Akademia Pomorska w Słupsku
Pojęcia i sysytemy pedagogiczne - ćwiczenia
Temat:
Radykalna krytyka edukacji szkolnej i poszukiwanie nowych strategii oświatowych.
Grupa B „a”:
Weronika Lis
Malwina Reszkowska
Anna Drejarska
Marta Urbańczyk
Antypedagogika „Być i wspierać zamiast wychowywać”
Antypedagogika jest to nurt, który zrodził się około 20 lat temu w Stanach Zjednoczonych. Za datę narodzin antypedagogiki uważa się rok 1975, rok ukazania się publikacji Ekkeharda von Braunmühla Antypedagogika. Studium o zniesieniu wychowania. W jego przekonaniu wychowanie celowościowe nie gwarantuje równoprawnych stosunków między wychowawcami a ich podopiecznymi. Wysuwanie w stosunku do kogokolwiek celu wychowawczego jest nieuprawnione, bo przecież stanowi jaskrawy fakt podejmowania decyzji za kogoś, narzucania innym własnego punktu widzenia, własnego systemu wartości oraz potraktowanie innej osoby w sposób przedmiotowy.
Ruch ten zrodził się jako wyraz sprzeciwu wobec dotychczasowego przedmiotowego traktowania dzieci, przemocy wobec nich, ograniczania swobody. Na to miejsce zaproponowano: wolność, równość, przyjaźń, samostanowienie i odpowiedzialność. Antypedagogika postrzega dziecko jako kogoś, kto już z chwilą przyjścia na świat jest suwerennym podmiotem. Dziecko jest już kimś, kto ma własną osobowość oraz specyficzny sposób obcowania ze swoim otoczeniem.
Antypedagogika jest coraz bardziej liczącą się w świecie filozofią życia i wychowania. Według B. Śliwerskiego (1990) obejmuje ona szeroko pojmowane wychowanie i związane z tym stosunki międzyludzkie, w tym także relacje interpersonalne. To zerwanie z tradycją, to radykalny zwrot w myśleniu i działalności praktycznej, to występowanie przeciwko mistrzom, to wreszcie eksploatowanie nowych wartości. Aby jednak zaistniało takie zjawisko w edukacji, musi zostać spełnionych wiele warunków, takich jak możliwość uprawiania nauki odmiennej od obowiązującej; istnienie warunków do upowszechniania tych idei; sprostanie oczekiwaniom znacznej części ludzi; upowszechnianie idei pedagogicznych w środkach masowego przekazu.
Po Stanach Zjednoczonych, antypedagogika pojawia się w Europie Zachodniej, w RFN , Szwajcarii i Francji. Na początku lat osiemdziesiątych notujemy jej obecność we Włoszech, Belgii i Holandii, gdzie wielu humanistów przyjmuje bardzo krytyczną postawę wobec tego nowego modelu wychowania.
Na terenie Europy antypedagogikę rozpowszechnili pedagodzy niemieccy: Heinrich Kupffer, Ekkehard von Braunmühl i Helmut Ostermayer. Jednak za głównego propagatora uważa się Hubertusa von Schoenebecka.
Schoenebeck poszedł dużo dalej w działalności na rzecz dzieci od amerykańskich pedagogów. Pod koniec lat siedemdziesiątych założył organizację „Przyjaźń z Dziećmi” (Freundschaft mit Kindern). W celu poszerzenia praw nieletnich ogłasza 3 maja 1980 r. Niemiecki Manifest Dziecięcy oparty na dwóch głównych prawach: prawie do samostanowienia i prawie do równouprawnienia. Natomiast cały Manifest Dziecięcy uwzględniał trzy kategorie praw: prawa podstawowe, prawa społeczne i prawa indywidualne.
Prawa podstawowe:
Prawo do równości;
Prawo do swobodnego rozwoju;
Prawo do odpowiedzialności prawnej za swoje życie i czyny;
Prawo do ochrony prawnej.
Prawa społeczne:
Nieletni mają prawo do uczestnictwa w życiu społecznym w sposób nieograniczony, o ile to nie koliduje z ogólnym prawem w kraju. Mogą zawierać umowy, otwierać sklepy, zakładać partie, związki, dysponować własnością prywatną;
Dzieci mają prawo do uczestnictwa w życiu publicznym poprzez sprawowanie funkcji w urzędach państwowych;
Dzieci mają czynne i bierne prawo wyborcze;
Dzieci mają prawo do wyrażania swoich poglądów, mogą dysponować środkami masowego przekazu (radio, telewizja, prasa);
Prawo do otrzymywania wynagrodzenia za pracę;
Prawo do wyboru partnera życiowego, możliwość odrzucenia rodziców.
Prawa indywidualne:
Prawo do nienaruszalności cielesnej;
Prawo do swobodnego przyjmowania posiłków, takich samych jak dorośli. Możliwość odrzucania określonego posiłku i pory;
Dzieci mogą sami nadawać sobie imię, nie ich rodzice;
Prawo do prywatnego życia;
Prawo do seksualizmu, dzieci same mogą określać swój seksualizm i doświadczać jego skutków;
Prawo do samostanowienia o edukacji: dzieci decydują o zakresie obowiązków szkolnych. Nie może istnieć przymus szkolny. Państwo ma obowiązek tworzyć różne formy edukacyjne;
Dzieci same decydują o przynależności do grupy religijnej;
Dzieci mają prawo do swobodnego przemieszczania się, zmiana miejsca zamieszkania, może odbyć się bez wiedzy rodziców.
Schoenebeck w swojej książce Antypedagogika. Być i wspierać zamiast wychowywać. relację z dzieckiem nie nazywa wychowywaniem, zastępuje je wyrażeniem przyjaźń z dzieckiem. Mówi w natępujący sposób: „Zgodnie z moją definicją, wychowywanie jest urzeczywistnieniem roszczenia wychowawczego, podjęciem kroków zmierzających do zrealizowania uznanych za najlepsze dla drugiej osoby celów. `Spowoduję albo przynajmniej spróbuję spowodować, aby zdarzyło się to, co uważam za najlepsze dla ciebie'. Tak właśnie wygląda wychowywanie. [...] Wszystkie warianty wychowawcze, nawet jeżeli zewnętrznie bardzo się od siebie różnią, mają jedną cechę wspólną: roszczenie wychowawcze, przekonanie, że wie się lepiej niż osoby wychowywane, co jest dla nich dobre - przekonanie, które próbuje się wcielić w życie”.
Schoenebeck opisuje swoje osobiste doświadczenia, zaczerpnięte z projektu badawczego, które pokazują co w praktyce oznacza przyjaźń z dziećmi.
Najważniejszymi elementami przyjaźni z dziećmi czyli równouprawnienie dla dzieci, pojawienie się nowego uczucia w dorosłym, nowej postawy życiowej, która odrzuca relacje „góra - dół” między dorosłym a dzieckiem. Bardzo istotnym elementem nowej relacji jest zastąpienie roszczenia wychowawczego wsparciem dla młodego człowieka. Wspieranie jest dla Schoenebecka tym układem społecznym, który dzięki wzajemnemu współistnieniu spowoduje zerwanie z tradycyjnym wychowaniem. Chcąc pozostawać w przyjaźni z dziećmi, musimy pokonać mnóstwo barier. Najpierw musimy zaakceptować samego siebie, zdać sobie sprawę z własnych wad, pozbyć się lęku i poczucia odpowiedzialności za własne dzieci a przyjąć nowy rodzaj odpowiedzialności, który polega na poszanowaniu prawa do samostanowienia i odpowiedzialności za siebie młodych ludzi. Chodzi o to, aby wziąć odpowiedzialność; nie za kogoś, ale za to, jak my sami postępujemy wobec kogoś. Stajemy się wtedy współodczuwającymi partnerami.
Schoenebeck uważa, że całkowite poświęcanie się dzieciom jest szkodliwe i nawołuje wręcz rodziców do odpoczynku. Wychodzi z założenia, że matka i ojciec muszą być silni, zdrowi i zadowoleni, aby móc szczerze i chętnie zająć się dziećmi. Nazywa to "prawem do odpoczynku, do samoobrony". Należy starać się uciec do miejsc, w których nikt nie zmusza nas do nieustannego czuwania, gdzie nie dosięgną nas krzyki dzieci.
W poglądach Schoenebecka odnajdziemy stwierdzenia, które mówią o tym, że dorośli nie powinni:
wtrącać się w kłótnię dzieci, ponieważ z jego doświadczenia wynika, że dzieci zawsze dochodzą wspólnie do porozumienia;
uczyć swoich podopiecznych porządku, ponieważ dzieci nie umieją przewidywać i nie zakładają, że jak nie odłożą czegoś na miejsce to w konsekwencji nie będą mogły tego znaleźć;
zmuszać dzieci do nauki wszystkiego i do uczęszczania do szkoły, dziecko powinno uczyć się kiedy chce i czego chce.
Hubertus von Schoenebeck nawołuje, aby wszyscy rodzice przyłączyli się do ruchu przyjaźni z dziećmi. Dzięki niej staniemy się spontaniczni, naturalni, radośni. Radzi rodzicom, aby obserwowali zachowanie dzieci na placach zabaw, w domach, szkołach. Prosi o współpracę z innymi rodzicami, o zamienianie się z nimi dziećmi. Chce, aby w działaniu kierowali się odwagą. Proponuje organizowanie grup spotkaniowych, w których wspólnie omawiałoby się spostrzeżenia, uwagi. Autor nalega także, aby rodzice często chodzili do szkół na zebrania, aby omawiać problemy z nauczycielami.
W poglądach Hubertusa von Schoenebecka spotkamy się również z dość kontrowersyjnymi i moim zdaniem mocno przesadzonym zrównaniem praw dziecka z prawami dorosłych. Są to na przykład przyzwolenie: na odebranie sobie życia, stosunki seksualne między dorosłymi a dziećmi, na picie alkoholu czy palenie papierosów, przebywanie dziecka poza domem w godzinach nocnych.
Mimo mądrości i intuicji jaką posiadają dzieci, niestety nie są one w stanie przewidzieć skutków wielu swoich decyzji, często się nie zastanawiają nad konsekwencjami swoich poczynań. Brakuje im przede wszystkim doświadczenia, które zdobywa się w ciągu całego życia - życiowej mądrości.
Mówiąc o „nowym wychowaniu”, nie można pominąć głównych prekursorów i inspiratorów tego kierunku w pedagogice, jakimi byli Jan Jakub Rousseau, Jan Henryk Pestolozzi, Ellen Key, Maria Montessori, Alice Miller czy Janusz Korczak. Postulowali oni otwarcie się na potrzeby dziecka. Poruszali kwestię wychowania zgodnego z naturalnymi dążeniami dziecka, wolności jako podstawowej kategorii samorealizacji oraz odpowiedzialności za siebie jako drogi do samostanowienia. Nie da się jednak całkowicie utożsamić ich poglądów z poglądami Hubertusa von Schoenebecka. Występują tu różne powiązania, ale jest też sporo różnic. Można jednak wysunąć tezę, iż antypedagogika, pomimo tego, że jest nowatorskim ruchem, podstawy swe buduje jednak na porażkach i niepowodzeniach wcześniejszych teorii pedagogicznych.
Janusz Korczak - lekarz i pedagog, któremu nadano przydomek Stary Doktor - urodził się w Warszawie w 1878 lub 1879 roku. Pochodził z rodziny żydowskiego adwokata, a jego prawdziwe nazwisko brzmiało Henryk Goldszmit.
Kiedy studiował medycynę już interesował się warunkami życia dzieci biednych, opuszczonych i osieroconych. Starał się im pomagać - roznosił prezenty, opowiadał bajki, pomagał w nauce. Podjął także działalność w Warszawskim Towarzystwie Dobroczynności. Po ukończeniu medycyny na Uniwersytecie Warszawskim, w 1903 roku Janusz Korczak rozpoczął pracę w warszawskim szpitalu dziecięcym na stanowisku pediatry. Odnalazł swoje powołanie - chciał pomagać tym dzieciom, które nie mogą liczyć na żadną pomoc. Aby móc realizować swoje powołanie, Janusz Korczak rozpoczął działalność w Towarzystwie Pomocy dla Sierot. Następnie zamieszkał w warszawskim Domu Sierot i objął posadę dyrektora tej placówki. W Domu Sierot zaczął opracowywać swój własny system wychowawczy, oparty na własnej pracy i własnych badaniach.
W chwili wybuchu drugiej wojny światowej Janusz Korczak rozpoczął pracę sanitariusza wojskowego. Włączył się także do cywilnej obrony Warszawy, opatrywał rannych i przygarniał do Domu Sierot zagubione dzieci. Nie ominęło go aresztowanie i uwięzienie. Kiedy hitlerowcy utworzyli w Warszawie getto, Korczak nie zdecydował się na opuszczenie "swoich" dzieci i przebywał w getcie prawie dwa lata. Rozpoczął pisanie pamiętnika, a ostatni wpis nosi datę 4 sierpnia 1942 roku. Gdy Niemcy zaczęli wywozić dzieci do obozu zagłady, Janusz Korczak pojechał razem z nimi i razem z nimi zginął tragiczną śmiercią.
Podstawowe założenia pedagogiki Janusza Korczaka:
dziecku należy się szacunek, powinno być traktowane jako podmiot, gdyż rozwija się dzięki własnej aktywności
wychowanie powinno być traktowane jako proces oparty na partnerstwie
dziecko powinno mieć zapewnione prawo do opieki
całe społeczeństwo dorosłych powinno być odpowiedzialne za warunki życia dziecka
powinno się poszukiwać i pogłębiać wiedzę o dziecku
wszelkie techniki zastosowane w działaniach pedagogicznych powinny wynikać z założeń danego systemu opiekuńczo - wychowawczego
Janusz Korczak uważany jest za człowieka, który jako jeden z pierwszych zapoczątkował walkę o prawa dziecka. Bardzo często podkreślał fakt, że dziecko, żyjąc w świecie dorosłych, jest od nich uzależnione, a tym samym wskazywał, że pozycja dziecka jest nieporównywalnie gorsza od pozycji dorosłego. W związku z tym wskazywał potrzebę uznania dziecka za w pełni wartościowego człowieka już od momentu narodzin. W przedstawionej przez Korczaka koncepcji systemu wychowawczego mamy do czynienia nie tylko z prezentacją technik i środków stosowanych w działaniach pedagogicznych, ale także dużo cennych porad wskazujących, jak mądrze i skutecznie opiekować się dzieckiem i jak obdarzać go rozumną miłością.
Do najbardziej znanych i podkreślanych poglądów Janusz Korczaka można zaliczyć:
potrzeba indywidualnego podejścia wychowawcy do każdego dziecka
zauważenie i podkreślanie wyjątkowej roli dziecka w życiu społecznym
akcentowanie i przestrzeganie praw dziecka
Z tych poglądów jasno wynika to, że Korczak nieustannie podkreślał fakt, że dziecko w żadnym momencie swojego życia nie może być przedmiotem manipulacji świata dorosłych.. Według niego dziecko to aktywna i samoistna jednostka zasługująca na szacunek i przestrzeganie jej praw. Stary Doktor był także człowiekiem ceniącym podstawowe ludzkie wartości: sprawiedliwość, szacunek, godność, piękno, prawdę i miłość do bliźniego. Z tych wartości wyrasta jego stosunek do dziecka i dlatego tak często apelował do wychowawców, aby zatroszczyli się o podstawowe prawa dziecka. Do tych praw zaliczał:
prawo do miłości
prawo do bycia szanowanym
prawo do posiadania własnych tajemnic
prawo do samostanowienia o sobie
prawo do własności
prawo do rozwoju
prawo do zabawy
prawo do pracy
prawo do sprawiedliwości
Bardzo ważną postulowaną przez Korczaka ideą pedagogiczną jest partnerstwo w relacjach pomiędzy wychowawcą a wychowankiem. Dziecko powinno ufać wychowawcy, ale także wychowawca powinien posiadać zaufanie do dziecka, do jego umiejętności i rozsądku. Interpersonalne relacje pomiędzy wychowawcą a wychowankiem powinny opierać się na pełnym porozumieniu obu stron, na wspólnym działaniu i na wspólnym podejmowaniu decyzji ważnych dla obu stron.
Ważnym postulatem wysuwanym przez Korczaka jest przestrzeganie zasad etyki dnia codziennego. Korczak domagał się tego, aby obie strony procesu wychowawczego nie stawiały sobie zbyt radykalnych celów. Chciał, aby te cele były realistyczne i tym samym możliwe do spełnienia. Jako jeden z pierwszych zauważył, że w ogólnie przyjętym systemie wychowawczym jest zazwyczaj tak, że dziecko staje się przedmiotem oddziaływań pedagoga - a powinno być podmiotem. Korczak apelował o to, aby wychowawca odnosił pojęcie wolności nie tylko do siebie, ale również o to, aby akceptował prawo do wolności także i swoich wychowanków. W takim podejściu do procesu wychowawczego przewija się zasada solidarności w toku całej szkolnej edukacji. Stary Doktor twierdził, że osoby zajmujące się pozyskiwaniem i zatrudnianiem kadr pedagogicznych powinny zwracać baczną uwagę na kandydatów na przyszłych wychowawców. Ma to być gwarancją tego, że do pracy z dziećmi nie będą zatrudniane osoby, które nie mają odpowiednich kwalifikacji i odpowiedniego podejścia do najmłodszych członków społeczeństwa. Bowiem dobry wychowawca różni się od złego ilością popełnionych błędów oraz krzywd i trzeba zrobić wszystko, aby tego uniknąć.
Kolejnym przedstawicielem antypedagogiki był Celestyn Freinet. Był francuskim pedagogiem, który żył w latach 1896 - 1966. Pochodził z biednej, chłopskiej rodziny. I to środowisko przyrodnicze i ludzkie określiło jego stosunek do podstawowych zagadnień społecznych, filozoficznych i pedagogicznych. Od starszych braci, dziadków, pasterzy przejmował mądrość życiową, na którą składały się obserwacje i doświadczenia wielu generacji. Dlatego swoje poglądy pedagogiczne tzw. zdrowego rozsądku zatytułował Gawędy Mateusza. Mateusz był autentyczną postacią, mędrcem, filozofem i poetą wiejskim, z którym Freinet często rozmawiał. W czasie pierwszej wojny światowej Celestyn Freinet został ciężko ranny. Po dojściu do zdrowia podjął pracę nauczyciela. W 1920 roku zaczął uczyć w dwuklasowej , wiejskiej szkole. Freinet stwierdził, że tradycyjne nauczanie nie budziło zainteresowania uczniów. Młody nauczyciel zaczyna więc eksperymentować, szukać innych, bardziej nowoczesnych metod nauczania i wychowania. Studiuje literaturę pedagogiczną, koresponduje ze znanymi pedagogami, bierze udział w kongresach nauczycieli nowatorów, w 1924 roku wyjeżdża do Związku Radzieckiego i wraca zafascynowany tą pedagogiką. Pierwszą nowością, którą wprowadził w szkole było założenie w 1926 roku szkolnej drukarni. Umożliwiło mu to wprowadzenie następnych innowacyjnych technik nauczania. Nie zawsze jednak udaje mu się realizować swoje idee, gdyż napotyka sprzeciw rodziców i władz. Dlatego w 1934 roku założył prywatną szkołę, w której zaczął stosować nowe idee pedagogiczne, opracowane przez siebie. Celestyn Freinet uważał, że pedagogika nie jest czymś stałym, niezmiennym lecz jej celem powinno być tworzenie warunków dla rozwoju dziecka.
Dopuścić dziecko do głosu,czyli koncepcje wychowawcze Celestyna Freineta.
Freinet pragnął, aby szkoła stała się terenem swobodnej aktywności i miejscem przyjaznym dzieciom. Jego koncepcje są dzisiaj uważane za wzór nowoczesnej szkoły. Stosowana przez niego metoda opierała się głównie na swobodnej ekspresji twórczej dzieci.
C. Freinet wyróżnił trzy podstawowe czynniki, które, jego zdaniem, mają szkodliwy wpływ na proces kształcenia. A są to:
• lekcje podzielone na poszczególne przedmioty;
• podręczniki, które jego zdaniem trzymają w jarzmie zarówno ucznia, jak i nauczyciela;
• stereotypowe ćwiczenia, wykonywane przez cały zespół klasowy.
C. Freinet analizuje cykl rozwojowy jednostki ludzkiej, wskazując, jakie czynniki i sytuacje mogą zakłócać ten rozwój, a jakie przyczyniają się do wzmocnienia potencjału życiowego człowieka. Wyodrębnia w tym dziele trzy naturalne fazy rozwoju psychicznego, które trzeba uwzględniać nie tylko w pracy z każdą jednostką, ale i wówczas, gdy konstruuje się system oświatowo-wychowawczy.
I tak wyróżnił następujące fazy, z których:
• I faza - szukanie po omacku - obejmuje głównie okres od narodzin dziecka do początków wczesnej edukacji szkolnej. Szukanie po omacku stanowi centralne pojęcie w psychologicznej koncepcji C. Freineta. W jego interpretacji jest to uniwersalny mechanizm procesu uczenia się,
przyswajania wiedzy, dochodzenia do prawdy, który stanowi naturalną podstawę tworzenia trwałych nastawień i zachowań jednostki.
• II faza - tzw. urządzanie się (arrangement) w otaczającym świecie - dziecko,
mając już pewien zasób doświadczeń, zaczyna po swojemu porządkować teren swojego życia i działania.
• III faza - gdy dominuje zabawa - praca, a potem praca - zabawa, jest okresem dojrzewania jednostki do podstawowych zadań życiowych i społecznych.
Mając na względzie kolejne fazy rozwoju psychicznego dziecka, pedagogika powinna zmierzać do zachowania, a nawet wzmocnienia potencjału życiowego, jakim dysponują dzieci. Z przedstawionych założeń wyłania się idea, że pedagogika powinna wzmacniać potencjał życiowy i brać pod uwagę potrzeby dziecka. W związku z tym C. Freinet krytykował szkołę tradycyjną, werbalną i sformalizowaną, postulował zaś szacunek dla osobowości dziecka i akcentował aspekt sprzyjania rozwojowi. C. Freinet twierdził , że należy zwrócić uwagę, aby dobierać treści kształcenia w taki sposób, żeby rozwijać wszystkie rodzaje inteligencji: inteligencję abstrakcyjną a także, a może nawet przede wszystkim - inteligencję rąk, inteligencję artystyczną, inteligencję poznawczą, inteligencję twórczą oraz inteligencję polityczną i społeczną.
Freinet wysuwa postulat wychowania naturalnego, co znaczy, że w wychowaniu należy uwzględniać naturalne prawa rozwoju, naturalne reakcje i naturalne tendencje występujące w zachowaniu wszelkich istot żywych. Jest on przekonany, że poznawanie i opanowywanie rzeczywistości otaczającej człowieka dokonuje się nie tylko przez intelekt, ale także przez emocje oraz instynkty.
Podstawowe założenia pedagogiki Celestina Freinet:
uważał, że podstawowym celem wychowania jest prawidłowy i optymalny rozwój osobowości dziecka
dziecko powinno być wychowywane we wspólnocie, której służy i która służy jemu
efektem procesu wychowania powinno być ukształtowanie z dziecka pełnoprawnego członka społeczeństwa; dziecko powinno być odpowiedzialne za budowanie nie tylko własnej przyszłości, ale także przyszłości społeczeństwa, w którym żyje
do zapewnienia dziecku optymalnego rozwoju są potrzebne odpowiednie warunki - nauczyciele i uczniowie muszą ze sobą współdziałać i współpracować w ramach wspólnego kolektywu
stosunki między nauczycielem a uczniem powinny opierać się na szacunku do wychowanka
wychowawca powinien zapewnić uczniowi swobodną ekspresję i rozwój osobowości
proces wychowawczy powinien opierać się na ścisłej współpracy z otaczającym środowiskiem społecznym i przyrodniczym, a także na współpracy z innymi szkołami
nauczyciel powinien odpowiednio motywować wychowanka
wychowawca powinien stwarzać dziecku poczucie bezpieczeństwa
wychowawca powinien posługiwać się nowoczesnymi narzędziami i technikami
Do zadań szkoły należy więc organizowanie dzieciom środowiska normalnego i bogatego, zbliżonego do tego, gdzie w przyszłości będą musiały rozwiązywać różne problemy. Rola nauczycieli polega na animowaniu pracy uczniów oraz na zachęcaniu ich do podejmowania działań twórczych. W sytuacjach gdy dziecko nie ma pomysłów czy powoli nabiera wiary we własne siły, nauczyciel pełni rolę doradcy i inspiratora w myśl zasady dyskretnej pomocy. Życzliwa postawa nauczyciela ma stwarzać klimat wzajemnego zaufania oraz bezpiecznych sytuacji ćwiczeniowych, a także sprzyjać nawiązywaniu naturalnego dialogu między dzieckiem i nauczycielem. Nauczyciel
projektuje różnego typu sytuacje edukacyjne. W zależności od stopnia inicjatywy nauczyciela będą to:
• sytuacje naturalne - pozostawiające dziecku maksimum możliwości wyboru i inicjatywy,
• sytuacje naturalne wzmocnione - nauczyciel kieruje uwagę dziecka na konkretną sprawę, ale pozostawia mu swobodny wybór rodzaju i form działania,
• sytuacje organizowane - kiedy to nauczyciel określa temat, formę, cel, stawia konkretne działania, jednak sposób wykonania owego zadania pozostawia inwencji dzieci.
W działaniach dydaktycznych wykorzystuje się głównie ekspresję twórczą, która stanowi przeciwieństwo biernego zapamiętywania przekazu gotowych informacji.
Techniki wykorzystywane w pracy z dziećmi:
1.Technika swobodnego tekstu.
2.Fiszki autokreatywne.
3.Korespondencja międzyszkolna.
4.Gazetka szkolna.
5.Swobodna ekspresja plastyczna, muzyczna i teatralna.
6.Doświadczenia poszukujące
C.Freinet stworzył dość zwarty i wielostronny system pedagogiki. W systemie tym teoria i praktyka, założenia i techniki tworzyły harmonijną całość, podczas gdy każdy czynnik w oderwaniu od innych nie miałby większego znaczenia. Stworzył on szkołę alternatywną, która miała istotne znaczenie dla rozwoju kształcenia zintegrowanego.
Pedagogika Freineta znalazła szybko zwolenników nie tylko we Francji. Zainicjowany przez Freineta ruch na rzecz nowoczesnej metody skupił nauczycieli z przeszło 40 krajów. W Polsce twórcą ruchu Freineta jest dr Halina Semenowicz, tłumaczka jego dzieł, niestrudzona propagatorka idei szkoły i technik Freineta. Szczególnie dostosowanie metody Freineta do zadań rewindykacyjnych daje daleko idące możliwości indywidualizowania potrzeb i możliwości dzieci.
Ponadto pedagogika Freineta staje się bliska przez wyraźne podobieństwo z poglądami Janusza Korczaka i Aleksandra Kamińskiego. Okazywanie dzieciom głębokiego szacunku i zrozumienia wobec ich potrzeb, dążeń i zainteresowań, dostosowywanie zajęć do życia dziecka cechowało wychowanie wymienionych wielkich przyjaciół dzieci. Stwarzanie sposobności do swobodnego wypowiadania swoich przeżyć w formie żywego słowa, tańca, swobodnego muzykowania, wyrażania ich przez malarstwo, wreszcie inspirowania ekspresji dziecka tak, aby służyła ona rozwojowi emocjonalnemu, poznawczemu - to najważniejsze postulaty Freineta.
Podsumowując więc koncepcję antypedagogiki, należy wskazać takie wartości pozytywne, jak radykalna zmiana w postrzeganiu dobrze znanych spraw, zwiększenie progu wrażliwości ludzi na różne problemy i poszerzenie horyzontów umysłowych człowieka. Można powtórzyć za Czesławem Miłoszem (1992), że człowiek potrzebuje prawdy, potrzebuje wiary, nie może żyć na lotnych piaskach. Celem pedagogiki XX wieku jest zatem nowa wersja starego, greckiego, sokratejskiego ideału człowieka rozwiniętego harmonijnie, tj. psychicznie, intelektualnie, moralnie i fizycznie.
Bibliografia:
Antonina Gurycka „Korczakowskie inspiracje” W-wa 2002
Hubertus von Shoenebeck „Antypedagogika. Być i wspierać zamiast wychowywać” W-wa 1994
Zbigniew Kwieciński, Bogusław Śliwerski „ Pedagogika” t.1 W-wa 2006
Halina Semenowicz "Freinet w Polsce. Próby realizacji koncepcji pedagogicznej C. Freineta w szkole polskiej " WSiP W-wa 1980
Wincenty Okoń: Słownik pedagogiczny, Warszawa 1975, PWN
Czesław Kulisiewicz, podstawy dydaktyki ogólnej, Polska Oficyna wydawnicza „BGW”, W-wa 1995