20.10.06. r. Socjologia
Osobowość społeczna
Pojęcie osobowości społecznej w socjologii rozpatrywane jest w kontekście tego, że człowiek nie jest li tylko jednostką posiadającą swoje życie wewnętrzne, ale także kieruje się określonymi celami w kontekście reakcji na otaczające go zjawiska. Te względy sprawiają iż najczęściej osobowość człowieka rozpatrywana jest w kategoriach osobowości społecznej czyli ogółu społecznych wzorów jakie jednostka pełni wobec innych, oraz jaki typ relacji występuje między różnymi grupami społecznymi.
Osobowością społeczną nazywa prof. Szczepański zespół trwałych cech jednostki wpływających na jej postępowanie, wyrastających na podbudowie cech biologicznych i psychicznych, a pochodzących z wpływu kultury i struktury zbiorowości w których jednostka została wychowana i w których uczestniczy.
Charakter stanowi ogół względnie trwałych cech psychicznych zwłaszcza moralnych, właściwych danemu człowiekowi a przejawiających się w jego postępowaniu z ludźmi, dlatego też podstawą charakteru moralnego mogą być cechy woli gdyż na nich osadzone są takie elementy pochodne jak; nawyki moralne, zasady postępowania, postawy w stosunku do ludzi.
Najistotniejszą częścią organizacji wewnętrznej człowieka są elementy socjogenne. Wyróżnić możemy cztery podstawowe składniki socjogenne osobowości:
Kulturowy ideał osobowości (narzucony przez społeczeństwo w toku socjalizacji a zwłaszcza poprzez proces wychowawczy);
Role społeczne pełnione w grupach społecznych a polegające na wykonaniu pewnych układów czynności w sposób formalnie lub nieformalnie ustalony przez te grupy.
Jaźń subiektywna (wyobrażenie o własnej osobie wytworzone pod wpływem innych ludzi);
Jaźń odzwierciedlona czyli zespół wyobrażeń o sobie odczytanych z wyobrażeń innych ludzi o nas samych (Jan Szczepański - Elementarne pojęcia socjologii).
Rola społeczna to system stałych zachowań osobnika zgodnych z systemem oczekiwań i wzorów społecznych. Pełnienie ich jest ważnym czynnikiem regulującym zachowanie jednostki i kształtującym jej postawę. Zakres realizacji każdej roli społecznej jest uzależniony wieloczynnikowo, a przede wszystkim od właściwości anatomiczno - psychicznych danej jednostki. Po drugie, wzoru osobowego akceptowanego w określonej grupie, po trzecie sposobu zdefiniowania danej roli przez tę osobę jak i zbiorowość z którą dana rola się kojarzy. Po czwarte struktury i organizacji grupy, oraz sankcji jakimi dysponuje wobec swoich członków zasługujących na pozytywne bądź negatywne wyróżnienie. Po piąte stopień identyfikacji jednostki z grupą.