Testy funkcjonalne w badaniu wad postawy określają stopnie przykur­czy w stawach kręgosłupa, biodrowych i ramiennych, niewydolność bada­nych grup mięśniowych, zakres ruchów w stawach, chwiejność tułowia oraz inne niezbędne informacje, będące wskazówkami postępowania korekcyj­nego z danym dzieckiem.

1. Test Degi - określa deficyt zgięcia i wznosu kończyn górnych. Badany w siadzie ugiętym, przy ścianie w celu stabilizacji odcinka lędźwio­wego kręgosłupa, unosi ramiona przodem w górę. Jeśli nie dotknie płaszczy­

32 33

zny ściany, wówczas kąt zawarty między ramionami a ścianą określa stopień przykurczy w stawach ramiennych.

2. Test Thomasa - stwierdza przykurcz w stawie biodrowym i skrócenie więzadła biodrowo - udowego.

Badany w leżeniu tyłem, NN proste i przywiedzione, zgina maksymalnie PN w stawie kolanowym i biodrowym. Badający wspomaga ruch zgięcia. Jeśli istnieje przykurcz, to udo LN unosi się ku górze.

3. Test Apleya - określa deficyt odwodzenia i rotacji kończyny górnej. Badany w postawie zasadniczej odwodzi ramię i wykonuje rotację zewnętrz­ną, następnie przenosi rękę do tyłu i próbuje dotknąć górnej krawędzi kąta przyśrodkowego lopatki po stronie przeciwnej. Badanie to określa zakres ruchu rotacji zewnętrznej i odwiedzenia.

Następnie badamy zakres ruchu rotacji wewnętrznej i przywiedzenia. Zada­niem badanego jest dotknięcie ręką kąta dolnego łopatki, później wyrostka barkowego łopatki przeciwnej. W trakcie testu należy obserwować badane­go we wszystkich fazach ruchu, notując ograniczenia zakresu ruchu, koor­dynacji i asymetrii ruchu.

4. Test Langego - określa przykurcz zginaczy kończyny dolnej i niewy­dolność mięśni prostowników w następstwie lordozy lędźwiowej. Badany w pozycji zasadniczej zgina wyprostowaną kończynę w stawie kola­nowym do kąta 30 stopni. W trakcie zginania mięśnie przykurczone pocią­gają za sobą guz kulszowy, powodując przemieszczenie się kolca biodrowe­go przedniego górnego ku górze. Zmniejsza się lordoza lędźwiowa. Jeżeli położenie kolca biodrowego przedniego górnego nie zmieni się albo ma ten­dencję do dalszego pochylania się, to występuje przykurcz zginaczy stawu biodrowego i niewydolność prostowników, spowodowana hiperlordozą lę­dźwiową.

5. Test P - P - określa przykurcz mięśni kulszowo - goleniowych. Badany wykonuje skłon w przód ~ postawy zasadniczej, zachowując wy­prost w stawach kolanowych. Próbuje palcami rąk dotknąć podłogi. Przy­kurcz mięśni kulszowo - goleniowych uniemożliwia wykonanie tego zada­nia.

6. Test Obera - określa przykurcz powięzi szerokiej uda.

Badany w leżeniu na prawym boku, prawa kończyna dolna prosta. Badający zgina lewą kończynę do kąta 90 stopni i trzymając udo, zachowuje jej neu­tralne ułożenie. Badany stara się kończynę lewą przywieść do prawej. Przy­kurcz powięzi szerokiej uniemożliwia przywiedzenie uda w lewym stawie biodrowym.

7. Test Mattiassa-pozwala stwierdzić chwiejność tułowia, trudność utrzy­mania w pionie nad miednicą, niewydolność mięśni długich kręgosłu­pa.

34

Polega na wyciągnięciu kończyn górnych do przodu i utrzymaniu ich nieru­chomo w tej pozycji. Obserwuje się, czy początkowo prawidłowo trzymany tułów w płaszczyźnie strzałkowej nie odchyli się ku tyłowi. Stopień nasila­nia sig tej utajonej chwiejności mierzy się w jednostce czasu. Chwiejność ba­damy w postawie zasadniczej, siadzie, przysiadzie, klęku, chodzie i biegu. Dziecko siedząc pochyla się ku bokowi, podpiera rękoma, a niekiedy prze­krzywia głowę. W chwiejności kątowej istotna.jest obserwacja tułowia pod­czas chodu po nierównym podlożu. Drugim istotnym elementem tego testu jest obserwacja badanego chodzącego po wąskiej równoważni do przodu i do tyłu, a następnie raz jednym a raz drugim bokiem. W chwiejności kręgo­słupa badany zbacza w stronę przewagi silniejszych mięśni lub w kierunku przemieszczonego środka ciężkości ciała.

8. Test Bertranda - Adamsa - pozwala ujawnić asymetrię pleców nawet wtedy, gdy nie występuje jeszcze wyraźny garb żebrowy

Badany wykonuje stopniowo skłon w przód (dokładnie w płaszczyźnie strzał­kowej). Badający stoi około 1-2m od badanego i przyjmuje pozycję taką, aby wzrok jego był na wysokości pleców badanego. Obserwuje pojawienie się garbu żebrowego lub wału lędźwiowego. Oględziny wykonuje się z przodu i z tyłu.

9. Test Seyfrieda - pozwala stwierdzić niewydolność mięśniową w sto­pie płaskiej.

Badany staje w postawie zasad niczej, z lewą kończyną dolną zgiętą w stawie kolanowym. Ręce trzyma na biodrach lub w bok i wykonuje skręt miednicą w lewo. Stopa miękka ulega odkształceniu. Druga stopa podobnie.

10. Test lateralizacji tułowia - określa skoliozę zrównoważoną (wyrówna­ną przez kompensację liniową) lub skoliozę niezrównoważoną. Badający opuszcza pion z guzowatości potylicznej zewnętrznej swobodnie stojącego badanego. Nić pionu powinna pokrywać się ze środkiem C7 i szparą pośladkową. Badanie należy powtórzyć z wyrostka kolczystego C7. Jeśli pion pokrywa się ze szparą pośladkową i pada na środek podstawy utworzonej przez stopy badanego, to stwierdzona uprzednio skolioza jest wyrównana przez kompensację liniową i jest zrównoważona. Skolioza niezrównoważo­na występuje wtedy gdy tempo narastania jest szybsze od zmian adaptacyj­nych, które zawsze dążą do zrównoważenia ciała. Określa się to odległością pionu od szpary pośladko~~ej.

11. Test ABD - określa przykurcz obdukcyjny

Dziecko leży na lewym boku, lewa ręka pod głową, prawa przed brzuchem stabilizuje ułożenie. Lewa kończyna dolna zgięta w stawie biodrowym i ko­lanowym. Prawa zgięta w stawie kolanowym, w lekkim przeproście w sta­wie biodrowym i rotacji 0 stopni. Badający obejmuje prawą ręką staw kola­nowy kończyny dolnej prawej, lewą ręką powierzchnię boczną i przednią obszaru przyczepu mięśnia prostego uda, lekko poniżej kolca biodrowego

35

l

przedniego górnego, dla stabilizacji miednicy i kontroli napięcia mięśnia. Jeśli po odwiedzeniu i próbie przywiedzenia występuje bolesność przykurczo­nych tkanek okolicy kolca biodrowego górnego, to występuje przykurcz od­wodzicieli badanego stawu. Test ten należy przeprowadzić w jednakowym ustawieniu po stronie prawej i lewej.

12. Test Schobera-określa sztywność kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Polega na obserwacji oddalania się wyrostków kolczystych w odcinku lę­dźwiowym kręgoshzpa. W tym celu oznacza się Ll i L5 w pozycji stojącej badanego i dokonuje pomiaru odległości tych punktów. Badany wykonuje zgięcie (skłon w przód o nogach prostych). W skłonie, fizjologicznie, odstęp ten zwiększa się (u dorosłych o 4-6 cm). W sztywności odcinka lędźwiowe­go odległość ta zmienia się w niewielkim stopniu.

13. Test Otta - określa sztywność w odcinku piersiowym kręgosłupa. Polega na obserwacji oddalania się wyrostków kolczystych w odcinku pier­siowym kręgosłupa. W tym celu oznacza się Thl i Th12 w pozycji stojącej i dokonuje pomiaru odległości obu punktów. Bad,ny wykonuje zgięcie, po­dobnie jak w teście wyżej. W skłonie, fizjologicznie, odstęp zwiększa się (u dzieci ok. 2-3 cm). W sztywności odcinka piersiowego odległość ta zmie­nia się w niewielkim stopniu. W sytuacji zagrożenia skoliozą pojawia się usztywnienie odcinka Th7- Th12, czasami zanik fizjologicznej kifozy na rzecz kilkustopniowej lordozy oraz zanik wyrostków kolczystych.

14. Test Trandelenburga - wykazuje niedomogę czynnościową mięśnia pośladkowego średniego.

W warunkach prawidłowych, kiedy badany stoi na jednej kończynie, a dru­gą unosi przy zgięciu w stawie biodrowym i kolanowym, miednica zacho­wuje swoje symetryczne i poziome ułożenie, bo opadaniu jej zapobiega mię­sień pośladkowy średni. W przypadku zwichnięcia stawu biodrowego krę­tarz większy kości udowej, do którego przyczepia się mięsień pośladkowy średni, przesuwa się ku górze, a miednica po stronie przeciwnej opada. Ob­niża się bark po stronie przeciwnej z konieczności odciążenia chorego stawu biodrowego.

Wyniki przeprowadzonych testów można zapisać w karcie badań dziec­ka. Ryc. 3.

Karta przeprowadzonych testów funkcjonalnych Nazwisko i imię: Data badania:

Klasa:

y marszowej Thomasa- określa wielkość przy-

kurczu w stawie biodrowym.

ó zasadniczej ABD-określaprzykurczabduk-

b ~ cy1nY

N

`i $ siedzącej Apleya - określa zakres ruchu

w stawie ramiennym.

klęczącej Trandelenburga - wskazuje na

niedomogę czynnościową mię-

śnia pośladkowego średniego.

w przód Degi - bada stopień przykurczy

w stawach ramiennych.

.

ó ~

'~ w tył Otta - określa sztywność w od-

ó cinku piersiowym kręgosłupa.

__-

h ~o bokiem w prawo P - P - ustala przykurcz mięśni

kulszowo- goleniowych.

bokiem w lewo Langego - określa przykurcze

zginaczy st. biodrowego, niewy-

dolność prostowników - p. hi-

perlordozę.

Obera - stwierdza przykurcz po- Bemanda - Adamsa - określa

więzi szerokiej uda. asymetrię pleców, pojawienie się

garbu żebrowego lub wału lędź-

wiowego.

Seyfrieda - określa niewydolność Schobera - określa sztywność

mięśniową w stopie płaskiej. kręgosłupa w odcinku lędźwio-

wym.

T lateralizacji tułowia - określa

skoliozę zrównoważoną lub nie-

zrównoważoną.

---