Rozwój dziennikarskiej etyki normatywnej w Polsce.
1896 - statut Towarzystwa Dziennikarzy Polskich we Lwowie, pierwszy zapis nt. etyki zawodowej.
(wprowadził Dziennikarski Sąd Polubowny)
1912 - powstał I Syndykat Dziennikarzy Polskich (pierwsza wyraźnie zawodowa organizacja)
1920 - Syndykat Dziennikarzy Warszawskich
1924 - Związek Syndykatów Dziennikarzy Polskich, w 1930 przekształcił się w Związek Dziennikarzy RP
1929 - Polski Związek Wydawców Dzienników i Czasopism, który w 1932 powołał Sąd Dziennikarski w celu opracowania Kodeksu Obyczajowego
1937 - powołano Komisję Orzekającą, której regulamin był miniaturowym kodeksem etyki dziennikarskiej
1938 - pojawiła się Komisja Kwalifikacyjna (powołana na mocy Układu Zbiorowego), zajmowała się m.in.etyką
Przed II wojną światową etyka została włączona do przepisów prawa w postaci ogólnych zapisów.
1945 - I Zjazd Dziennikarski uchwalił Dziennikarski Kodeks Obyczajowy i Regulamin Sądu Dziennikarskiego, który przewidywał sankcje karne.
Jednak w oparciu o Manifest PKWN zaczęto wprowadzać system radziecki, z cenzurą prewencyjną (1946), czemu sprzeciwiał się ZDRP, więc go rozwiązano i na jego miejscu utworzono SDP. W związku ze stalinizacją, nie stosowano wcale zasad DKO, lecz kreowano własne zasady etyczne zgodne z prowadzoną polityką.
1956 - koniec okresu stalinowskiego, polskie unormowania dopasowane zostały do standardów europejskich
1978 - etyka dziennikarska wprowadzona została do systemu prawnego, czego ostatecznym potwierdzeniem było uchwalenie ustawy prawo prasowe z 26.01.84 r. Polska stała się jedynym krajem socj. posiadającym swoją Radę Prasową (na mocy prawa prasowego)
1981 - zawieszenie a w 1982 rozwiązanie SDP i założenie SDRPL, choć nie miało to wpływu na etykę normatywną.
1995 - KEM, podpisana przez wszystkie stowarzyszenia dziennikarskie i niektórych nadawców
SDP - obowiązuje kodeks z 1980
SDRP - kodeks uchwalony w 1991, nowela 1995
Etyka a moralność
W języku potocznym pojęcia tożsame, pewnie dlatego, że Cyceron tłumacząc Arystotelesa przetłumaczył ethikos jako moralis. A tymczasem...
Etyka normatywna - ETYKA (np. Dekalog)
Teoria powinności moralnej, etyka w sensie ścisłym system norm wyznaczających człowiekowi deontologię i aksjologię. Ma charakter teoretyczny i bezosobowy. Mówi wprost, co jest dobre a co złe.
Etyka analityczno-opisowa - MORALNOŚĆ
Poglądy moralne, opinie, przekonania, postawy, postanowienia. Normy etyczne faktycznie używane w danym środowisku i praktykowana w nim moralność. Ma charakter osobowy, bo przekonania są zawsze czyimiś przekonaniami. Przedmiot badań socjologii i psychologii moralności
Reasumując: Moralność to dziedzina decyzji i czynów, etyka zaś to teoretyczna refleksja nad moralnością.
Etyka - co powinniśmy myśleć
Moralność - co naprawdę robimy/myślimy
Szczególna staranność zawodowa ma charakter kwalifikowany kierunkowy? Rodzaje staranności
Art. 12 ust 1 pkt 1 p.p. - Dziennikarz jest obowiązany zachować szczególną staranność i rzetelność przy zbieraniu i wykorzysty-waniu materiałów prasowych, zwłaszcza sprawdzić zgodność z prawdą uzyskanych wiadomości lub podać ich źródło.
Zagadnienie szczególnej staranności i rzetelności znajduje się również w kodeksach obyczajowych SDP i SDPR.
Wg. Bogdana Michalskiego istnieje 3-stopniowa lub 5-stopniowa skala staranności zawodowej: niezbędna, należyta, szczególna (+minimalna, najwyższa). Ten ostatni rodzaj występuje najrzadziej, tylko w wypadku zawodów, gdzie skutki błędu lub niedopatrzenia mogą stanowić istotne zagrożenie dla jednostki lub społeczeństwa.
Stąd charakter kwalifikowany oznacza potrzebę posiadania najwyższych kwalifikacji zawodowych. Ponadto kierunkowy charakter szcz. staranności wynika z art. 6 ust 1 pp: „Prasa jest zobowiązana do prawdziwego przedstawiania zjawisk”.
Reasumując: dziennikarz musi wykonać wszelkie możliwe czynności zmierzające do ustalenia stanu faktycznego, przy czyn wykonanie tych czynności wymaga specjalistycznych kwalifikacji zawodowych.
Kiedy można odmówić autoryzacji nie naruszając norm etycznych i prawnych?
Art. 14 pp - porusza kwestie autoryzacji.
Pkt 2 - dziennikarz nie może odmówić osobie udzielającej informacji prawa do autoryzacji dosłownie cytowanej wypowiedzi, o ile nie była ona wcześniej cytowana, a także informacji utrwalonych za pomocą zapisów fonicznych i wizualnych.
Kiedy pisze omówienie dosłownie cytowanej wypowiedzi (zabieg nieetyczny)
Polskie prawo nie wprowadza obowiązku autoryzacji tekstu wypowiedzi. Nie nakłada nawet na dziennikarza obowiązku pouczenia osoby udzielającej wypowiedzi o możliwości autoryzowania własnej wypowiedzi. Stąd jeśli osoba udzielająca wypowiedzi poprosi o autoryzację za późno, można odmówić autoryzacji (gdy materiał poszedł już do druku), ale nie będzie to działanie etyczne.
Selekcja materiału a manipulacja - różnice
Selekcja materiału jest naturalnym elementem pracy dziennikarza. Pojęcie Gatekeepera. Selekcja występuje ze względu na:
1. linię programową pisma, jego profil (Art. 10 pp - obowiązkiem dziennikarza jest realizacja linii programowej pisma, dla którego pracuje)
2. objętość publikacji, dostępne miejsce, czas antenowy
3. związki kulturowe (Rosja - tak, Mozambik - raczej nie, chyba, że w sezonie ogórkowym)
S. jest zawsze dokonywana z zasadami profesjonalizmu dziennikarskiego TUFF: prawda, bezstronność, dokładność, uczciwość.
Manipulacja - wybór informacji w oparciu o swoje subiektywne odczucia i wybory, także uprzedzenia; wyrywanie wypowiedzi z kontekstu, preparowanie wypowiedzi, przeinaczanie, odwracanie uwagi od ważnych wydarzeń na rzecz błahych; sprzeczna z zasadami etyki dziennikarskiej, manipulacja utworem zabroniona na mocy p. autorskiego (art. 16 pkt 3).
M. informacją była (i jest) powszechnie stosowana w krajach o ustroju autorytarnym.
Techniki manipulacji:
Metoda ośmieszania poglądów, stereotypów, zamiany nazw, m. niezależnego zdania lub zdania większości.
Formą manipulacji jest także zatajanie faktów (u Golki).
Analiza w tezach pojęcia rzetelności dziennikarskiej przy dokonywaniu ujemnej oceny.
Prasa ma zagwarantowane prawo do krytyki (czyli oceny ujemnej) na mocy art. 41 p.p. oraz art. 6 pkt 4 ale prawo to jest obwarowane restrykcjami:
1. krytyka może dotyczyć dzieł naukowych lub artystycznych albo innej działalności twórczej, zawodowej i publicznej (a więc nie zezwala się na krytykę życia prywatnego jednostki)
2. musi być rzetelna, zgodna z prawdą i zasadami współżycia społecznego
3. zgodna z istniejącym stanem wiedzy
4. być oparta na argumentacji zgodnej z zasadami logiki
5. realizować zasadę Audiatur et altera pars (wysłuchania stron)
6. zasadę kontradyktoryjności (równości stron)
7. szanować osobiste prawa autorskie osób udzielających wypowiedzi (art. 16 pa pkt 3 - prawo do integralności)
8. Wyraźna granica między faktami a komentarzem
Definicje wg M. Ossowskiej „Normy moralne”
Moral insanity - dosł. „szaleństwo moralne” czyli upadek moralny w zakresie:
Norm dotyczących cnót osobistych (np. brak wrażliwości na ludzką opinię) oraz
Norm dotyczących cnót obywatelskich (np. brak wrażliwości na ludzką krzywdę).
Przestrzegania norm dot. cnót obywatelskich można się domagać, a osobistych - nie.
Moralność (orientacja) radarowa - u ludzi o orientacji radarowej samoocena i sposób odbioru własnej osoby zależy od cudzych opinii
Oportunizm - z ang. opportunity - możliwość, okazja. Oportunista - osoba nastawiona na korzystanie z koniunktury, ze sposobności, będący jak przysłowiowa chorągiewka na wietrze. W ujęciu Ossowskiej oportunizm to działanie niezgodne ze swoimi przekonaniami. Postępowanie zgodnie z zasadami przyjętymi przez grupę X, dla osiągnięcie jakichś korzyści (np. w postaci „awansu społecznego” chociaż wewnętrznie pozostaje się w opozycji do tych zasad.
Pojęcie zatajenia u Golki
Obieg informacji u Golki:
- postrzeganie faktu, - jego przekazanie, odtworzenie faktu
Na każdym z tych etapów może wystąpić błąd, nieświadomy lub celowy. Zatajenie (inaczej przemilczenie) jest błędem celowym, rodzajem manipulacji, co jest sprzeczne z zasadami etyki dziennikarskiej. Cenzura prewencyjna, stosowane w państwach autorytarnych.
Żądło krzywdy
Żądło krzywdy to jej trwanie. Nawet jeśli sprawca naprawi szkody w świecie materialnym, to nie uda mu się cofnąć złych słów/czynów i wpływu jakie miały one na daną osobę, a często także na postrzeganie tej osoby w jej środowisku.
Oszczerstwa drukowane są na pierwszych stronach. Sprostowania na ostatnich i nikt ich nie czyta.
Bezpodstawne oskarżenie np. o spowodowanie czyjejś śmierci może zniszczyć życie pomawianej osobie (ostracyzm środowiskowy). Poczucie doznanej krzywdy wypiera inne myśli i staje się jedyną osią życia, co prowadzi do dezintegracji osobowości.
Stąd nakaz szczególnej staranności zawodowej (dot. dziennikarzy jako tej grupy zawodowej, gdzie skutki błędu lub niedopatrzenia mogą stanowić istotne zagrożenie dla jednostki lub społeczeństwa.
Sfera życia prywatnego jednostki
Art. 41 pp. daje prasie możliwość krytyki życia publicznego jednostki, ale nie jej życia prywatnego, które jest prawnie chronione (poza sytuacją, gdy życie prywatne łączy się bezpośrednio z pełnioną funkcją publiczną - art. 14 ust 6).
Tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania jako elementy prywatności są dobrami osobistymi, nabytymi w momencie urodzin, niezbywalnymi i chronionymi prawnie (art. 23 k.c.)
Krytyka prasowa może dotyczyć życia prywatnego jednostki, gdy istnieje zagrożenie życia lub zdrowia ludzkiego, lub zagrożenie demoralizacją małoletniego.
Wg Ossowskiej: prawo człowieka do prywatności przejawia się w trzech normach moralnych:
1. prawo do co najmniej tymczasowego odosobnienia
2. prawo od obrony przed wszechogarniającą kontrolą prywatności (kamery, podsłuchy)
3. prawo do zachowania pewnych informacji dotyczących życia prywatnego, w tym rodzinnego i intymnego, także wyznawanych wartości wyłącznie dla siebie
Pojęcie godności człowieka
Godność to część wewnętrzna czci (obok dobrego imienia, które stanowi część zewnętrzną). Zgodnie z prawem, cześć jest dobrem osobistym człowieka, nabytym z chwilą urodzin, chronionym bezwzględnie (art. 23 kc).
Godność osobowa - tradycja chrześcijańska, każdy ja ma tylko dlatego, że jest człowiekiem
Godność osobista - tradycja renesansowa, wg Ossowskiej wiąże się z działalnością człowieka, z tym jakimi wartościami kieruje się on w życiu, jak żyje i co osiągnął swoim życiem, za co oczekuje szacunku. Tak rozumiana godność ma b. subiektywne zabarwienie.
Naruszenie godności to zniewaga z art. 216 kk. Jest wartością chronioną przez prawo bezwzględnie, to znaczy nie ma okoliczności wyłączających odpowiedzialność. Zniewaga jest działaniem celowym, polegającym na użyciu słów obelżywych, zespołów pojęć lub stereotypów pojęciowych, nieracjonalnych, o ładunku ujemnym lub dyskwalifikujące semantycznie znieważonego.
Różnice między obowiązującymi w Polsce kodeksami etycznymi
Kodeksy obyczajowe są tworem środowisk zawodowych, zbiorem zasad deontologicznych obowiązujących w danym środowisku.
Obowiązujące w Polsce kodeksy: KEM, DKO SDP i DKO SDRP różnią się: czasem powstania, zakresem obowiązywania oraz sankcjami lub ich brakiem.
czas powstania
KEM-1995, DKO SDP 1938 (czy 1980???), DKO SDRP uchwalony 27.09.1991
zakres obowiązywania:
KEM - wszystkie stowarzyszenia dziennikarskie, Unia Wydawców Prasy, publiczna Telewizja i Radio
DKO SDP/SDRP - tylko członkowie stowarzyszenia
rodzaj zapisów/sankcje lub ich brak
DKO SDP - uznawany za mini kodeks karny, gdyż jego przepisy, tak jak każdy przepis prawny, zawiera dyspozycję, hipotezę i sankcję.
DKO SDRP - Stowarzyszenie Dziennikarzy RP - jest to luźny zbiór zasad; nie ma tu określonych sankcji.
KEM - zbiór bardzo ogólnych zaleceń - siedem zasad
Norma moralna - analiza pojęcia
Normy moralne i etyczne stanowią prawo naturalne, będące podstawą piramidy prawy, i przenikają do systemu prawa stanowionego.
Charakter normalny moralnej najłatwiej przedstawić zestawiając ją z normą prawną i pokazując istniejące między nimi różnice:
1.geneza, sposób powstania
n. prawna - jednorazowy akt władzy ustawodawczej
moralna - ma charakter ciągły; jest wpajana latami w procesie socjalizacji
2. zakres obowiązywania
n. prawne - dotyczą ludzkich czynów i słów (nic więcej ich nie interesuje)
n. etyczne - dotyczą również wrażliwości, emocji, stosunku do siebie samego i otaczającego świata
3. sankcja
n. prawna - ma charakter skupiony, wiąże się z aparatem przymusu, którym dysponuje państwo
n. etyczna - ma tzw. sankcje rozsiane, wiążą się one z ostracyzmem (wyrzuceniem jednostki poza nawias akceptacji społecznej jest to tzw. brak zdolności honorowej) oraz wyrzutami sumienia (samoocena postępowania, która występuje, gdy człowiek jest wrażliwy wobec innych).
4. obowiązywanie
n. prawna - obowiązuje, bo istnieje system sankcji
n. etyczna - obowiązuje poprzez proces internalizacji norm (czyli samoakceptację normy, utożsamianie normy z moim systemem wartości).
Norma jest imperatywnym składnikiem moralności, występuje w formie nakazu lub zakazu. Normy dzielimy ze wzgl. Na:
uzasadnienie: n. kategoryczne i warunkowe
zakres obowiązywania: n. absolutne, normy względne
(absolutna - mów tylko prawdę, względna - mów, o ile nie jest gorsza od kłamstwa, np. w wypadku lekarzy: powstaje tu dramat wyboru dobra)
genezę: n. tetyczne, n. teologiczne (związane ze konsekwencjami ludzkiego działania)
zakresu podmiotowego: n. dotyczy mnie lub n. dot. innych ludzi
charakteru: n. uniwersalna, n. partykularna (etyka zawodowa lekarzy, dziennikarzy)
sankcje: mogą mieć charakter negatywny (np. ostracyzm środowiskowy) lub pozytywny
Jakie prawa autorskie narusza plagiat?
Plagiat to pogwałcenie praw autorskich, które w Polsce mają charakter dualny: majątkowe prawa autorskie i osobiste prawa autorskie.
autorskie prawa majątkowe
*Dotyczą ekonomicznej eksploatacji utworu,
*Są to prawa zbywalne, podlegają obrotowi handlowemu, dziedziczeniu
*Są to prawa ograniczone czasowo:
- 75 lat od pierwszego roku po śmierci twórcy
- w wypadku dzieł publikowanych anonimowo lub pod pseudonimem 75 lat od opublikowania utworu
* Prawa te dotyczą tylko osób posiadających zdolność do czynności prawnych (czyli np. nie obejmują dzieci)
osobiste prawa majątkowe
* Dotyczą więzi emocjonalnej łączącej twórcę z jego dziełem
* Są to prawa niezbywalne
* Prawo nie jest ograniczone czasowo
* Podmiotem tych praw może być tylko człowiek, ale za to każdy (czyli również np. przebywający w więzieniu).
Art. 16 pa - zawiera osobiste prawa majątkowe:
TRIADA Fundamentalnych Praw Autorskich, tzn:
- prawo do autorstwa, prawo do oznaczenia, prawo do integralności utworu.
Ponadto: prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu, prawo do decydowania o momencie pierwszej publikacji.
Aksjologiczne antynomie dziennikarstwa w systemach aksjologicznych
Antynomie to pojęcia o wartościach przeciwnych, sprzecznych.
Aksjologia - nauka o wartościach, o tym, co jest dobre. Wyróżnia się trzy szkoły:
1. Deontologia (istotą dobra jest wykonywanie rozkazów)
Deontonomizm w dziennikarstwie określany jest jako naddyspozycyjny, tzn. taki który wiąże się z hierarchią w pracy dziennikarskiej i relacjami pomiędzy danymi szczeblami (właściciel, wydawca, redaktor, dziennikarz).
Kogo słuchać: właściciela czy wsłuchiwać się w potrzeby społeczne?
2. Eudajmonizm (dobro to dążenie do szczęścia)
Hedonizm - szczęście egoistyczne, traktowania informacji jako towaru, którym można dowolnie obracać.
Utylitaryzm - uszczęśliwianie ogółu; informacja to dobro społeczne
3. Personalizm (dobro to szacunek dla drugiej osoby)
(szanowanie informatorów, prawa osób udzielających wypowiedzi do autoryzacji, czy traktowanie krzywdy drugiego człowieka jako towaru?)
Zachariasz Cheefe - w demokracji media można porównać do małżeństwa. Jeden małżonek musi dbać o stronę finansową, drugi powinien się zająć edukacją. Owszem, media to biznes, ale mający do odegrania społeczną rolę. Używając terminologii z zakresu logiki, zachodzi to koniunkcja a nie alternatywa.
Obowiązki dziennikarza wobec źródła informacji, osoby opisywanej, obywatela.
Wobec źródeł informacji
Art. 12. ust 1. pkt. 2 pp Dziennikarz jest obowiązany chronić dobra osobiste, a ponadto interesy działających w dobrej wierze informatorów i innych osób, które okazują mu zaufanie.
ochrona prawa do anonimatu, czyli prawa do zachowania w tajemnicy zastrzeżonego nazwiska autora materiału prasowego
- powierzone, chronione prawem tajemnice, np. służbowa, gospodarcza, zawodowa, prywatna
- konfidencja dotyczy powierzonych dziennikarzowi w zaufaniu i w innym celu niż publikacja danych, nie będących ze swej istoty lub statusu prawnego tajemnicą (np. interwencje dziennikarskie - dużo wiem, nie wszystko mogę wykorzystać)
autoryzacja
wobec obywatela
Art. 1. pp Prasa, zgodnie z Konstytucją RP, korzysta z wolności wypowiedzi i urzeczywistnia prawo obywateli do ich rzetelnego informowania, jawności życia publicznego oraz kontroli i krytyki społecznej
przedstawianie rzeczywistości zgodnie z zasadami profesjonalizmu dziennikarskiego: zgodnie z prawdą, bezstronnie, dokładnie, uczciwie.
wobec osoby opisywanej
poszanowanie godności (charakter bezwzględny) i dobrego imienia jednostki (charakter względny), zakaz używania wulgaryzmów, słów obelżywych
krytykuje się dzieło (krytyka przedmiotowa) a nie jego dzieło (krytyka podmiotowa)
uniknięcie stygmatyzacji, żądła krzywdy
Reasumując: wobec wszystkich obowiązuje dziennikarza TOT (myślenie o prawdzie) oraz TOC (myślenie o konsekwencjach rozpowszechnienia danego materiału prasowego: dla osoby opisywanej, źródeł informacji i wreszcie samego autora artykułu, gdy jest on np. na temat mafii, korupcji etc.)
Ocena podmiotowa i przedmiotowa - różnice i podobieństwa
Zgodnie z art. 1 pp prasa zgodnie z konstytucją RP korzysta z wolności wypowiedzi i urzeczywistnia prawo obywateli do ich rzetelnego informowania, jawności życia publicznego oraz kontroli i krytyki społecznej.
art. 6 pkt 1pp prasa jest zobowiązana do prawdziwego przedstawiania omawianych zjawisk.
Przedstawiając rzeczywistość poddaje ją ocenie. Ocena zawsze składa się z obiektywnego opisu rzeczywistości oraz subiektywnego stanowiska. Musi być wyraźna granica między faktami a komentarzem.
Ocena może być podmiotowa lub przedmiotowa, dodatnia lub ujemna (zwana krytyką).
Na mocy art. 41 pp dziennikarze mają zagwarantowane prawo do krytyki, ale prawo to jest obwarowane restrykcjami, min. krytyka może dotyczyć dzieł naukowych lub artystycznych albo innej działalności twórczej, zawodowej i publicznej (a więc nie zezwala się na krytykę życia prywatnego jednostki).
Krytykować dzieło a nie jego twórcę.
Krytyka ad rem - podmiotowa
Dzieło naukowe, artystyczne, działalność twórcza, zawodowa lub publiczna. Osoby decydujące się na taką działalność musza liczyć się ze wzmożonym zainteresowaniem mediów, a co za tym idzie z krytyką, i nie mogą się na nią obrażać.
Krytyka ad personam - krytyka podmiotowa
Osoba, jej właściwości psychiczne lub fizyczne.
4 immunitety dziennikarskie (41 pp):
immunitet satyry,
immunitet karykatury,
immunitet sprawozdań sądowych,
immunitet krytyki dziennikarskiej.
Immunitety te zapewniają dziennikarzowi nietykalność. Jednak nie działają one bezwarunkowo, lecz jedynie w przypadku publikacji rzetelnych, napisanych zgodnie z prawdą, zgodnie z zasadami współżycia społecznego i mających cel zgodny z art. 1 prawa prasowego.
Naruszenie poprzez krytykę dobra osobistego człowieka jakim jest cześć to zniewaga lub pomówienie.
Kryptoreklama w kodeksach dziennikarskich
Warto zacząć od tego, że:
Art. 12 pp - dziennikarzowi nie wolno prowadzić ukrytej działalności reklamowej wiążącej się z uzyskaniem korzyści majątkowej bądź osobistej od osoby lub jednostki organizacyjnej zainteresowanej reklamą.
Art. 36 pp - ogłoszenia i reklamy musza być oznaczone w sposób nie budzący wątpliwości, iż nie stanowią materiału redakcyjnego
KEM: zasada uczciwości, zalecająca, aby dziennikarz był nieprzekupny, nie ulegał wpływom, odmawiał działania niezgodnego z przekonaniami (co można interpretować jako nawoływanie przeciwko kryptorekamie)
DKO SDRP: punkt VI - niedopuszczalne jest zamieszczanie materiałów o charakterze kryptoreklamy.
Klauzula sumienia w etyce dziennikarskiej
Dziennikarska „Klauzula Sumienia” - dziennikarz ma prawo do odmowy publikacji; może także wpływać na decyzje podejmowane w jego redakcji.
Transgresja i obscena
Transgresja - występek przeciwko prawu, obyczajom, niegodziwość, wina, błąd, zły uczynek
Obscena - wulgaryzmy
Art. 12 pp - dziennikarz jest obowiązany dbać o poprawność języka i unikać używania wulgaryzmów
Prawo Prasowe 26.01.1984
Art.1. Zadania
prasa zgodnie z konstytucją RP korzysta z wolności wypowiedzi i urzeczywistnia prawo obywateli do ich rzetelnego informowania, jawności życia publicznego oraz kontroli i krytyki społecznej.
Art.2. Pluralizm
Umożliwienie działalności redakcjom dzienników i czasopism zróżnicowanych pod względem programu, zakresu tematycznego i prezentowanych postaw.
Art.3. Druki i rozpowszechnianie
Pracownik drukarni/kolportażu nie może utrudniać drukowania i nabywania przyjętych do druku i rozpowszechniania publikacji i materiałów prasowych z powodu ich linii programowej albo treści.
Art.4. Udzielanie informacji
Art.5. Wolność informowania
Każdy obywatel, zgodnie z zasadą wolności słowa i prawem do krytyki, może udzielać informacji prasie
Art.6. Krytyka prasowa
1. prasa jest zobowiązana do prawdziwego przedstawiania omawianych zjawisk.
4. nie wolno utrudniać prasie zbierania materiałów krytycznych ani w inny sposób tłumić krytyki
Art.7. Słowniczek
Co oznacza prasa, dziennik, czasopismo, materiał prasowy, dziennikarz, redaktor, redaktor naczelny, redakcja.
Art.8. Wydawca
Może nic być osoba fizyczna, prawna, organizacja polityczna, związek zawodowy, Kościół.
Art.9. Wyłączenia
Nie stosuje się ustawy do Dz.U. Monitora Polskiego, Diariusza Sejmowego, orzecznictwa sądowego, wydawnictw prasowych obcych przedstawicielstw dyplomatycznych.
Art.10. Obowiązek pracowniczy (dziennikarza)
1. Zadaniem dziennikarza jest służba społeczeństwu i państwu. Dziennikarz ma obowiązek działania zgodnie z etyką zawodową i zasadami współżycia społecznego, w granicach określonych przepisami prawa.
Art.11. Zbieranie informacji
Art.12. Obowiązki (dziennikarzy)
1. Dziennikarz jest obowiązany:
zachować szczególną staranność i rzetelność przy zbieraniu i wykorzystywaniu materiałów prasowych zwłaszcza sprawdzić zgodność z prawdą uzyskanych wiadomości lub podać źródło.
Chronić dobra osobiste, a ponadto interesy działających w dobrej wierze informatorów i innych osób, które okazują mu zaufanie
Dbać o poprawność języka i unikać używania wulgaryzmów
2. Dziennikarzowi nie wolno prowadzić ukrytej działalności reklamowej wiążącej się z uzyskaniem korzyści majątkowej bądź osobistej od osoby lub jednostki organizacyjnej zainteresowanej reklamą.
Art.13. Zakazy
1. Nie wolno wypowiadać w prasie opinii co do rozstrzygnięcia w postępowaniu sądowym przed wydaniem orzeczenia w I instancji.
2. Nie wolno publikować w prasie danych osobowych i wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe, jak również danych i wizerunku świadków, pokrzywdzonych, chyba że osoby te wyrażą na to zgodę.
3. Właściwy prokurator lub sąd może zezwolić ze względu na ważny interes społeczny, na ujawnienie danych osobistych i wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe
Art.14. Ograniczenia, autoryzacja
1. Publikowanie lub rozpowszechnianie w inny sposób informacji utrwalonych za pomocą zapisów fonicznych i wizualnych wymaga zgody osób udzielających informacji.
2. Dziennikarz nie może odmówić osobie udzielającej informacji autoryzacji dosłownie cytowanej wypowiedzi, o ile nie była ona uprzednio publikowana.
3. Osoba udzielająca informacji może z ważnych powodów społecznych lub osobistych zastrzec termin i zakres jej publikowania.
4. Udzielenia informacji nie można uzależnić (z zastrzeżeniem wynikającym z ust.2.) od sposobu jej skomentowania lub uzgodnienia tekstu wypowiedzi dziennikarskiej
5. Dziennikarz nie może opublikować informacji, jeśli osoba udzielająca jej zastrzegła to ze względu na tajemnicę służbową lub zawodową.
Nie wolno bez zgody osoby zainteresowanej publikować informacji oraz danych dot. prywatnej sfery życia, chyba że wiąże się to bezpośrednio z działalnością publiczną tej osoby.
Art.15. Tajemnica zawodowa
1. Autorowi materiału prasowego przysługuje prawo zachowania w tajemnicy swojego nazwiska
2. Dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy:
danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również innych osób udzielających informacji opublikowanych albo przekazywanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych.
Wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem interesy osób trzecich.
3. Obowiązek ten dotyczy wszystkich osób zatrudnionych w redakcjach.
Art.23 kc. (Ochrona dóbr osobistych). Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności: zdrowie, wolność, cześć, nazwisko lub pseudonim, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, swoboda sumienia, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza, lub racjonalizatorska pozostają pod ochroną prawa cywilnego.
Art.24. kc. (środki ochrony)
1.Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne.
W razie dokonania naruszenia może on także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności złożyła oświadczenie w odpowiedniej formie i treści. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może także żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
2. Jeżeli wskutek naruszenia dóbr osobistych wyrządzona została szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
11