Fizykoterapia

Fizykoterapia jest działem lecznictwa, który w procesach profilaktyki, leczenia, diagnostyki i rehabilitacji wykorzystuje występujące w przyrodzie naturalne czynniki (energie) fizyczne oraz czynniki fizyczne wytworzone przez urządzenia.

Rolą fizykoterapii w leczeniu jest:

1. Komplementarność, uzupełnienie innych form leczenia

2. Alternatywność zastępstwo za leczenie farmakologiczne

3. Suplementacyjność uzupełnienie mikro i makroelementów org.

4. Kooperacyjność współdziałanie z innymi formami leczenia

Czynniki fizyczne

NATURALNE

 termiczne

 ciśnienie atmosfer.

 elektryczność

 promienie. słoneczne

 pole magnetyczne

 ruchy i wilgotność

powietrza

SZTUCZNE

 wytworzone przez urządzenia.

Na umocnienie fizykoterapii w medycynie klinicznej wpływa:

1. Postęp badań z zakresu nauk medycznych

2. Postęp w zakresie badań naukowych

3. Rozwój nowych technologii

Historia fizykoterapii

Ludy starożytne kult ognia i słońca (leczniczy wpływ ciepła i światła). Asklepios(grecki bóg sztuki lekarskiej był synem boga słońca Apollina) Obrzędy ludowe i rytuały związane z wodą, będące echem dawnych metod leczniczych.

Ziemie basenu Morza Śródziemnego kolebka fizykoterapii.

-Opracowania naukowe Hipokratesa (460380 p.n.e.) i Asklepiadesa z Bitynii (12056p.n.e.) dotyczące metod leczniczego wykorzystania światła słonecznego i wody.

-Rzymianie prekursorami leczenia uzdrowiskowego, pierwsze zabiegi elektrolecznicze z wykorzystaniem ryby drętwy.

1600 r Wiliam Gilbert lekarz królowej Elżbiety I wydaje pionierskie dzieło o elektryczności statycznej.

1660 r. Izaak Newton dokonuje rozszczepienia wiązki światła przy pomocy pryzmatu. Odkrycie to zapoczątkowuje światłolecznictwo.

1791r Luigi Galvani, profesor anatomii z Bolonii opisuje skurcz mięśnia żaby wywołany działaniem elektryczności.

Ogniwo Alessandro Volty(17451827) pierwszym sztucznym źródłem prądu elektrycznego.

1800r - odkrycie przez F.W. Herschla niewidzialnych promieni podczerwonych, a w 1801 przez J. Rittera i W.H. Wollastona promieni nadfioletowych.

1831r M. Faraday odkrywa zjawisko indukcji elektromagnetycznej(indukcyjny prąd faradyczny) .

W końcu XIXw J.A. d'Arsonval i N. Tesla odkrywają prądy wielkiej częstotliwości.

W 1927r Wood i Loomis opublikowali „Fizyczne i biologiczne efekty fal dźwiękowych o wysokiej częstotliwości i dużej intensywności”. Ta prekursorska praca zapoczątkowała myślenie o ultradźwiękach jako o narzędziu działania leczniczego.

Za początek ery ultradźwięków w medycynie przyjmuje się rok 1938, kiedy R. Pohlmann zastosował je do leczenia rwy kulszowej. W 1951r ultradźwięki wprowadzono do lecznictwa.

Prace A. Einsteina dotyczące teorii promieniowania kwantowego stworzyły podstawy techniki laserowej. w latach 60tych XXw E.Mester (Węgry) wprowadził do terapii lasery małej mocy.

Metody fizykoterapeutyczne obejmują postępowanie mające na celu:

1. Usuwanie objawów chorobowych.

2. W miarę możliwości hamowanie postępu choroby poprzez stosowanie bodźców fizycznych.

3. Zwiększenie odporności i usprawnienie procesów adaptacyjnych organizmu.

Zalety metod fizykalnych nad leczeniem farmakologicznym:

1. Fizykoterapia pobudza własne mechanizmy regulacji ustroju farmakologia wygasza je

2. Zabiegi fizykalne nie mają skutków ubocznych farmakologia tak

3. Zabieg fizykalny koncentruje się na okolicy chorej w przeciwieństwie do farmakologii działającej ogolnie.

4. Obserwuje się dłuższe w czasie pozytywne efekty leczenia fizykalnego w farmakologii wpływ lekarstw ustaje po zakończeniu ich przyjmowania.

Rodzaje energii czynników fizycznych stosowanych w fizykoterapii

1. Termiczna

2. Elektryczna w postaci prądu i pola elektrycznego.

3. Elektromagnetyczna obejmująca różne zakresy widma fal elektromagnetycznych.

4. Mechaniczna ultradźwięki i wibracje

Właściwości fizyczne czynników (bodźców) fizykalnych

1. Leczenie ciepłem polega na dostarczaniu do ustroju energii głównie drogą przewodzenia i przenoszenia.

Ciepło to energia kinetyczna bezładnego ruchu cząsteczek oraz energia potencjalna wzajemnego ich oddziaływania ( energia stanu skupienia) Jednostką energii jest kaloria (cal), określa ilość

energii potrzebnej do ogrzania 1cm³ o 1°C.

2. Elektrolecznictwo polega na wykorzystaniu do celów leczniczych prądu stałego oraz prądów impulsowych małej i średniej częstotliwości.

Prąd stały, to prąd elektryczny, który w czasie przepływu nie zmienia wartości natężenia i kierunku.

Prądy impulsowe małej częstotliwości to prądy złożone z impulsów elektrycznych o różnym przebiegu i częstotliwości od 0,5 500Hz.

Prądy średniej częstotliwości sinusoidalnie zmienne, których częstotliwość zawiera sięw przedziale 100010.000Hz. W terapii fizykalnej coraz większe zastosowanie znajdują prądy o częstotliwości 40005000Hz.

Prądy elektryczne wielkiej częstotliwości (częstotliwość drgań 300500 kHz). W zabiegach fizykalnych zastosowanie mają następujące zakresy

częstotliwości:

- Prądy d' Arsonvala f=300500kHz dł. 1000600m

- Diatermia krótkofalowa f=13,56MHz dł.22,12m

f=27,12MHz dł.11,05m

f=40,68MHz dł. 7,38m

- Diatermia mikrofalowa f=433,92MHz dł.69,0cm

f=915,00MHz dł.

32,8cm

f=2375,0MHz dł.

12,62cm

f=2425,0MHz dł.

12,4cm

3. Światłolecznictwo polega na wykorzystaniu w zabiegach fizykalnych promieniowania elektromagnetycznego zawartego między 15.000200nm (podczerwień, światło widzialne i nadfiolet) wygenerowanych przez promienniki i lampy oraz naturalnego światła słonecznego (helioterapia).Promieniowanie składa się z kwantów energii zwanych fotonamii. Energia fotonów jest odwrotnie proporcjonalna do długości fali.

4. Magnetoterapia wykorzystanie w zabiegach fizykalnych właściwości pól magnetycznych małej częstotliwości. Podstawową cechą opisującą pole magnetyczne jest indukcja magnetyczna. Natężenie pola wyraża się w amperachna metr (A/m) lub indukcją magnetyczną wyrażoną w teslach (T). 1T=1V·s/m²

5. Ultradźwięki (UD) to drgania mechaniczne o częstotliwości przekraczającej granice słyszalności ucha ludzkiego. W lecznictwie stosuje się najczęściej UD o częstotliwości 800kHz, 2400kHz.

Ultradżwięki powstają w wyniku pobudzenia układu drgającego. Jeśli ukł. drgający znajduje się wewnątrz dostatecznie sprężystego ośrodka, to pobudza do drgań sąsiadujące z nim cząsteczki ośrodka, które zaczynają drgać wokół swych położeń równowagi. Drgania te przenoszą się na dalsze cząsteczki i powstaje fala UD.

Zakresy długości fal elektromagnetycznych

● IRC pow. 3000nm(0,5cm)

● IRB 15003000nm

● IRA 1500750nm(3cm)

● św.widzialne 750400nm

● UVA 400315nm

● UVB 315280nm

● UVC 280200nm

6. Hydroterapia wykorzystuje działanie na organizm bodźców termicznych, mechanicznych i chemicznych zwykłej wody w kazdej postaci. Wyniki leczenia zależą od temperatury i ciśnienia hydrostatycznego wody, powierzchni zabiegowej, oraz czasu trwania zabiegu.

Mechanizm działania czynników fizycznych

Energia czynników fizycznych wpływa na struktury i funkcje tkanek wywołując reakcje zależne od czasu działania, rodzaju bodźca i właściwości tkanek.

Odpowiedzią ustroju ludzkiego na działanie bodźców fizykalnych jest odczyn.

Leczenie fizykalne opiera się na znajomości odczynów i umiejętności ich wykorzystania.

Podział odczynów według kryteriów:

1. miejsca występowania

2. czasu występowania

3. mechanizmów powstawania

Miejsce występowania odczynu:

1. Odczyn miejscowy pierwotny ,ukazujący się w miejscu zadziałania bodźca.

2. Odczyn ogólny wtórny, charakteryzujący się reakcjami poszczególnych zespołów tkankowych, narządów, układów lub całego ustroju.

Czas występowania odczynu:

1. Natychmiastowy występuje w czasie zabiegu lub bezpośrednio po nim.

2. Opóźniony występuje po kilku godzinach od zabiegu.

3. Odroczony ukazuje się po kilku dniach.

4. Odwracalny ustępuje po określonym czasie.

5. Nieodwracalny uszkadzający tkankę po przekroczeniu granicy tolerancji (niejednokrotnie wywołany w sposób zamierzony i utrzymujący się od kilku godzin do kilku miesięcy).

Mechanizm powstawania odczynu:

1. Progowy reakcja na minimalną dawkę bodźca wywołującą odczyn.

2. Normalny reakcja po zastosowaniu prawidłowej dawki, charakterystyczny dla danego bodźca.

3. Paradoksalny charakteryzuje się obrazem odwrotnym do tego jaki jest uzyskiwany po zastosowaniu określonego bodźca.

W procesie powstawania odczynu można wyróżnić:

1. Fizykochemiczne bierne zmiany na poziomie komórkowym i molekularnym w miejscu absorpcji bodźca.

Rozległość i głębokość zmian jest proporcjonalna do wielkości dawki, zdolności przenikania danej energii oraz absorpcji. Zmiany te przemijają na zasadzie rozproszenia oraz w wyniku działania mechanizmów homeostazy.

2. Reakcje czynnościowe zależne od mechanizmów adaptacyjnych. Zalicza się do nich zmiany miejscowe powstałe w wyniku reaktywności komórek, jako odpowiedź na stymulację.

Powtarzanie stymulacji (drażnienia) może wywołać osłabienie reakcji przez habituację lub nasilenie

reakcji w wyniku sensytyzacji.

Odczyn występujący w tkance uzależniony jest od:

1. ilości energii

2. czasu działania

3.rodzaju tkanki

Stopniowanie i powtarzanie reakcji sumuje zmiany morfologiczne, normalizuje i trenuje funkcjonowanie mechanizmów fizjologicznych ustroju.

Zmiany występujące po jednym zabiegu sumują się, a po serii ekspozycji pogłębiają utrwalając pozytywny efekt.

Istotnym elementem terapii jest właściwie dobrana do reaktywności tkanek ustroju dawka i liczba prawidłowo wywołanych reakcji.

Prawo OHMA

„ W miarę zwiększania się odległości między elektrodami tkanki stawiają coraz większy opór przepływowi prądu.”

Prawo DASRE - MORATA

„Bodźce termiczne (ciepło lub zimno) działające na duże powierzchnie skóry powodują przeciwne do naczyń skóry zachowanie się dużych naczyń klatki piersiowej i jamy brzusznej. Naczynia nerek, śledziony i mózgu mają taki sam odczyn jak skóra.”

Prawo LAMBERTA

„Natężenie promieniowania padającego na skórę zależy od kąta padania oraz jest odwrotnie proporcjonalne do kwadratu odległości między źródłem promieniowania a osobą naświetlaną”.

Prawo STEFANA BOLTZMANNA

„Każde ciało o temperaturze wyższej od zera bezwzględnego jest źródłem promieniowania elektromagnetycznego, którego ilość jest wprost proporcjonalna do czwartej potęgi jego tempęratury w skali Kelvina.”

REAKCJE LEWISA

„ Przy niezbyt nasilonym działaniu zimna, połączenie tętniczo żylne naprzemiennie zwężają się i rozszerzają co zapewnia wystarczający przepływ krwi, występuje głównie w naczyniach jest mechanizmem obronnym.”

Prawo FARADAYA

„Masa substancji wydzielająca się na elektrodzie w procesie elektrolizy jest wprost proporcjonalna do czasu przepływu oraz natężenia prądu”.

Prawo VIENA

„ Długość fali promenowania emitowanego przez ogrzane ciało jest odwrotnie proporcjonalne do jego temperatury bezwzględnej.”

Prawo ArndtaSchultza

„słabe bodźce pobudzają czynności życiowe, średnie bodźce wyzwalają procesy adaptacyjne natomiast bodźce mocne

działają destrukcyjnie”

Prawo Grothusa Drapera

„Przemiany fotochemiczne układu regulującego wywołuje promieniowanie pochłonięte; na przebieg reakcji fotochemicznej nie mają wpływu promienie odbite, przepuszczone lub rozproszone”

Prawo Du Bois Reymonda

„Przyczyną powstania bodźca elektrycznego nie jest sam prąd ale dostatecznie szybka zmiana jego natężenia w czasie.”

Rola skóry w stosowaniu zabiegów fizykalnych

● BUDOWA SKÓRY

● naskórek ok.0,05mm, nieunaczyniony, w ½ zbudowany z kom. Żywych (ok.80% uwodnienia) i martwych (warstwa rogowa 15% uwodnienia)

● Melanocyty, kom.Merkela,

● kom. Langerhansa.

● skóra właściwa podścielisko łącznotkankowe, niewielka ilość

komórek,75% kolagenu,

● 15% sub.podstawowa tj.

● (glikozoaminoglikany)

● naczynia i nerwy

● PRZYDATKI SKÓRY

● mieszki włosowe, gruczoły potowe ekrynowe, apokrynowe, łojowe, paznokcie, receptory czucia bólu, temperatury i dotyku

● 1cm² skóry przypada:

● ok.2 rec. ciepła, 12 zimna, 25 dotyku, 150 bólu.

---