następnie określany jako konsekwencja zaangażowania się w działanie, które jest sprzeczne z koncepcją siebie jako osoby przyzwoitej i rozsądnej.
Elementy poznawcze to myśli, uczucia, przekonania bądź wiedza o czymś.
Dysonans podecyzyjny to dysonans, który zostaje nieuchronnie wzbudzony po podjęciu decyzji. W takiej sytuacji dysonans jest najczęściej likwidowany przez podwyższenie atrakcyjności wybranej alternatywy i zdewaluowanie alternatywy odrzuconej.
Pojęcie Ja to suma całej wiedzy o sobie uwzględniająca tożsamość, zdolności i role.
Uzasadnianie wysiłku to występująca u ludzi tendencja do podwyższania oceny tego, na co ciężko pracowali, aby to osiągnąć.
Uzasadnienie zewnętrzne to wyjaśnienie, jakie podaje osoba dla swojego dysonansowego zachowania, wskazujące na przyczynę, która znajduje się poza nią samą (np. jeśli ktoś coś robi, aby uzyskać dużą nagrodę lub uniknąć surowej kary).
Uzasadnienie wewnętrzne to likwidowanie dysonansu poprzez dokonanie jakiejś zmiany w sobie (np. swojej postawy lub zachowania).
Teoria podtrzymywania poczucia własnej wartości to teoria, która głosi, że wyobrażenie o nas może być zagrożone zachowaniem drugiej osoby i że na wielkość tego zagrożenia wpływa zarówno to, jak bliskajest nam ta osoba, jak i znaczenie jej zachowania dla naszego pojęcia Ja.
Teoria autoafirmacji to teoria sugerująca, że ludzie będą likwidować wpływ dysonansu wzbudzającego zagrożenie dla ich samooceny przez potwierdzanie swojej kompetencji w dziedzinie, która nie jest związana z zagrożeniem.
Teoria samopotwierdzania to teoria sugerująca, że ludzie posiadają potrzebę potwierdzania swojego pojęcia Ja, bez względu na to, czy to pojęcie jest pozytywne czy negatywne; w pewnych sytuacjach ta tendencja może być w konflikcie z podwyższaniem własnej wartości i usprawiedliwianiem siebie.
Usprawiedliwianie samego siebie to tendencja do usprawiedliwiania własnych działań w celu podtrzymania swojej samooceny.
Poznanie społeczne to sposób, w jaki ludzie myślą o sobie samych i o świecie społecznym; a dokładniej, jak selekcjonują, interpretują, zapamiętują i wykorzystują informację społeczną w wydawaniu sądów i w podejmowaniu decyzji.
Oszczędność poznawcza to teza mówiąca, że ludzie uczą się stosować efektywnie uproszczenia myślowe i praktyczne reguły zdroworozsądkowe, które pomagają im zrozumieć rzeczywistość społeczną, ponieważ nie są zdolni przetwarzać całej oddziałującej na nich informacji społecznej.
Schematy to struktury poznawcze, za pomocą których ludzie organizują swoją wiedzę o świecie według pewnych tematów; schematy silnie wpływają na to, co z otrzymanej informacji zauważamy, o czym myślimy i co później pamiętamy.
Dostępność to łatwość, z jaką możemy sobie uświadomić rozmaite myśli i idee; idea dostępna to taka, która jest obecnie uświadamiana albo która może zostać łatwo przywołana do świadomości.
Efekt pierwszeństwa to proces, za sprawą którego nasze pierwsze wrażenie dotyczące innej osoby wpływa na to, że jej późniejsze zachowanie interpretujemy w sposób zgodny z tym pierwszym wrażeniem.
Efekt uporczywości to odkrycie, że przekonania ludzi dotyczące ich samych i świata społecznego utrzymują się nawet wtedy, gdy dane wspierające te przekonania zostały podważone.
Samospełniające się proroctwo to zjawisko polegające na tym, że ludzie: a) mają określone oczekiwania dotyczące innej osoby, co (b) wpływa na ich postępowanie względem tej osoby, które (c) powoduje, że zachowuje się ona w sposób zgodny z ich wyjściowymi oczekiwaniami.
Heurystyki wydawania sądów to uproszczone reguły wnioskowania, którymi posługują się ludzie, by wydawać sądy w sposób szybki i efektywny.
Heurystyka dostępności to nieformalna reguła umysłowa, na mocy której ludzie wydają sąd, kierując się tym, jak łatwo można coś przywołać do świadomości.
Heurestyka reprezentatywności uproszczona metoda wnioskowania polegająca na tym, że klasyfikacji czegoś dokonuje się na podstawie stopnia podobieństwa do przypadku typowego.
Heurestyka zakotwiczenia/dostosowania to uproszczona metoda wnioskowania, która polega na posłuszeniu się jakąś liczbą czy wartością jako punktem wyjściowym i następnie na sformułowaniu odpowiedzi na pytanie przez zmodyfikowanie tej wartości stanowiącej zakotwiczenie; ludzie często nie modyfikują jej w stopniu wystarczającym.
Korelacja pozorna to przekonanie, że dwie zmienne są skorelowane, podczas gdy w rzeczywistości tak nie jest; wynika ono ze schematu, zgodnie z którym istnieje pomiędzy nimi związek.
Teoria roli społecznej to teoria mówiąca, że różnice płciowe pojawiające się w zachowaniu społecznym wynikają ze społecznego podziału pracy pomiędzy płciami; podział ten prowadzi do różnic w oczekiwaniach wobec ról płciowych i umiejętności związanych z płcią, które określają różnice w społecznych zachowaniach kobiet i mężczyzn.
Ukryta teoria osobowości to schematy, które ludzie stosują, by pogrupować różne rodzaje cech osobowości, np. wielu ludzi jest przekonanych, że jeżeli ktoś jest uprzejmy, to jest również hojny.
Teoria atrybucji to określenie sposobu, w jaki ludzie wyjaśniają przyczyny tak swego zachowania, jak i zachowania innych ludzi.
Atrybucja wewnętrzna to wnioskowanie, że jakaś osoba zachowała się w określony sposób zarówno ze względu na swe właściwości, jak i postawy, charakter czy osobowość.
Atrybucja zewnętrzna to wnioskowanie, iż jakaś osoba zachowała się w określony sposób ze względu na właściwości sytuacji, w której się znalazła; zakłada się tu, że w tej sytuacji większość ludzi reagowałaby w ten sam sposób.
Model współzmienności to koncepcja, według której dokonujemy atrybucji przyczynowych dotyczących jakiejś osoby na podstawie faktów, które zmieniają się wraz z jej zachowaniem, np., jak dalece czyjś taniec staje się nizdarny tylko wówczas, gdy tańczy z tym, a nie innym partnerem.
Zgodność informacji to informacja dotycząca tego, w jakim stopniu inni ludzie zachowują się wobec tych samych bodźców tak samo, jak to czyni aktor.
Wybiorczość informacji to informacja mówiąca o tym, że do jakiego stopnia dany aktor zachowuje się w ten sam sposób wobec różnych bodźców.
Spójność informacji to informacja mówiąca o stopniu, w jakim zachowanie jakiegoś aktora wobec określonego bodźca jest takie samo mimo upływu czasu i innych okoliczności.
Podstawowy błąd atrybucji to tendencja do przeceniania czynników wewnętrznych przynależnych do dyspozycji, a niedocenianie roli sytuacji.
Wyrazistość spostrzeżeniowa to informacja, która skupia naszą uwagę; ludzi są skłonni przeceniać przyczyniową rolę informacji, która jest wyrazista spostrzeżeniowo.
Atrybucje w służbie ego to wyjaśnienia, które przypisują sukcesy czynnikom wewnętrznym zależnym od dyspozycji, za niepowodzenia zaś obwiniają czynniki zewnętrzne należące do sytuacji.
Atrybucje obronne to wyjaśnienia zachowania, które pozwalają tłumić świadomość tego, że się jest śmiertelnym i podatnym na zranienia.
Introspekcja to proces, w którym człowiek spogląda w swoje wewnętrzne i bada swoje myśli, uczucia i motywy.
Teoria samoświadomości to koncepcja przyjmująca, że kiedy człowiek koncentruje uwagę na sobie samym, zaczyna oceniać własne zachowanie i porównywać je ze swymi wewnętrznymi normami i wartościami.
Teoria przyczynowości to teoria dotycząca przyczyn naszych uczuć i zachowań; wiele z tych teorii przyswajamy sobie z kultury, w której żyjemy (np. "rozstania sprzyjają uczuciu).
Teoria spostrzegania siebie to teoria sugerująca, że gdy nie jesteśmy pewni naszych postaw i uczuć, bądź są one niejednoznaczne, wnioskujemy o nich, obserwując własne zachowanie i sytuację, w której się ono pojawia.
Motywacja wewnętrzna to angażowanie się w jakieś działanie, ponieważ sprawia nam ono przyjemność bądź wzbudza nasze zainteresowanie, a nie wskutek zewnętrznych nacisków lub dla zewnętrznych korzyści.
Motywacja zewnętrzna to angażowanie się w jakieś działanie skutek zewnętrznych nacisków lub dla zewnętrznych korzyści, a nie dlatego, że wykonywanie zadania sprawia nam przyjemność bądź wzbudza nasze zainteresowanie.
Dwuczynnikowa teoria emocji to koncepcja, zgodnie z którą doznanie emocji jest rezultatem dwufazowego procesu spostrzegania siebie - najpierw ludzie doświadczą pobudzenia fizjologicznego, a następnie poszukują dla niego odpowiedniego wyjaśnienia; jeśli przypisują to pobudzenie źródłu mającemu naturę emocjonalną, przeżywają odpowiednią emocję (np. jeśli wyjaśniają własne pobudzenie tym, że ktoś celuje w nich z pistoletu, odczuwają strach).
Schematy Ja to oparte na naszych przeszłych doświadczeniach zorganizowanie struktury wiedzy o nas samych, które pomagają nam zrozumieć, wyjaśnić i przewidzieć własne zachowanie.
Pamięć autobiograficzna to treści pamięciowe dotyczące własnych myśli, uczuć i zachowań w przeszłości.
Ja odzwierciedlone to spostrzeganie siebie oczami innych ludzi i włączanie ich opinii do własnego pojęcia Ja.
Teoria porównań społecznych to koncepcja, zgodnie z którą poznajemy swoje własne zdolności i postawy poprzez porównywanie się z innymi ludźmi.
Ingracjacja to proces polegający na tym, że ludzie schlebiają jakiejś osobie, często o wyższym statusie, wychwalają ją i w ogóle próbują wzbudzić w niej sympatię do siebie.
Konformizm to zmiana w zachowaniu na skutek rzeczywistego lub wyimaginowanego wpływu innych ludzi.
Indukowanie to szybkie rozprzestrzenianie się emocji lub zachowań w tłumie.
Psychoza tłumu to pojawienie się w grupie ludzi podobnych fizycznych symptomów bez znanej fizycznej przyczyny.
Bezrefleksyjny konformizm to posłuszne zinternalizowanie norm społecznych, bez zastanowienia się nad ich działaniem.
Norma wzajemności to norma społeczna, która stwierdza, że jeżeli otrzymujesz coś dobrego od innej osoby, to jesteś zobowiązany odpłacić jej tym samym (zachować się podobnie).
Teoria wpływu społecznego to teoria, według której dostosowanie się do wpływu społecznego zależy od siły, bezpośredniości i liczby innych ludzi w grupie.
Kredyt zaufania to zaufanie, które w ciągu długiego czasu zdobywa człowiek, dostosowując się do norm grupowych; kiedy zdobędzie już dość zaufania, może (jeżeli jest ku temu sposobność) zachować się niezgodnie z normami, bez groźby odwetu ze strony grupy.
Warunkowanie klasyczne to przypadek, kiedy bodziec wywołujący reakcję emocjonalną jest wielokrotnie doświadczany razem z bodźcem neutralnym, który nie wywołuje takiej reakcji do czasu, aż nabierze emocjonalnych właściwości pierwszego bodźca.
Warunkowanie instrumentalne to przypadek, w którym częstotliwość swobodnie podejmowanych zachowań albo rośnie, albo maleje, w zależności od tego, czy następuje po nich wzmocnienie pozytywne czy kara.
Teoria reaktancji (przeciwstawienia się) to koncepcja, wedle której zagrożenie wolności wyboru określonego zachowania powoduje wzbudzenie nieprzyjemnego stanu przeciwstawienia się; ludzie mogą zredukować ten stan, angażując się w zagrożone zachowanie.
Teoria wyrozumowanego działania to teoria utrzymująca, że najlepsza podstawą do przewidywania planowanych, rozmyślnych zachowań są postawy ludzi wobec konkretnego zachowania i ich subiektywne normy.
Normy subiektywne to przekonania na temat tego, jak inni ludzie, z których opinią się liczymy, ocenią określone zachowanie.
Teoria wymiany społecznej: w teorii tej zakłada się, że do, co ludzie sądzą o swoim związku z inną osobą, zależy od tego, jak spostrzegają nagrody, które daje im ten związek, koszty, na jakie się narażają, na jaki (ich zdaniem) związek zasługują i jakie jest (ich zdaniem) prawdopodobieństwo nawiązania lepszych stosunków z kimś innym.
Teoria równości to teoria, w której przyjmuje się, że ludzie czują się najszczęśliwi w związkach, w których zarówno koszty, jak i zyski będące udziałem jednej ze stron są w przybliżeniu takie same jak koszty i zyski przypadające drugiej stronie.
Zachowanie prospołeczne to każde działanie ukierunkowane na niesienie korzyści innej osobie.
Altruizm to każde działanie ukierunkowane na niesienie korzyści drugiej osobie z pominięciem własnego interesu; często człowiek angażując się w takie działania, ponosi określone koszty.
Empatia to zdolność do postawienia siebie na miejscu drugiej osoby i odbierania w podobny sposób zachodzących wydarzeń oraz odczuwania podobnych emocji (np. radości i smutku).
Hipoteza empatii-altruizmu to przekonanie, zgodnie z którym empatia odczuwana względem drugiej osoby skłania do udzielenia jej pomocy bez względu na konsekwencje podjętych działań.
Osobowość altruistyczna to osobowość, którą charakteryzuje tendencja do udzielania pomocy innym osobom.
Hipoteza redukcji negatywnego stanu emocjonalnego to przekonanie, iż ludzie angażują się w pomoc dla innych, aby pozbyć się własnego smutku i przygnębienia.
Eros to instynkt życia, pojęcie występujące w teorii Freudowskiej.
Tanatos to zgodnie z teorią Freudowską - instynkt śmierci, popęd odpowiedzialny za agresywne skłonności człowieka.
Teoria frustracji-agresji to teoria, zgodnie z którą przeszkody występujące na drodze do osiągnięcia upragnionego celu zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji agresywnych.
Deprywacja relatywna to poczucie jednostki (albo grupy społecznej), że posiada mniej niż zasługuje lub mniej niż pozwolono jej oczekiwać, lub też mniej niż posiadają ludzie do niej podobni.
Teoria społecznego uczenia się to teoria, zgodnie z którą uczenie się społecznych zachowań następuje poprzez obserwację i naśladownictwo innych ludzi.
Katharsis to pojęcie określające zjawisko uwalniania nagromadzonej agresywnej energii poprzez wysiłek fizyczny, obserwację zachowań agresywnych ludzi lub dopuszczenie się samemu czynu noszącego znamiona agresji; takie "wypuszczenie pary" obniża prawdopodobieństwo podjęcia agresywnych działań w przyszłości.
Uprzedzenie to wroga bądź negatywna postawa dotycząca wyróżniającej grupy ludzi, oparta wyłącznie na ich przynależności do tej grupy.
Stereotyp to generalizacja odnosząca się do grupy, w ramach której identyczne charakterystyki zostają przypisane wszystkim bez wyjątku jej członkom, niezależnie od rzeczywistych różnic między nimi.
Dyskryminacja to nie usprawiedliwione, negatywne lub krzywdzące działanie skierowane przeciwko członkowi danej grupy, wyłącznie dlatego, iż do niej należy.
Poszukiwanie kozła ofiarnego to skłonność ludzi, gdy są sfrustrowani lub nieszczęśliwi, do przemieszczania agresji na grupy, które są nie lubiane lub słabe, i wyróżniają się w widoczny sposób.
Konformizm wobec norm to skłonność do niewychylania się z grupy w celu realizacji jej oczekiwań i uzyskania akceptacji.
Zapamiętywanie to proces, dzięki któremu ludzie zauważają i kierują swoją uwagę na informację z otoczenia; ponieważ ludzie nie mogą spostrzegać wszystkiego, co się dzieje dookoła nich, dlatego przyswajają sobie tylko część informacji dostępnej w środowisku.
Przechowywanie to proces, dzięki któremu ludzie przechowują w pamięci informację zaczerpniętą ze środowiska.
Przypominanie to proces, dzięki któremu ludzie przywołują informację przechowywaną w pamięci.
Pamięć rekonstrukcyjna to proces powodujący, że pamięć o danym zdarzeniu zostaje zniekształcona przez informację, która do nas dociera po tym zdarzeniu.
Komunikaty podprogowe to słowa albo obrazy, które nie są świadomie spostrzegane, natomiast mają rzekomo wpływać na sądy, postawy i zachowania ludzi.
Technika drzwiami-w-twarz to technika skłaniająca ludzi do ulegania prośbie, polegająca na tym, że ludzie najpierw są konfrontowani z wygórowaną prośbą, a następnie z mniejszą, bardziej rozsądną prośbą, co do której się sądzi, że zostanie zaakceptowana.
Technika stopy-w-drzwi to technika skłaniająca do ulegania prośbie, a polegająca na konfrontacji najpierw z małą prośbą, którą na ogół każdy zgadza się spełnić, a następnie z prośbą większą, co do której się oczekuje, że również zostanie przyjęta.
Trafność: to, na ile skutecznie test lub technika pomiaru (np. wywiad podczas starań o pracę) wskazuje, czego można oczekiwać (np. poziomu wykonywania pracy).
Wywiad strukturalizowany to technika zbierania danych podczas starań o pracę, polegająca na tym, że prowadzący wywiad zadaje wszystkim kandydatom te same pytania z przygotowanej wcześniej listy; pytania dotyczą wyłącznie kwalifikacji kandydata do wykonywania danej pracy.