Socjologia - nauka o strukt. i prawach rozwoju społ., całościową, badaj prawa współzależności między różnymi dziedzinami życia społ. i uogólniają wszelkie aspekty wiedzy o społe.. /no życiu gr. interesuje się proc. i zjaw.szczególnie wpływ grupy na jedn. i jedn. na gr.Funkcje S:1) Diagnostyczna/charakt. rzeczywist społ./ Co się dzieje w społeczeństwie?2)Ideologiczna /Wyj. Przycz. Zach. Społ../ Dlaczego tak się dzieje w społeczeństwie? 3)Prognostyczna /przewid. jakie będą konsekw. Proc. i zjaw. Zachodz. w chwili obecnej/ F-cje S.: opisują syt. taką jaka jest tylko bezwzględną prawda, interes. cechy społ. czł, a nie indywiduum

Cechy Społ Czł - to takie cechy, które znajd. odzwierciedlenie w postawach całej gr, do której należy jednostka /myślenie, mówienie, tworzenie kultury/.Podział S:a) teoretyczna - zajm. się def.pojęć i term. S. i formuł. twierdzeń i praw s. 4 rodzaje teorii: 1) t. Strukt. Społ. 2) t. zmian lub rozwoju społ. 3) t. zachowań społ. jedn. 4) t. społ. zbior. b)empiryczna - Subdyscypliny s. Koncentr. uwagę na wybranych aspektach życia społ.. Zajm. się sprawami teorii w praktyce. Dostar. wiedzy do formuł. teorii. 1) Zbiorowości i zbiory społ.: a) mikrostruktury - rodzina, b)makrostruktury-zbiory wyodręb. ze względu na cechy mające istotny wpływ na przebieg proc. społ. Odp. podział. społ: wykszt, zawód, wyznanie, płeć, wiek, stan cywilny, dzietność, bior. oparte zachow.: publiczność, zbiegowisko,tłum 2) Zaint. S.- instyt. Społ. a)gr. inst. - twory pełn. F-cje użytecz. społ./banki/ b)inst. jako usankcj. formy społ. współżycia /małżeństwo/ c)inst. utoż. z 1 osobą /prezydent/ d) r. społ. instyt.- funkcj. jest usankcj. przez s. prawne /uczeń/, e) normy, reguły postęp. jednostki w postaci regul. i kodeksów / k.karny/ 3) Proces/ długotrwały wywołuje przeobrażenia przejaw w strukturze i f-cj społ. i zjawiska /ogół krótkotrwałe, widoczny przejaw procesu /społ..4)Zjaw. Kult. - wartości, idee, ideologie. 5) Świad. Społ. - wiedza przekon, mity, stereotypy, 6) Stos. Społ. - więzy, konfl., współpraca, współzaw 7)Ruchy społ. - strajki, rewolucje, działalność organizacji i stowarzyszeń, których celem jest zmiana porządku społ.

Geneza Socjologii

Rozwój s. można podzielić na 2 etapy:1)przednaukowy 2) naukowy; Etap przednaukowy: a)refleksję teoret b)wiedze potoczną

Prekursorzy dokonali tzw. I rewolucji w myśli społ. tzn. oddzielili porządek społeczny od porządku naturalnego,wyodrębnili byt społeczny jako niezależną rzeczywistość. Zwrócili uwagę na relację między jednostką, a społeczeństwem oraz skupili uwagę na autonomii jednostki.Cechy:1)finalizm - tzn. pierwsze koncepcje społeczne skupiały uwagę na tym `jak być powinno a nie jak jest' 2)woluntaryzm - opera się na założeniu, że człowiek obdarzony się dobrą wolną wolą w związku z tym władca ma wolę czynić dobrze, natrafia również na niepowodzenia, porażki społeczne, przypisywano okolicznością zewnętrznym niż samemu przywódcy. 3) oddzielenie porządku społecznego od politycznego - tzw. II rewolucja w myśli społecznej. PLATON - jest przedstawicielem organicznym, tzn. zakładał, że społeczeństwo podobnie jak organizm biologiczny składa się z wielu części, wzajemnie ze sobą powiązanych i od siebie zależnych. Stąd też zakładał, że zakłócenia w funkcjonowaniu najmniejszej części organizmu społecznego mają wpływa na cały system społeczny. Uważał, że sprawne funkcjonowanie całości społecznej zależy od zwartości i spójności systemu społecznego. Platon stworzył koncepcje państwa idealnego, w którym społecznie jest pierwotne względem jednostki, tzn. jednostka jest całkowicie podporządkowana społeczeństwu, - nie ma praw osobowych, wolności. Ma ściśle narzucone przez społeczeństwo role społeczne.W koncepcji Platona nie istnieje pojęcie szczęścia osobistego jednostki. Szczęście istnieje w aspekcie sprawiedliwości, a sprawiedliwością jest to by każdy robił to czego społeczeństwo od niego oczekuje /do czego jest przeznaczony/ Platon kładł nacisk na wartość i spójność społeczeństwa. Zalecał ujednostkowienie czyli stan, w którym wszyscy myślą i zachowują się jednakowo. Droga do ujednostkowania miała być szeroko kontrola, indoktrynyzacja - ideologiczne wychowanie, zniesienie wszelkich podziałów społecznych, z wyjątkiem funkcjonalnego podziału pracy. Indoktrynyzacja społeczna miała być sprężona z procesem socjalizacji i zajmować się tym państwem jako instytucją, a nie jako rodzina.

*Platon uważał, że idealne społeczeństwo składa się z jednostek, a nie z grup./ nie był feministą - kobiety - ograniczone prawa/ Uczniem Platona był Arystoteles. ARYSTOTELES - przejął po swoim mistrzu organicystyczny punkt widzenia. Przy czym w przeciwieństwie do Platona uważał, że społeczeństwo składa się z grup społecznych /wniósł do myśli społecznej pojęcie grupy. Jest twórcą trójspektowej teorii struktury społecznej. Teorię tą oparł na założeniu, że człowiek jest istota społeczną, tzn., ze tylko żyjąc wśród innych ludzi jest w stanie urzeczywistnić swoje człowieczeństwo. Społeczna natura człowieka kształtuje się pod wpływem uczenia się, a człowiek uczy się przez naśladownictwo. I asp. rodzinny - pierwotna grupa, która kształtuje społeczną naturę człowieka jest rodzina / nie jest samowystarczalna/. Rodziny łączą się tworząc gminę /wspólnotę lokalną/. Gminy nie są samowystarczalne. Gminy łącza się tworząc państwo => dopiero państwo może zaspokoić wszystkie potrzeby jednostki poprzez szereg instytucji.II asp. - podział społeczny na klasy społeczne - klasy to zbiorowość, charakteryzuje się podobieństwem wykonywanych funkcji w społecznym podziale pracy.III asp. - podział społeczny na grupy statusowe, ze względu na stopień zamożności:

Wyodrębnieni: 1. ludzie zamożni 2.stan średni 3. stan biedny. Arystoteles sympatyzował ze stanem średnim:

-uważał, że stan średni jest ostoją ładu i porządku społecznego, dlatego że nie inicjuje konfliktów społecznych /konflikty rozgrywają się między skrajnościami/. Klasa Średnia - zbyt mała do zyskania, zbyt dużo do stracenia => Im liczniejsza klasa średnia, tym mniejsze prawdopodobieństwo konfliktów społecznych.

Arystoteles tworząc koncepcje struktury społecznej i wprowadza pojęcie grupy=> nie stwierdził /nie udzielił odpowiedzi na pytanie/ => w jaki sposób grupy społeczne są w społeczeństwie uszeregowane. Walki te rozwinęli przedstawiciele średniowiecznej myśli społecznej, wprowadzając pojęcie hierarchii społecznej -> drabina bądź piramida oparta na relacjach nadrzędności i podrzędności.

Odrodzeniowa myśl społeczna to powrót do świeckiej koncepcji państwa. Dokonana II rewolucja w myśli społecznej oddzielała porządek polityczny od społecznego. Reprezentuje ją miedzy innymi Nicolo Maciavelli. Wyżej wymieniony jest twórcą absolutystycznej teorii państwa. W polityce podstawą umiejętnością jest spryt. Dla Absolutysty państwo jest przymusem. Przymus wynika z władzy politycznej, bo to władza to społeczeństwo w państwo. Bez władzy nie można byłoby mówić o państwie tylko o przypadkowej zbiorowości bez zasad i ładu. Zasadniczym celem władzy jest dobrobyt. Cele władzy: a) wewnętrzne - dobrobyt b) zewnętrzne - ekspansja

Władza jest nieograniczona i realizuje zadania przez zasadę, że cel uświęca środki. Maciavelli dopuszcza stosowanie przymusowej przemocy. Tworzy model skutecznego przywódcy, który może stosować przemoc. Może stosować, ale z uzasadnieniem jako kara za przestępstwo. Władza ma być przedmiotem strachu, a nie miłości. Model władcy: Władca:

a)powinien być skąpy, a nie rozrzutny

b)nie powinien być hojny

c)nie musi być ani prawdomówny ani uczciwy, wystarczy, ze będzie sprawiał dobre wrażenie

d)ma być sprytny

Maciavelli zakładał, że każdy widzi jak........................... , ale nie wielu widzi, jakim jesteś. Stwarzanie pozorów, jest istotą roli społecznej. Koncepcja Maciavelliego uwzględnia byt jako byt dynamiczny, zależny od racji władcy.

Jakie spojrzenie na społeczeństwo jest charakterystyczne dla utopii renesansowych?

Można wykreować dowolny porządek społeczny w zależności od potrzeb i woli jednostki. Społeczeństwo nie jest torem statycznym, zmienia się i kształtuje, tak jak zmienia się jednostka.

Pojęcie postępu pojawiło się w XVII/XVIII w koncepcjach tzw. Prekursorów społecznych. Zalicza się do nich: a) Helvecjusza b) Vico c) Condorcet d) Saint - Simone

Nazywa się prekursorami społecznymi, ponieważ dążyli do nauki zajmującej się badaniem społeczeństwa, ale nie określili: a)przedmiotu badań b) metod badawczych

Dlatego są tylko prekursorami, a nie twórcami. Wprowadzili do myśli społecznej pojęcie postępu inaczej ewolucji. Uważali, że postęp to przechodzenie od prostoty do złożoności, od jednolitości do specjalizacji. Utożsamiali postęp z wprowadzeniem innowacji. Zakładali również, że temu postępowaniu podlega jednostka. Człowiek ma nieograniczone możliwości doskonalenia swojego rozwoju. Jest istotą społeczną i historyczną.

Społeczna natura człowieka ewoluuje przystosowując się do życia społecznego. Jest istotą historyczną, bo potrafili wyciągnąć wnioski z doświadczenia z przeszłości.

Postęp utożsamiali z przechodzeniem społeczeństwa, fazy rozwoju uważano, że wszystkie społeczeństwa dążą do tego samego celu, czyli maksymalnego rozwoju. Dążą różnymi drogami i w różnym tempie, dlatego są różnie rozwinięte.

Swoistą koncepcją postępu przedstawił Saint - Simon. Stwierdził, że społeczeństwa ewoluują od militarnych do industrialnych.

a) Militarne - społeczeństwa monocentryczne, zamknięte na nowinki, w którym istnieje jeden system wartości oraz centralna władza i religia.

b) Industrialne - otwarte, policentryczne, zróżnicowane zewnętrznie, tolerancyjne, asertywna, nonkonformistyczna.

Postęp tam był przedstawiany w postaci dychotomicznej tzn. kolejne fazy są zaprzeczeniem tego, co było wcześniej. Etap formalny rozpoczyna się formalnymi narodzinami w 1837.

1837- formalny początek Comte przedstawił program nauki społecznej w swoim dziele `Kurs filozofii pozytywnej” Użył nazwy `socjologia', ponieważ pojęcie określa przedmiot badań socjologii, którym ma być społeczeństwo jako całość w procesie ewolucji. Przedmiot badań utożsamiał z całą humanistyką. Najbardziej powinna interesować się wszystkimi sprawami ludzkimi. Metody badawcze:

a) obserwacja czysta /patrzę i widzę bez narzędzi systematyzujących, planowe, celowe, systematyczne oglądanie zjawiska/ obserwacje - wzrok, ankiety

b) eksperyment /typowe dla przyrodniczych, socjologia bada tylko eksperymenty naturalne/

c) analiza historyczna /np. dokumenty/

d) metoda porównawcza/

Comte stara się uzasadnić miejsce wśród innych nauk próbując odpowiedzieć na pytanie: dlaczego socjologia wyodrębniła się jako nauka dopiero na początku I połowy XIX wieku? skoro jej geneza sięga Starożytności. W odpowiedzi na to pytanie opracował hierarchie nauk, która uwzględnia kryterium: - historyczne; - logiczne.

1. kryterium historyczne - oparte na założeniu, że każda nauka stanowi zalążek następnej nauki; każda nauka w sposób ewolucyjny wyodrębnia inną naukę.

2. kryterium logiczne - oparte na 3 założeniach tzn., że nauki uporządkowane są wg 3 aspektów:

ad. I - stopnia malejącej ogólności i abstrakcyjności

ad. II - stopnia rosnącej abstrakcyjności

ad. III - stopnia rosnącej doniosłości praktycznej

Uwzględniając te kryteria stworzył następującą hierarchie nauk:

1.matematyka - nauka najbardziej abstrakcyjna, bo jest oparta na pewnikach /aksjomatach/, jest najprostsza, ponieważ nie korzysta z wyników badań innych nauk.

2.astronomia 3. fizyka, 4. chemia, 5. biologia, 6. socjologia - przeciwieństwo matematyki, bo jest nauką najmniej abstrakcyjną, najbardziej doniosła praktycznie, ponieważ jest nauką empiryczno - teoretyczną, nauka najbardziej złożona, dlatego też do jej zaistnienia konieczne było wyodrębnienie innych nauki takich jak matematyka i biologia. Comte wyodrębnił z płaszczyku socjologii:

a)statykę społeczną - teorie samorzutnego porządku społecznego zwaną też teorią instytucji. Miała koncentrować swoją uwagę na aspektach życia społecznego, które są stałe czyli występujących w każdym społeczeństwie /nieodłączny atrybut/.

Do statyki zaliczył:

• podział pracy - dzieli społeczeństwo na klasy i warstwy społeczne tworzy swoistą więź, która wynika z podobieństwa wykonywania funkcji.

• rodzinę - to podstawowa komórka społeczna, najważniejszy element statyki, ponieważ w rodzinie dokonuje się reprodukcji społeczeństwa. Reprodukcja czyli przekazywanie mentalności, dziedzictwa kulturowego i prokreacja.

• władza(=rząd) - odpowiedzialna za utrzymanie więzi społecznej czyli jej zasadniczym celem jest niedopuszczenie do rozbicia społecznego spowodowanego podziałem pracy /zadanie utrzymanie porządku/

• język - zapewnia wspólnotę uczuć, jednym z instrumentów za pomocą, którego odbywa się przekazywanie dziedzictwa kulturowego.

• religie - bez niej społeczeństwo nie mogło by istnieć, nie ważny jest przedmiot wiary, ale konsekwencją tej wiary czyli więź stanowiąca moralne oparcie dla jednostki. Według Comte religia jest jedynym elementem, który skutecznie dyscyplinuje społeczeństwo. Bez religii społeczeństwo znalazło by się w stanie ?anomii?. A.......- to stan społeczeństwa rozkładającego, kiedy społeczeństwo przestaje spełniać funkcje i powstaje chaos normatywny np. zmienia się rząd.

Elementy statyki rozpatrywał w pre - funkcjonalistyczny sposób tzn. badał ich funkcje, a dokładniej wkład każdego elementu w utrzymaniu społecznego uważał, że każdy element życia społecznego realizuje określone funkcje.

b) dynamikę społeczna czyli teoria postępu. Postęp to wzrost złożoności, doskonalsze przystosowanie do otoczenia. Postęp społeczeństwa odbywa się za sprawą rozwoju świadomości odbywa się we wszystkich działach życia. 3 etapy rozwoju świadomości, w których odpowiadały określone reguły życia społecznego:

1. etap teologiczny - kiedy świadomość człowieka zdominowana jest przez koncepcje religijne. Za pomocą religii interpretowano wszystkie fakty i procesy społeczne. Odpowiadała temu sztywność reguł życia społecznego. Chodzi o jednoznaczność norm, rozpatrywana społecznie w kategoriach dobra i zła. Towarzyszyło temu posłuszeństwo wg norm czyli postępowanie podporządkowane schematom ?konfomie?.

2. etap rozwoju świadomości to etap metafizyczny, charakteryzuje się odejściem od interpretacji religijnej, Comte uważał ten etap za przejściowy. Dominował relatywizm wartości chaos normatywny. Odwołanie się do takich pojęć jak los, bądź fatum.

3. Etap naukowy - dominacja interpretacji naukowej. Interpretacja faktów i procesów społecznych przez pryzmat nauki. Towarzyszy temu różnorodność styli życia, postępowania, dróg kariery, modeli zachowań. Postępowanie społeczne ujmował również Comte jako ewolucje społeczeństwa od typu militarnego do typu industrialnego. Typ militarny odpowiada świadomości teologicznej

Typ industrialny odpowiada świadomości naukowej.

Społeczeństwo industrialne to takie, w którym życie społeczne koncentruje się w miastach, a gospodarka oparta jest na przemyśle, produkcja zamieniona jest na zwykłą efektywność. Podstawą ekonomiczną bytu jest przedsiębiorczość, narastają konflikty i nierówności społeczne. Narastają antagonizmy między pracodawcą, a pracownikiem.

EMIL DURKHEIM - wzmocnił socjologie instytucjonalnie. Był twórcą pierwszej katedry socjologicznej. Otworzył ją we Francji. Dzięki niemu socjologia stała się nauką uniwersytecką. Zapoczątkowała proces wyodrębniania subdyscyplin socjologii. Oprócz socjologii ogólnej wyodrębnił socjologie: moralności, rodziny, kultury, ?prawa/prawdy?. Jest przedstawicielem socjologizmu i tzw. Francuskiej szkoły prekursorów socjologii.

Socjologizm opiera się na założeniach:

1. zakłada pryzmat socjologii wśród innych nauk humanistycznych. Uważał, że socjologia jest wystarczająca do badań i nie potrzebuje sięgać po inne nauki.

2. Naturalizm rzeczywistości społecznej, opiera się na założeniu, ze rzeczywistość społeczna jest częścią świata przyrody i podlega prawą przyrodniczym np. naszym życiem kieruje walka o byt.

3. Swoistości rzeczywistości społecznej - tzn.. że społeczeństwo jest częścią świata przyrody, ale posiada swoiste i charakterystyczne cechy tylko ......................... np. zdolność panowania nad popędem, zdolność myślenia abstrakcyjnego

4. Odrzucenie ewolucjonizmu jako problematyki socjologicznej. Durkheim uważał, że socjologia powinna porzucić zainteresowanie ewolucją społeczną i skupić uwagę na faktach społecznych

4 teorie Durkheima:

I. Koncepcja faktu społecznego - to sposób to wywierania na jednostkę zewnętrzny przymus powszechny w danej zbiorowości, wolny od jednostkowej manifestacji.

Fakt Społeczny jest:

a) zewnętrzny wobec jednostki (wszystko to, co wykracza poza „ja” jednostki)

b) powszechny - podzielany przez członków danej zbiorowości

c) przymusowy - wywiera na jednostkę zewnętrzną przymusową i wymusza określone zachowanie. -> Moda(sposób ubierania i zachowania), Kultura, Religia, Język (kod językowy) - wymusza zachowania podporządkowania normom i wartością.

Znaczenie nadawane symbolom jest to sens nadawania działaniom np. witając podajemy rękę

Fakty Społeczne - wchodzą do kultury jako jednostkowe idee, które zastępują upublicznione i przyjęte za ważne przez zbiorowość. Są to elementy świadomości zbiorowej.

Dzielimy na fakty : - materialne (pieniądze, architektura, kościół) -niematerialne (wartości, normy)

II. Koncepcja Anonii i Samobójstw

Anonia to stan społecznego rozkładu, chaos normatywny. Sytuacja, w której normy postępowania przestają pełnić funkcje drogowskazów. Konsekwencją takiego stanu jest zagubienie jednostki, rozluźnienie więzi między jednostką, a grupą.

Durkheim zaobserwował anomie pod koniec XIX w., uważając, że jej przyczyną był rozwój stosunków kapitalistycznych, ponieważ zaczęła dominować etyka chciwości i bogacenia się. W pogoni za zyskiem ludzie zaczęli przekraczać normy moralne. Anomia występuje w kryzysach kulturowych, politycznych. Nawet jeśli zmianą towarzysza zmiany przemiany pozytywne jest to typ Anomii sukcesu.(praktykowana w Polsce na początku lat '90).

Wzrost liczby samobójstw zależy od związku człowieka z grupa religijną. Durkheim na podstawie tego uważaj, że najwięcej samobójstw jest wśród wolnomyślicieli, następnie protestantów, potem katolików, a na końcu żydów.

4 typy samobójstw:

1. egoistyczne - popełnianie przez osobę nie związaną z żadną grupą społeczną np. bezdomni.

2. fatalistyczne - popełnione przez osobę, która znalazła się w trudnej sytuacji życiowej.

3. anominijne - charakterystyczne dla okresu przełomu

4. altruistyczne - popełniane przez osobę w wyniku utraty przez jednostkę poczucia własnego `ja', które jest konsekwencją wchłonięcia jednostki przez grupę np. ataki samobójcze, sekty, wdowy Indian,

Durkheim sformułował prawo samobójstw - liczba samobójstw jest proporcjonalna do stopnia spójności grupy ( im mniej spójna grupa, tym więcej samobójstw). Prawo to działa, gdy grupa nie określiła norm nakazujących popełnienie samobójstwa.

III. Teoria człowieka i religii - Durkheim oparł koncepcje o twierdzenie, że człowiek jest dwoistością czyli homo - duplex. Człowiek składa się z 2 sprzecznych natur. Pierwsza naturą człowieka są popendy /instynkty/ i wrażenia /zmysły/, które wyrażają indywidualizm człowieka czyni go egoistyczną współczesną bestią. Po pierwsze czyni go bestią, ponieważ natura potrzebuje natychmiastowego zaspokojenia potrzeb. Po drugie, natura to jego moralność czyli wyraz przyzwolenia do grupy jakim jest społeczeństwo, która nakłada na człowieka ograniczenia wynikające z instynktów i popendów. Te 2 natury są w ciągłym konflikcie.

Czynnikiem godzącym jest religia, człowiek doświadcza czegoś co wykracza poza doświadczenia zmysłowe. Religa wg Durkheima nakłada na człowieka nową nature - człowiek z powodu lęku przed świętością staje się osobą zdolną do parowania nad biologiczną naturą. Panuje nad biologią, co chce, a nie musi, bo boi się świętego. Siła religii, że nie jest to walka na racjonalnym myśleniu, ponieważ argumenty automatycznie nie stanowią prawd, tylko oparte są na prawdach objawionych, dlatego ciężko ją obalić.

Biologiczna - Profanum - Ciało Moralna - Sakrum - Dusza

2 typy więzi społecznej, łączącej z 2 typami praw:

1. więź mechaniczna zdominowana prawem represyjnym

Więź mechaniczna jest charakterystyczna dla małych społeczeństw, dla których praktycznie nie istnieje podział pracy. Więź mechaniczna wyraża się wspólną świadomością, wspólnotą losów czyli podobieństwem wykonywanych funkcji np. charakterystyczna dla małych społeczności plemiennych w dzisiejszych czasach jest odpowiednikiem jest tu homofilia czyli upodobanie do podobieństw - pod względem wartości, kultury, religii, koloru skóry, pochodzenia.

W społeczeństwie z więzią mechaniczną, która zdominowana jest prawem represyjnym, operują sankcje mające na celu ukaranie winnego przez zadanie mu straty np. utratę wolności, majątku, praw publicznych, życia

Towarzyszy temu tradycjonalizm, sztywność reguł, jedność reguł, pożądaną postawa jest konformizm, uległość, poczucie solidarności grupowej, co z znajduje wyraz w myśleniu w kategoriach `my'.

2. więź organiczna zdominowana przez prawo rescytucyjne.

Więź organiczna jest charakterystyczna dla dużych zbiorowości wewnętrznie zrescytuowana (w sferze majątkowej i instytucjonalnej). Wieź wyraża się akceptowaniem odmienności, różnic społecznych jako warunku koniecznego istnienia społeczeństwa.

Więzi odpowiada P rescytuacyjne, które ma na celu nie tyle ukaranie winnego, ile przywrócenie stanu sprzed popełnienia przestępstwa. Durkheim zakładać, że społeczeństw ewoluje od więzi mechanicznej do więzi organicznej i od prawa represyjnego do restucyjnego.

[Postęp społeczny polega na tym, że każda następna faza jest zaprzeczeniem poprzedniej]

Struktura społeczeństwa wg Genette'a to nie są przedmioty, ale systemy relacji złożone inaczej niż postrzegane, co wiąże się z koniecznością ich wymyślenia, a nie odkrycia. Struktura społeczeństwa to twór teoretyczny, jest to wyobrażenie jak zbudowane jest społeczeństwo.

Wg Sztumskiego struktura społeczeństwa to taki zbiór elementów, który w swym istnieniu i funkcjonowaniu wskazuje na występowanie w jego obrębie pewnej organizacji zespalającej poszczególne elementy.

3 sposoby ujmowania struktury społeczeństwa:

1. podział Dychotomiczny - podział na dwu biegunowe grupy społeczne, uwzględnia konflikt interesów tkwiący w strukturze społeczeństwa np. podział na rządzących i rządzonych, na pracujących i niepracujących.

2. podział Funkcjonalny - uwzględnia miejsce jednostki w skali społecznego prestiżu według 2 czynników: a) ilość pieniędzy b) zawód

3. podział Gradacyjny (stopniowanie) - Dzielący się na Gradacje: a) prostą b) syntetyczną

1. Gradacja Prosta to stopniowanie położenia jednostki ze względu na 1 cechę, bądź 1 kryterium np. poziom zamożności.

2. Gradacja Syntetyczna to stopniowanie położenia jednostki ze względu na kilka cech, bądź kilka kryteriów. Na tej podstawie powstaje system stratyfikacji społeczeństwa czyli system klasowo - warstwowy, który jest sposobem ujmowania struktury społecznej we współczesnym społeczeństwie. Klasowo - warstwowe odzwierciedlają nierówności (szanse) w dostępie do kluczowych zasobów czyli - 1) pieniędzy, 2) władzy, 3) prestiżu, 4) wykształcenia, 5) zdrowia,

Dostęp do tych zasobów tworzy swoistą hierarchie społeczną, która tworzy system stratyfikacji. Istnieją, więc 1) hierarchie bogactwa od multimilionera do bezdomnego, 2) h. władzy od cesarza do niewolnika, 3) hierarchie prestiżu od idoli do żebraków, 4)h. wykształcenia od noblistów do analfabetów, 5) zdrowia od olimpijczyków do niepełnosprawnych.

1. PIENIĄDZE - są czynnikiem nasilającym stratyfikacje społeczeństwa jest to pieniądze służące do zaspokojenia potrzeb biologicznych np. jedzenie, ubiór. Są też potrzebą kulturową, ponieważ kultura definiuje pewne obiekty jako jako pożądane np. futro z norek, jemy wymyślne dania nie tylko by wypełnić żołądek. We współczesnym świecie pieniądze ca fetyszyzowane czyli chcemy np. chcemy górę kawioru, choć wiemy, że nie będziemy go w stanie zjeść lub posiadać futro na każdy dzień inne. Pieniądze stały się miernikiem wszelkich wartości tzn. wartość ma wszystko co można wymienić na pieniądze, są one tak pożądane, ponieważ wymienialne na władze i prestiż, dlatego ich tak potrzebujemy.

2. WŁADZA - czynnik ten daje nam poczucie bezpieczeństwa, potęgi, wolnosci, Władza umożliwia zdobywanie informacji, manipulacje, korupcje, szantażowanie, jest ona wymienialna na pieniądze i prestiż. Im bardziej absolutna i mniej kontrolowana, tym łatwiej wymienialna na pieniądze.

3. PRESTIŻ (=uznanie, akceptacja, szacunek, autorytet) - czynnik ten jest przez nas tak pożądany, bo lubimy jak nas chwalą, potrzebujemy bycia adekwatnym, bo sprawia nam to przyjemność. Jest wymienialny na władze i pieniądze. Umożliwia dostęp do władzy i lepszych zarobków. Dziś prestiż jest utożsamiany z rozpoznawalnością.

4. WYKSZTAŁCENIE - czynnik ten we współczesnym świecie jest najbardziej prawomocną drogą do awansu społecznego (niestety nie w Polsce). Wykształcenie jest również kryterium wyłaniania przywódców politycznych (również nie w Polsce i jeszcze bardzo długo na to poczekamy). Wykształcenie jest kapitałem kulturowym, który w różnym stopniu nabywają członkowie poszczególnych klas społecznych.

5. ZDROWIE - czynnik będący podstawą dostępu do pozostałych wartości.

Na podstawie dostępu do 5 kluczowych zasobów tworzy się system 3 klas społecznych dzielących się na warstwy. Schematy :a) USA/Europa Zachodnia b) Polska

1

---