NIEPŁODNOŚĆ (STERILITAS):

• niemożność zajścia w ciążę po okresie co najmniej 1 roku regularnego współżycia bez stosowania żadnych metod antykoncepcyjnych

• n. pierwotna - gdy kobieta nigdy przedtem nie zaszła w ciążę

• n. wtórna - gdy kobieta kiedyś zaszła w ciążę, ale obecnie nie jest do tego zdolna

przyczyny:

• endokrynologiczne:

• niewydolność podwzgórza i/lub przysadki

• hiperprolaktynemia

• hiperandrogenizm

• nadczynność lub niedoczynność tarczycy

• czynniki jatrogenne (leki hormonalne i psychotropowe)

• organiczne uszkodzenia układu podwzgórze-przysadka (np. zespół Sheehana)

• zaburzenia fazy lutealnej:

• mogą być przyczyną niepłodności i poronień

• skrócenie tej fazy (niewydolność ciałka żółtego) powoduje, że miejsce implantacji nie jest prawidłowo przygotowane

• niedobór progesteronu w pierwszych tygodniach ciąży jest jedną z najczęstszych przyczyn poronień

• brak owulacji:

• najczęstsza czynnościowa przyczyna niepłodności

• może występować zarówno przy prawidłowym, jak i zaburzonym rytmie miesiączkowania

• wydłużenie lub skrócenie fazy wzrostowej pęcherzyka nie zawsze wiąże się z brakiem owulacji

najważniejsze przyczyny braku owulacji:

• niewydolność podwórzowo-przysadkowa:

- guzy lub inne uszkodzenia

- leki upośledzające czynność podwzgórza

- hiperprolaktynemia

• choroby tarczycy (nadczynność lub niedoczynność)

• nieprawidłowa czynność nadnerczy (niedoczynność, nadmierne wydzielanie androgenów lub kortyzolu)

• zaburzenia emocjonalne

• zaburzenia odżywiania i metabolizmu (otyłość lub niedożywienie)

• wyczerpanie nadmiernym wysiłkiem fizycznym (np. sport wyczynowy)

• bezpośrednią przyczyną jest zaburzenie fazy dojrzewania pęcherzyka Graafa

• jajnikowe:

• choroby genetyczne - zespół Turnera, dysgenezja gonad

• zniszczenie przez procesy zapalne i nowotworowe, endometriozę

• zaburzenia funkcji receptorów jajnikowych dla gonadotropin

• jajowodowe:

• mechaniczne (upośledzenie drożności):

• wady wrodzone

• zmiany pozapalne, nowotworowe, endometrioza, zrosty pooperacyjne

• czynnościowe:

• nieprawidłowa perystaltyka jajowodu

• miejscowy obrzęk błony śluzowej

• stany spastyczne ujść macicznych

• maciczne:

• wady wrodzone

• zrosty wewnątrzmaciczne

• zapalenie endometrium

• mięśniaki

• zaburzenia kurczliwości

• endometrioza

• szyjkowe:

• nieprawidłowości śluzu szyjkowego

• zmiany zapalne

• wrodzone zarośnięcie i niedorozwój szyjki

• immunologiczne:

• przeciwciała (często autoprzeciwciała) skierowane przeciwko spermie lub antygenom osłonki przejrzystej

• psychogenne:

• wstrząs psychiczny, długotrwały stres, nadwrażliwość emocjonalna

• zaburzenia rozwoju psychoseksualnego

• ze strony mężczyzny (40%):

• niezdolność do odbycia stosunku płciowego:

• zmiany anatomiczne

• choroby układu nerwowego

• zaburzenia czynnościowe

• niezdolność do zapłodnienia:

• nieprawidłowa czynność jąder (wskutek ich uszkodzenia w życiu płodowym, zaburzeń zstępowania, zakażeń wirusowych, przewlekłych zatruć)

• zaburzenia w transporcie nasienia - żylaki powrózka nasiennego (prowadzą także do zahamowania spermatogenezy wskutek podwyższenia temperatury jąder)

• zbyt rzadkie lub zbyt częste stosunki płciowe

BEZPŁODNOŚĆ (INFERTILITAS):

• niemożność urodzenia zdrowego, donoszonego dziecka (po 37 tyg.)

• następuje zapłodnienie i zagnieżdżenie, ale kolejne ciąże kończą się poronieniami (do 22 tyg.) lub porodami przedwczesnymi (22-36 tyg.)

przyczyny:

• zaburzenia chromosomowe prowadzące do wczesnego obumarcia płodu (także mężczyźni)

• niewydolność ciałka ciążowego żółtego

• wrodzone lub nabyte zmiany anatomiczne macicy

• niewydolność cieśniowo-szyjkowa - osłabienie mięśniowo-łącznotkankowego aparatu zamykającego wewnętrzne ujście szyjki macicy; powoduje ona zwykle późne poronienia lub porody przedwczesne

• pierwotna - wrodzona

• wtórna - wskutek dużych pęknięć szyjki macicy po porodach, poronieniach, operacjach

2