Geneza polityki antymonopolowej

Sytuacja występowania pustej straty monopolu uzasadnia interwencję rządu. Jest ona prowadzona w ramach polityki antymonopolowej. Polityka ta narodziła się w USA w końcu XIX wieku na skutek presji lobby rolniczego zaniepokojonego działalnością karteli kolejowych i ich polityką cenową polegającą na narzucaniu wysokich opłat za przewozy płodów rolnych [Domańska 1986]. W 1890 roku został uchwalony Sherman Act, a w dwadzieścia cztery lata później Clayton Act, które to ustawy stanowił do dnia dzisiejszego podstawę działalności antymonopolowej w Stanach Zjednoczonych. Idea polityki antymonopolowej nie była popularna poza Stanami Zjednoczonymi. Wyrazem tego może być wrogie przyjęcie przez kraje Europy zachodniej, państwa socjalistyczne i kraje rozwijające się propozycji amerykańskich w zakresie prawa anty trustowego podczas prób stworzenia nowego ładu ekonomicznego po II wojnie światowej [Domańska 1986]2 . Podjęcie te zmieniło się w połowie lat pięćdziesiątych. Traktat Rzymski z 1958 r. powołujący Europejską Wspólnotę Gospodarcza zawierał podstawowe unormowania polityki antymonopolowej. Tego typu unormowania znajdują się również w Traktacie z Maastricht przekształcającym EWG w Unię Europejską (art. 81 i 82).

Różnice w modelach polityki antymonopolowej prowadzonej w ramach modelu anglosaskiego i społecznego europejskiego dotyczą:

- organizacji systemu przeciwdziałania praktykom monopolowym,

- definicji praktycznej monopolu i praktyk monopolistycznych,

- stosowanych narzędzi.

Podsumowanie

Poglądy na skutki monopolu podlegają ewolucji. Odchodzi się od mechanicznej oceny wszystkich przypadków monopolizacji jako per se szkodliwych, zaczyna się uwzględniać w szerszym zakresie ich wpływ na koszty produkcji. Modele polityki antymonopolowej są pochodną modelu społeczno - gospodarczego i występują stosunkowo znaczne różnice w modelu anglosaskim i europejskim społecznym. Różnice mają miejsce w zakresie własności publicznej i prywatyzacji, natomiast podobieństwa regulacji i przeciwdziałania określonym praktykom monopolowym.

---