Wykład 2
Interpretacja badania
manualnego
Wykład 2
Interpretacja badania
manualnego
DIAGNOZA FUNKCJONALNA
• Struktura
• Funkcja
• Mechanizm bólu
• Terapia
• Prognoza
• Rozwój filogenetyczny i ontogenetyczny kośćca
• Budowa i funkcja tkanki łącznej
• Fazy gojenia tkanki łącznej
• Skutki IMMOBILIZACJI
Tk łączna
• Fibroblasty
• Histiocyty
• Kom tuczne
• Kom plazmatyczne
• Kom napływowe – limfocyty,trombocyty
• Istota międzykomórkowa
- MATRIX
(SUBSTANCJA PODSTAWOWA)
- włókna :kolagenowe.elastyczne,reticulinowe
A istota
międzykomórkowa
B komórka
C pęczek włókien
kolagenowych
Tkanka łączna włóknista
Chrząstka szklista
obraz mikroskopowy
Tk chrzęstna
a istota
międzykomórkowa
b komórka chrzestna
Matrix
Substancja
międzykomórko
wa składa się z
substancji
podstawowej –
MARTIX oraz
włókien
Kolagen
-
włókna kolagenowe:
80% masy suchej tkanki łącznej
30% całej masy białka,
6% całej masy ciała
Molekuła
tropoglykanu
Składa się z trzech
skręconych łańcuchów
alpha - łańcuchy
polipeptydowe
UPORZĄDKOWANIE W OBRĘBIE WŁÓKIEN KOLAGENOWYCH
TROPOKOLAGEN
MIKROFIBRYLE
KOLAGENOWE
FIBRYLE
KOLAGENOWE
WŁÓKNO-
UKŁAD FALISTY
WŁÓKNA ELASTYCZNE
• Naczynia krwionośne i skóra
• Więzadła( lig flava, lig nuchae 75 %,reszta 5 %)
• Rozciągliwość 100-150%
Fazy gojenia tkanki łącznej
• 1faza stanu zapalnego
• 2 faza fibroplasyczna
• 2 faza remodulacji
hypomobilność
• Skutki immobilizacji tkanki łącznej
ból
• Według międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu
(ASP) ból jest nieprzyjemnym przeżyciem towarzyszącym
istniejącemu lub zagrażąjącemu uszkodzeniu tkanki.
Ból działa jak sygnał, który powiadamia nas, że w
organizmie dzieje się coś złego
.
• Jest jednocześnie zjawiskiem
psychicznym, zmysłowym oraz emocjonalnym
Podział bólu
Ból fizjologiczny
:
1) Można go wyraźnie odróżnić od uczucia dotyku
2) Ma zadanie ochronne
3) Ostrzega przed potencjalnym urazem (bodziec termiczny,
mechaniczny)
4) Ma charakter przejściowy
5) Jest dobrze zlokalizowany
6) Bodziec uszkadzający wywołuje specyficzną odpowiedź (wzór)
Ból patologiczny (kliniczny)
:
1) Patologiczny – związany z procesem chorobowym (zapalenie, neuropatia)
2) Związany zarówno ze stymulacją receptorów Aβ jaki i C oraz Aσ
3) Prowadzi do nadwrażliwości obwodowej i ośrodkowej
4) Czas trwania przekracza czas trwania bodźca
5) Odczuwany jest w miejscach „nieuszkodzonych”
6) Może być krótkotrwały (aktualne uszkodzenie tkanek) lub długotrwały
(przewlekły proces chorobowy)
Podział bólu
Kryteria subiektywne:
Ból szybki (pierwotny)
:
1) Ostry, uderzający
2) Zlokalizowany
3) Nie trwa długo
4) Jest wynikiem pobudzenia receptorów unimodalnych
Ból wolny (wtórny)
:
1) Piekący
2) Uporczywy
3) Długotrwały
4) Towarzyszą mu reakcje emocjonalne, behawioralne i wegetatywne
5) Jest wynikiem pobudzenia receptorów polimodalnych
Buttle i Gifford wybrali nastepujące mechanizmy
korelujace z terapią manualną
Mechanizmy
eferencyjne
Mechanizmy
aferencyjne
Przetwarzanie w CUN
nocyceptywne
Neurologiczne obwodowe
Rodzaj bólu
Mechanizm powstania
Charakterystyka
Ból receptorowy:
mechaniczne lub chemiczne
podrażnienie receptorów
bólowych (nocyceptorów)
somatyczny
podrażnienie receptorów w
skórze, mięśniach, kościach
zlokalizowany, stały, łatwy do opanowania
kostny
trzewny
mięśniowo-powięziowy
Ból niereceptorowy:
ból neuropatyczny
neuropatyczny
podtrzymywany
współczulnie
ból psychogenny
droga
eferentna
Odbiór informacji
(receptory)
Receptory bólowe (Nocyceptory)
:
1) Szeroko rozpowszechnione w organiźmie – trzewne i somatyczne
a) reagują na bodźce mechaniczne, termiczne i chemiczne
b) ciała komórkowe zlokalizowane są w rogach grzbietowych rdzenia kręgowego
a) za pośrednictwem włókien Aσ: zmienilizowane, szybkie, przewodzą
informacje przede wszystkim dotyczącą bodźców mechanicznych, rzadziej
termicznych, zwane unimodalnymi
6-30 m/s
b) za pośrednictwem włókien C: polimodalne, bez mielinym przewodzą
informacje dotyczącą zarówno bodźców termicznych, mechanicznych jak i
chemicznych, ból ma charakter tępy, żle zlokalizowany
0.5-2 m/s
c) znane są inne rodzaje – np. reagujące na dotyk ale wraz ze wzrostem
natężenia zwiększają częstotliwość wyładowań prowadząc do odczuwania bólu
Mechanizm pobudzenia receptorów bólowych
Uraz prowadzi do uwolnienia następujących substancji z uszkodzonych
komórek:
jony potasu, bradykinina, histamina, serotonina, prostaglandyny
URAZ
NACZYNIA
KRWIONOŚNE
TKANKI
OBRZĘK, WZROST
PRZEPUSZCZALNOŚCI
BRADYKININA
(m.in. akt. n. aut. –
PGE2, cytokiny),
HISTAMINA, SP,
CGRP
PROSTAGLANDYNY,
LEUKOTRIENY
WZROST
POBUDLIWOŚCI
NOCYCEPTORÓW
peryferyjna wrażliwość
K. TUCZNE
DEGRANULACJA
SP (odruch włók.-
wzrost NO, 5-HT,
brad.)
RDZEŃ KRĘGOWY
Centralna wrażliwość
Hyperpathia,hyperalgesia.
allodynia
Wegetatywna regulacja, wydzielanie
hormonów, świadome odczucie bólu
Włókna C
(neuropeptydy)
Organizacja neuronów przewodzących czucie
bólu na poziomie rdzenia kręgowego
10 warstw, ułożonych w kolejności od rogu grzbietowego
10 warstw, ułożonych w kolejności od rogu grzbietowego
I : “marginal zone”, rola w nocycepcji, tworzy projekcje do wzgórza,
I : “marginal zone”, rola w nocycepcji, tworzy projekcje do wzgórza,
pnia mózgu i móżdżku
pnia mózgu i móżdżku
II : substancja galaretowata, małe, gęsto „spakowane” komórki,
II : substancja galaretowata, małe, gęsto „spakowane” komórki,
otrzymujące informacje z komórek niezmielinizowanych
otrzymujące informacje z komórek niezmielinizowanych
Organizacja dróg wstępujących przewodzenia
czucia bólu
Drogi rdzeniowo-wzgórzowe:
Drogi rdzeniowo-wzgórzowe:
prowadzi wrażenia bólu i temperatury oraz
prowadzi wrażenia bólu i temperatury oraz
dotyku bez określenia jego rodzaju, od zwojów nerwów rdzeniowych do
dotyku bez określenia jego rodzaju, od zwojów nerwów rdzeniowych do
wzgórza.
wzgórza.
1) Rozpoczynają się w warstwach I, V, VI, IX
1) Rozpoczynają się w warstwach I, V, VI, IX
„
„Neospinothalamic tract
Neospinothalamic tract
” – projekcje do VPL, VPM, głównie z A
” – projekcje do VPL, VPM, głównie z A
σ
σ
, tworzy synapsy i
, tworzy synapsy i
dalsze projekcje do kory czuciowej, nowa filogenetycznie, mało receptorów dla
dalsze projekcje do kory czuciowej, nowa filogenetycznie, mało receptorów dla
opiatów
opiatów
fast spontaneous pain
fast spontaneous pain
„
„Paleospinothalamic tract
Paleospinothalamic tract
” – z głębszych warstw (gł. V), głównie z C, projekcje do
” – z głębszych warstw (gł. V), głównie z C, projekcje do
jądra środkowego bocznego (CL) wzgórza, ale również do podwzgórza i pnia
jądra środkowego bocznego (CL) wzgórza, ale również do podwzgórza i pnia
mózgu (twór siatkowaty, PAG) następnie np. do jąder podstawy czy kory czołowej
mózgu (twór siatkowaty, PAG) następnie np. do jąder podstawy czy kory czołowej
(komponenta afektywna)
(komponenta afektywna)
slow increasing pain".[
slow increasing pain".[
2) Droga skrzyżowana, organizacja somatotopowa
2) Droga skrzyżowana, organizacja somatotopowa
3) Znaczenie
3) Znaczenie
Głównie o wysokim progu pobudliwości, dobrze zlokalizowany ból
Głównie o wysokim progu pobudliwości, dobrze zlokalizowany ból
NeoSpinothalamic tract
Podział bólu dla potrzeb
terapii manualnej
Nocyceptywno mechaniczny
Nocyceptywno ischemiczno acydotyczny
Nocyceptywno zapalny
ból
niestabilność
mechanoreceptory
• mechanoreceptory,
pobudzane
przez bodźce mechaniczne, związane z czuciem
dotyku, ucisku, ruchu, rozciągania, a także dźwięku i
równowagi wrażliwe na bodźce bezpośrednie
(kontaktoreceptory) lub pośrednie (telereceptory);
rozmieszczone są w powłokach ciała (skóra, tkanka
podskórna), również w
• stawach i mięśniach ściegnach i powieziach -
proprioreceptory
, narządy zmysłu czucia głębokiego,
→. zaliczane są również narządy równowagi;
przekazują informacje o położeniu różnych części
ciała względem siebie oraz o szybkości ruchu różnych
części ciała (
), kontrolują rozciąganie i
napięcie mięśni.
• Proprioreceptory. Zalicza się do nich:
•
•
•
•
•
• wolne zakończenia nerwowe w stawach
• Niektórzy autorzy do proprioreceptorów
zaliczają również komórki rzęsate części
błoniastej
oraz
.
•
Typ I
Typ I
- informują o ułożeniu stawu,działają
- informują o ułożeniu stawu,działają
mobilizcyjnie na tk łaczna ,hamuja nicyceptory
mobilizcyjnie na tk łaczna ,hamuja nicyceptory
•
wolnoadaptujące: komórki Merkela, zakończenia
wolnoadaptujące: komórki Merkela, zakończenia
Ruffiniego
Ruffiniego
•
Typ II
Typ II
informują o ułożeniu stawustawu,działają
informują o ułożeniu stawustawu,działają
mobilizcyjnie na tk łaczna ,hamuja nicyceptory
mobilizcyjnie na tk łaczna ,hamuja nicyceptory
•
szybkoadaptujące: ciałka Pacioniego, Meissnera,
szybkoadaptujące: ciałka Pacioniego, Meissnera,
zakończenia Krausego
zakończenia Krausego
•
Typ III
Typ III
informują o pozycji końcowej
informują o pozycji końcowej
Łuk odruchowy
prosty
Dobór technik terapeutycznych w zależności
od diagnozy funkcjonalnej
Diagnoza funkcjonalna
ból
hypomobilność
niestabilność
Mobilizacja I,II
Mobilizacje III.IV
Techniki stabilizujące
T
E
R
A
PI
A
terapia
Analiza ruchu podczas badania translatorycznego
•
A POCZATEK RUCHU
•
B ZAKONCZENIE RUCHU
•
L KONIEC TESTOWANEGO RUCHU
•
H HYPERMOBILNOŚĆ
•
L KONIEC TESTOWANEGO RUCHU
•
R1 PIERWSZY WYCZUWALNY OPÓR
•
R2 OPR KOŃCOWY
A
B= L
R1
A
B
H
A
B
L
PA
R
A
M
E
T
R
Y
D
Z
IA
ŁA
N
IA
I
R
Y
TA
C
JI
HYPERMOBILNOŚĆ
RUCH NORMALNY
HYPERMOBILNOŚĆ
R1
R2
R2
R1
R2
Zależność P1,P2 i R1,R2
P1
PKT W KTÓRYM POJAWIA SIĘ BÓL
P2
PKT KONCA RUCHU SPOWODOWANY BÓLEM
A
R1
P1
P2
R!
B
L
R1
-Z POWODU BÓLU BRAK MOZLIWOŚCI OKRESLENIA R2
TERAPIA: przeciwbólowo
Mobilizacja I, II stopień
A
R1
P1
R2
B
L
P1 po R1 ale R2 możliwe do określenia
TERAPIA: mobilizacja III stopnia
UWAGA P1 nie może się pogłębiać
P1
P2
R1
R2
P1P2 PRZED R1-STAN ZAPALNY
Brak terapii
A
R
1
B
50 %
I
II
III
IV
Stopnie mobilizacji wg
Maitlanda
Modyfikacja stopni
Maitlanda
• I stopień –
ruch o małej amplitudzie w obrębie
tkanek miękkich
• II stopień-
ruch o dużej amplitudzie bez
bólowy
• III stopień –
ruch o dużej amplitudzie
rozpoczynający się przed R1 i kończący po R1
• IV
stopień ruch o małej amplitudzie pozostający
między R1a R
• koniec
Organizacja dróg wstępujących przewodzenia
czucia bólu
Drogi rdzeniowo-siatkowate:
Drogi rdzeniowo-siatkowate:
1) Projekcje do jąder siatkowatych mostu i rdzenia
1) Projekcje do jąder siatkowatych mostu i rdzenia
2) Mają związek z odpowiedzią afektywną towarzyszącą bólowi
2) Mają związek z odpowiedzią afektywną towarzyszącą bólowi
3) Wstępują przyśrodkowo wobec dróg rdzeniowo-wzgórzowych
3) Wstępują przyśrodkowo wobec dróg rdzeniowo-wzgórzowych
4) Przewodzą także inne informacje czuciowe
4) Przewodzą także inne informacje czuciowe
Drogi rdzeniowo-śródmózgowiowe
Drogi rdzeniowo-śródmózgowiowe
1) Rozpoczyna się w warstwach I i V
1) Rozpoczyna się w warstwach I i V
2) Droga skrzyżowana
2) Droga skrzyżowana
3) Projekcje do tworu siatkowatego śródmózgowia, włączając PAG
3) Projekcje do tworu siatkowatego śródmózgowia, włączając PAG
4) Znaczenie w hamowaniu czucia bólu
4) Znaczenie w hamowaniu czucia bólu
Organizacja dróg wstępujących przewodzenia
czucia bólu
Drogi rdzeniowo-podwzgórzowe:
Drogi rdzeniowo-podwzgórzowe:
1) Projekcje do bocznej części podwzgórza, stąd do PVN
1) Projekcje do bocznej części podwzgórza, stąd do PVN
Drogi czucia trzewnego
Drogi czucia trzewnego
1) Informacja biegnie gł. nn IX, X do NTS
1) Informacja biegnie gł. nn IX, X do NTS
2) Stacja przekaźnikowa to jądra kompleksu okołoramieniowego
2) Stacja przekaźnikowa to jądra kompleksu okołoramieniowego
3) Ostatecznie trafia do jj śródblaszkowych wzgórza i kory mózgowej
3) Ostatecznie trafia do jj śródblaszkowych wzgórza i kory mózgowej
(ukł. Limbiczny)
(ukł. Limbiczny)
Zstępujące drogi czucia bólu
Badania na zwierzętach – stymulacja elektryczna lub chemiczna (infuzja
opiatów) wielu obszarów OUN wykazuje działanie analgetyczne.
Kora mózgowa
Kora mózgowa
1) Za pośrednictwem dróg korowo-rdzeniowych
1) Za pośrednictwem dróg korowo-rdzeniowych
2) Charakter hamujący lub pobudzający dotyczący także innego rodzaju
2) Charakter hamujący lub pobudzający dotyczący także innego rodzaju
czucia
czucia
Hypothalamus
Hypothalamus
1) Otrzymuje bogate połączenia włączając – NTS, PAG, LC, PBN, NR
1) Otrzymuje bogate połączenia włączając – NTS, PAG, LC, PBN, NR
2) Szerokie unerwienie zwrotne
2) Szerokie unerwienie zwrotne
3) Bezpośrednie projekcje do warstwy I
3) Bezpośrednie projekcje do warstwy I
4) Droga hamująca może ulec przełączeniu w opuszce
4) Droga hamująca może ulec przełączeniu w opuszce
5) PVN – kluczowe dla odpowiedzi na ból (oś przysadka-podwz., aktywacja
5) PVN – kluczowe dla odpowiedzi na ból (oś przysadka-podwz., aktywacja
ukł. Autonomicznego)
ukł. Autonomicznego)
Istota szara okołowodociągowa śródmózgowia (Periaquecductal
Istota szara okołowodociągowa śródmózgowia (Periaquecductal
gray PAG).
gray PAG).
- Posiada liczne połączenia aferentne (podwzgórze, jądro łukowate,
- Posiada liczne połączenia aferentne (podwzgórze, jądro łukowate,
wzgórze, LC, jądra siatkowate pnia mózgu) i eferentne (okolice LC, NMR,
wzgórze, LC, jądra siatkowate pnia mózgu) i eferentne (okolice LC, NMR,
PGi)
PGi)
- stymulacja elektryczna i morfina wywołują bardzo silny efekt
- stymulacja elektryczna i morfina wywołują bardzo silny efekt
przeciwbólowy
przeciwbólowy
- Efekt p/bólowy związany z projekcją do NMR (serotonina) i LC, PGi (NA)
- Efekt p/bólowy związany z projekcją do NMR (serotonina) i LC, PGi (NA)
PAG – hamujące działanie gł. przez NRM
PAG – hamujące działanie gł. przez NRM
- Neurony uwalniają w tych obszarach Glut
- Neurony uwalniają w tych obszarach Glut
Jądro miejsca sinawego (LC) i jądro przyolbrzymiokomórkowe (PGi)
Jądro miejsca sinawego (LC) i jądro przyolbrzymiokomórkowe (PGi)
- neurony zawierające NA
- neurony zawierające NA
- szeroko unerwiają wiele obszarów OUN
- szeroko unerwiają wiele obszarów OUN
-
Drogi zstępujące do rdzenia kręgowego hamują przewodnictwo
Drogi zstępujące do rdzenia kręgowego hamują przewodnictwo
bólowe za pośrednictwem receptorów
bólowe za pośrednictwem receptorów
α
α
2 pobudzając interneuron
2 pobudzając interneuron
enkefalinargiczny
enkefalinargiczny
Jądro wielkie szwu (NMR)
Jądro wielkie szwu (NMR)
-uwalniają serotoninę w rdzeniu kręgowym (I, V warstwa)
-uwalniają serotoninę w rdzeniu kręgowym (I, V warstwa)
-5-HT1A hamuje postsynaptycznie II neuron
-5-HT1A hamuje postsynaptycznie II neuron
-stymulacja interneuronów enkefalinergicznych, rola GABA?
-stymulacja interneuronów enkefalinergicznych, rola GABA?
Zstępujące drogi czucia bólu
Organizacja neuronów przewodzących czucie
bólu na poziomie rdzenia kręgowego
Włókna nocyceptywne tworzą synapsy z:
Włókna nocyceptywne tworzą synapsy z:
1)
1)
Neurony projekcyjne
Neurony projekcyjne
2)
2)
Interneurony pobudzające
Interneurony pobudzające
3)
3)
Interneurony hamujące
Interneurony hamujące
Neuroprzekaźnik – kwas glutaminowy
Neuroprzekaźnik – kwas glutaminowy
Receptory AMPA – ból fizjologiczny
Receptory AMPA – ból fizjologiczny
Receptory NMDA aktywowane (odłączenie Mg) podczas
Receptory NMDA aktywowane (odłączenie Mg) podczas
pobudzenia receptora NK1 dla SP uwolnionej z zakończeń C –
pobudzenia receptora NK1 dla SP uwolnionej z zakończeń C –
hiperalgezja ośrodkowa, ograniczane przez inhibitory NMDA: ketamine,
hiperalgezja ośrodkowa, ograniczane przez inhibitory NMDA: ketamine,
MK-801 (silne dz.n.)
MK-801 (silne dz.n.)
•
Błona maziowa (membrana synovialis) - wewnętrzna warstwa
, zawiera
; wydziela
, która ułatwia ruch w stawie, dzięki temu, że jest gęsta i lepka.
Błona maziowa wypełnia od wewnątrz jamę stawową. Maź również nawilża chrząstki stawowe,
zmniejszając tarcie w stawie i zapobiegając szybkiemu deformowaniu się stawu.
•
Jama stawowa (
cavum articulare) to niewielka szczelinowata przestrzeń między
,
wypełniona biologicznym środkiem zmniejszającym
, czyli
(zawierającą bardzo dużo
). Końce stawowe są do siebie przyciskane głównie pod wpływem zewnętrznego
i napięcia mięśni.
•
Wielkość jamy stawowej może być różna i waha się od paru mililitrów w najmniejszych stawach aż do
przeszło 300 ml w
(wraz z
przez
silniejsze wydzielanie błony maziowej powiększona jama stawowa dużych
może zawierać ok. 1,5
litra płynu. Szczelina stawowa może być wyczuwalna, u chudych nawet widoczna, jak np. w stawach
paliczków czy w stawie kolanowym.
•
Kosmki maziowe (villi synoviales) - małe wypustki, które pokrywają
, biorą udział w
wydzielaniu mazi stawowej
•
Maź stawowa (
synovia) – substancja mająca za zadanie zmniejszać tarcie w
przez
smarowanie powierzchni chrząstek. W niektórych stawach (np.
) warstwa maziowa może
, wytwarzając fałdy maziowe (łac. plicae synowiales) wypełnione tkanką
tłuszczową. Warstwa maziowa może czasami uwypuklać się na zewnątrz jamy stawowej, tworząc tzw.
kaletki maziowe (łac. bursae synoviales), mające połączenie z jamą stawową. Kaletki maziowe ułatwiają
ślizganie się przebiegających obok nich ścięgnach lub mięśniach. Maź stawową wytwarza błona maziowa.
•
Torebka stawowa (łac. capsula articularis)- łączy powierzchnie stawowe kości, tworząc jednocześnie
osłonę stawu. Składa się ona z dwóch warstw: zewnętrznej - włóknistej (gruba i mocna, zwana błoną
włóknistą, "łac. membrana fibrosa") i wewnętrznej - maziowej (cienkiej i delikatnej, zwanej błoną
maziową, "łac. membrana synovialis"). Błona włóknista zbudowana jest głównie z włókien kolagenowych
a jej grubość zależy od zakresu ruchów oraz obciążenia stawu. Błona maziowa wytwarza maź (jasną ciecz
zawierającą kuleczki tłuszczu oraz mucynę), która wypełnia przestrzeń między kościami, umożliwia ich
przyczepność względem siebie a także zmniejsza tarcie powierzchni zachodzące w stawie podczas
wykonywania ruchów.
•
Powierzchnia stawowa (
facies articularis) – składa się z gładkich powierzchni dwu lub więcej
stykających się ze sobą
. Powierzchnie stawowe mogą przyjmować różne kształty, zależnie od ruchu
. Zazwyczaj powierzchnia jednej kości jest wypukła - tzw.
, gdy
druga stanowi jej negatyw i jest wklęsła - nazywana
.
•
Powierzchnie najczęściej pokrywa cienka warstwa chrząstki szklistej (czasami
) zwana
(cartilago articularis), która od kości oddzielona jest warstwą zwapniałą. Chrząstka
stawowa ma zwykle grubość 0,5 - 2
, chociaż jej warstwa może dochodzić nawet do 6 mm grubości
(np. powierzchnia wew. rzepki). Chrząstki stawowe panewek są zazwyczaj bardziej miękkie niż główek
stawowych, dlatego istnieje możliwość lepszego dopasowania pow. stawowych. Chrząstka stawowa dzięki
swej gładkości zmniejsza tarcie w czasie ruchu oraz dzięki sprężystości zmniejsza podatność na urazy. Z
wiekiem traci ona swoją sprężystość i połysk, mogą powstawać w niej szczeliny, co w coraz większym
stopniu odsłania zwapniałe warstwy podchrzęstne kości.
• koniec
1) Włókna Aσ
a) zmienilizowane, średnicy 2-5 µm, 6-30 m/s
b) synapsy tworzą w warstwach I, V, X
c) uwalniają kwas glutaminowy
2) Włókna C
a)
niezmienilizowane, średnicy 2 µm, 0.5-2 m/s
b) synapsy tworzą w warstwie II, V
c) oprócz glutaminianu mogą uwalniać SP, CGRP, NPY, SS,
GAL)
d) pobudzenie włókien autonomicznych i uwalnianie NA (efapsy)
3) Trzewne nocyceptory
a) przewodzą informacje z narządów wewnętrznych
b) za pośrednictwem neuronów układu autonomicznego (gł. NTS)
c) posiadają duże pola receptorowe (źle zlokalizowany ból)
d) ból odniesiony (konwergują na drugich neuronach drogi
czucia bólu somatycznego)
4) „Ciche” nocyceptory
a) w warunkach fizjologicznych nieaktywne
b) niezmielinizowane
c) ulegaja pobudzeniu poprzez obecność stanu zapalnego lub przez
różne czynniki chemiczne
d) odpowiedź jest nieadekwatna (za duża) w stosunku do bodźca
Odbiór informacji
(receptory)
Odbiór informacji
(receptory)
Receptory bólowe (Nocyceptory)
:
1) Szeroko rozpowszechnione w organiźmie – trzewne i somatyczne
a) reagują na bodźce mechaniczne, termiczne i chemiczne
b) ciała komórkowe zlokalizowane są w rogach grzbietowych rdzenia kręgowego
2) Skórne nocyceptory
a) za pośrednictwem włókien Aσ: zmienilizowane, szybkie, przewodzą
informacje przede wszystkim dotyczącą bodźców mechanicznych, rzadziej
termicznych, zwane unimodalnymi
b) za pośrednictwem włókien C: polimodalne, przewodzą informacje dotyczącą
zarówno bodźców termicznych, mechanicznych jak i chemicznych, ból ma
charakter tępy, żle zlokalizowany
c) znane są inne rodzaje – np. reagujące na dotyk ale wraz ze wzrostem
natężenia zwiększają częstotliwość wyładowań prowadząc do odczuwania bólu
Rozłożenie neurotransmitterów
Prostanglandyn
a,bradykininy,h
istamina,seroto
nina
•
. W obrębie stawu powierzchnie kości (tzw. powierzchnie stawowe) są
pokryte idealnie gładką chrząstką stawową. Umożliwia to ruch w stawie z
minimalnym tarciem powierzchni kości, co zapobiega ich ścieraniu się i
zużyciu. Żeby staw nie rozpadł się, kości, które go tworzą, są połączone w
stały sposób za pomocą więzadeł.
Dodatkowe zabezpieczenie przed destabilizacją stawu i równocześnie
dodatkową ochronę zapewnia otaczająca go torebka stawowa. Zamyka ona
szczelnie staw i przechodzi w okostną, czyli mocną, obficie unaczynioną i
unerwioną błonę włóknistą, okrywającą ze wszystkich stron kość. Torebka
stawowa jest zbudowana z dwóch warstw. Warstwa zewnętrzna składa się z
łącznotkankowych włókien, z których część tworzy więzadła łączące kości.
Wewnętrzna warstwa torebki stawowej to tzw. maziówka, bogato
unaczyniona błona produkująca maź stawową. Jest to gęsta ciecz, która
ułatwia "poślizg" w stawie i zapewnia bezbolesne przesuwanie się
powierzchni stawowych względem siebie.
•
Torebka stawowa (łac. capsula articularis)- łączy powierzchnie stawowe
kości, tworząc jednocześnie osłonę stawu. Składa się ona z dwóch warstw:
zewnętrznej - włóknistej (gruba i mocna, zwana błoną włóknistą, "łac.
membrana fibrosa") i wewnętrznej - maziowej (cienkiej i delikatnej, zwanej
błoną maziową, "łac. membrana synovialis"). Błona włóknista zbudowana
jest głównie z włókien kolagenowych a jej grubość zależy od zakresu
ruchów oraz obciążenia stawu. Błona maziowa wytwarza maź (jasną ciecz
zawierającą kuleczki tłuszczu oraz mucynę), która wypełnia przestrzeń
między kościami, umożliwia ich przyczepność względem siebie a także
zmniejsza tarcie powierzchni zachodzące w stawie podczas wykonywania
ruchów.
•
Tkanka łączna włóknista zwarta (zbita) - rodzaj
.
Charakteryzuje się ściśle upakowanymi włóknami oraz niewielką ilością istoty
podstawowej i komórek.
•
Wyróżniamy 2 rodzaje utkania:
•
Tkanka łączna włóknista o utkaniu regularnym - występuje w
,
. Składa się z włókien kolagenowych.
•
Tkanka łączna włóknista o utkaniu nieregularnym - występuje m.in. w warstwie
siateczkowej
, torebce narządów wewnętrznych, otoczkach nerwów.
Składa się z włókien kolagenowych i sprężystych.
•
Ścięgna - (
tendo, tenon) twory włókniste (pasma) zbudowane z wytrzymałej
tkanki łącznej właściwej zbitej
(włóknistej), o zabarwieniu białawosrebrzystym. Mają
postać mocnych i bardzo odpornych włókien
, ułożonych równolegle do
siebie i zatopionych w niewielkiej ilości istoty podstawowej. Między pęczkami włókien
znajdują się
ułożone w tzw. szeregi Ranviera
. Stanowią przedłużenie
aż do punktu jego przyczepu. Są istotną częścią mięśni a ich zadaniem jest
przenoszenie siły
na elementy
. Sprężystość ich
jest nieznaczna. Pod wpływem rozciągania wydłużają się one tylko o 4% swej długości.
•
Kształt ścięgien jest bardzo różny: jedne są walcowate, inne spłaszczone. Niektóre
występują w postaci szerokiej, płaskiej błony zwanej
. W tej postaci
występują np. ścięgna obu mięśni skośnych i mięśnia poprzecznego brzucha. Na ogół
kształt ścięgna jest dostosowany w pewnym stopniu do kształtu mięśnia. Długość
ścięgna znajduje się w określonym stosunku do długości kurczliwej mięśnia i do
rozległości ruchu w danym stawie. Grubość ścięgna w stosunku do przekroju
poprzecznego mięśnia jest zmienna i waha się w szerokich granicach.
• Rozcięgno (
. απον, ευρον,
aponeurosis) – mocne pasmo
tkanki łącznej zbitej o utkaniu regularnym
,
cienkie i płaskie, ubogie w
, przez które szerokie i
płaskie
łączą się z
. Rozciągają
się np. między elementami szkieletu dłoni i
podeszwy stopy, stanowiąc płaszczyznę
przyczepu dla ich wewnętrznych mięśni.
Istnieją ponadto rozcięgna: mięśnia
poprzecznego brzucha, mięśnia dwugłowego
ramienia, grzbietowe palca I, języka.