1. DEFINICJE BANKU

Definicja ogólna-bank to przedsiębiorstwo usługowe, którego działalność polega na udzielaniu kredytów i zdobywaniu środków potrzebnych do sfinansowania kredytów, definicja banku obejmuje wewnętrzne i zewnętrzne warunki działalności. Do warunków wewnętrznych należy zaliczyć współpracowników, operatywne zarządzanie, wewnętrzne informacje oraz zasoby pieniądza w dyspozycji; do warunków zewnętrznych otoczenie (klientele, właścicieli banków, inne przedsiębiorstwa bankowe, politykę pieniężną i interes społeczny).

Definicja z punktu widzenia klientów bankowych

Bank-zaciąga i udziela kredytu, świadczy usługi w obrocie pieniężnym, kredytowym i kapitałowym oraz oferuje inne usługi. Jest to określenie banku uniwersalnego podporządkowane podziałowi bilansowemu czynności bankowych.

Definicja banku z punktu widzenia ogólnogospodarczego

Wynika z podziału pracy w gospodarce narodowej. Banki są podmiotami dokonującymi akumulacji i dystrybucji kapitału pieniężnego, pieniężnego także pośrednikami, którzy dzięki transformacji wielkości, terminu i ryzyka, doprowadzają do wzajemnego uzgodnienia struktur podaży i popytu.

W dokumentach Unii Europejskiej określenie banku z punktu widzenia prawnego następuje poprzez wymienienie wykonywanych czynności. Występuje podział na banki:

+ depozytowo-kredytowe

+ banki inwestycyjne

+ banki uniwersalne - które wykonują czynności zarówno banków depozytowo-kredytowych jak

i banków inwestycyjnych

2. USŁUGI BANKOWE:

• Przyjmowanie od społeczeństwa depozytów i innych funduszy podlegających zwrotowi.

• Udzielanie pożyczek i kredytów, m.in. kredytu konsumpcyjnego, hipotecznego, na wierzytelności i na finansowanie transakcji handlowych.

• Usługi leasingu finansowego.

• Usługi w zakresie doręczania pieniędzy.

• Emisja i zarządzanie środkami płatniczymi ( np. kartami kredytowymi, czekami podróżnymi, tratami bankierskimi).

• Gwarancje i zobowiązanie pozabilansowe.

• Postępowanie z rachunkami własnymi i rachunkami klientów w zakresie:

• instrumentów rynku pieniężnego ( czeków, weksli itp. );

• waluty obcej;

• sprzedaży terminowej środków pieniężnych i opcji;

• instrumentów wymiany i kształtowania stopy procentowej;

• zbywalnych papierów wartościowych.

• Udział w emisji papierów wartościowych usługi z tym związane.

• Doradztwo w zakresie struktury kapitałów, strategii przemysłowej i związanych z tym problemów oraz doradztwo i usługi dotyczące fuzji i sprzedaży przedsiębiorstw.

• Usługi maklerów walutowych.

• Zarządzanie i doradztwo portfelowe.

• Przechowywanie i administrowanie papierami wartościowymi.

• Usługi w zakresie kredytów.

• Usługi sejfowe.

3. ROLA BANKU:

Udział w kreacji pieniądza.

Banki komercyjne mogą w ograniczonym stopniu tworzyć pieniądz bankowy ponad pozostawione mu sumy wkładów za pomocą kreacji dodatkowych kredytów.

Kreacja pieniądza bankowego przez banki komercyjne następuje poprzez wzrost wielkości kredytów udzielanych przez te banki, a także przez zwiększenie zakupu walut obcych.

Udział w społecznym podziale pracy

W gospodarce, która w małym stopniu zależy od podziału pracy, podmioty gospodarcze dokonują czynności finansowych samodzielnie. W gospodarce o rozwiniętym podziale pracy banki stają się przedsiębiorstwami, które przejmują szereg czynności w zakresie gospodarki finansowej od przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Przede wszystkim przyjmują wkłady i udzielają kredytów, przejmują również usługi w zakresie obrotu papierami wartościowymi.

Dokonywanie alokacji i transformacji środków

Banki spełniają istotną rolę jako instytucje transformacyjne, pośredniczące w doprowadzeniu do wzajemnego uzgodnienia różniących się struktur podaży i popytu. Odnosi się to zwłaszcza do transformacji informacji, wielkości zapotrzebowanej sumy pieniądza, transformacji terminu i transformacji ryzyka.

FUNKCJE BANKU:

- rola płatnika: dokonywanie płatności w imieniu swoich klientów;

- rola agenta: działanie w imieniu klientów w zakresie emisji papierów wartościowych i zarządzania własnością klientów;

- rola gwaranta: poparcie udzielane klientom w spłacie ich zobowiązań;

- rola pośrednika: dokonywanie transformacji otrzymanych depozytów w kredyty, przede

wszystkim dla przedsiębiorstw (pośrednictwo miedzy podmiotami deficytowymi i nadwyżkowymi);

- rola instrumentu w realizacji polityki gospodarczej kraju: regulowanie podaży pieniądza poprzez działanie banku centralnego.

+ SYSTEM BANKOWY - całokształt instytucji bankowych i norm określających wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem; mechanizm przepływu siły nabywczej w gospodarce.

+ FUNKCJE SYSTEMU BANKOWEGO:

- stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania w różne przedsięwzięcia

- zapewnienie możliwości dokonywania płatności między podmiotami gospodarczymi, transferu w czasie i ponad granicami

- zapewnienie skutecznych rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym

- zapewnienie informacji cenowej, co stwarza możliwości podejmowania decyzji przez podmioty gospodarcze

- stworzenie warunków do transformacji środków inwestowania ( co do czasu, wielkości i ryzyka )

-transformacja informacji (o klientach, instrumentach, wiarygodności kredytowej)

+ Na rozwój systemów bankowych wywierają wpływ:

- porządek społeczny i gospodarczy, który określa społeczne wartości i cele gospodarcze

- struktura i wielkość popytu na usługi bankowe

- regulacje prawne działań bankowych

- skłonność banków do innowacji

+ System bankowy obejmuje następujące podstawowe grupy banków:

• banki centralne powstałe na bazie banków emisyjnych

• banki operacyjne (depozytowo-kredytowe i uniwersalne)

• banki specjalne (inwestycyjne, hipoteczne i towarzystwa kredytowe, rolne i melioracyjne, komunalne)

• kasy oszczędnościowe

• spółdzielczość kredytową

4.MODELE SEKTORA FINANSOWEGO

W trakcie ewolucji wykształciły się dwa modele sektora finansowego - model anglosaski i model niemiecko-japoński - co wywarło bezpośredni wpływ na zróżnicowanie systemu bankowego.

MODEL ANGLOSASKI (angloamerykański, rynkowy) opiera się na rynkach finansowych. Sprzyja to uzależnieniu się wielkich korporacji przemysłowych od banków komercyjnych. Te ostatnie wykorzystywane są przede wszystkim do funkcji płatniczych rozliczeniowych, rozliczeniowych także do zaspakajania krótkoterminowego zapotrzebowania przedsiębiorstw na kredyt. Natomiast podstawowy dopływ kapitału odbywa się przez emisję papierów wartościowych przez giełdę. Bardzo istotną rolę w tym modelu odgrywają różnego rodzaju fundusze i banki specjalne (inwestycyjne).

MODEL NIEMIECKO-JAPOŃSKI (reński) zakłada, że główną rolę w sektorze finansowym pełni system bankowy. Banki zaspokajają zarówno krótkoterminowe jak klientów długoterminowe potrzeby klientów. W tym modelu banki mają zatem charakter uniwersalny. Równocześnie rozpowszechniają się powiązania kapitałowe między bankami i korporacjami przemysłowymi.

BANKI INWESTYCYJNE-zajmują się bezpośrednim transferem oszczędności na rynek pieniężny i kapitałowy; zajmują się przede wszystkim wszelkimi usługami finansowymi, związanymi gł. Z operacjami papierami wartościowymi.

BANK UNIWERSALNY-dokonuje wszystkich czynności bankowych, łączy transakcje depozytowe i kredytowe z transakcjami w zakresie papierów wartościowych i czynnościami emisyjnymi.

5. PORÓWNANIE REŃSKIEGO I ANGLOSASKIEGO MODELU SYSTE-

MU FINANSOWEGO

Cecha	ANGLOSASKI	NIEMIECKO-JAPOŃSKI
Rodzaj rynku-finansowanie	Kapitałowy i pieniężny, anonimowy; finansowanie gł. wewnętrzne, nacisk na krótkookresowe pasywne stosunki między instytucjami finansowymi i przedsiębiorstwami niefinansowymi, brak udziału banków w kapitale przedsiębiorstwa	Kredytów, zintegrowany; finansowanie zewnętrzne oparte na indywidualnie negocjowanych kredytach bankowych o stałym oprocentowaniu, nacisk na długookresowe , aktywne bliskie stosunki między instytucjami finansowymi i przedsiębiorstwami, udział banków w kapitale przedsiębiorstw.
Rodzaje banków	Specjalistyczne	Uniwersalne
Typy i rola Instytucji Finansowych	Wysoka specjalizacja instytucji, banki zorientowane na krótkoterminową działalność pożyczkową, duża skłonność do tworzenia innowacji finansowych	Niski stopień specjalizacji, banki nastawione na długookresową działalność pożyczkową, niższa skłonność do tworzenia innowacji finansowych
Polityka Pieniężna	Nacisk na kontrolę podaży pieniądza, operacje otwartego rynku	Nacisk na kontrolę akcji kredytowej banków, kredyt refinansowy
Mechanizm płatniczy	Transfer debetowy (czeki), izby rozliczeniowe	Transfer kredytowy (giro), poczta

Kraje rynków wschodzących są skazane na imitowanie reńskiego modelu kapitalizmu, ze znaczącą rolą państwa w gospodarce oraz kontrolą ruchu kapitału krótkoterminowego.

Polska nie może integrować się z Unią Europejską na podstawie anglosaskiego modelu systemu finansowego. Wola polityczna integracji Polski z Unią Europejską przesądza o konieczności imitowania w Polsce modelu niemieckiego bankowości, z wieloletnim przygotowaniem zawodowym kadr bankowych do pełnienia roli eksperta od finansowego zarządzania strategicznego oraz z szerokim polem do działania dla narodowych instytucji finansowych.

6. RODZAJE BANKÓW:

-banki centralne powstałe na bazie banków emisyjnych

-banki operacyjne (depozytowo-kredytowe i uniwersalne)

-banki specjalne (inwestycyjne, hipoteczne i towarzystwa kredytowe, rolne i melioracyjne, komunalne)

-kasy oszczędnościowe

-spółdzielczość kredytową

BANK CENTRALNY- bank państwowy, który spełnia jednocześnie trzy funkcje: banku emisyjnego, banku banków i banku gospodarki narodowej. Dba o stabilność waluty narodowej, oddziałuje na gospodarkę narodową tak, żeby następował jej stały rozwój, wzrost dochodu narodowego i spadek bezrobocia.

BANK BANKÓW- bank rezerwowy dla banków operacyjnych (komercyjnych). Reguluje cyrkulację emitowanego pieniądza (gotówkowego i żyrowego), reguluje wielkość tworzonego przez banki operacyjne pieniądza bankowego, reguluje płynność całego systemu bankowego, kształtuje potencjał kredytowy banków operacyjnych.

BANKI OPERACYJNE (DEPOZYTOWO- KREDYTOWE I UNIWERSALNE)- świadczą określone usługi niezbędne z punktu widzenia społecznego (np. obsługa obrotu gotówkowego i bezgotówkowego), ale również są przedsiębiorstwami nastawionymi na zysk.

BANKI SPECJALNE-banki, których sfera działania ma specjalny charakter pod względem zakresu i formy działania albo rodzaju klienteli. Są to:

-banki inwestycyjne- zapewniają takie usługi jak: operacje na rynku papierów wartościowych, na rynku pieniężnym, zarządzanie funduszami, doradztwo finansowe.

-banki hipoteczne- udzielają pożyczek zabezpieczonych na hipotece nieruchomości. Środki na udzielanie kredytów pod zastaw ziemi i nieruchomości banki te mobilizują w drodze sprzedaży listów zastawnych, których zabezpieczeniem jest zastawiona w bankach ziemia lub hipoteka.

HOLDING BANKOWY-korporacja która jest posiadaczem akcji jednego lub więcej banków.

KONGLOMERATY FINANSOWE- rodzaj holdingów finansowych, świadczą „pod jednym dachem” usługi bankowe, ubezpieczeniowe i maklerskie.

KASY OSZCZĘDNOŚCIOWE-samodzielne banki uniwersalne, z jednej strony gromadzą oszczędności i udzielają kredytu zwłaszcza dla drobnych przedsiębiorców i gospodarstw domowych, z drugiej udziela kredytu samorządowi i częściowo przeznacza zysk do kasy gminy.

SPÓŁDZIELNIE KREDYTOWE-instytucje drobnego kredytu zorganizowanego na zasadach spółdzielczych, polegających gł. Na powiązaniu kredytobiorców (członków spółdzielni) m.in. przez ich wkłady członkowskie z solidarną odpowiedzialnością materialną za działalność danej spółdzielni.

7. KONKURENCJA MIĘDZY BANKAMI

-teoria konkurencji doskonałej mówiąca o tym, że im więcej jest instytucji bankowych, tym bardziej rynek się zbliża do ideału wolnej konkurencji, została w obecnej gospodarce zastąpiona teorią konkurencji zdolnej do działania. Mówi ona o tym, że decydenci poszukują nie najlepszych rozwiązań, ale tych które ich satysfakcjonują. Oznacza to, że nie ilość ale jakość banków decyduje o tym, czy istnieją warunki dla konkurencji.

---