METODYKA PRACY OPIEKUŃCZO- WYCHOWAWCZEJ ( wykłady)
LITERATURA:
red. Dąbrowski Z. , Węzłowe problemy opieki i wychowania w domu dziecka 1997
Albin Kelm , Węzłowe problemy pedagogiki opiekuńczej W-wa 2000
Brągiel J., S. Badora Formy opieki wychowania i wsparcia w zreformowanym systemie pomocy społecznej Opole 2005.
U. Kamińska Zarys metodyki pracy opiekuńczo- wychowawczej w rodzinnych i instytucjonalnych formach wychowania Katowice 2003
Z. Węgierski , Opieka nad dzieckiem osieroconym . Teoria i praktyka. Toruń 2006
B. Krajewska , Instytucje wsparcia dziecka i rodziny Kraków 2009
Problemy opiekuńczo- wychowawcze czasopismo
WYKŁAD 1
CO TO JEST METODYKA?
Metodyka z greckiego „ metodos” . W najbardziej ogólnym ujęciu oznacza zespół twierdzeń wskazujących podstawę uogólnionego postępowania zmierzającego do określonego celu. Postepowanie takie w obrębie nauk pedagogicznych może dotyczyć proces wychowania lub procesu nauczania przemiotu nauczania w szkole wyższej oraz praktycznych wskazań dla wychowawców ( nauczyciela) Tutaj można zatem wyodrębnić 3 znaczenia terminu „ metodyka”
znaczenie metodyka jako wychowanie ( nauczanie)
znaczenie metodyka jako przedmiot nauczania
znaczenie metodyka jako zespół wskazań praktycznych
METODYKA PRACY OPIEKUŃCZO- WYCHOWAWCZEJ jest szczegółową dyscypliną w naukach pedagogicznych zajmującą się analizą i organizacją procesu opiekuńczo- wychowawczego oraz dobrem metod i technik wykonania zadań. Punktem odniesienia metodyki jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie : Jak działać w opiece nad dzieckiem, aby osiągnąć w tym działaniu cele
ZADANIA PLACÓWKI TYPU SOCJALIZACYJNEGO NP>
DOM DZIECKA:
Zapewniene dziecku opieki całodobowej i wychowania oraz zaspokojenie jego podstawowych niezbędnych potrzeb
zapewnia zajęcia wychowawcze , korekcyjne kompensacyjne, logopedyczne terapeutyczne rekompensujące braki w wychowaniu w rodzinie i przygotowujące do życia społecznego a dzieciom niepełnosprawnym odpowiednią rehabilitację i zajęcia specjalistyczne
zapewnia dzieciom kształcenie wyrównywanie opóźnień rozwojowych i szkolnych
Podejmuje działania w celu powrotu dziecka do rodziny naturalnej , znalezienia rodziny przysposabiającej lub umieszczenia w rodzinnych formach opieki zastępczej
Pracuje z rodziną dziecka
Organizuje dla swoich wychowanków odpowiednie formy opieki w środowisku grupy usamodzielniające oraz kontakt z rodzicami zaprzyjaźnionymi
Może prowadzić hotel oraz mieszkanie usamodzielnienia
RODZINNY DOM DZIECKA: to placówka prowadzona przez małżonków lub przez osobę samotną zapewniającą opiekę i wychowanie w warunkach zbliżonych do domu rodzinnego dla czworga , ośmiorga dzieci do czasu powrotu dziecka do rodziny umieszczenie go w rodzinie adopcyjnej lub jego usamodzielnienie
PLACÓWKA TYPU INTERWENCYJNEGO np.L
POGOTOWIE OPIEKUŃCZE- ZADANIA:
Doraźna opieka na czas trwania sytuacji kryzysowej
dostęp do kształcenia dostosowanego do jego wieku i możliwości rozwojowych
opieka i wychowanie do czasu powrotu do rodziny naturalnej lub umieszczenia w rodzinie adopcyjnej lub zastępczej całodobowej placówce opiekuńczo- wychowawczej typu interwencyjnego lub kryzysowego
Dostęp do pomocy psychologiczno- pedagogicznej do zaburzeń i odchyleń rozwojowych lub specyficznych trudności w uczeniu się do placówki przyjmują od 11 r. ż. Pobyt może trwać do 3 miesięcy może być przedłużony o kolejne 3 miesiące
POGOTOWIE RODZINNE- forma rodziny zastępczej o charakterze interwencyjnym . Rodzina otrzymuje specjalne wynagrodzenie i jest gotowa na przyjęcie o każdej porze do 3 dzieci. Dzieci mogą ty przebywać nie dłużej niż i 3 miesiące
WYKŁAD 2
RODZINA ZASTĘPCZA- to taka rodzina , która tymczasowo lub stale opiekuje się i wychowuje dzieci , które zostały osierocone, odrzucone lub których rodzice nie są w stanie zapewnić im bezpieczeństwa i opieki . Przyjęcie dziecka do rodziny przez małżeństwo lub os. samotną następuje najczęściej bez zrywania więzi z rodziną biologiczną dziecka. Rodzina zastępcza otrzymuje od państwa pomoc pieniężną na częściowe utrzymanie tego dziecka .
Ustawa dzieli rodzinę zastępczą na 3grupy:
rodzina zobowiązana do alimentacjij na podstawie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w praktyce dziadkowie
rodziny niezobowiązane do alimentacji na podstawie wyżej wymienionego kodeksu w praktyce to będą pozostali krewni oraz os. obce
rodziny nizobowiązane do alimentacji pełniące zadania pogotowia rodzinnego
DEFINICJA ADOPCJI:
ADOPCJA- jest to przyjęcie dziecka do rodziny przez małżeństwo lub osobę samotną w wyniku adopcji dziecko nabiera takie samo prawo jak ich dziecko naturalne. W przypadku adpocji rodzice naturalni dziecka są całkowicie pozbiawieni władzy rodzicielskiej a dziecku często zmienia się akt urodzenia i nazwisko
Zadania placówki wsparcia dziennego
pomoc w naucze
organizacja czasu wolnego , rozwój zainteresowań , organizacja zajęć i zabaw sportowych
stała praca z rodziną dziecka
FUNKCJE OPIEKUŃCZO- WYCHOWAWCZE SZKOŁY :
funkcje opiekuńczo- wychowawcze wewnętrzne szkoły . Realizacja ich polega na zaspokojeniu potrzeb opiekuńczych dziecka powstajacych o szkole i związanych integralnie z procesem jej pracy. Do funkcji tych należy przede wszystkim : zapewnienie dzieciom bezpieczeństwa osobistego , higiena pracy i ochrony zdrowia
funkcje opiekuńczo- wychowawcze wyrównawcze szkoły. Są one podejmowane przez szkołę w związku z niezaspokojonymi potrzebami opiekuńczymi dziecka i zaniedbaniami w pracy wychowawczej w innych kręgach środowiskowcyh przede wszystkim coś w rodzinie.
Zadania:
-udzielenie pomocy materialnej uczniom z rodzin znajdujących się w trudnych warunkach życiowych organizacji żywienia i dożywiania uczniów , opieka nad dziećmi w godzinach pracy ich rodziców , opieka nad dziećmi z rodzin wychowawczo niewydolnych , zapobieganie niepowodzenim szkolnym i ich skutkom
Opieka całkowita szkoły - realizacja tej funkkcji opiekuńczo- wychowawczych polega przede wszystkim na zapewnieniu opieki dzieciom pobierającym nauke poza miejscem zamieszkania bądź też dzieciom w których środowisku rodzinnym brak jest odpowiednich warunków opieki i wychowania
opieka specjalna szkoły- polega ona na indywidualnej organizacji i pomocy uczniom wykazującym różnego stopnia upośledzenia narządów ruchu oraz lepszego stopnia upośledzenia narządów zmysłowych , zwłaszcza wzroku i słuchu
integracyjne funkcje opiekuńczo- wychowawcze . Współdziałanie wszystkich podmiotów opieki
WYKŁAD 3
Zadania pedagoga szkolnego:
rozpoznanie indywidualnych potrzeb uczniów oraz analizowanie przyczyn niepowodzeń szkolnych
określenie form i sposobów udzielania uczniom z wybitnym uzdolnieniami pomocy psycholgiczno- pedagogicznej odpowiednio do rozpoznawanyh potrzeb
organizowanie i prowadzenie różnych form pomocy psychologiczno- pedagogicznych dla uczniów , rodziców i nauczycieli
podejmowanie działań wychowawczych i profilaktycznych wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki … w stosunku do uczniów z udziałem rodziców i nauczycieli
wspieranie działań wychowawczych i opiekuńczych nauczycieli wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki
planowanie i koordynowanie zadań realizowanych przez szkołę na rzecz uczniów rodziców i nauczycieli w zakresie wyboru przez uczniów kierunku kształcenia i zawodu w przypadku gdy w szkole nie jest zatrudniony doradca zawodowy
działanie na rzecz zorganizowania opieki i pomocy materialnej ucznion znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej
DIAGNOZA ŚRODOWISKA UCZNIOWSKIEGO:
Działanie rozpoznawczo- diagnotyczne:
nauczyciel musi mieć pomysł, jaki obszar życia ucznia/ klasy chce uznać za obiekt swego poznania i oczywiście w jakim celu
wiedzieć jakimi metodami za pomocą jakich metod i narządzi np. tzw. ankiety
Kevin Rayan twierdzi, że na drodze do profesjonalizmu nauczyciele przechodzą 4 luźne aczkolwiek rozpoznawalne etapy:
Etap wyobrażeń w którym nauczyciel widzi siebie jako równie dobrnego bądź lepszego od najlepszych nauczycieli a jakimi miał do czynienia a na pewno zupełnie innego od tych zagrożeń oraz wyobraźni jest w dużej mierze elementem szoku jakiego doznaje nauczyciel odkrywając że pod wieloma względami jego dotychczasowe doświadczenie jest niewystarczające- a może nawet nieistotne w obliczu zadań przed jakim stanął.
Etap przetwarzania- w którym nauczyciel napotyka sna trudności wywołane serią niekorzystnych zdarzeń bądź przez pozornie niewinny problem i jednym uczniem. Wtedy może czuć się rozczarowanym nauczaniem i wychowaniem , a nawet odczuwać wrogość w stosunku do uczniów.
Etap mistrzostwa- to etap opanowywania rzemiosła na którym nauczyciel- krok po kroku uczy się nauczania i relacji z uczniami skupiając się na poprawie swoich konkretnych umiejętności pedagogicznych
Etap wpływu- osiagają go doświadczeni i kompetetntami nauczyciele którzy do mistrzostwa opanowali umiejętności potrzebne w ich profesji i w bardzo istotne potrafią wskazań źródła swojej kompetencji
Obszary procesu rozpoznawczo- diagnostycznego:
wiedza o samym uczuciu jego społeczno- emocjonalno- intelektualnych właściowościach rozwojowych przwjawach nadpobudliwości bądź zahamowaniach, lękach towarzyszących szkolnych sytuacjom jak również o samoocenie ucznia niezbędnej do zrozumienia jego trudności i niepowodzeń szkolnych zachowań, motywów i potrzeb.
Wiedza o zespole klasowym ( grupie jego strukturze, rolach, pełnionych przez uczniów, normach jakie obowiązują w zespole ( normy ogólne , szkolene i nieformalne) wzajemnych stosunkach w nim panujących ( np. między chłopcami a dziewczętami) co jest konieczne do prognozowania potencjalnych sytuacji wychowawczych z którymi będzie trzeba się zmierzyć.
Wiedza o postawach opinii i poglądach uczniów , a także o cenionych wartościach i posiadanych aspiracjach ( ogólnożyciowych i zawodowych) co ułatwi podejmowanie odpowiednich oddziaływań interwencyjno-korygujących
wiedza o stosunkach uczniów do szkoły i jej wymagań obejmująca m. in poczucie bezpieczeństwa stosunek / nastawienie/ oczekiwania do nauczycieli. Naczuczanego przdmiotu ( napięcia i emocje towarzyszące nauce, strategie stosowane przez uczniów.
Wiedza o pozaszkolnej aktywności ucznia oraz wypływach jakimi on podlega wskutek
kształtowania się ze środowiskiem społecznym jego zainteresowaniach czasie wolnym udziale w pracach róznych organizacji jak również o jego środowisku rodzinnym.
METODY DIAGNOZY ŚRODOWISKA:
obserwują swobodną ( luźną pogłębioną obserwację celową lub obserwację zdarzeń) oraz obserwację skategoryzowaną w tym obserwację topograficzną.
Wywiad uzyskany bezpośrednio od jednostki w wyniku rozmowy wypełnionego przez nią kwestionariusza ankiety czy odpowiedzi udzielanych na pytania socjometryczne
metody autoekpresyjne z wykorzystaniem takich technik jak: wypracowanie autobiografia, drama, test niedokończonych zdań lub historyjek mapa sytuacyjna, dyskusja czy analiza wytworów uczniowskich
WYKŁAD 4
POSTAWY OPIEKUŃCZE Z. Dąbrowski
Postawy opiekuńcze pozytywne:
→ akceptacja każdego podopiecznego takiego jakim on jest
→ życzliwość wobec niego i jego spraw
→ respektowanie osobowości i indywidualności podopiecznego
→ aktywne nastawienie do zaspokojenia potrzeb podopiecznego
→ zachowywanie pryncypalności i rozsądku w sprawowaniu opieki
Negatywne postawy opiekuńcze :
→ unikanie sytuacji i czynności opiekuńczych
nadmierna opiekuńczość ( nadopiekuńczość)
ograniczenie zakresu i stopnia zapokojenia potrzeb
utrzymywanie dystansu psychicznego wobec podopiecznego
jednostronność i skrajność wychowawcza
nadmierna surowość wobec podopiecznego
przenoszenie winy za wszelkie niepowodzenia w spełnieniu roli opiekuna na wychowanków
Ze względu na spełniony zakres funkcji opiekuńczych możemy wyodrębnić:
opiekunów pełnych ( całą dobę internat)
opiekunów niepełnych ( w określonych godzinach świetlica terapeutyczna)
opiekunów specjalistów
CECHY OPIEKUNA WYCHOWAWCY wg J. Korczaka
być dla swych podopiecznych takim, że oni mogli za jego autentyczne walory zaakecptować go jako „ swego”
powinien odznaczać się skłonnością i dyspozycjami do ciągłego i wszechstronnego poznawania dziecka
kochać je miłością daną z góry i bezwarunkowo
uznawać i realizować w praktyce prawo dziecka do tego , aby było czym jest
uznawać i przestrzegać prawo dziecka do szacunku
wykazywać daleko idącą wyrozumiałość i tolerancję wobec dziecka
być życzliwym dla każdego dziecka
odznaczać się cierpliwością
przejawiac tendencję do maksymalnego psychicznego i fizycznego zbliżenia się do dzieci
wykazywać powinowactwo duchowe i swoisty infantylizm wobec nich
Cechy „ opiekuna społecznego” wg T.. Kotarbińskiego
życzliwość , skłonność do pomagania
dobre serce i wrażliwość na potrzeby
dawanie niezawodnego oparcia
sprawiedliwe traktowanie
dzielność w sprawowaniu opieki
odważne chronienie
Cechy opiekuna wg Z. Dąbrowskiego:
opiekun powinien posiadać cechy spolegliwości a dobre wykonywanie zawodu opiekuna wychowawcy zależy od dyspozycji osobowościowych
wiedza ogólna i psychopedagogiczna
postawa zaangażowania w pracę opiekuńczo- wychowawczą
umiejętności praktyczne niespecjalistyczne związane z zadanością , samoobsługa, samodzielnością opiekuna
umiejętności specjalistyczne ( instruktorskie) takie jak muzyczno- wokalne , plastyczne i inne
Metody, techniki i narzędzia psychologiczne pomocne w pracy z dzieckiem z rodziny dysfunkcyjnej
Do istotnych potrzeb dziecka jakie powinna zaspokajać rodzina według H. Spionek należą:
Potrzeba pewności i poczucia bezpieczeństwa
potrzeba solidarności i łączności z bliskimi osobami
potrzeba miłości
potrzeba uznania i akceptacji
METODY:
Metody wpływu osobistego:
- metoda przykładu własnego
-metoda doradzania wychowawczego
-metoda przekonywania
Metody oddziaływania sytuacyjnego
- metoda organizowania doświadczeń uczących wychowanka
-metoda nagradzania i karania wychowawczego
- metoda uświadamiania skutków zachowań
-metoda treningu
ODMIANY TRENINGU:
Można wyróżnić cztery odmiany treningu:
-trening autogenny
trening interpersonalny
socjodrama
psychodrama
Metody oparte na wpływie różnych grup społecznych:
- metoda samorządu i zarządzania
- metoda kształtowania celów , norm i struktury grupy
-metoda podnoszenia spoistości i prestiżu grupy
Metody wpływu elementów kultury
-metoda problemowa
-metody aktywizujące pracę uczniów
- metoda indywidualnych przypadków
- metoda organizowania sportu i rekreacji
metoda muzykoterapii
METODY UODPARNIAJĄCE wykorzystywane w pracy z dziećmi z rodzin dysfynkcyjnych:
-metoda mediacyjna
-metoda utrwalająca więzi rodzinnegometoda uodporniająca na złe wpływy rodzicielskie
Metoda wychowania opiekuńczego wg Dąbrowskiego to każdy wyodrębniony sposób postępowania wychowawcy , zmierzający do zaspokojenia istniejących i kształtowania coraz to nowych potrzeb wychowanków, przy aktualnym ich uczestnictwie w tym procesie
Z. Dąbrowski wyróżnia 4 podstawowe uniwersalne metody sprawowania opieki w odniesieniu do dzieci i młodzieży:
Działania bezpośrednie opiekuna:
-moralne , werbalne, mimiczne i odruchowo- emocjonalne
Działania pośrednie:
stworzenie warunków materialno- organizacyjnych, psychologicznych społecznych i kulturalnych służących zaspokojeniu potrzeb podopiecznego
Działania pośrednie przez rozbudzenie kształtowanie stosunków opiekuńczych między podopiecznymi
Stymulowanie i organizowanie różnych form samoobsługi podopiecznych
Wśród metod chroniących leczących i kształtujących sferę emocjonalną dziecka M. Łopatkowa wyróżnia:
metody oparcia na miłości
metody chroniące uczucia przyjaźni i koleżeństwa
metody nawiązywania i utrwalania więzi między wychowawcami a dziećmi
metoda małej własności
metody kształtujące zainteresowania wzbudzające ambicje, rozwijajace poczucie godności
WYKŁAD 5
T. Szkoła jako miejsce realizacja działań profilaktycznych
szkoła jest miejscem intensywnego rozwoju w zakresie funkcjonowania interpersonalnego i społecznego w grupie rówieśniczej
szkoła jest miejscem działalności zadaniowej uczniów , a więc ujawnia lub wręcz wyzwala trudności dzieci i młodzieży
szkoła jest miejscem konfrontacji autorytetów i kształtowania się poczucia własnej tożsamości ucznia
szkoła wypełnia znaczną część życia dzieci i młodzieży
z perspektywy rodziców szkoła jest terenem weryfikacji oczekiwań związanych z własnym dzieckiem
szkoła pozwala na łatwy dostęp do środowiska dzieci i młodzieży i sprawia organizację prowadzonych oddziaływań
szkoła jest miejscem , gdzie spotykają się najważniejsze osoby dorosłe odpowiedzialne za opiekę nad dzieckiem i jego wychowanie - rodzice i nauczyciele
STANDARDY SZKOLNYCH PROGRAMÓW PROFILAKTYCZNYCH:
projektowane ćwiczenia i informacje muszą być dostosowane do poziomu rozwoju adresata
przekazywane informacje powinny być rzetellne
informacje powinny uwzględniać poziom już posiadanej wiedzy ( zbyt wczesne wkraczanie z jakąś tematyką może rozbudzić ciekawość lub podsuwać pomysł na niepożądne zachowania)
informacje powinny być rzeczowe ( odwoływanie się do emocji, np. straszenie może powodować obronne odrzucanie zagrażających treści lub pobudzać ciekawość
informacja dotyczące zagrożeń nie powinny być zbyt szczegółowe * aby nie stanowiły instruktażu nieprawidłowych zachowań)
DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE PROWASZONE W SZKOLE MOGĄ MIEĆ TROJAKI CHARAKTER:
samodzielne programy profilaktyczne realizowane niezależnie od obowiązującego programu nauczania skoncentrowane na specyficznych celach i zadaniach
działania zintegrowane z programem szkolnym , wykorzystujące obowiązujący program nauczania w zakresie różnych przedmiotów do promowania szeroko rozumianego zdrowia
działania incydentalne , podejmowane w odpowiedzi na konkretne wydarzenia , które mialy miejsce w samej szkole lub terenie na którym znajduje się szkoła
BLOKI TEMATYCZNE:
Blok integracyjny- zawierający rozmaite ćwiczenia umożliwiające lepsze wzajemne poznawanie się uczniów wprowadzanie pozytywnych norm i w efekcie większą integrację klasy
Blok jaki jestem - umożliwiający wytworzenie bardziej adekwatnego obrazu siebie i bardziej adekwatnej samooceny
blok dotyczący zdrowotnych psychologicznych i spolecznych konsekwencji zachowań ryzykownych ( używania i nadużywania alkoholu lub innych środków odurzających , agresji lub wczesnej aktywności seksualnej ) mechanizmów powstawania zaburzeń itp.
blok dotyczący umiejętności psychologicznych ( np. umiejętności radzenia sobie ze stresem i napięcami przed ćwiczeniami relaksacyjjne umiejętność podejmowania decyzji
blok dotyczący umiejętności społecznych interpersonalnych ( np. umiejętność nawiązywania i podtrzymuwania dobrych satysfakcjonujących kontaktów z ludźmi , rozwiązywania konflików , opierania się , presji grupy w tym umiejętność mówienia „ nie”
ETAPY KONSTRUOWANIA PROGRAMU PROFILAKTYCZNEGO:
ocena aktualnych potrzeb
określenie celów programu
wybór metod i sposobów realizacji celów
ustalanie kosztów realizacji programu
kotrola realizacji program ( monitoring)
analiza otrzymanych rezultatów ( ewakuacja)
modyfikacja programu
SZKOŁA DLA RODZICÓW- jak chronić dziecko by nie znalazło się w sytuacji kryzysowej
Rada 1 uświadomić rodzicom ich prawa i obowiązki wobec własnych dzieci , okreslone w przepisach prawa
Europejska Karta Prawa i Obowiązków Rodziców
Konstytucja Rzeczypospolitej Polski ( Dz. U z 1997 r Nr 78 poz. 483 z późniejszymi zmianami)
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
konwencja o prawa dziecka ( dz. U. Z 1991 r Nr 120 poz. 52 6 z późniejszymi zmianiami
Ustawa z dnia 7.09 1991 o systemie oświaty Dz. U. Z 2004 nr 256 poz. 326 z póź. Zmianami
Rada 2 : - Pozyskiwanie opinii rodziców dotyczących środowiska szkolnego ich dzieci:
Rada 3- określenie form współpracy szkoły z rodzicami
A. Współdziałanie nauczycieli i rodziców w dążeniu do usprawiedliwiania pracy wychowawczo- opiekuńczej z uczniami
B. rozpoznanie środowiska szkolnego i domowego ucznia przez rodziców i nauczycieli
Formy budowy współpracy:
spotkania z rodzicami
posiedenia zespołu wychowawczego
konsultacje
Edukacja rodziców
zajęcia warsztatowe
wywiadówki z wych. Fizycznego
prelekcje specjalistów
psychoedukacja rodziców z wykorzystaniem szkolnej strony internetowej
WARSZTAT JAK POMAGAĆ DZIECKU W NAUCE
Drogi rodzicu !!! TO ty jesteś nauczycielem swojego dziecka . Przyzwyczajaj się do systematyczności . Bądź ekspertem , Nie strasz, nie mów zle o szkole, uczcie się wspólnie
Rada 4 . rodzice obok nauczyciela i uczniów jako współgospodarne szkoły
współpraca rodziców z nauczycielami
pozytywnie wpływa na klimat klasy szkoły a wytwarza w niej dobrą atmosferę
dzieci których rodzice są częstymi gośćmi szkoły z przyjemnością uczęszczają do niej akceptują ją popierają
w rodzinach zaangażowanych w życie szkoły wzrasta poczucie odpowiedzialności nie tylko za swoje dziecko ale również za pozostałych uczniów w klasie i szkole
Rodzice aktywnie włączajacy się w życie klasy szkoły potrzbują jej działania zupełnie inaczaej niż ci którzy są tylko klientami w chwili wywiadówek