Rodzina - w socjologii rozumiana jako grupa społeczna lub instytucja społeczna.

Rodzina jako grupa społeczna

Związek intymnego, wzajemnego uczucia, współdziałania i wzajemnej odpowiedzialności, w którym akcent pada na wzmacnianie wewnętrznych relacji i interakcji.W tym ujęciu rodzina pełni funkcje osobowe:

• małżeńską lub partnerską - bycie żoną lub mężem, partnerem lub partnerką

• rodzicielską - bycie ojcem lub matką

• braterską - bycie siostrą lub bratem

Rodzina jako instytucja społeczna:

Grupa określona przez stosunki seksualne, odpowiednio unormowane i trwałe, tak by mogła zapewnić odnawianie się sfery reprodukcji. Funkcje instytucjonalne rodziny:

• materialno-ekonomiczna (polega na zaspokajaniu przez rodzinę materialnych potrzeb jej członków)

• opiekuńczo-zabezpieczająca (stanowi materialne i fizyczne zabezpieczenie członków rodziny, którzy w pewnych okresach życia mają ograniczone możliwości samorealizacji, pozbawieni są środków do życia lub wymagają pomocy)

• prokreacyjna (polega na zaspokajaniu rodzicielskich potrzeb emocjonalnych - ojcostwa i macierzyństwa, pozwala na utrzymywanie biologicznej ciągłości rodziny i społeczeństwa)

• seksualna (zaspokajanie popędu seksualnego)

• legalizacyjno-kontrolna (sankcjonowanie postępowania członka rodziny przez rodzinę, nadzorowanie jego postępowania)

• socjalizacyjno-wychowawcza (wprowadzanie dziecka w świat kultury danego społeczeństwa)

• klasowa (określenie pozycji członków rodziny w strukturze społeczeństwa)

• kulturalna (zapoznawanie młodego pokolenia z dziejami kultury i jej trwałymi pomnikami, zachęcanie do aktywnego korzystania z wartości kulturalnych)

• rekreacyjno-towarzyska (umożliwia odzyskanie w domu rodzinnym wewnętrznej równowagi emocjonalnej)

• emocjonalno-ekspresyjna (zaspokaja emocjonalne potrzeby członków rodziny, sprzyja wyrażaniu osobowości, daje możliwość uzyskania kontaktu psychicznego)

Kryterium klasyfikacji:

Zazwyczaj jako rodzinę rozumie się dwójkę partnerów i wychowywane potomstwo. Tego typu rodzinę określa się jako nuklearną (w genealogii to rodzina mała), gdy jedno z partnerów zamieszkuje także z rodzicami, to jest to rodzina wielopokoleniowa. Jednak tak naprawdę granic rodziny nie da się jednoznacznie określić, choć da się stopniować pokrewieństwo lub powinowactwo. Ogół osób, o których wiadomo, że są spokrewnione lub spowinowacone chociażby w linii bocznej, w genealogii również nazywa się rodziną (dla odróżnienia od rodziny małej nazywa ją się rodziną wielką). Rodzinę również stanowi samotny rodzic z wychowywanym własnym lub adoptowanym potomstwem stanowiący rodzinę niepełną jak i dwie osoby tworzące związek małżeński lub inny w tym także nieformalny konkubinat. Sam fakt zamieszkania razem może klasyfikować pewną grupę ludzi jako rodzinę.

Rodzaje:

Istnieją różne formy rodziny, rozróżniane według odmiennych kryteriów:

• formalnego lub nieformalnego związku cywilnego stanowiącego trzon rodziny:

• najczęściej małżeństwa mogącego mieć charakter monogamii lub poligamii,

• konkubinatu,

• związku partnerskiego.

• dziedziczenie w rodzinie może być patrylinearne, matrylinearne lub bilateralne;

• rozkład władzy w rodzinie może mieć charakter matriarchalny, patriarchalny lub partnerski;

• ze względu na reguły zamieszkania możemy mówić o rodzinie matrylokalnej, patrylokalnej lub neolokalnej.

Współczesne społeczeństwa wykształciły tzw. alternatywne formy rodziny takie jak:

• rodzina niepełna

• rodzina zastępcza

• rodzina zrekonstruowana

• rodzina oparta o związek homoseksualny

• rodzinny dom dziecka

Dobór partnerów rodziny opartej o małżeństwo:

Zazwyczaj trzon rodziny stanowi małżeństwo. Dobór partnerów w małżeństwie może być określany przez instytucje prawne lub obyczajowość. I tak, zazwyczaj w ramach rodziny, tj. pomiędzy jej członkami, nie można zawierać związków małżeńskich, a prawo określa stopnie pokrewieństwa, w ramach których można zawrzeć małżeństwo.

Podobnie sytuacja ma się w przypadku płci partnerów. W większości krajów małżeństwo jest ograniczone do związku kobiety i mężczyzny, natomiast prawodawstwo niektórych krajów dopuszcza możliwość zawierania małżeństw bądź podobnych związków przez partnerów tej samej płci.

W niektórych społecznościach możliwie jest zawieranie małżeństw jedynie z przedstawicielami własnej zbiorowości etnicznej (tzw. endogamia, jej przeciwieństwem jest egzogamia).

Ewolucja:

Lewis Morgan proponuje ewolucyjny schemat powstawania rodziny:

• pierwotny promiskuityzm

• małżeństwo grupowe

• rodzina oparta na pokrewieństwie

• rodzina punalna

• rodzina parzysta

• rodzina monogamiczna

Teoria ta spotkała się z poważną krytyka np. przez Bronisława Malinowskiego i współcześnie ma znaczenie historyczne.

Jako ostatnie ogniwo ewolucji Alvin Toffler wprowadza termin kultura singli.

---