empytania od zaocznych, Uniwersytet Ekonomiczny JG, Ekonomia Międzynarodowa


  1. Czym są i co tłumaczą w teorii wymiany międzynarodowej terms of trade

Terms of trade - stosunek ceny dobra pierwszego do ceny dobra drugiego, nazywane warunkami wymiany. Terms of Trade może być cenowy lub nominalny. Wskaźnik ten pokazuje zmiany siły nabywczej eksportu w stosunku do importu poszczególnych krajów. Zmiany w czasie tego wskaźnika wskazują jak zmieniają się korzyści krajów prowadzących wymianę. Poprawa terms of trade następuje gdy ceny dóbr eksportowanych w okresie 1 roku rosną szybciej niż ceny dóbr importowanych. Za eksport będzie można kupić więcej dóbr importowanych, rośnie siła nabywcza eksportu a więc zapłacimy mniej za import. Jeżeli sytuacja jest odwrotna - relacja jest odwrotna - za eksport można kupić mniej. Na kształtowanie się wskaźnika terms of trade decydujący wpływ mają ceny na rynkach światowych

  1. Główne założenia merkantylizmu

MERKANTYLIZM (od 1550 do 1800)

Bogactwo narodu mierzone jest ilością posiadanych kruszców (głównie złota).

zasada podstawowa - gromadzenie kruszców, eksploatacja kolonii

kruszce są dobrem ograniczonym: jeżeli jedne kraje je zyskują - inne tracą.

Korzystny bilans w handlu i wymianie w skali międzynarodowej stanowi źródło bogactwa narodu.

Celowym jest gromadzenie kruszców szlachetnych i prowadzenie polityki ekonomicznej ułatwiającej osiągnięcie tego celu (np. poprzez ograniczenia importu i promowanie eksportu).

  1. Przedklasyczne teorie wymiany międzynarodowej - wymień i scharakteryzuj

PSYCHOZY LĘKU PRZED BRAKIEM TOWARÓW - starożytni kupcy handlowali na zasadzie skupowania jak największej ilości produktów i towarów po jak najmniejszej cenie, nierzadko kosztem dokonywania rabunków i rozbojów, przy jednoczesnym oferowaniu jak najmniejszej ilości towaru przy sprzedaży.

DOGMATU SŁUSZNEJ CENY - wraz z rozwojem społeczeństw i państwowości następował rozwój handlu wymiennego (towar za towar), z użyciem umownego pieniądza (np. soli, kruszcu metalu szlachetnego). Każdy towar ma swoją cenę podyktowaną kosztami jego wytworzenia, poniżej której nie powinien być sprzedany. Rynek - podaż i popyt - kształtuje cenę.

  1. założenia teorii korzyści absolutnych

Autor: Adam Smith Bogactwo Narodów

Kraj eksportuje te towary, w których produkcji jest bardziej wydajny niż inne kraje (ma niższe koszty produkcji)Podstawowy czynnik produkcji - praca

Smith zauważył, iż wydajność pracy robotników związana jest z ich specjalizacją i podziałem pracy. Na tej podstawie wysnuł wniosek, że specjalizacja w ramach gospodarki pozwala na zwiększenie ilości wytwarzanych dóbr. Podobnie w gospodarce międzynarodowej może dojść do międzynarodowego podziału pracy, co pozwoli na powiększenie dóbr dostępnych dla każdego społeczeństwa, biorącego udział w wymianie międzynarodowej. Międzynarodowy podział pracy pozwala lepiej spożytkować przez kraje uczestniczące w wymianie posiadane przez nie zasoby, co wyraża się w tym, iż kraje eksportują te dobra, w których produkcji się specjalizują. Importują natomiast dobra, w których produkcji specjalizują się partnerzy. Smith wskazał również kryterium, którym państwo powinno się kierować przy wyborze specjalizacji. Tym kryterium powinny być absolutne różnice w kosztach wytwarzania. Wynika to ze zróżnicowanego wyposażenia poszczególnych państw w zasoby naturalne, technologii, doświadczenia w produkcji danego dobra itd.

  1. założenia teorii kosztów względnych

Kraj powinien specjalizować się w produkcji tych dóbr, w produkcji których jego przewaga w kosztach względnych jest największa, albo tych, w stosunku do których jego strata w kosztach względnych jest najmniejsza - podstawą wyboru specjalizacji są względne koszty produkcji Wymiana pozostaje korzystna dla wszystkich uczestników, jeśli każdy kraj specjalizuje się w wytwarzaniu tego, w czym ma kosztową przewagę komparatywną.

Źródłem korzyści komparatywnych według Ricardo są różnice między krajami w technice produkcji. Podstawowy czynnik produkcji - praca

Zgodnie z teorią kosztów komparatywnych o podjęciu i odnoszeniu korzyści z międzynarodowej wymiany handlowej decyduje względny poziom kosztów produkcji wymienianych dóbr. W najogólniejszym ujęciu teoria wykazuje, że dany uczestnik wymiany może odnosić korzyści, gdy sprzedaje dobra wymagające mniejszych nakładów na produkcję, w zamian za dobra, które wymagają w jego kraju większych nakładów. Oznacza to, że bezwzględny poziom kosztów wytworzenia danego dobra nie jest istotny, ponieważ o wartości danego dobra w wymianie będzie decydować wartość nakładów, jakie kraj może zaoszczędzić, powstrzymując się od produkcji tego dobra.

Oddając jednostkę dobra wymagającą mniejszych nakładów w zamian za jednostkę dobra wymagającą większych nakładów, kraj odnosi korzyści w postaci zaoszczędzenia części kosztów, które musiałby ponieść na wytworzenie droższego dobra. Zaoszczędzona część będzie równa różnicy nakładów na produkcję obu dóbr.

W ten sposób kraj będzie odnosił korzyści zawsze wówczas, gdy oddaje dobro wyprodukowane niskim nakładem w zamian za dobro, które musiałby produkować wysokim nakładem. Jednocześnie w kraju jego partnera handlowego relacja kosztowa tych samych dóbr może być odwrotna, np. ze względu na międzynarodową specjalizację produkcji - warunki wytwarzania dóbr (a więc i niezbędne nakłady) mogą się różnić. Jeżeli te same dobra w drugim kraju mają odwrotne relacje kosztów niż w pierwszym kraju wówczas oba kraje wymieniają dobra tańsze za dobra droższe i tym samym oba odnoszą korzyści.

  1. różnice między teoriami ka i kw (4 i 5)

Teoria kosztów komparatywnych jest rozszerzeniem i jednocześnie uogólnieniem teorii kosztów absolutnych Adama Smitha, zgodnie z którą w wymianie handlowej decyduje poziom bezwzględnych kosztów produkcji, a większe korzyści z wymiany będzie odnosił partner, który potrafi wytworzyć dobra mniejszym nakładem.

Z kolei wg teorii kosztów komparatywnych Nawet jeżeli bezwzględny poziom koniecznych nakładów na produkcję obydwu wymienianych dóbr w danym kraju jest znacząco wyższy, niż u partnera handlowego, to wciąż partner odnosi korzyści z wymiany (opłaca mu się sprowadzać dobra), ponieważ w zamian za tanio wytworzony produkt otrzymuje produkt, który wymagałby w jego kraju większych nakładów. Nie jest dla niego istotne jakim nakładem wyprodukował dane dobro drugi kraj, lecz istotne jest dla niego jaką ilość nakładów może zaoszczędzić powstrzymując się od konieczności wyprodukowania tego dobra samemu.

  1. Podaj założenia teorii h-o

Podstawowe założenia:

  1. (dwa kraje, dwa produkty, dwa czynniki produkcji)

  2. Konkurencja doskonała

  3. Wolny handel

  4. Brak kosztów transportu

  5. Niemobilność czynników produkcji między krajami, a doskonała mobilność wewnątrz kraju

  6. Kraje różnią się stopniem wyposażenia w czynniki produkcji

  7. Oba dobra - różne funkcje produkcji

  8. Dobro A funkcja produkcji taka sama w obu krajach

  9. Stałe współczynniki technologiczne przy produkcji dóbr

  10. Dobra są homogeniczne

  11. Dane warunki popytowe w obu krajach, gusty nie zależą od dochodu

  1. wyjaśnij teoremat h-o

Kraj będzie eksportował (ze względu na korzyści komparatywne) dobra , których wytworzenie wymaga intensywniejszego wykorzystania czynnika produkcji relatywnie obfitego, a wiec tańszego; podejmie natomiast import dóbr, których produkcja krajowa wymaga intensywniejszego wykorzystania czynnika produkcji rzadszego, a wiec droższego.

Kraj I obfity w kapitał, eksportuje kapitałochłonne dobro A =>wzrost produkcji w sektorze A=>przesunięcie zasobów czynników produkcji z sektora B=>ograniczenie produkcji B=> nadwyżka pracy => spadek przychodów z pracy i wzrost przychodów z kapitału

  1. przedstaw i wyjaśnij mechanizm wyrównywania się cen czynników produkcji (teoria h-o)

Teoremat Stolpera-Samuelsona (1941r): Wymiana międzynarodowa prowadzi w każdym z krajów do wzrostu przychodów czynnika produkcji, w który kraj jest obficie wyposażony, oraz do spadku przychodów tego czynnika produkcji, który jest relatywnie rzadki. Czynniki obfite zyskują, czynniki rzadkie tracą na wymianie

Handel międzynarodowy wpływa nie tylko na wynagrodzenie czynników produkcji i podział dochodu wewnątrz kraju, ale również na różnice cen czynników pomiędzy krajami.W wyniku wymiany następuje wyrównywanie się cen produktów, które prowadzi do wyrównywania się cen czynników produkcji. Wraz ze specjalizacją i wzrostem zapotrzebowania na czynnik, którego w danym kraju jest więcej, następuje wzrost ceny tego czynnika. Tym samym, cena czynnika, którego w danym kraju jest mniej, i którego zapotrzebowanie się ogranicza, spada. To samo zjawisko dotyczy drugiego kraju, który bierze udział w wymianie międzynarodowej. Zjawisko to określa się wyrównywaniem się cen czynników produkcji

  1. co na temat specjalizacji mówi teoria h-o

Kierunki specjalizacji określa proporcja pomiędzy zasobami czynników pozostającymi w dyspozycji różnych gospodarek.

Każdy kraj specjalizuje się w produkcji tego dobra, którego wytwarzanie wymaga względnie intensywnego wykorzystania tego czynnika, który jest w nadmiarze. Powodem jest taniość tego czynnika.

Eksportuje się dobra, którego czynniki wytwórcze są w danym kraju tanie, a importuje te, których czynniki wytwórcze są drogie.

Nie uwzględnia: kosztów transportu, preferencji konsumentów, różnic w dostępnych technologiach.

  1. przedstaw paradoks leontiefa i wyjaśnij jego możliwe przyczyny

zaprzeczenie twierdzeniu Heckschera-Ohlina, którego dokonał Wassily Leontief w latach czterdziestych XX wieku, stosując metodę przepływów międzygałęziowych w celu weryfikacji empirycznej wyżej wspomnianego twierdzenia. Leontief starał się sprawdzić, czy w strukturze handlu zagranicznego USA teoria Heckschera-Ohlina znajduje odbicie, czyli prościej rzecz ujmując, czy w eksporcie tego kraju dominują wyroby kapitałochłonne, a w imporcie pracochłonne, jako że przecież USA to państwo bardziej dysponujące pieniędzmi, niż siła roboczą. Wyniki badań wskazały na fakt, że eksport amerykański w 1947 roku okazał sie o około 1/3 bardziej pracochłonny niż produkcja w branżach konkurujących z importem. Czyli wbrew założeniom twierdzeniu Heckschera-Ohlina Stany Zjednoczone eksportują produkty, dla których produkcji potrzeba relatywnie więcej zasobów pracy, a importują te, do których zużywa się relatywnie więcej czynnika produkcji, którego państwo to ma pod dostatkiem. Powtórne badania na początku lat pięćdziesiątych także wskazały na tę właściwość gospodarki amerykańskiej, tyle że z mniejszą intensywnością.

Przyczyny

  1. Grupa teorii rozszerzających H-O

II grupa teorii - podważają H-O:

  1. przyczyny powstania nowych teorii handlu

  1. jak usunięcie barier handlowych zmieniło strukturę handlu międzynarodowego

Po otwarciu gospodarki zmieniają się ceny!

Uzyskanie korzyści z wymiany nie wymaga wprowadzania zmian w strukturze produkcji!

Korzyści osiągają także kraje małe, które nie wpływają jednak na ceny na rynkach światowych!

+ odpowiedzi z pytania 15

  1. czym jest i jakie ma znaczenie dla wymiany międzynarodowej zmiana technologiczna

Postęp technologiczny:

Postęp technologiczny - globalizacja:

Wyraźne wyodrębnianie się sektora naukowo-badawczego jako ważnej części gospodarek.

  1. jakie nowe trendy można zauważyć we współczesnej wymianie handlowej

Współczesna gospodarka światowa a handel międzynarodowy
- trendy:

Współczesna gospodarka światowa a handel międzynarodowy
- przykłady

Wnioski:

  1. podaj i opisz metody różnicowania dóbr

Przedmiotem handlu oprócz dóbr jednorodnych są też dobra zróżnicowane - ich udział w wymianie międzynarodowej systematycznie wzrasta.

Dobra zróżnicowane - dobra pochodzące z jednej branży, będące przedmiotem handlu międzynarodowego.

Dobra zróżnicowane - bliskie substytuty w konsumpcji, różnią się cechami charakterystycznymi, jakością, ceną.

Dobra zróżnicowane pojawiają się jako skutek nowych możliwości produkcyjnych i nowych preferencji konsumentów. Warunkiem ich sprzedaży jest popyt na różnorodność.

Warunki te są spełnione w krajach uprzemysłowionych

Nawet jeśli ceny poszczególnych odmian dóbr byłyby jednakowe, to nabywcy preferowaliby różne odmiany.

Ważny jest stosunek kupujących do dóbr - np. aspiryna

Wersja oparta na teorii konkurencji monopolistycznej Edwarda Chamberlina - tzw. Modele neo-Chamberlin

Wersja oparta na teorii popytu konsumpcyjnego Hotellinga i Lancastera - tzw. Modele neo-Hotelling

Def. Dóbr zróżnicowanych - dobra różniące się wyglądem i stylem lecz posiadające identyczne przeznaczenie końcowe i zaspokajające te same potrzeby.

Charakteryzują się wysoką elastycznością substytucji popytu.

W warunkach konkurencji monopolistycznej gwarantują pewien zakres swobody cen i strategii marketingowej, w tym reklamy.

Konsumenci w modelach neo-Chamberlin

Konsumenci lubią różnorodność i chcą nabywać tak wiele odmian, jak tylko się da.

Każdy konsument jest zainteresowany kupieniem wszystkich odmian dobra zróżnicowanego.

Konsumenci są usatysfakcjonowani zwiększającym się wyborem dóbr - umiłowanie różnorodności.

Każdy nowy model ma zapewnione miejsce w budżetach konsumentów.

Liczba odmian produktu jest ograniczona.

Segmentacja rynku, mikrorynki na podobne do siebie dobra, oferowane przez różnych producentów

Handel międzynarodowy umożliwia maksymalizację zysków producentom z konkurencji monopolistycznej.

Funkcją handlu jest rozszerzanie dostępności istniejących odmian w kolejnych krajach.

Na rynku międzynarodowym toczy się konkurencja pomiędzy dostawcami dóbr zróżnicowanych.

Ważnym narzędziem konkurencji jest reklama.

Podsumowanie modeli neo-Chamberlin

Nie istnieją koszty dostosowania do handlu poza kosztami marketingu.

Żadna firma nie jest zmuszona do opuszczenia rynku w następstwie rozpoczęcia wymiany.

Żaden konsument nie traci na handlu.

Teorie Hotellinga i Lancastera (1980), Helpmana (1981), Graya (1980, 1988).

Oparte na teorii popytu konsumpcyjnego - nowa interpretacja zachowań konsumenta.

Podstawę zróżnicowania produktu stanowi wiązka cech charakterystycznych poszukiwanych przez konsumentów i zawartych w różnych odmianach oferowanych na rynku.

Cechy charakterystyczne: szybkość, komfort, rozmiar, kolor, kształt.

Konsumenci: w modelach neo-Hotelling

Ściśle preferują dobro o określonej mieszance cech.

Konsumenci posiadają własne najbardziej preferowane zestawy cech charakterystycznych.

Nie chcą mieć wielu odmian, lecz tylko jedną najbardziej optymalną.

Na typ subiektywnie gorszy od ideału zgodzą się tylko wtedy, gdy dostaną go po niższej cenie.

Preferowane przez konsumentów zestawy cech charakterystycznych różnią się między sobą.

Preferencja konsumpcyjne oceniane są na podstawie kombinacji poszukiwanych przez konsumenta cech zawartych w zróżnicowanych odmianach ( a nie na podstawie kolejno nabywanych odmian).

Istnieje zapotrzebowanie na całą gamę dóbr producentów zarówno krajowych, jak i zagranicznych.

Konsumenci wartościują określony typ dobra zgodnie z idealnymi wyobrażeniami.

Mniejsza rola reklamy - konsument, nie potrzebuje dodatkowych informacji i sugestii co, do podjęcia decyzji, reklama odgrywa rolę przy obojętności konsumenta wobec alternatywnych modeli.

Substytucja dóbr zachodzi w obszarze największego zbliżenia zestawu cech zawartych w odmianach.

Zróżnicowanie pionowe

Wynika z techniki produkcji i niedoskonałości podażowej rynku.

Produkty różnią się wyłącznie jakością.

Wybór konsumenta wynika z różnic w dochodach nabywców i cen poszczególnych odmian ( a nie z chęci posiadania optymalnej odmiany, czy zamiłowania do różnorodności)

Przykład: samochody o podobnej wielkości, ale z różnym wyposażeniem.

  1. handel wewnątrzgałęziowy

Dotąd przedmiotem analizy handel międzygałęziowy, tj. eksport i import towarów wytwarzanych w różnych gałęziach (branżach) gospodarki.

  1. Ale we współczesnym handlu światowym kluczową rolę odgrywa handel wewnątrzgałęziowy, który występuje wtedy, kiedy określony kraj równolegle eksportuje i importuje podobne rodzaje towarów, pochodzące z tych samych gałęzi (czy branż). Przykłady: samochody, telewizory, komputery, telefony komórkowe itp. Handel wewnątrzgałeziowy ma miejsce gdy kraj jednocześnie eksportuje i importuje produkty należące do tej samej gałęzi

Gałąź - grupa produktów, charakteryzująca się identycznym przeznaczeniem końcowym oraz podobna f.produkcji w zakresie podstawowych czynników produkcji

Warunki istnienia handlu wewnątrzgałeziowego:

handel wewnątrzgałęziowy - podstawa nowej teorii handlu - zakłada podejmowanie specjalizacji w produkcji i handlu dóbr zróżnicowanych, będących bliskimi substytutami, z możliwością realizacji korzyści skali - zdaniem Balassy - liberalizacja handlu doprowadziła do wzrostu handlu raczej wewnątrzgałęziowego niż międzygałęziowego a stopień specjalizacji był pozytywnie skorelowany z poziomem rozwoju gospodarczego kraju.

Miernikiem skali i intensywności powyższego segmentu miedzynarodowej wymiany towarowej jest indeks handlu wewnątrzgałęziowego, tj. porównanie salda eksportu i importu wyrobów danej gałęzi z łączną wielkością obrotów handlu zagranicznego w tej samej dziedzinie.

Wartość tego indeksu w granicach od 0 do 1: Kiedy dany kraj jest jedynie eksporterem lub importerem określonych towarów, to indeks=0 (np. w przypadku Polski tylko import win gronowych, stąd indeks dla wyrobów przemysłu winiarskiego wynosi 0). Natomiast, jeśli eksport równa się importowi towarów z danej gałęzi, to indeks handlu wewnątrzgałęziowego osiąga swą maksymalną wartość (tzn.=1).

Modele międzynarodowego obrotu produktami podobnymi, pochodzącymi
z tej samej branży np. samochodami osobowymi różnych marek

  1. korzyści skali w handlu międzynarodowym

Korzyści występują wówczas, gdy wielkość produkcji i zbytu rośnie szybciej niż nakłady czynników produkcji.

Osiągane są dzięki specjalizacji, gdy rosną serie produkcyjne i serie sprzedaży. Tym samym maleją koszty jednostkowe produktów i wydajność produkcji.

Jednym z upraszczających założeń analizy modelowej, przyjętych w ortodoksyjnych teoriach handlu zagranicznego, jest założenie o braku zależności poziomu przeciętnych kosztów produkcji poszczególnych wyrobów od skali (wielkości) ich produkcji.

Jednak w świetle obserwacji empirycznych powyższe założenie powinno być uchylone, gdyż w praktyce w przypadku większości wyrobów przeciętne koszty spadają w miarę zwiększania wielkości produkcji.

Zjawisko to określane mianem KORZYŚCI SKALI PRODUKCJI, które mogą mieć charakter korzyści wewnętrznych lub zewnętrznych.

Wewnętrzne korzyści skali występują wtedy, gdy obniżka przeciętnych kosztów wynika ze wzrostu wielkości produkcji danego wyrobu wewnątrz określonego przedsiębiorstwa.

Źródła i przejawy występowania wewnętrznych korzyści skali:

    a) specjalizacja pracowników dzięki rozłożeniu procesu produkcji na szereg prostych czynności (np. przy szyciu odzieży);

    b) istnienie kosztów stałych (np. koszty ochrony budynku);

    c) wykorzystanie nowoczesnych, bardziej wydajnych maszyn, urządzeń i linii technologicznych (np. automatyzacja), co opłacalne tylko przy dużej skali produkcji i dużym rynku zbytu;

    d) podjęcie produkcji ubocznej (np. wytwarzanie bieżników lub chodników w fabryce dywanów; produkcja kopert w zakładach wytwarzających papier do drukarek). 

Natomiast zewnętrzne korzyści skali występują w sytuacji, kiedy spadek przeciętnych kosztów danego wyrobu wynika nie ze wzrostu wielkości jego produkcji wewnątrz samego przedsiębiorstwa, lecz wiąże się ze zwiększeniem skali produkcji w całej określonej gałęzi lub branży gospodarczej.

Przykładem polskie górnictwo węglowe: Wzrost produkcji w skali całej tej gałęzi pozwala na tańsze zakupy maszyn i urządzeń oraz usług, jak też na zmniejszenie nakładów na marketing i sieć zbytu, na badania i rozwój (BiR) oraz na kształcenie pracowników (co przyczyniać się powinno do obniżki przeciętnych kosztów produkcji 1 tony węgla).

  1. niedoskonała konkurencja w wymianie międzynarodowej

Teoria przewagi konkurencyjnej narodów (Porter):

Handel międzynarodowy obejmuje dobra, w których osiągamy przewagę konkurencyjną.

Cztery czynniki przewagi konkurencyjnej:

  1. teoria nakładających się popytów Lindlera

Koncentruje się na dobrach wytworzonych

Handel odbywa się pomiędzy krajami o zbliżonym poziomie PKB per capita (tzn. w przeliczeniu na 1 obywatela)

Podobieństwo struktur popytu (nakładanie się wzorców popytu)

Szwedzki ekonomista S. Linder w roku 1961 zaproponował własną hipotezę wyjaśniającą przyczyny handlu międzynarodowego, ograniczając analizę tylko do kwestii popytu rynkowego na przetworzone wyroby przemysłowe (tj. abstrahując od strony podaży oraz nie uwzględniając surowców i artykułów rolnych).Dodatkowe założenia Lindera:

Każdy kraj eksportuje tylko te towary, które są też sprzedawana na rynku wewnętrznym.

Struktura popytu krajowego (czyli zestaw poszukiwanych towarów) zależy od poziomu rozwoju mierzonego wysokością PKB per capita.

HIPOTEZA GŁÓWNA Lindera: Eksport wyrobów gotowych występuje tylko w przypadku tych towarów, na które popyt w dwóch partnerskich krajach pokrywa się (tj. występuje równolegle).

  1. Model luki technologicznej - istota

Handel wywołany różnicami technologicznymi:

Etapy zmian technologicznych:

Model luki technologicznej

Podstawowe źródło tworzenia się luk technologicznych to nierównomiernie rozłożony potencjał technologiczny w skali krajów, gałęzi i firm. Różnice technologiczne - zjawisko przywództwa i opóźnienia technologicznego-strumienie handlu między państwami, bo:

  1. Cykl życia produktu w teorii wymiany międzynarodowej

dotyczy przebiegu cyklu życia produktów/gałęzi i związanych z tym różnic w tempie i charakterze postępu technicznego w różnych firmach i krajach.

Koncentruje się na innowacjach produktów.

Cykl życia produktów obejmuje różne stopnie standaryzacji, tj. przechodzenia dobra od formy zróżnicowanej do standardowej.

Cykl życia produktu:

1. Faza nowości - eksperymentalny proces produkcyjny. Krótkie serie, wysoki stopień zróżnicowania produktu, mała elastyczność cenowa popytu na produkty indywidualnych firm, duża niestabilność procesów produkcyjnych, testowanie produktu. Zyski monopolowe, duże ryzyko.

2. Faza dojrzewania i wzrostu - pierwotna standaryzacja produktu, maleje zakres stosowanych technologii, możliwości osiągnięcia korzyści skali przez umasowienie produkcji, rośnie stopień kapitałochłonności produkcji, spadają koszty produkcji i ceny, następuje wzrost popytu i rozszerzenie rynków zbytu. Produkt dojrzewający - większa elastyczność cenowa popytu. Następuje dyfuzja technologii pomiędzy większą liczbę firm - likwidacja pozycji monopolistycznej liderów, wzrost znaczenia mechanizmów rynkowych. Pojawia się konkurencja cenowa oraz możliwości zwiększenia produkcji krajowej jak i na rynki zagraniczne. W tej fazie pierwotni producenci i ich naśladowcy stają się eksporterami dóbr. Stopniowo poprawia się pozycja konkurencyjna liderów na rynku międzynarodowym i szansa zdobycia przez ich kraj przewagi komparatywnej. Efekt naśladownictwa w sferze konsumpcji powoduje wzrost popytu na dobra dojrzewające w innych krajach. Kraje te stają się importerami i konsumentami dóbr.

3. Faza produktu standardowego - stabilizacja procesów produkcyjnych, pojawia się masowa produkcja, konsumpcja i dystrybucja. Ustabilizowane kanały dystrybucyjne, maleje liczba znaczących innowacji (produkcja znana i standardowa). Rośnie rola konkurencji cenowej i szeroko wykorzystywane są korzyści skali - wydłużanie linii produkcyjnych, wzrost rozmiaru firmy. Standaryzacja - zmniejsza uzależnienie produkcji od indywidualnego know-how. Producentami dóbr standardowych mogą być kraje o niższym stopniu rozwoju. W tej fazie zamienia się rola krajów na rynkach międzynarodowych, kraje innowatorów stają się importerami produktów standardowych, kraje imitatorów stają się ich eksporterami.

  1. scharakteryzuj założenia nowej teorii handlu opartego na nowej teorii wzrostu Romera, Lucasa

- podkreśla znaczenie specjalizacji absolutnej typu Adama Smitha i rolę kapitału ludzkiego, learning by doing, rosnących korzyści skali, transferu wiedzy, liberalizacji handlu. Nurt ten przyjmuje hipotezę, że korzyści z handlu pojawiają się bez względu na to, w jakich dziedzinach indywidualne kraje koncentrują swoje wysiłki technologiczne. Kraje wysoko rozwinięte osiągają korzyści z absolutnej specjalizacji a nie z koncentrowania działalności w konkretnych sektorach. Warunkiem tych korzyści jest zapewnienie wysokiego wzrostu gospodarczego pchanego przez zmianę technologiczną i wzrost zasobów ludzkiego kapitału. Zakłada się ścisłe powiązanie handlu ze wzrostem gospodarczym i postępem technologicznym. Główne źródło wzrostu gospodarczego - zmiana technologiczna o charakterze endogenicznym (wywołana motywami rynkowymi). Zmiana wymaga inwestycji w kapitał ludzki i przejawia się wzrostem efektywności wykorzystania różnych nakładów mierzonym wskaźnikiem całkowitej produktywności czynników (TFP). Dla realizacji wzrostu i zmiany technologicznej istotne są efekty dyfuzji technologii, realizacji korzyści zewnętrznych oraz uczenia się przez działanie, dal określenia relacji między wzrostem a handlem przydatna jest teoria handlu dobrami zróżnicowanymi, która zwraca uwagę na korzyści skali i wielkości rynku. Wzrost rozmiarów rynku wpływa zarówno na wzrost popytu i dobrobytu ale i na wzrost gospodarczy, bo większe rynki stymulują badania naukowe i poprzez zmianę technologiczną oddziałują na dynamikę wzrostu. Wielkość rynku - nie tylko liczba ludności ale przede wszystkim otwieranie się na gospodarkę światową (integrowanie z gospodarką światową).

  1. charakteryzuj założenia nowej teorii handlu opartego na nowej teorii wzrostu Romera, Grossmana, Helpmana

jakościowy charakter specjalizacji kraju w obszarach technologicznych dających możliwość wyższej stopy wzrostu produkcyjności jest kluczowy dla wzrostu gospodarczego co oznacza, że ważna jest specjalizacja typu Ricardo. Specjalizacja tego typu daje pozytywne efekty spillover głównie w sektorach o wysokiej intensywności technologicznej.

Kraj zyskuje przede wszystkim dzięki przewadze komparatywnej - specjalizacji w sektorach zapewniających relatywnie wyższy poziom produktywności niż sektory pozostałe. Przewag komparatywnych szuka się dzieląc gospodarkę na różne sektory różniące się poziomem produkcyjności, np. Sektor dóbr finalnych i dóbr pośrednich, sektor produktów przemysłowych oraz sektor naukowo-badawczy. Ważna jest identyfikacja źródeł wyższej produkcyjności. Są to: uzyskiwanie rosnących przychodów skali, wysokie nakłady na badania i rozwój, podatność na wiedzę.

W relacji między handlem a wzrostem gospodarczym ważne są według Grossmana i Helpmana:

1- dynamiczne korzyści komparatywne (DKK) związane z różnicami w strukturach gospodarczych krajów

DKK powstają w wyniku alokacji zasobów w sektor naukowo-badawczy, który umożliwia produkcję nowych wariantów zróżnicowanych dóbr i opiera się na wysokiej intensywności nakładów kapitału ludzkiego - rozwój poprzez Schumpeterowskie motywacje - zysk max. Zyski mają charakter oligopolistyczny - źródło - innowacje. Sektor B&R -pierwsze ogniwo w strukturze gospodarczej kraju. Rozwój sektora B&R zapewnia wysoką produktywność w sektorze dóbr finalnych i pośrednich, decyduje o zasobach wiedzy naukowej i technicznej kraju. Tworzy nową wiedzę.

Proces tworzenia wiedzy nie przynosi malejących przychodów, sama wiedza może ulegać dyfuzji w skali krajowej i międzynarodowej.

DKK między krajami powstają ze względu na różnice w parametrach odzwierciedlających efektywność nakładów B&R w relacji do efektywności wytwarzania dóbr finalnych wykorzystujących wiedzę generowaną przez sektor naukowo-badawczy.

DKK są dodatkowym - obok tradycyjnych korzyści komparatywnych, czynnikiem decydującym o strukturze i korzyściach z handlu.

Rozwój sektora B&R - źródło korzyści z handlu, pośrednio również wzrostu gospodarczego - polityka państwa.

Polityka naukowa i technologiczna krajów posiadających przewagę komparatywna w dziedzinie B&R wywołuje zewnętrzne efekty uczenia się w skali międzynarodowej i przyczynia się do wzrostu gospodarczego w skali światowej.

2- zewnętrzne środowisko gospodarcze w jakim odbywa się handel międzynarodowy.

Tworzenie sprzyjającego międzynarodowego środowiska ekonomicznego - bodźce dla firm do inwestowania w kreację wiedzy.

Grossman i Helpman wymieniają tu cztery czynniki:

- układ komparatywnych korzyści decydujący o tym, w jakim stopniu poszczególne kraje są skłonne specjalizować się w tworzeniu wiedzy i produkcji dóbr intensywnie wykorzystujących kapitał ludzki i nowe technologie.

- duża skala gospodarki światowej - tworzy możliwości skutecznego wykorzystania działalności naukowo-badawczej

- rozwój szybkiej i taniej komunikacji w gospodarce światowej - przepływ idei, informacji, dyfuzja wiedzy, spillover

- włączenie się w międzynarodowe rynki kapitałowe, które dostarczają różnych możliwości finansowania inwestycji i tworzenia nowego kapitału, w tym ludzkiego.

Liberalizacja handlu i inwestycji, prorozwojowa polityka wspierająca endogeniczne innowacje i kapitał ludzki.

  1. jakie są źródła MPP

MPP to specjalizacja krajów w produkcji i wymianie towarów lub usług. WARUNKI NIEZBĘDNE DLA MPP:

MPP cechy:

Podstawowe źródła MPP:

postęp techniczny , powodujący wzrost produkcji

wzrost popytu

  1. Jakie korzyści czerpią kraje z MPP

- Handel staje się pośrednia metodą produkcji

- Rosną możliwości konsumpcyjne każdego kraju (bez wymiany są one równe możliwościom produkcyjnym, z handlem rosną)

- Lepsza alokacja zasobów produkcyjnych

- Produkcja masowa

- Rozłożenie się kosztów stałych, obniżka kosztów ogółem

- Koncentracja środków rzeczowych, finansowych, siły roboczej w wielkich jednostkach produkcyjnych, a proces produkcyjny rozdzielony na poszczególne stadia

- Szybszy wzrost wydajności (bo wewnątrzzakładowy podział pracy)

- Możliwości większych nakładów na B+R (koncentracja wydatków - większa efektywność)

- Wzrost popytu na siłę roboczą powoduje wzrost dochodó realnych społeczeństwa, czyli wzrost poziomu stopy życiowej

  1. Czym są BIZ

BEZOŚREDNIE INWESTYCJE ZAGRANICZNE wg OECD pod pojęciem BIZ rozumie się inwestycje podejmowane przez jednostkę-rezydenta jednej gospodarki (zwaną „bezpośrednim inwestorem”) „celem uzyskania trwałego wpływu (lasting interest) na jednostkę rezydującą w innej gospodarce” (określaną mianem „przedsiębiorstwo bezpośredniego inwestowania”).

Wg NBP Inwestycją bezpośrednią za granicą określana jest inwestycja dokonana przez rezydenta jednej gospodarki (inwestora bezpośredniego) w celu osiągnięcia długotrwałej korzyści z kapitału zaangażowanego w przedsiębiorstwo-rezydenta innej gospodarki (przedsiębiorstwo bezpośredniego inwestowania).”

BIZ to:

- forma przepływu kapitału

- element funkcjonowania przedsiębiorstw ponadnarodowych

- coraz częściej część strategii globalnej firm ukierunkowanej na prowadzenie zintegrowanej działalności gospodarczej na różnych rynkach

  1. Wymień i scharakteryzuj znane Ci rodzaje biz

I - według formy zaangażowania inwestycyjnego:

a) typu greenfield - utworzenie za granicą od podstaw nowej firmy (np. budowa nowej fabryki),

b) typu brownfield - nabycie już istniejącego zakładu zagranicznego i następnie dokonanie jego pełnej restrukturyzacji technicznej (np. zainstalowanie wszystkich nowych urządzeń produkcyjnych w fabryce),

c) przejęcie kierownictwa i prowadzenie zarządzania przedsiębiorstwem zagranicznym,

d) stworzenie za granicą biura rachunkowo-finansowego lub/i ośrodka badawczego,

e) zagwarantowanie prawa do używania znaku towarowego lub marki firmy,

f) stworzenie biura sprzedaży, ośrodka dystrybucji, agencji marketingowej i reklamowej na rynku lokaty.

II - według zróżnicowania strategii działania inwestorów w krajach goszczących:

a) horyzontalne (poziome) - prowadzenie takiej samej działalności jak

w kraju macierzystym (takie same metody wytwarzania i produkty, choć możliwe zróżnicowanie asortymentowe),

b) wertykalne (pionowe) - firma macierzysta lokuje za granicą tylko jedno ogniwo łańcucha wartości, przy czym:

-- jeśli np. przedsiębiorstwo przemysłu przetwórczego inwestuje w obce kopalnie, jest to BIZ wertykalne wstecznie (backward vertical),

-- jeśli natomiast inwestuje w sieć zbytu, wtedy BIZ wertykalne do przodu (forward vertical),

c) konglomeratowe - połączenie wertykalnych i horyzontalnych BIZ.

III - według kryterium powiązania BIZ ze strategią rozwoju kraju goszczącego

a) substytucyjne wobec importu (import-substituting),

b) proeksportowe (export-increasing),

c) zainicjowane przez rząd kraju przyjmującego (government-initiated) głównie dla poprawy sytuacji płatniczej.

IV - według strategii i pozycji rynkowej firmy macierzystej:

a) ekspansywne (expansionary) - nastawione na zdobywanie przez KTN nowych rynków zagranicznych, tj.na ekspansję zewnętrzną,

b) defensywne (defensive)- podejmowane dla obrony dotychczasowej pozycji rynkowej firmy macierzystej KTN.

  1. Możliwe cele przyjęcia BIZ

Możliwość wzrostu produkcji, zatrudnienia i wydajności pracy w kraju, w kraju w którym główną barierą rozwojową jest brak kapitału

Dostęp do nowoczesnych i skutecznych technologii, know-how i technik zarządzania

Szansa poprawy sytuacji bilansu płatniczego, gdy inwestycje zagraniczne powodują wzrost produkcji eksportowej, a w zaopatrzeniu materiałowym dominują dostawcy krajowi

Możliwość finansowania procesów restrukturyzacyjnych i rozwojowych w sposób bezpieczniejszy w porównaniu z kredytami zagranicznymi

dostępu do nowych produktów i usług w wyniku zwiększenia konkurencji na rynku krajowym

  1. Możliwe cele szukania lokalizacji dla biz

Determinanty lokowania BIZ:

  1. Formy przedsiębiorstw zagranicznych

- Filie (subsidiaries) jednostki posiadające osobowość prawną, w których zagraniczny inwestor posiada ponad 50% udziałów lub/i głosów z akcji w których ma prawo wyznaczania i usuwania członków władz administracyjnych, zarządzających, nadzorczych

- Oddziały (branches) jednostki nie posiadające odrębnej osobowości prawnej, ich majątek ruchomy i nieruchomy stanowi własność inwestora zagranicznego, funkcjonują w formie stałego przedstawicielstwa, placówki, biura.

- przedsiębiorstwa stowarzyszone (associates) inwestor zagraniczny posiada mniej niż 50% udziałów i kontroluje do 50% głosów z akcji ale posiada efektywny wpływ na zarząd.

- joint ventures - przedsiębiorstwa z udziałem kapitału zagranicznego

czym są i czemu służą inwestycje defensywne

Paradygmat OLI - istota

  1. Czym są i czemu służą inwestycje defensywne

Prekursor - Stephen Hymer - model „defensywnych inwestycji” - motyw BIZ - ograniczenie konkurencji, pokonanie lokalnych konkurentów, wzmocnienie siły rynkowej przez działania o charakterze oligopolistycznym - BIZ przez pryzmat niedoskonałej konkurencji a nie migracji kapitału. Strategie te charakteryzują się natomiast najniższym ryzykiem oraz nie stawiają za cel maksymalizacji poziomu rentowności. Ideą przyświecającą tego typu strategiom jest zachowanie realnej wartości kapitału oraz wypracowanie umiarkowanych zysków przy zachowaniu niskiego poziomu ryzyka.

  1. Paradygmat OLI - istota

Paradygmat OLI: Eklektyczna teoria J.H. Dunninga wyjaśniająca przepływy BIZ i ekspansję KTN- korporacji transnarodowych

Wykorzystując je, Dunning zaprezentował własną teorię, która zwana jest paradygmatem OLI, od pierwszych liter 3 angielskich słów: ownership (O), location (L) oraz internalization (I), które określają źródła 3 grup podstawowych przewag KTN wyodrębnionych przez autora.

(internalization incentive advantages).

  1. Czym są MPK

  1. Co tworzy MPK

W MPK występują obroty:

KAPITAŁEM PRODUKCYJNYM występuje w obrocie międzynarodowym w postaci inwestycji bezpośrednich lub inwestycji portfelowych. Istota inwestycji produkcyjnych sprowadza się do dokonywania nakładów kapitału w przedsiębiorstwach zagranicznych w celu ich uruchomienia od podstaw albo ich zakupu w części lub w całości.

Formy MPK:

lub kredytów z jednego kraju do innego, a także długookresowe lokaty w zagraniczne papiery wartościowe a zwłaszcza w obligacje i akcje.

Inwestycje zagraniczne bezpośrednie - wg NBP to nakłady inwestorów zagranicznych poniesione w celu ustanowienia trwałych i bezpośrednich więzi ekonomicznych poprzez nabycie co najmniej 10% udziałów w kapitale podstawowym przedsiębiorstwa bezpośredniego finansowania.

  1. Czym jest i co odzwierciedla bilans płatniczy

Bilans płatniczy jest to usystematyzowane zestawienie wartości wszystkich transakcji ekonomicznych dokonanych w danym okresie między krajowymi i zagranicznymi podmiotami gospodarczymi. Zależności od czasu, jaki obejmują, mogą być roczne, półroczne lub kwartalne bilanse płatnicze. Mogą również dotyczyć pewnego wyznaczonego obszaru.

Bilans płatniczy informuje o relacjach gospodarki krajowej z zagranicą, służy do oceny sytuacji gospodarczej oraz do określania polityki ekonomicznej. Wyraża bezpośrednio strukturę oraz poziom obrotów płatniczych z zagranicą. Ukazuje rodzaj powiązań kraju z gospodarką światową oraz stopień otwarcia gospodarki.

Bilans płatniczy jest syntetycznym zestawieniem wszystkich płatności dokonanych między rezydentami krajowymi a zagranicą, dotyczącym określonego okresu, zazwyczaj jednego roku kalendarzowego.

Głównym celem sporządzania bilansu płatniczego jest zapewnienie informacji o stanie stosunków finansowych państwa z zagranicą, przeznaczonej dla administracji gospodarczej.

Oddziałuje on na kierunki polityki gospodarczej państwa, zwłaszcza:

· monetarnej,
· fiskalnej,
· handlowej,
· kursu walutowego.

  1. Transakcje ujmowane w bilansie platniczym - typy

W bilansie płatniczym zawarte są wszystkie rodzaje transakcji. Można je podzielić na odpłatne i nieodpłatne, a także na grupy: rachunek obrotów bieżących, rachunek obrotów kapitałowych oraz rachunek zmian rezerw rządowych. Każda transakcja ma dwie pozycje: „Winien” i „Ma”. Transakcje powiększające aktywa kraju takie jak wartość towarów importowanych bądź należności powiększające rezerwy walutowe kraju zapisuje się po stronie „Wienien”. Natomiast transakcje pomniejszające aktywa kraju, jak wartość towarów eksportowych, zapisuje się po stronie „Ma”. Teoretycznie bilans płatniczy zawsze jest wyrównany. Do podstawowych części bilansu płatniczego należą:

Powyższym rachunkom odpowiadają salda bilansu płatniczego składające się na cały bilans płatniczy. Bardzo ważny jest bilans handlowy będący różnicą między wpływami eksportu a wydatkami na import. Natomiast bilans obrotów bieżących zawiera bilans handlowy, saldo transakcji usługowych oraz transferu pieniędzy ludności i władz, a także dochody z inwestycji. Kolejne saldo to bilans obrotów kapitałowych, który jest wynikiem netto przepływów kapitałowych zawierających inwestycje bezpośrednie, inwestycje portfelowe, kredyty bankowe długo i krótkoterminowe oraz kredyty eksportowe.

  1. Wymień i opisz elementy struktury bilansu płatniczego

A. Rachunek obrotów bieżących

B. Rachunek kapitałowy

C. Rachunek finansowy

D. Saldo błędów i opuszczeń

E. Oficjalne aktywa rezerwowe

Opis elementów:

  1. Rachunek obrotów bieżących stanowi zapis płatności związanych z przepływem dóbr i usług, a także pozostałych transakcji bieżących tj. odsetek, dochodów majątkowych, przekazów, dokonywanych pomiędzy danym krajem a resztą świata (D. Begg 1998, s.299).

Głównymi elementami rachunku obrotów bieżących są:

  1. Rachunek obrotów kapitałowych stanowi zestawienie inwestycji zagranicznych w danym kraju oraz zagranicznych aktywów lub inwestycji danego kraju za granicą

  2. Rachunek obrotów finansowych przedstawia zestawienie sprzedaży aktywów nierezydentom z zakupami aktywów zlokalizowanych za granicą. Przykładowo, Polska pożyczając daną kwotę od innego kraju, sprzedaje mu aktywa, czyli obietnicę, że w przyszłości zwróci pełną kwotę powiększoną o należne odsetki. Pożyczka ta oznacza napływ środków finansowych do Polski, zatem na jej rachunku obrotów bieżących czynność ta zostanie zapisana po stronie kredytowej ze znakiem dodatnim

  3. Saldo błędów o opuszczeń wynika z szacunkowego charakteru danych oraz faktu, iż korzysta się z różnych źródeł.

  4. Oficjalne aktywa rezerwowe jest to zasób walut obcych przechowywany przez krajowy bank centralny

  1. Kiedy bilans płatniczy osiąga równowagę ekonomiczną

Stosowanie metody podwójnego zapisu sprawia, że w ujęciu rachunkowym bilans płatniczy jest zawsze zbilansowany. Występowanie równowagi rachunkowej nie jest jednak równoznaczne z równowagą w znaczeniu ekonomicznym.

Dla wyjaśnienia pojęcia równowagi bilansu płatniczego w znaczeniu ekonomicznym konieczne jest wprowadzone przez ekonomistę brytyjskiego J. E. Meade'a rozróżnienie transakcji autonomicznych i transakcji wyrównawczych. Transakcje autonomiczne to transakcje, które, zgodnie z nazwą, są zawierane niezależnie od stanu bilansu płatniczego. Dokonywane są one wyłącznie z motywów ekonomicznych. Transakcje wyrównawcze natomiast to transakcje, które dochodzą do skutku z myślą o wyrównaniu bilansu płatniczego. O równowadze bilansu płatniczego mówimy wówczas, gdy transakcje autonomiczne równoważą się, a transakcje wyrównawcze nie występują.

Przy przyjęciu takiej definicji równowagi bilansu płatniczego podstawowe znaczenie ma jednoznaczne określenie przynależności poszczególnych elementów bilansu płatniczego do transakcji autonomicznych. Najczęściej zalicza się do nich wszystkie transakcje wchodzące w skład bilansu obrotów bieżących, jak również przepływ kapitałów długoterminowych wchodzących w skład bilansu obrotów kapitałowych. Według innych koncepcji (tzw. liąuidity balance) do pozycji autonomicznych zalicza się też tę część krótkoterminowych przepływów kapitałowych, która nie może być szybko upłynniona (np. krótkoterminowe pożyczki). Według innej, najdalej idącej koncepcji (tzw. official reserve transaction balance) transakcjami autonomicznymi są wszystkie transakcje zawierane przez prywatne podmioty.

Oprócz równowagi w sensie rachunkowym i równowagi w znaczeniu ekonomicznym wyróżnia się także równowagę rzeczywistą. Mówimy o niej wówczas, gdy równowaga bilansu w znaczeniu ekonomicznym jest utrzymywana przez dłuższy czas bez interwencji państwa. Inaczej mówiąc, równowaga rzeczywista to równowaga bilansu płatniczego utrzymywana wyłącznie w wyniku działania sił rynku.

  1. na czym polega polityka wolnego handlu

Polityka wolnego handlu - jeden z dwóch rodzajów polityki handlowej (obok protekcjonizmu). Jest to brak bezpośredniego oddziaływania rządu na wymianę handlową oraz zapewnienie swobodnego dostępu krajowym podmiotom gospodarczym do rynku zagranicznych towarów, a towarom zagranicznym dostępu do rynku krajowego. Podmioty gospodarcze mogą bez żadnych ograniczeń ustalać wielkość własnego importu oraz eksportu. Rząd działa w ten sposób wierząc, że wolny handel doprowadzi do wzrostu konkurencyjności oraz spadku cen. Wolny handel wspiera innowacyjność oraz wydajność produkcji. W czystej postaci polityka wolnego handlu oznacza brak jakichkolwiek środków bezpośredniego wpływu na stosunki handlowe z zagranicą, a stosowanie instrumentów restrykcji zostaje zastąpione przez politykę negocjacji, w rezultacie której uzgadnia się sposób regulowania zakresu dostępu do narodowych rynków dóbr, usług i czynników produkcji. Polityka ta wywodzi się więc z neoliberalnych teorii, które zakładały, że wzajemne otwarcie rynków i zdanie się na działanie niczym nie zakłóconego mechanizmu rynkowego zapewni największe korzyści z wymiany handlowej z zagranicą zarówno poszczególnym podmiotom gospodarczym jak i całym gospodarkom narodowym

Teoria wolnego handlu zakłada równość krajów uczestniczących w wymianie handlowej oraz równość korzyści. W praktyce jednak doktrynę tę propagowały kraje wysoko rozwinięte, o największej sile konkurencyjnej

  1. Czym jest protekcjonizm handlowy

Mianem protekcjonizmu handlowego określa się politykę gospodarczą, mającą na celu utrudnienie producentom z innych krajów dostępu do rynku krajowego, np. poprzez wprowadzenie ceł, kwot, koncesji, zakazów lub innych przeszkód dla swobodnego handlu. Celem takiej polityki jest zazwyczaj wspieranie własnych producentów, poprzez stworzenie im preferencyjnych warunków sprzedaży na krajowym rynku.

Protekcjonizm może przyjąć różne postacie. Praktyki protekcjonistyczne polegają na nakładaniu ograniczeń ilościowych na import (tzw. kwot) albo ceł, czyli podatków (wartościowych albo procentowych), aby podwyższyć ceny importu w relacji do cen dóbr krajowych; dla przykładu, w 2006 r. Unia Europejska podniosła cła na obuwie chińskie. Innym działaniem są porozumienia o tzw. dobrowolnym ograniczeniu eksportu (VER) - na ich mocy kraj przerywa eksport, kiedy sprzedaż przekracza ilość ustaloną w porozumieniu z importerem. W latach 80-tych godziła się na takie porozumienia Japonia, która zalewała Europę i USA elektroniką i samochodami.

Innym rodzajem protekcjonizmu jest sztuczne wspieranie własnego eksportu. Chodzi tu głównie o subsydiowanie eksportu, co umożliwia sprzedaż dóbr krajowych za granicą po niższych cenach, a w skrajnych przypadkach poniżej kosztów wytwarzania. To ostatnie zjawisko nazywa się dumpingiem cenowym.

Protekcjonizm jest szkodliwy dla rozwoju gospodarczego, może wywołać nawet wojny handlowe. Wojny takie toczyły ze sobą wielokrotnie w XIX wieku państwa europejskie. Gwałtowny wzrost protekcjonizmu w okresie Wielkiego Kryzysu doprowadził do tego, że handel światowy praktycznie zamarł, co tylko pogłębiło skalę ogólnoświatowej recesji.

  1. Cechy, które tworzą z lokalizacji oazę podatkową

Brak opodatkowania dochodów lub ich dogodne opodatkowanie

Minimum formalności podczas zakładania i prowadzenia spółek

Brak wymogów odnośnie kontroli dewizowej, sprawozdań

podatkowych i księgowych

Symboliczne opłaty za rejestrację spółki oraz stałe opłaty

roczne za funkcjonowanie spółki

Stosunkowo stabilna sytuacja polityczna i gospodarcza

Elastyczne prawo

Wykorzystanie nowoczesnych środków wymiany informacji

  1. Narzędzia Polityki Handlowej

Bariery pozataryfowe uznano za bardziej groźne dla procesu liberalizacji handlu światowego z uwagi na trzy podstawowe cechy:

  1. Bariery pozataryfowe,

Środki działające przez ilościowe

ograniczenie wymiany:

- dobrowolne ograniczenia

eksportu (VER),

- porozumienie o

uporządkowanym zbycie (OMA),

- zakaz importu, embargo,

- zakupy rządowe

(nieprzestrzeganie zasady

równości partnerów z różnych

krajów)

- monopol państwowy handlu

zagranicznego

- opłaty zmienne, opłaty

dodatkowe kontyngenty taryfowe,

ceny minimalne,

- cła antydumpingowe i

wyrównawcze, depozyty

przedimportowe

  1. Narzędzia parataryfowe;

towarów nie produkowanych w kraju importera w celu zwiększenia dochodów budżetowych.

  1. Strategiczna polityka handlowa jest koncepcją wyjaśniającą w jakich warunkach dany kraj może, kosztem partnera, uzyskać korzyści przez wprowadzenie subsydiów. Zakłada się zatem dążenie przedsiębiorstw działających na rynku międzynarodowym do uzyskania zysków monopolowych. Może to nastąpić tylko kosztem strat poniesionych przez partnera zagranicznego. Inną cechą strategicznej polityki handlowej wyraźnie wskazującą na odrzucenie założenia o doskonałej konkurencji, jest uwzględnienie możliwości uzyskania przez przedsiębiorstwa działające zarówno w kraju, jak i za granicą wsparcia ze strony państwa.

  2. Polityka przemysłowa jest polityką państwa zmierzającą do rozwoju gałęzi i branż przemysłu uznawanych za nowoczesne. Dążąc do osiągnięcia tego celu, państwo stosuje różne środki: subsydia, ulgi podatkowe, subsydiowanie prac badawczych i rozwojowych, tanie kredyty, gwarancje kredytowe oraz odstępstwa od stosowania niektórych przepisów antymonopolowych. U podstaw prowadzenia polityki przemysłowej leżą dwie koncepcje teoretyczne: przedstawiona wyżej strategiczna polityka handlowa i koncepcja dynamicznej przewagi komparatywnej.

14


Wyszukiwarka