Rodzaje połączeń kostnych z punktu widzenia ich możliwości ruchowych, podział czynnościowy połączeń kości.
Bartłomiej Buczek
Połączenia kości
Kości, łącząc się w Układ szkieletowy, tworzą połączenia ścisłe (więzozrosty, chrząstkozrosty, kościozrosty) i połączenia wolne, ruchome, czyli stawy.
Połączenia ścisłe - (nieruchome) w tych połączeniach kości nie ma możliwości przemieszczania się kości względem siebie. Typowym przykładem mogą tu być kości czaszki.
więzozrost (syndesmosis) :
= w.włóknisty (błony międzykostne)
= w.sprężysty (więzadła żółte)
= szew (sutura) : gładki, łuskowy, piłowaty
= wklinowanie (gomphosis) - zęby
Połączenia półścisłe - W połączeniach półścisłych kości (chrząstkozrostach) między dwoma zakończeniami kostnymi znajdują się krążki chrzęstne lub chrzęstno-włókniste. Najbardziej typowe połączenia półścisłe występują między kręgami. Dzięki nim kręgosłup wykazuje pewną ruchomość. Innym przykładem jest połączenie występujące w spojeniu łonowym.
chrząstkozrost (synchondrosis) - np: chrząstka nasadowa (chrząstka szklista u dzieci, chrząstka włóknista u dorosłych)
kościozrost (synostosis) - kostnienie poprzednich połączeń np.chrząstki nasadowej.
Połączenia wolne, czyli stawy (articulationes s. diarthroses), czyli połączenia maziowe
Składniki główne:
powierzchnie stawowe
pokryte chrząstką szklistą, wygładzone dopasowane do siebie
torebka stawowa:
= warstwa zewnętrzna włóknista (membrana fibrosa)
= warstwa wewnętrzna maziowa - membrana synovialis , tworzy :
fałdy (plicae) i kosmki (villi) oraz wydziela maź, która powleka powierzchnie stawowe.
jama stawowa - przestrzeń pomiędzy w/w elementami stawowymi
niestałe elementy :
= obrąbek stawowy - pasmo chrząstki włóknistej ,otaczającej brzeg
powierzchni stawowej o typie panewki
= krążki stawowe - chrząstka włóknista pomiędzy powierzchniami
stawowymi na obwodzie zrośnięta z torebką stawową, np. łąkotki
= więzadła wewnątrzstawowe - łączą odcinki kości leżące w
jamie stawowej ,regulując zakres ich ruchów.
= kaletki maziowe - uchyłki błony maziowej sięgające poza jamę
stawową w miejscach, gdzie dochodzą więzadła i ścięgna - umożliwiają ich ślizganie się
Przykłady stawów w szkielecie człowieka:
- kulisty (staw barkowy),
- siodełkowy (staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka),
- zawiasowy (staw ramienno-łokciowy),
- obrotowy (między pierwszym i drugim kręgiem szyjnym).
Powierzchnie stawowe pokrywa chrząstka szklista, która dzięki swej gładkości zmniejsza tarcie w stawie, a dzięki elastyczności - łagodzi siłę zderzeń kości podczas ruchu i amortyzuje wstrząsy. Jej grubość zależy od obciążenia mechanicznego danego miejsca i w obrębie jednego stawu waha się od ułamka do 6 mm. W niektórych stawach, jak skroniowo-żuchwowy, kolanowy - występują płytki chrząstkowe, tzw. krążki i łękotki stawowe. Wyrównują one niedopasowane powierzchnie stawowe, zwiększają ruchomość stawu i jego właściwości amortyzujące. Ruchy stawu bywają natomiast ograniczone np. obecnością tzw. warg łącznotkankowych występujących na brzegach panewek stawowych (staw biodrowy) oraz guzków i wiązadeł leżących w otoczeniu lub we wnętrzu stawu.
Poszczególne stawy różnią się zadaniami biologicznymi, a więc mają odmienną budowę i ruchomość. Na wykonanie ruchów we wszystkich płaszczyznach pozwalają stawy wieloosiowe, na przykład kuliście uformowane stawy: barkowy oraz biodrowy.
Mniejsza ruchliwość jest cechą stawów dwuosiowych, np. siodełko ukształtowana powierzchnia stawu nadgarstkowo-śródręcznego kciuka pozwala na jego ruchy w dwóch płaszczyznach. Stawy jednoosiowe umożliwiają ruch tylko w jednej płaszczyźnie. Przykładem może być zawiasowy staw ramienno-łokciowy czy też staw obrotowy między najwyższymi kręgami kręgosłupa.
Inne czynniki utrzymujące spoistość w stawach :
- ciśnienie atmosferyczne,
- napięcie mięśniowe
obciążenie