SZTUKA - rozpoczyna się tam gdzie idea dotyka duchowych przeżyć odbiorcy i zmienia jego postrzeganie świata. Sztuka winna wyrażać idee wyższe i wznioślejsze niż ona sama, w przeciwnym razie ma charakter wyłącznie dekoracyjny.
DZIEŁO SZTUKI - to całościowy i syntetyczny produkt świadomie wytworzony przez człowieka, wyposażonego w specyficzną wrażliwość. Dzieło ukazuje za pomocą określonej konwencji pewną rzeczywistość fizyczną lub psychiczną. Charakteryzuje się wysokimi walorami estetycznymi. Pełni również inne funkcje np. wychowawczą, poznawczą, użytkową lub religijną.
DZIEŁO RUCHOME - którego lokalizacja może się zmienić - obrazy plakaty, rzeźby, meble, mała architektura, przedmioty użytkowe
DZIEŁO NIERUCHOME - jego przemieszczanie się jest bardzo trudne lub niemożliwe: obiekty budowlane, ich otoczenie, ściany, podłogi; wszystko to co jest trwale związane z danym obiektem
ARTYSTA - twórca, który nie traktuje sztuki jako celu samego w sobie lub środka do osiągnięcia korzyści materialnych bądź osobistych. Może przetrwać osąd najsurowszego z krytyków - czasu.
ARCHITEKT - potrafi wykonać budowle w sposób, aby była dla ludzi uzyteczna, ale i estetyczna
ARCHITEKTURA - sztuka organizowania przestrzeni, projektowania i kształtowania budowli na miarę naszych osiągnięć, aspiracji i nadziei. Obejmuje dziedziny techniki, sztuki i filozofii, która zajmuje się transformacją przestrzeni, jaką zamieszkujemy oraz inżynierii, budownictwa.
RURALISTYKA - krajobraz otwarty
URBANISTYKA - krajobraz miejski
MAŁA ARCHITEKTURA - elementy zagospodarowania przestrzennego, np. ławki, latarnie kosze
DZIEDZICTWO KULTUROWE - zasób rzeczy ruchomych i nieruchomych wraz ze związanymi z nim wartościami duchowymi, zjawiskami historycznymi i obyczajowymi. Uznawany za godny ochrony prawnej dla dobra społeczeństwa i jego rozwoju oraz przekazania następnym pokoleniom.
SZTUKA EGIPSKA - okres od 40tys. do 400 pne
Epokę charakteryzowała:
- jedność artystycznych form, ciągłość rozwoju
- funkcja służebna wobec władców i religii
- sztuka pomagała w utrzymaniu i utrwaleniu ustalonego porządku społecznego
- MASTABA - grobowiec władców
- USZEBTI - figurka kobiety w kształcie mumii z dwiema motykami w rękach i workiem na plecach; chowane były z każdym zmarłym; odgrywały role opiekunów
Porządek dorycki (styl) to jeden z najbardziej znanych porządków architektonicznych czasów starożytnych. Charakteryzuje się on ciężkimi proporcjami, surowością i monumentalizmem. Walory artystyczne ustępowały w nim miejsca funkcjonalizmowi.Architektura dorycka wywodzi się prawdopodobnie z budownictwa drewnianego. Wiele dekoracyjnych szczegółów w budownictwie kamiennym imituje elementy drewniane, np. tryglif nad każdą kolumną w budownictwie drewnianym pełnił rolę ochrony czoła belki stropowej, umieszczane pod okapem regulae - naśladują deseczki, guttae to imitacja drewnianych kołków łączących konstrukcje.Kolumna w porządku doryckim nie posiada bazy,a jej głowica ma kształt bardzo prosty; jak gdyby okrągłej spłaszczonej poduszki, na której spoczywa kwadratowa płyta. Taki rodzaj kolumn pojawił się w Grecji najwcześniej już w VII w. p.n.e.
Porządek koryncki - jeden z trzech podstawowych porządków architektonicznych występujących w architekturze starożytnej Grecji. Rozwinął się jako odmiana porządku jońskiego na przełomie V i IV w. p.n.e.
Cechy charakterystyczne [edytuj]
* smuklejsze proporcje i bardziej ozdobna głowica niż w porządku jońskim
* baza - jak w porządku jońskim, czyli trójczłonowa złożona z dwóch torusów i trochilusu między nimi,
* trzon kolumny, jak w stylu jońskim, ozdobiony 24 kanelurami połączonych listewkami (stegami), kolumna o smuklejszych proporcjach
* głowica - najbardziej charakterystyczny element wyróżniający styl koryncki, ma kształt koszyka (kalatosu) uformowanego z dwóch rzędów liści akantu mocno rozchylonych na zewnątrz, powyżej liści znajdują się cztery pojedyncze woluty podtrzymujące abakus. Pomiędzy tymi wolutami znajdują się jeszcze cztery pary mniejszych wolut, spomiędzy których wyprowadzona jest palmeta lub inny motyw roślinny
* belkowanie podobne jak w stylu jońskim, czyli złożone z trójczłonowego architrawu na którym opiera się zdobiony fryz ciągły. Powyżej fryzu znajdowała się najwyższa część belkowania - gzyms wieńczący, często podparty wspornikami, jest to dodatkowy element w porównaniu porządku korynckiego z porządkiem jońskim.
Według legendy przytoczonej przez Witruwiusza kapitel koryncki został wynaleziony przez architekta Kallimacha, gdy zauważył on że kosz ofiarny ustawiony na grobie młodej dziewczyny porósł akantem. Porządek ten był stosunkowo rzadko stosowany w starożytnej Grecji. Najstarsza znana kolumna koryncka znajdowała się w tylnej części celli świątyni Apollina Epikurosa w Bassaj z ok. 430-400 r. p.n.e. Wyróżniała ona miejsce święte, w którym stał posąg boga. Późniejszymi przykładami użycia porządku korynckiego mogą być tolosy w Delfach (ok. 375 p.n.e.), w którym zastosowano go razem z porządkiem doryckim i w Epidauros (ok. 360 p.n.e.). Z okresu hellenistycznego (334 r. p.n.e.) pochodzi pomnik Lizykratesa w Atenach - niewielka budowla na planie koła z sześcioma korynckimi półkolumnami wtopionymi w ściany. Na dużą skalę porządek ten pojawił się dopiero w świątyni Zeusa Olimpijskiego w Atenach, zaczętej w 174 r. p.n.e. (ukończonej w 132 r. n.e.). W roku 86 p.n.e. dyktator rzymski Sulla wziął kilka głowic z tej świątyni i umieścił je na Kapitolu. Od tego czasu porządek koryncki stał się charakterystyczny dla starożytnego Rzymu i stosowany powszechnie zarówno w świątyniach jak i budowlach świeckich.
Dokładne rysunki pomiarowe pomnika Lizykratesa opublikowane przez Stuarta i Revertta w 1762 r. były podstawą porządku korynckiego stosowanego w neoklasycznej architekturze Anglii i Stanów Zjednoczonych.
Porządek joński to jeden z trzech podstawowych porządków architektonicznych występujących w architekturze starożytnej Grecji. Posiada dwie odmiany: attycką i małoazjatycką, różniące się przede wszystkim detalami bazy i belkowania. Powstał w Azji Mniejszej na przełomie VII i VI w. p.n.e. pod wpływem budownictwa ludów Wschodu.
Cechy charakterystyczne [edytuj]
* lekkość, smukłe proporcje, bogate zdobienia
* baza oparta na plincie: w wariancie attyckim trójczłonowa złożona z dwóch torusów i trochilusu między nimi, albo w wariancie małoazjatyckim - wieloczłonowa, dowolnie zestawiona z torusów i trochilusów
* trzon kolumny ozdobiony 24 kanelurami połączonych listewkami (stegami), żłobkowanie jest węższe niż w stylu doryckim. Mniej wyraźnie jest zaznaczony entasis, zwężenie trzonu poniżej głowicy jest też mniejsze
* głowica - najbardziej charakterystyczny element wyróżniający styl joński ukształtował się w VI w. p.n.e., zbudowana jest z ozdobnej, opisywanej często jako przypominającej baranie rogi, woluty. Kształt woluty wywodzi się z rolowanej nad wejściem maty. Powyżej woluty abakus o profilowanych krawędziach, często dość bogato zdobiony
* belkowanie złożone z trójczłonowego architrawu na którym opiera się w wariancie attyckim bogato zdobiony fryz ciągły (w porządku doryckim fryz zdobiony był metopami rozdzielonymi tryglifami). Fryz zdobiony był reliefem z scenami mitologicznymi, historycznymi. Najbardziej znanym i ciekawym przykładem jest fryz Partenonu zwany fryzem partenońskim. W odmianie małoazjatyckiej fryz nie posiada tak bogatej dekoracji. Jego ozdobą jest rząd wystających kostek. Powyżej fryzu znajdowała się najwyższa część belkowania - gzyms wieńczący, często niższy niż w porządku doryckim, ale o bardziej skomplikowanej formie. Górną jego część stanowiła listwa zdobiona kimationem, antemionem lub plecionką, zakończona na ogół ząbkowaniem. Świątynie budowane w stylu jońskim kryte były, podobnie jak świątynie w stylu doryckim, dwuspadowym dachem zwieńczonym tympanonem, z gzymsem ozdobionym akroterionami. Wzdłuż dachu biegła rynna (sima) zakończona rzygaczami w postaci lwich pysków. Pole przyczółka wypełniała bogata dekoracja rzeźbiarska
* świątynie stawiano na trzystopniowej podbudowie (krepidoma)
Styl joński cieszył się ogromną popularnością od IV w. p.n.e., dominował w okresie hellenistycznym. Swoim zasięgiem objął nie tylko Grecję ale też Italię i Sycylię. Przykłady zabytków w porządku jońskim: Apteros (Nike Bezskrzydła) i Erechtejon na Akropolu, Herajon na wyspie Samos, Artemizjon w Efezie i w Ołtarzu Pergamońskim.
Rozwinięciem porządku jońskiego był porządek koryncki.
Stare Państwo:
- używano bloków z kamienia wapiennego i granitu
- piramidy schodkowe
- rodzina królewska ubrana w szaty, w pozycji stojącej lub siedzącej
- twarz nogi ręce w bok, oko tors w przód
-osoby niżej w hierarchii ukazane w trakcie wykonywania pracy
Średnie państwo:
- wzrost znaczenia kultu słońca, grobowce kute w skale
- pylony, reliefy, wzmożona budowa świątyń
ARCHITEKTURA EGEJSKA
Porządek Dorycki: charakteryzuje się on ciężkimi proporcjami, surowością i monumentalizmem. Walory artystyczne ustępowały w nim miejsca funkcjonalizmowi. Kolumna nie posiada bazy a głowica ma prosty kształt
Okresy w kulturze Greckiej:
-hellenistyczny- okres dalszego rozwoju i ekspansji greckiej kultury trwający od 323-30 pne
-klasyczny- okres rozkwitu sztuk plastycznych, teatru, i nauk trwający do podboju Grecji przez Filipa Macedońskiego i utraty niepodległości