Choroby układu oddechowego
•Górne drogi oddechowe: jama nosowa, jama ustna, gardło i część krtani
•Dolne drogi oddechowe: tchawica, drzewo oskrzelowe
•Końcowy etap to oskrzeliki oddechowe zakończone przewodzikami pęcherzykowymi i pęcherzykami płucnymi
•Oddychanie jest to proces wymiany tlenu i dwutlenku węgla między ustrojem a środowiskiem zewnętrznym
•Oddychanie zewnętrzne: wentylacja i wymiana gazowa
•Oddychanie wewnętrzne na poziomie komórki
Objawy podmiotowe:
-Kaszel:ostry, podostry, przewlekły, suchy, wilgotny z odksztuszaniem
-Chrypka: matowy, szorstki głos
-Krwioplucie
-Duszność: subiektywne odczucie braku powietrza o różnym nasileniu
-Ból w klatce piersiowej
Objawy przedmiotowe:
•Sinica - niebieskawe zabarwienie skóry i błon śluzowych, zwiększona ilość odtlenowanej hemoglobiny
•Palce pałeczkowate
•Poszerzenie żył szyjnych, w pozycji leżącej
•Zniekształcenie klatki piersiowej: skolioza, kyfoza, klatka beczkowata, lejkowata, kurza
•Zaburzenia cyklu oddychania: 12-15 oddechów na minutę
-Oddech przyspieszony, tachypnoe, pod wpływem emocji, wysiłku fizycznego, gorączce, niewydolność oddechowa
-Oddech zwolniony, bradypnoe, po środkach narkotycznych w chorobach CUN
-Oddech pogłębiony w kwasicy metabolicznej
-Bezdech senny
Drżenie głosowe
-Wzmożone: zmniejszone upowietrznienie tkanki płucnej
-Osłabione: odma lub płyn w jamie opłucnowej
-Stłumienie odgłosu opukowego: zmniejszona powietrzność- zapalenie niedodma, płyn
Szmery oddechowe:
Prawidłowy szmer pęcherzykowy
Szmer oskrzelowy: tchawica i duże oskrzela
Rzężenia : drobno i grubobańkowe
Świsty
Furczenia
Tarcie opłucnowe
Badania obrazowe:
Radiogram przeglądowy klatki piersiowej
Tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny
Badania dodatkowe:
Gazometria
Pulsoksymetria
Spirometria
Bronchoskopia
Badania plwociny
Badania mikrobiologiczne
Choroby dróg oddechowych:
•Zapalenie zatok przynosowych, ostre nawracające przewlekłe, czynniki etiologiczne - alergiczne, infekcyjne,
•Ostre zapalenie gardła, wirusowe, bakteryjne
•Choroby krtani: zapalenie krtani, rak krtani( palenie tytoniu)
•Zapalenie oskrzeli: wirusy, bakterie
Astma oskrzelowa:
•Przewlekła zapalna choroba dróg oddechowych
•Podział: alergiczna, niealergiczna, sporadyczna, przewlekła
Czynniki wywołujące napady: alergeny, zanieczyszczenia, zakażenia, wysiłek fizyczny, leki np. aspiryna, emocje
Objawy: duszność, świszczący oddech, kaszel, inne objawy alergiczne
Zapalenia płuc:
•Pozaszpitalne
•Szpitalne -48 godzin od momentu przyjęcia do szpitalaCzynniki ryzyka: wcześniejsza antybiotykoterapia, hospitalizacja powyżej 5 dni, częste występowanie szczepów opornych na antybiotyki, dializoterapia, leczenie immunosupresyjne
Czynniki sprzyjające: podeszły wiek, palenie tytoniu, niewydolność serca, POChP, cukrzyca, leczenie sterydami
Objawy: gorączka, dreszcze poty, ból w klatce piersiowej, kaszel, duszność
W badaniach: stłumienie odgłosu opukowego, rzężenia drobnobańkowe, szmer oskrzelowy, w rtg klatki piersiowej zacienienia miąższowe
Choroby miąższowe płuc:
Rozsiane zmiany w obrazie rtg, zaburzenia wentylacji typu restrykcyjnego, upośledzona wymiana gazowa
•Idiopatyczne śródmiąższowe zapalenia płuc
Nowotwory płuc i opłucnej:
1.Raki niedrobnokomórkowe
2.Rak drobnokomórkowy
Ad 1. ograniczona chemiowrażliwość, leczenie chirurgiczne lub radioterapia
Ad 2. szybki wzrost, tworzenie przerzutów, znaczna podatność na chemioterapię
Rak płuca:
•Częściej u mężczyzn
•Dominujący czynnik etiologiczny: substancje zawarte w dymie tytoniowym, 90% zachorowań, palenie bierne,
•Predyspozycja genetyczna
Objawy:
Kaszek powyżej 50%
Duszność
Ból w klatce piersiowej
Krwioplucie
Nawracające zapalenia płuc
Przerzuty: bóle kości, głowy, ból w
nadbrzuszu
Badania:
•Rtg klatki piersiowej
•TK, PET
•MR
•Badanie plwociny
•Badanie płynu w jamie opłucnej
•Bronchoskopia
Przerzuty nowotworowe do płuc:
•Rak jelita grubego
•Rak piersi
•Rak nerki
•Czerniak
•Mięsak kości i tkanek miękkich
Choroby zawodowe układu oddechowego:
•Pylica krzemowa,
•Pylica górników kopalń,
•Pylica azbestowa
•Astma zawodowa
•Beryloza
POChP:
•słabo odwracalne, postępujące ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe
•zmiany zapalne, patologiczna przebudowa płuc
Czynniki wplywajace
:
•Palenie tytoniu (90 %)
•Narażenie zawodowe na wdychanie pyłów, gazów
•Zanieczyszczenie powietrza
•Uszkodzenie płuc w czasie ich rozwoju: infekcje, bierne palenie
•Częste zakażenia układu oddechowego
•Czynniki genetyczne
Skutki ogólnoustrojowe:
•Nadciśnienie płucne i serce płucne
•Poliglobulia
•Przewlekła niedokrwistość
•Kacheksja
•Zanik mięśni szkieletowych
•Osteoporoza
•Depresja
Objawy:
•Przewlekły kaszel - ciągły lub przerywany, często w dzień, rzadko w nocy
•Przewlekłe odkrztuszanie plwociny
•Duszność-nasilająca się z upływem czasu
Leczenie:
•Zaprzestanie palenia tytoniu - jedyny sposób na zahamowanie postępu choroby
•Leczenie przewlekłe: farmakologiczne i leczenie tlenem
•Leczenie zaostrzeń
•Leczenie operacyjne
•Rehabilitacja
Zaburzenia oddychania w czasie snu:
•Obturacyjny bezdech senny:
Zablokowanie przepływu powietrza przez gardło.
Bezdech - to zatrzymanie oddechu na powyżej 10 sekund
Czynniki sprzyjające: wiek, nadwaga i otyłość, obwód szyi 43/40 cm, zmiany anatomiczne dróg oddechowych, wady rozwojowe żuchwy, alkohol, palenie papierosów, leki, niedoczynność tarczycy, akromegalia
Objawy w ciągu dnia
-Senność
-Ból głowy z powodu hipoksemii(O) i hiperkapnii (CO2)
-Zaburzenia pamięci i koncentracji
-Osłabienie libido, impotencja
-Depresja, zaburzenia emocjonalne
Objawy w nocy
-Chrapanie
-Bezdechy
-Potliwość
-Duszność, dławienie
-Kołatanie serca
-Trudności z zaśnięciem po wybudzeniu
-Ból w klatce piersiowej
-Zgaga
-Suchość w jamie ustnej
Leczenie OBS:
•Zmiana stylu życia
•Zmniejszenie masy ciała
•Unikanie spania na plecach
•Unikanie picia alkoholu
•Unikanie stosowania leków nasennych
•Zaniechanie palenia papierosów
•CPAP utrzymywania stałego dodatniego powietrza w drogach oddechowych przez sprężarkę, aparaty wewnątrzustne
•Centralny bezdech senny
•Zespół wzmożonej oporności dróg oddechowych
•Zespół otyłości i hipowentylacji
Niewydolność oddechowa:
Stan w którym zaburzenia czynności układu oddechowego upośledzają wymianę gazową płucach i prowadzą do hipoksemii lub hiperkapni
Ostra niewydolność oddechowa
•Nagła i potencjalnie odwracalna
•Ostre uszkodzenie płuc
-Przyczyny: aspiracja treści żołądkowej, zapalenia płuc, uraz klatki piersiowej, wentylacja mechaniczna, ozt, uraz wielonarządowy, masywne przetoczenia krwi, powikłania ciąży, reakcje polekowe
-Objawy: duszność, kaszel, gorączka, ból w klatce piersiowej, krwioplucie, sinica, tachykardia
Przewlekła niewydolność oddechowa
•Rozwija się stopniowo i nie jest w pełni odwracalna
•Przyczyny: choroby obturacyjne płuc, choroby śródmiąższowe płuc, nowotwory układu oddechowego, otyłość, choroby układu nerwowego i mięśni (choroba Parkinsona, SM), choroby serca i naczyń
•Czynniki ryzyka: palenie tytoniu, dymy, pyły, szkodliwe gazy, nawracające zakażenie dolnych dróg oddechowych
•Objawy: duszność wysiłkowa, spoczynkowa, senność i ból głowy, kaszel
Gazometria - Oznaczenie parametrów służących do wymiany gazowej
Pulsoksymetria
•Nieinwazyjna metoda przezskórnego monitorowania wysycenia tlenem hemoglobiny krwi tętniczej,SaO2 i częstotliwości tętna
•Wskazania monitorowanie niewydolności oddechowej, monitorowanie tlenoterapii, monitorowanie stanu ciężkich chorych
Spirometria
•Pomiar pojemności życiowej płuc i jej składowych
•Ocena natężonego wydechu
•Określenie maksymalnej wentylacji dowolnej
Wskazania: ocena czynności układu oddechowego u osób z objawami chorobowymi, u osób z czynnikami ryzyka, monitorowanie przebiegu choroby i ocena skuteczności leczenia, u osób po przeszczepie płuc, po lekach, w orzecznictwie
Mukowiscydoza
Genetycznie uwarunkowane zaburzenie wydzielania przez gruczoły wydzielania zewnętrznego dotyczące układu oddechowego i pokarmowego
•Mała objętość płynu powierzchniowego nabłonka dróg oddechowych
•Duże stężenie NaCl w płynie, inaktywacja enzymów, zakażenia
•Rozrost komórek nabłonka dróg oddechowych i zwiększenie ilości śluzu, zatkanie oskrzelików
•Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, polipy
Przewód pokarmowy:
•Zastój soku trzustkowego, aktywacja enzymów, zapalenie, torbielowate poszerzenie przewodów i zrazików trzustki, włóknienie
• niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki, zaburzenia trawienia i wchłaniania, cukrzyca
•Ogniska stłuszczenia w wątrobie, marskość żółciowa, kamica żółciowa
Objawy: kaszel, krwioplucie duszność, obfite cuchnące stolce, wzdęcia i ból brzucha, niedrożności pp, wyniszczenie
Leczenie objawowe ( oczyszczanie dróg oddechowych, leki mukolityczne, zapobieganie zakażeniom), fizjoterapia
Dieta: bogatobiałkowa, bogatotłuszczowa (35-40%), bogatokaloryczna, 130-150%, enzymy, witaminy
Tlenoterapia
•Podstawowe postępowanie objawowe w niewydolności oddechowej
•Bezwzględne wskazanie: obniżenie PaO2 poniżej 60 mm Hg co odpowiada spadkowi saturacji O2 poniżej 90 % w spoczynku
•Cel zwiększenie stężenia tlenu w pęcherzykach płucnych, zwiększenie wysycenia Hb tlenem, zwiększenie dowozu tlenu do tkanek
Źródła tlenu:
-Szpitalne , tlen ciekły lub gazowy, 100%, regulacja przepływu tlenu
-Pozaszpitalne: koncentratory, tlen gazowy w butlach, tlen ciekły do zastosowania w domu
-Oksygenacja hiperbaryczna w komorach nadciśnieniowych
Wentylacja mechaniczna-respirator
•Zastąpienie lub wspomaganie oddechów chorego przez respirator
•Metody inwazyjne: wprowadzenie rurki do tchawicy (intubacja)
•Metody nieinwazyjne: maski twarzowe, nosowe, ustne i nosowo-ustne
Gruźlica
•Jest to choroba zakaźna wywołana przez prątki kwasooporne z grupy Mycobacterium tuberculosis
•Gruźlica płuc
•Gruźlica pozapłucna
•Objawy: podwyższona temperatura, utrata apetytu i masy ciała, nocne poty, złe samopoczucie
•Objawy podmiotowe: suchy przewlekły kaszel, krwioplucie, duszność
•Rozpoznanie: rtg klatki piersiowej, badania bakteriologiczne