OSTRE ROZSZERZENIE ŻOŁĄDKA (dilatatio ventriculi acuta)

Wzrost objętości żołądka pod wpływem pęczniejącej karmy i gromadzących się gazów.

Pierwotne- karmienie ziarnami zbóż „niewypoconych” po zbiorach, po żniwach, karmienie chlebem, ziemniakami , przewiędłe zielonki i lucerna, trawa, stany nieżytowe błony śluzowej żołądka , zburzenia w układzie wegetatywnym

Wtórne- występują zmiany w objętości spowodowane utrudnionym przemieszczeniem treści, zatkanie jelita cienkiego, rozszerzenia żołądkowego okrężnicy dużej, zatkanie okrężnicy małej, całkowite przerwanie ciągłości- skręt, przemieszczenie

Rozpoznanie:

1. pierwotne:

• ból o dużym lub średnim nasileniu, ciągły

• parametry ogólne nie ulegają zmianie- tętno 80, twarde, lekko podwyższone, oddechy- powierzchowne , 30-40

• błony śluzowe zaczerwienione, nastrzykane, przy stanach zawansowanych brudnoczerwone

• ogólne poty

• postawa ulgowa- siedzącego psa

• ocena ruchów oddechowych- oddechy typu powierzchownego , żebrowe

• kształt klatki piersiowej faskowaty

• odbijanie gazów o nieprzyjemnym kwaśnym zapachu- objaw źle rokujący- akt regurgitacji - pęknięcie żołądka

• powłoki brzuszne ulegają poszerzeniu - zaznaczone są doły głodowe- w przeciwieństwie do wzdęcia jelit (uwypuklone doły)

• szmery perystaltyczne początkowo wzmożone potem osłabione

• defekacja wzmożona- kał uformowany, w mniejszych ilościach

• badanie per rectum- przesunięcie śledziony do tyłu

2 postacie:

- spastyczna- pierwotna, charakteryzuje się silnymi bólami, obfitymi potami, pobudzoną perystaltyką jelit, przy płukaniu żołądka treść wypływa strumieniem przerywanym, odczyn wybitnie kwaśny

- atoniczna- wzrost tętna i O, tętno słabo wyczuwalne, oddechy przyspieszone, spojówki zaczerwienione, brudnoczerwone, wzdęcie jelit, treść wypływa ciągłym strumieniem

Gdy postępuje dalsza autointoksykacja- pogorszenie stanu ogólnego, zmniejszenie bólu, szybki wzrost tętna ↑ 100, słabo wyczuwalne, zastój żylny, brudnoczerwone, zimne poty, oddechy przyspieszone, oddech dwufazowy, ślinotok, wymioty- szybkie zejście śmiertelne

2. wtórne rozszerzenie żołądka

• podobne do postaci atonicznej

• treść wypływa ciągłym strumieniem, charakter zasadowy

• pokarm niestrawiony

• ciemna barwa

• poza elementami paszy i zbóż obecne są pasożyty jelitowe

Rozpoznanie:

- charakter bólu ( jego ciągłość)

- poty

- faskowaty kształt klatki piersiowej

- przyspieszone oddychanie

- wynik sondowania

Najczęściej występuje pierwotna, błędy żywieniowe- niedługie leczenie, kilka h ( 2-3), gdy nie ma powikłań

Atoniczna- dłuższy czas, nawet 24h

Autointoksykacja- 2-3 dni, leczenie ogólne

Powikłania- pęknięcie żołądka- zwierze gwałtownie się uspokaja, zimne poty, osłuchiwaniem- brak szmerów, przy wprowadzaniu sondy wlany płyn nie wraca, pogorszenie stanu ogólnego, badanie rectalne- szorstka powierzchnia otrzewnej, gdy nie mamy szorstkiej powierzchni- punkcja

Rokowanie- wczesne przeprowadzenie zabiegu- pomyślne

Leczenie: płukanie żołądka ciepłą wodą, podanie środka przeciwbólowego 60ml,

Do sondy niewielka ilość płynu i środka poślizgowego, gdy sondy nie udaje się wprowadzić - odpowiednie ustawienie zwierzęcia- wysoko przodem, ew. punkcja

Punkcja:

1. j. ślepe- po prawej stronie, w dół głodowy, połowa odległości pomiędzy ostatnim żebrem a guzem biodrowym

2. okrężnica duża

3. żołądek- igła Łopatyńskiego- z lewej strony w ostatniej przestrzeni międzyżebrowej na wysokości guza biodrowego, kierując koniec ukośnie ku dołowi i nieco ku przodowi

Postać atoniczna- gdy żołądek nie kurczy się- element drażniący- przepłukanie zimną wodą- zwiększenie kurczliwości. Na koniec wlać 2 litry zimnej wody z środkiem przeciw fermentacyjnym ( tympachol, alkohol 96%), zakwaszanie( kw. mlekowy, solny)

Autointoksykacja- środki nasercowe, śr. wzmacniające : płyn fizjologiczny, glukoza, vit. C, Ca.

ZAPALENIE BŁONY ŚLUZOWEJ ŻOŁĄDKA (GASTRITIS)

Występuje rzadko, w przypadku gdy koń pobiera karmę zabrudzoną, zapiaszczoną lub pije wodę o nieodpowiedniej czystości, malowanie pomieszczeń w obecności koni, karmienie koni paszami po oprysku chemikaliami,

Bardzo często jako wtórny proces- nadmiar kw. mlekowego- uszkodzenie błony śluzowej żołądka- stan zapalny

Mniejsze znaczenie czynnik infekcyjny- clostridium perfringens, pasożyty częściej- słupkowce

Objawy:

- spadek apetytu

- brak apetytu

- ziewanie

- gdy trwa dłużej koń zaczyna chudnąć

- niedokrwistość

- anemia

Gastroskopia:

- duże ilości śluzu

- odbarwienie

- zmiany deformacyjne

Metody pośrednie- po zgłębnikowaniu bardzo duża ilość obfitego śluzu

Badanie parazytologiczne, hematologiczne

Leczenie:

- zmiana charakteru żywienia

- odrobaczanie

- korekta uzębienia

- pasza:

* miękka zielonka z traw

* zima- siano miękkie, odwar z siemienia lnianego, związki zobojętniające kwas solny

- przewlekle- płyny 2,5g dwuwęglanu sodu, 3g soli glauberskiej, 1g soli kuchennej- 1 litr

- zawansowane- 3g soli glauberskiej, 5g soli kuchennej- 1 litr

Podawać 1h przed karmieniem porannym przez miesiąc w dawce 3 litrów

Ostry nieżyt żołądka (catarrhalis ventriculi acuta):

- przyczyny:

• Mechaniczne - u koni najczęstsze

• Termiczne

• Toksyczne

• Chemiczne

- u świń najczęściej chemiczne, toksyczne i mechaniczne

- stan zapalny powikłany bakteriami środowiskowymi

- czynnikiem wtórnym są grzyby (drożdże)

- objawy:

• I faza - nadmierne, wzmożone skurcze

• II faza - zahamowanie perystaltyki

• u koni - chęć wymiotowania, dążność do odbijania, koń nie może wymiotować → przejście w inne schorzenie

• u świni - wymioty, utrata apetytu, palpacyjnie bolesność w okolicy żołądka(nikt tego nie bada)

• temperatura wewnętrzna w normie lub podwyższona

• osłabienie zwierzęcia, odwodnienie, zaburzenia w krążeniu

- postępowanie:

• 24 h głodówka

• w razie konieczności podawać pasze o niskim pH

• środki przeciwwymiotne

• środki ściągające toksyny - związki węgla + siemię lniane

• środki przeczyszczające -sól glauberska lub sól gorzka z siemieniem lnianym

• przy powikłaniach bakteryjnych antybiotyki, sulfonamidy

• elektrolity i nawadnianie zwierzęcia

- wlew doprostniczy wody (psa) uniesionego do góry aż zwymiotuje.

Przewlekły nieżyt żołądka.

- przyczyny - j.w., ale dłuższym działaniu

- u dojrzałych koni - pasożyty, schorzenia wątroby i nerek(spaczony apetyt, lizawość, ↓ kondycji -anemia, odwodnienie, biegunka).

- sprawdzamy czy koń nie jest zarobaczony !

- postępowanie:

• głodówka 24 h

• opróżnić żołądek podać natrium bicarbonicum i oceniamy popłuczyny(zapach i obecność krwi).

• Środki łagodnie przeczyszczające - kleik z siemienia lnianego z niewielką ilością soli

• Środki wzmacniające - ogólnie.

Zapalenie błony śluzowej żołądka

- diagnozuje się przy pomocy gastroskopu długości minimum 2m aby zbadać całą błonę śluzową żołądka

- postępowanie to przede wszystkim dokładny wywiad - 2 charakterystyczne:

• zwierzę odczuwa dyskomfort (apatia, próby pokładania, chodzi po boksie)

• przy zgłębnikowaniu obecne duże ilości śluzu (ciągliwa biała piana);

gdy krew to owrzodzenie, przy pęknięciu wrzodu szybko może dojść do śmierci

- przyczyny:

• złej jakości pasza (koń sam z siebie nie zje brudnej złej paszy, chyba że jest bardzo głodny) - po 2-3 m-cach i gdy dalej ta karma to powstaje zapalenie bł. śluz. żołądka

• stosowanie farb, środków toksycznych, farby z ołowiem

• czynniki stresowe - przemieszczanie zwierząt

• złe leczenie ostrego rozszerzenia żołądka (powoduje ono lekki stan zapalny) - trzeba leczyć przez: sondowanie, płukanie, leki buforujące stan zapalny i zalecić siemię lniane

• choroby infekcyjne: Clostridium perfringens (w małym stopniu) a gł. obecność pasożytów (słupkowce)

- objawy kliniczne:

• rzadko objawy morzyskowe

• zmniejszenie apetytu lub rzadziej całkowity brak

• ziewanie

• stopniowe postępujące chudnięcie

• ubytek krwi - anemia wywołana słupkowcami lub wrzodami (zróżnicować!!!)

• gastroskopia

- badania dodatkowe:

→ parazytologiczne

→ badanie pH treści wypłuczyn - może być mylące

- leczenie:

• usunąć przyczynę

• odrobaczenie

• sprawdzić stan uzębienia koni - bardzo ważne, bo zły zgryz, wady powodują niecałkowite rozdrabnianie karmy, która drażni żołądek

• karmić łatwostrawną, buforującą karmą (miękkie siano wysokiej jakości, namoczone, przepajanie wywarem z siemienia lnianego)

• postać przewlekła - do pojenia na czczo na około 1 godzinę przed karmieniem 3l płynu przez 1 m-c:

• 2,5g dwuwęglanu sodu, 3g soli glauberskiej, 1g soli kuchennej rozpuścić w 1l wody

• silniejszy - 3g soli glauberskiej, 5g NaCl w 1l wody

- konsekwencją nieleczenia zapalenia żołądka są wrzody

Owrzodzenia żołądka

- częste zarówno zarówno źrebiąt jak i koni dorosłych (nawet do 90%)

- objawy:

• obniżona kondycja

• zmniejszony apetyt

• niewielkiego stopnia bóle morzyskowe

- wrzody u źrebiąt (40%) występują z powodu manipulacji źrebiętami już przy matce (9 dzień - matkę przenosi się do stanówki; w wieku kilku tyg. przegrupowania, odłączanie źrebiąt i łączenie w grupy lub sprzedaż, przewóz)

- przyczyny:

• stres związany z odchowem źrebiąt

• obciążenia treningowe (gł. konie sportowe)

• nadmierna ilość kw. solnego wydzielanego w żołądku z powodu złego żywienia, stosowania nadmiaru leków przeciwzapalnych

• pasożyty

• system żywienia (niecałkowicie potwierdzone)

• granulaty - złe trawienie, powodują nadmiar lub niedobór soku żołądkowego, zawierają nadmiar białka i energii; ich podaż powoduje wzrost stężenia gastryny w surowicy krwi (karmienie sianem tego nie robi; u źrebiąt do 3 m-ca poziom ten jest fizjologicznie wysoki, po czym opada)

• stopień rozdrobnienia

• zawartość energii

• leki sterydowe i niesterydowe, np. fenylbutazon

- występowanie: gł. w przedniej bezgruczołowej części żołądka, niekiedy tylko w części trawiennej w okolicy odźwiernika

- krwawienie, niedokrwistość może być fałszywym objawem gdy nie wykluczymy schorzeń pasożytniczych

- nie leczone wrzody perforują → zapalenie otrzewnej → zmiany śledziony (narząd leżący najbliżej żołądka)

- mechaniczne uszkodzenia błony śluzowej powoduje:

• powrotna dyfuzja jonów H do komórek błony śluzowej

• działanie pepsyny i kwasów żółciowych na niechronioną błonę śluzową

Oba te procesy pogłębiane są miejscowym niedokrwieniem błony śluzowej.

- objawy (brak charakterystycznych):

• lekkiego stopnia morzyska w wyniku skurczu odźwiernika i zwiększonej perystaltyki przewodu pokarmowego i powoli rozwijającego się zapalenia otrzewnej

• brak lub zmienny apetyt

• małego lub średniego stopnia okresowe objawy kolkowe

• ślinienie, zgrzytanie, puste przełykanie, częste odbijanie

• fetor ex ore

• ↓ m.c. i kondycji

• czasem biegunka, zatkania spowodowane zwężeniami tworzonymi przez blizny

• u około 30% koni w wyniku odbijania, przemieszczania treści pokarmowej wstecz nawet do krtani i tchawicy → zachłystowe zapalenie płuc (powikłanie)

• przy otwartych wrzodach przy sondowaniu nadmiar treści pokarmowej podbarwionej krwią i duża ilość śluzu

• przy dużym nasileniu kał jest ciemny, z elementami strawionej krwi

- objawy u źrebiąt:

• matowy włos

• slaba kondycja

• częste biegunki

• często gorączka

• nadmierne slinienie, zgrzytanie zębami

• brak apetytu

• zaprzestanie ssania

• często morzyska (leżą na grzbiecie)

- leczenie:

• usunąć przyczyny

• odrobaczanie dopiero po badaniu koproskopowym!!!

• zapewnić spokój

• łagodnie postępować ze zwierzętami

• zmniejszyć obciążenia treningowe

• dieta jak przy zapaleniu żołądka (unikanie nadmiaru energii i węglowodanów, podawanie w małych porcjach, w równych odstępach czasu)

• leki zobojętniające kw. solny (wodorotlenki i sole Ca, Bi, Mg i Al.) - 10-25g/ konia dorosłego węglanu Mg; wadą jest krótkie działanie (30-60 min); stosować gdy zmiany są małego stopnia, podawać często przez 1-2 tyg.; przy długotrwałym stosowaniu efekt odwrotny (nadmierne wydzielanie HCl)

• środki osłaniające błonę śluzową i wspomagające gojenie wrzodów:

• siarczanowe połączenie glinu i sacharozy - z HCl powstają silne kompleksy białkowe chroniące błonę śluzową (prep. Sulcralfate - ma ograniczone działanie u koni, bo nie wpływu na owrzodzenia w części bezgruczołowej)

• prep. Pronutrin - daje dobre efekty, zawiera naturalne pektyny i kompleks lecytyna-glicerol, stabilizuje on hydrofobową warstwę błony śluzowej żołądka i uniemożliwia ↑ kwasowości przez powiększenie pojemności buforowej

Stosowanie:

- przy typowych objawach klinicznych owrzodzeń żołądka

- okresowe wzmożenie działania czynników stresowych, rekonwalescencja po operacjach

- przy terapii lekami przeciwzapalnymi (sterydowe i niesterydowe)

- jako lek wspomagający przy lekach stosowanych na nisze wrzodowe

koszt terapii 400-500zł /konia

- profilaktycznie przy schorzeniach doprowadzających do stresu

• nowoczesne leki

1.antagoniści receptorów histaminowych typu 2 - powodują ↓ sekrecji HCl w treści żołądka przez odwracalną blokadę receptorów histaminowych w komórkach okładzinowych żołądka; prep.:

▫ Cymetydyna - 18-25mg/kg m.c. co 6h p.o., 6-7mg/kg m.c. co 8h i.v., podawać przez 2-4 tyg.

▫ Ranitydyna - 6-7 mg/kg m.c. co 8h p.o., 1,5 mg/kg co 8h i.v., podawać j.w.

▫ Famotydyna

▫ Nizytydyna

2.inhibitory pompy protonowej-powodują blokadę pompy wodorowo-potasowej w komórkach okładzinowych (hamowanie sekrecji HCl);

▫ omeprazol - 1,4-1,5 mg/kg m.c. p.o., 0,5 mg/kg i.v.; co 24h przez 14-28 dni

- prep. Gastroguard w postaci np. pasty, zawiera 2,28g omeprazolu - na konia o wadze 550kg

- b. wysoka skuteczność i bardzo drogi

▫ lanzoprazol

Nowotwory ściany żołądka

- rzadko stwierdzane - z powodu krótkiego okresu życia koni nowotwory nie zdążą się rozwinąć

- ok. 3% to rak płaskokomórkowy i chłoniakomięsaki

- koń chudnie, pojawia się anemia

- ciemno zabarwiony kał (zmiany fermentacji0

- chorują gł. konie w średnim wieku

- rozpoznanie: gastroskopia (próbka do histopatologii), sekcja

- leczenie chirurgiczne

---