08.10.06. r. Prawo

1. Wiadomości wstępne­­­­:

• Norma prawna;

• Źródło prawa.

2. Prawo cywilne:

• Prawo podmiotowe;

• Osoba fizyczna i prawna;

• Ułomne osoby fizyczne;

• Czynność prawna (oświadczenie woli i wady);

• Formy czynności prawnych;

• Przedstawicielstwo, pełnomocnictwo, prokura;

• Zawarcie umowy

• negocjacja, rokowania, oferta, przetarg.

Pojęcie prawa jest ściśle związane z pojęciem państwa. Państwo jest organizacją polityczną, przymusową i składa się z trzech elementów:

1. Terytorium;

2. Ludność;

3. Władza najwyższa (suwerenna).

Nie ma prawa bez państwa, tak jak nie ma państwa bez prawa!

Normy prawne pochodzą bezpośrednio od upoważnionych do tego organizacji państwowych (tzw. prawo stanowione).

Organy państwowe sankcjonują wykształcone w praktyce normy zwyczajowe (tzw. prawo zwyczajowe).

Państwo jest organizacją terytorialną, tzn. że obejmuje ludność zamieszkującą na danym terytorium - choćby owe terytorium nie było do końca ustalone.

Każde państwo ma swoich obywateli, tzn. ludzi zamieszkujących na owym terenie.

Państwo jest organizacją suwerenną. Pojęcie suwerenności ma dwa aspekty:

1. Suwerenność wewnątrz oznacza, że władza państwowa sprawuje rzeczywiście władztwo na danym terytorium oraz nad zamieszkałą na owym terytorium ludnością.

2. Suwerenność na zewnątrz oznacza, że dane państwo jest niezawisłe, czyli że nie jest zależne od innych państw.

Suwerenność stanowi IMMANENTNĄ (tzn. nieodzowną) cechę każdego państwa.

Prawo to innymi słowy instrument realizacji zadań państwa i polityki państwowej. Państwo dąży do osiągnięcia zamierzonych celów.

Prawo w znaczeniu przedmiotowym to ogół norm prawnych obowiązujących w danym państwie i zabezpieczonych tzw. przymusem państwowym. Wówczas możemy mówić o prawie cywilnym, polskim, karnym itd.

Prawo w znaczeniu podmiotowym to uprawnienia (bądź też roszczenie) jakie przysługuje danej osobie na podstawie obowiązujących przepisów prawnych (np. pracownik po przepracowaniu określonego czasu nabywa prawo do urlopu).

Podstawowym elementem składowym prawa - w znaczeniu podmiotowym jest NORMA PRAWNA. Składa się ona z trzech elementów:

1. HIPOTEZA - wskazuje adresata oraz określa warunki, w których dyspozycja znajduje zastosowanie.

2. DYSPOZYCJA - wyznacza uprawnienia lub obowiązki adresata normy.

3. SANKCJA - jest prawną konsekwencją zachowania się niezgodnego z dyspozycją (zarówno działanie jak i nieczynienie).

PAMIĘTAJ!!!

1. Norma prawna to nie to samo co przepis prawny.

2. Przepisem nazywamy elementarną część ustawy lub innego aktu normatywnego. Są to zatem artykuły, paragrafy punktu czy ustępu.

3. Przepis nie musi się pokrywać z normą prawną, dlatego też nie należy utożsamiać norm prawnych z przepisami prawnymi.

Rodzaje norm prawnych:

• Bezwzględnie obowiązujące (ius cogens) charakteryzują się tym, że ich zastosowanie nie może być wolą stron stosunku prawnego, wyłączone ani ograniczone (np. art. 119, 58 k.c.);

• Względnie obowiązujące (ius dispositivum) znajdują zastosowanie tylko wówczas, gdy strony stosunku nie postanowiły inaczej lub też uregulowały swoje zobowiązania w sposób niekompletny (np. art. 926 §2 k.c.);

• Jednostronnie bezwzględnie obowiązujące (semiimperatywne) mają tę właściwość, że w sposób imperatywny ochraniają pewne minimum interesu tylko jednej ze stron stosunku prawnego (np. określają minimalne lub maksymalne ceny);

• Kompetencyjne nie nakładają na podmioty prawa żadnych obowiązków ani nie przyznają im praw podmiotowych, lecz jedynie określają warunki, od spełnienia których zależy czy dana czynność konwencjonalna może być uznana za ważną (np. art. 949 §1 k.c.);

• Normy obyczajowe - ich przestrzeganie nie nosi jednak charakteru obowiązku prawnego.

Źródła prawa i stanowienie prawa

Właściwe stosowanie obowiązujących przepisów wymaga właściwego ich rozumienia - czemu służy interpretacja prawa czyli wykładnia prawa (tzw. wykładnia ze względu na wyniki):

• Rozszerzająca

• Zawężająca

• Stwierdzająca

• Słowna

Z wykładnią rozszerzającą mamy do czynienia wtedy, gdy dana wykładnia nakazuje interpretowaną normę rozumieć i stosować szerzej niżby to wynikało z wykładni słownej.

Wykładnia zawężająca jest odwrotnością wykładni rozszerzającej i występuje wtedy, gdy dana wykładnia każe interpretowaną normę rozumieć wężej niż to wynika z wykładni słownej.

Wykładnia stwierdzająca to taka, która nakazuje normę rozumieć dokładnie tak samo, jak wykładnię słowną.

A wykładnia słowna polega na ustaleniu znaczenia norm prawnych poprzez analizę struktur językowych przepisów poszczególnych wyrazów i zwrotów. Należy skupić się na stronie językowej danego przepisu.

Wyróżniamy jeszcze wykładnie celościową, historyczną i systematyczną (są to tzw. wykładnie ze względu na metodę).

Przez luki w prawie należy rozumieć taki stan rzeczy, gdy dla konkretnego stosunku społecznego, który nie jest obojętny z punktu widzenia prawniczego BRAK jest normy prawnej!!!

Analogia legis polega na tym, że do rozstrzygnięcia danej kwestii, nie znajdującej uregulowania, stosuje się przepisy odnoszące się do innej, analogicznej sytuacji.

Analogia juris - może być zastosowana dopiero, wówczas gdy brak jest możliwości zastosowania analogia legis. W przypadkach takich organ państwowy stosujący prawo powinien sam ustalić właściwą normę postępowania, kierując się przy tym ogólnymi zasadami porządku prawnego obowiązującego w danym państwie.

ŹRÓDŁA PRAWA

Źródła prawa to wszystko to, co pośrednio lub bezpośrednio wpływa na treść prawa jak i formy, w jakich przejawia się i podawana jest społeczeństwu do przestrzegania wola państwa.

Państwo bowiem kieruje się trójpodziałem władzy państwowej (zasada Monteskiusza) na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.

Istnieją pewne systemy źródeł prawa:

• Ustawa;

• Rozporządzenie;

• Zarządzenie;

• Zwyczaj;

• Umowy międzynarodowe.

PRAWO CYWILNE

Prawo cywilne to takie prawo, w skład którego wchodzą wszystkie normy prawne, które regulują stosunki społeczno-gospodarcze o charakterze majątkowym (np. własność i inne prawa majątkowe) oraz niektóre stosunki o charakterze majątkowym (np. stosunki z zakresu prawa rodzinnego, prawo autorskie czy dobra osobiste).

Prawo cywilne to takie prawo, które zakłada wzajemną autonomiczność stron stosunków cywilno-prawnych. Strony tego stosunku, są względem siebie formalnie równe i żadnej ze stron nie przysługuje kompetencja do jednostronnego (władczego) decydowania o obowiązkach i prawach drugiej strony.

Źródła prawa cywilnego

To forma powstawania norm prawnych (lub inaczej - ogół faktów uznawanych w danym systemie prawnym za prawotwórcze, których wytworem są generalne i abstrakcyjne normy prawne).

Należą do nich między innymi:

1. Konstytucja RP;

2. Kodeks cywilny - ustawa z 23.04.1964 r.;

3. Ustawa z 24.06.1994 r. o własności.

1. Część ogólna

2. Prawo Rzeczowe (własność)

3. Zobowiązania

4. Prawo spadkowe.

Zasady prawa cywilnego

Zasady prawa cywilnego to idee przewodnie, na których opiera się nie tylko cały kodeks cywilny, ale również ustawy normujące stosunki cywilnoprawne.

Zasady te wskazują wartości, jakie szczegółowe przepisy prawa cywilnego powinny realizować, wyznaczają kierunki działań legislacyjnych w zakresie prawa cywilnego, wskazują sposób interpretacji przepisów prawnych oraz preferencje w razie kolizji norm prawnych.

1. Zasada ochrony każdej osoby ludzkiej i uznanie jej podmiotowości - zasada ta uznaje i chroni podmiotowość każdego człowieka w takiej samej mierze, zasada ta leży u podstaw ochrony dóbr osobistych (wartości niemajątkowych ściśle związanych z integralnością fizyczną człowieka i objęta prywatnością sfera życia psychicznego).

2. Zasada ochrony własności - zasada ta przejawia się w szeregu uregulowań prawnych ukierunkowanych na pełną i równą dla każdego ochronę jego mienia. Tutaj chronione jest także prawo do dziedziczenia.

3. Zasada autonomiczności woli - czyli zasada swobody umów. Podmioty prawa cywilnego są autonomiczne, ponieważ mają kompetencje do swobodnego (w granicach prawa i reguł uczciwego postępowania) kształtowania swojej pozycji prawnej.

4. Zasada ochrony bezpieczeństwa obrotu przejawia się w tzw. zakazie działania prawa wstecz (lex retro non agit).

5. Zasada ochrony dobrej wiary to tzw. zasada subiektywna, ponieważ zjawiska takie jak mylne wyobrażenie, mniemania bądź przekonania są trudne do oceny obiektywnej. Zasada ta pozwala na to, żeby w konkretnym przypadku skorygować na korzyść osoby działającej w dobrej wierze dany skutek prawny, jaki ustawa łączy z tym zdarzeniem.

6. Zasada słuszności to dyrektywa uczciwego, słusznego postępowania zgodnego z dobrymi obyczajami.

4

---