W 12
T: Mukowiscydoza
Choroba monogenowa, dziedziczenie AR (autosomalne recesywne)
Występowanie 1:2500 - 1:5000 noworodków rasy białej
Gen CFTR - 230 kpaz, 27 exonów, lokalizacja chromosom 7q 31,3
> 1000 mutacji - Δ F 508 (delecja fenyloalaniny w pozycji 508) ok. 53-65%
Białko CFTR
Produkt genu CFTR
Kanał chlorkowy zależny od cAMP
Szczytowa powierzchnia komórek nabłonka gruczołów zewnątrzwydzielniczych (drogi oddechowe,trzustka, przewód pokarmowy, gruczoły potowe)
Reguluje inne kanały jonowe
Wpływa na apoptazę
W mukowiscydozie Staphylococcus aureus może przebywać w drogach oddechowych (drzewa oskrzelowego i niższych rozgałęzień).
Chorzy na mukowiscydozę mają słony pot, ze względu na wydzielane z potem jony chlorkowe.
W mukowiscydozie występuje 5 podstawowych defektów, tj. brak wytworzenia mRNA, powstanie nieaktywnego białka, mała efektywność jonów chlorkowych.
Mukowiscydoza - objawy kliniczne
Postać klasyczna:
- nawrotowe zakażenia dróg oddechowych
- niewydolność trzustki
- niepłodność mężczyzn - azoospermia
- chlorki w pocie > 60 mEq/l
Niedrożność smółkowa
(Chopin był chory na mukowiscydozę)
Trzustka w mukowiscydozie
Sekrecja płynów do światła pęcherzyka:
- komórki pęcherzykowe - NaCl (pH obojętne)
- komórki pęcherzykowe - ziarna zymogenu (pH kwaśne)
- komórki przewodowe - płyny i elektrolity (pH zasadowe)
Odczyn pH obojętny.
Choroba postępuje wraz z wiekiem.
T: Znaczenie wielonienasyconych kwasów w patogenezie mukowiscydozy.
Ok. 93 % tłuszczu jest wchłaniane
Podstawowe kwasy tłuszczowe:
SFA - nasycone kwasy tłuszczowe
MFA - jednonienasycone kwasy tłuszczowe
PUFA - wielonienasycone kwasy tłuszczowe, rodzina ω-6
LA - kwas linolowy
DHLA - kwas di-homo-γ-linolenowy
AA - kwas arachidonowy, rodzina ω-6
ALA - kwas α-linolenowy
EPA - kwas eikozapentaenowy
DHA - kwas dekozaheksaenowy
Znaczenie PUFA
Istotny składnik błon komórkowych (przekazywanie sygnałów, aktywność enzymatyczna, pobudliwość błonowa)
Prekursory prostaglandyn i leukobienów.
Bezpośredni wpływ na kanał chlorkowy
!!!EGZ!!!
W chorobie dominuje przewaga kwasów z rodziny ω-6 (badanie przeprowadzone na myszach)
Model zwierzęcy = model ludzki ?
U myszy nie występuje kanał chlorkowy zależny od cAMP (mechanizm niezależny od kanału chlorkowego)
Dawka DHA zbyt wysoka
W CF występuje mniejsze niż w modelu zwierzęcym zaburzenie bilansu PUFA na poziomie komórek (AA/DHA): śluzówka odbytnicy oraz nabłonek dróg oddechowych.
!!!EGZ!!!
Suplementacja PUFA u ludzi
Wykazano pozytywny efekt suplementacji zarówno kwasów rodziny ω-3, ω-6, jak i mieszaniny kwasów rodzin ω-3/ω-6. Najnowsze badania wskazują na efektywność suplementacji kwasu linolowego oraz kwasu dekozaheksaenowego.
W mukowiscydozie występuje niedobór NNKT, a co za tym idzie, niedobór witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
!! PUFA mają znaczenie w patogenezie CF u ludzi.