Wykład farma - WSTRZĄS

Wstrząs definicja

jest to ostro lub podostro występujący stan patologiczny, w którym obserwuje się zmniejszony w stosunku do potrzeb przepływ tkankowy, co prowadzi do uszkodzenia komórek i tkanek a w skrajnym przypadku do ich obumierania

zmiany metaboliczne we wstrząsie

wzrost przemiany białek → wzrost mocznika, kreatyniny, kwasy moczowego

wzrost lipolizy

wzrost glikogenolizy → wzrost glukozy

wzrost glikogenolizy → wzrost glukozy, ucieczka K z kom.

wskaźniki ciśnienia/przepływu

• obciążenie wstępne ( powrót żylny) - CVP/PCWP

• kurczliwość serca ( rzut serca) CO

• obciążenie następcze ( opór obwodowy) SVR

klasyfikacja wstrząsu

• hipowolemiczny

• kardiogenny

• naczyniopochodny

wstrząs hipowolemiczny

przyczyny: utrata krwi ( krwotok), osocza ( oparzenia), wody ( biegunka, wodobrzusze, niedrożność przewodu pokarmowego)

obniżenie PCWP/CVP, CO

wzrost SVR

klasyfikacja wstrząsy krwotocznego

	I	II	III	IV
Utrata krwi	<750ml <15%	<1500ml 15-30%	<2000ml 30-40%	>2000ml >40%
BP	N	N lub obniżenie	Obniżenie	obniżenie
HR	<100	100-120	120	>120
Powr. Włośnicz.	N	>2s	>2s	brak
Oddech	14-20	20-30	30-40	<35
diureza	>30ml/h	20-30ml/h	10-20 ml/h	0-10ml/h
oun	przytomny	pobudzony	Splątany	Splątany/ senny nieprzytomny

Wskaźniki wstrząsowe

• wskaźnik wstrząsowy Allgowera stosunek HR do sBP

• 0,5 - 0,7 norma powyżej 2 masywny krwotok

powrót włośniczkowy

w warunkach prawidłowych < 1s

wstrząs > 2s

leczenie wstrząsu hipowolemicznego

• leczenie przyczynowe

• płynoterapia: krystaloidy / koloidy / preparaty krwiopochodne

• aminy katecholowe D, Adr

wstrząs kardiogenny

przyczyny: zawał, tamponada, ostre zespoły wieńcowe, zaburzenia rytmu, dysfunkcja zastawek, zator tętnicy płucnej

wzrost PCWP/CVP, SVR

obniżenie CO

leczenie wstrząsu kardiogennego

• leczenie przyczynowe

• leczenie inwazyjne : kardiochirurgiczne / PTCA

• mechaniczne wspomaganie układu krążenia

• aminy presyjne dobutamina, dopamina, adrenalina

• środki inotropowe amyrynon, milrynon

• leki zmniejszające obciążenie wstępne NTG

wstrząs naczyniopochodny

• wstrząs anafilaktyczny

• wstrząs neurogenny ( rdzeniowy)

• wstrząs septyczny

wzrost CO

spadek: SVR, PCWP/CVP

leczenie wstrząsu naczyniopochodny

• leczenie przyczynowe

• płynoterapia

• aminy katecholowe ( adrenalina- wstrząs anafilaktyczny, noradrenalina - wstrząs septyczny)

• leczenie objawowe

różnicowanie kliniczne wstrząsu

	hipowolemiczny	kardiogenny	naczyniopochodny
Krążenie obwodowe	Zimne powłoki, skurcz naczyń	Zimne powłoki, skurcz naczyń	Ciepłe powłoki, rozszerzenie naczyń
sinica	często	często	Zwykle brak
Tętno	Słabo napięte, nitkowate	Słabo napięte, nitkowate	Wypełnione
CVP	Obniżone	Podwyższone	Obniżone lub N
Serce - zmiany osłuchowe	bz	Rytm cwałowy, szmery, tarcie	Bz

preparaty krwiopochodne

KKCz

Ht - 65% do 75%

Przetoczenie 1 j KKCz

dorośli - wzrost Hb o 1g% i wzrost Ht 0 3-4%

Wskazania

* niedokrwistość przy normowolemii

przeciwwskazania

* niedokrwistość poddająca się leczeniu preparatami żelaza, wit.B12, kw.foliowego

Wady

* ryzyko przeniesienia chorób wirusowych

KKP

1 j KKP zawiera 0,6x 10 do 11 trombocytów w 50 ml osocza

wskazania

• małopłytkowość z zaburzeń wytwarzania

• małopłytkowość z rozcieńczenia

• małopłytkowość spowodowana niszczeniem płytek

• nieprawidłowości funkcji trombocytów

koncentraty granulocytarne

zawiera 10 do 10 /L granulocytów, limfocytów, płytek, erytrocytów w 200-300 ml osocza

wskazania bardzo ograniczone:

• gorączka w posocznicy bakteryjnej utrzymująca się 24-48h, nie odpowiadająca na leczenie

• hypoplazja linii białokrwinkowej szpiku '

przeciwwskazania - stosowanie profilaktyczne

wady: ryzyko przeniesienia chorób wirusowych

FFP

• osocze mrożone w ciągu 6h od pobrania zawiera wszystkie czynniki krzepnięcia

• należy stosować zgodne w układzie ABO

• nie wymaga wykonania próby krzyżowej

• wskazania

* krwotok z niedoborami cz. krzepnięcia w przebiegu: ch. Wątroby, DIC, masywnych przetoczeń

* wrodzone niedobory cz. krzepnięcia

* odwrócenie działania doustnych antykoagulantów

* plamica zakrzepowa małopłytkowa

Krioprecypitat

• stężony preparat wybranych białek osocza : - cz. VIII, kompleks cz VIII:vWF, fibrynogen, cz XIII, fibronektyna

• objętość 1j krioprecypitatu - 20-30 ml

• wskazania - niedobory cz, krzepnięcia

• przeciwwskazania - niedobory innych cz. krzepnięcia

• wady - ryzyko przeniesienia chorób wirusowych

aminy katecholowe

• są to związki chemiczne o budowie identycznej lub podobnej do naturalnie występujących w organizmie hormonów - amin katecholowych

• podobnie jak związki endogenne leki te działają na receptory ukł. Współczulnego : alfa, beta, DA

receptory adrenergiczne

alfa

• głównie w mięśniach gładkich naczyń krwionośnych

• alfa 1 - pobudzenie powoduje skurcz naczyń

receptory beta

• beta 1 - serce- pobudzenie daje przyśpieszenie czynności serca, wzrost siły skurczu i kurczliwości

• beta 2 - mięśnie gładkie naczyń, oskrzeli, macicy - pobudzenie powoduje rozkurcz

• beta 3 - tkanka tłuszczowa - pobudzenie aktywuje lipolizę

	Alfa	Beta 1	Beta 2	DA 1	DA2
adrenalina	++++	++++	++	0	0
noradrenalina	++++	++++	0	0	0
dobutamina	+	++++	++	0	0
dopeksamina	0	0	++++	++++	++
dopamina	+++	++	+	++	++

Dobutamina

dawkowane - stosowana w dawce 5-15μg/kg/min ( we wlewie ciągłym )

działania niepożądane - tachyarytmie, spadek ciśnienia związany ze spadkiem oporu obwodowego, wzrost zapotrzebowania serca na tlen - ściśle korelują z dawką

zasady podawania katecholamin

• wymagają ciągłego podawania przy użyciu urządzeń umożliwiających dokładne dawkowanie = pompy strzykawkowe, pompy perystaltyczne, wykalibrowane aparaty do przetoczeń

• powinny być podawane do żył centralnych lub dużych żył obwodowych

dawkowanie

dopamina - 200 lub 400 mg/50ml , wlew 0,5 do 20mcg/kg/min

dobutamina 250 lub 500 mg/50 ml wlew 1-15 mcg/kg/ min

adrenalina 4mg/50ml wlew 0,01 -0,5 mcg/kg/min

noradrenalina 4mg/50ml wlew 0,01-0,5 mcg/min

---