SYSTEM FINANSOWY PAŃSTWA

System finansowy państwa jest to zbiór instytucji reguł rynkowych u norm regulacji podejmowania i realizacji decyzji finansowej.

System ten odzwierciedla, stymuluje i ocenia realne procesy gospodarcze, produkcji, inwestowania, współpracy z zagranicą i konsumpcji.

Sfera realna produkcja dóbr i usług inwestowanie, konsumpcja, eksport i import

Sfera regulacyjna przepisy prawa i normy

Przedmioty systemu:

1. Bank centralny

2. Banki komercyjne

3. Dysponenci funduszy publicznych

1. Budżet centralny

2. Budżety regionalne

3. Budżety lokalne

4. Fundusze ubezpieczeń osobistych i majątkowych

5. Giełdy

6. Biura maklerskie

7. Pośrednicy finansowi

System finansowy państwa obsługuje

• Przedsiębiorstwa

• Jednostki sektora publicznego

• Gospodarstwa domowe

• Współpraca za granicą (kredyty i spłata zaciągniętych kredytów)

Podmioty te wytwarzają i zużywają te dobra rzeczowe a system finansowy wyraża je w pieniądzu.

Zakres oddziaływania systemu finansowego:

• Między przedsiębiorstwami a gospodarstwami domowymi

• Między przedsiębiorstwami, a budżetami (centralnymi, lokalnymi, regionalnymi)

• Gospodarstwami domowymi a bankami

• Budżetem centralnym a bankiem centralnym

Najważniejszym elementem systemu finansowego państwa jest budżet centralny, gdyż gromadzki środki i je rozporządza na cele sektora publicznego.

ex ante projekt (na dany rok)

ex post wykonanie (po danym roku projektu)

Pozyskiwanie dochodów do budżetu i rozdysponowanie wydatków zależą od władzy ustawodawczej (parlament i władzy wykonawczej [rząd]).

Rząd opracowywuje projekt budżetu a parlament go uchwala i kontroluje jego wykonanie.

Budżet (2010)

200 mld zł budżet; 900-1000 mld zł PKB

Źródła państwa:

• Dochody z własności publicznej

• Podatki i opłaty (VAT, PIT, CIT, akcyza)

• Pożyczki zaciągane przez państwo w kraju / zagranicą

• Wpłaty z narodowego banku polskiego

• Cła

Ekonomiczne funkcje budżetu państwa

• Fiskalna (ściąganie podatków)

• Redystrybucyjna (wtórny podział dochodu narodowego)

• Alokacyjna (finansowanie potrzeb publicznych)

• Równowaga gospodarcza (między popytem a podażą)

• Stymulacja wzrostu gospodarczego

System podatkowy państwa zbiór przepisów oraz instytucji pobierania podatków od przedsiębiorstw, podmiotów zagranicznych, jednostek sektora publicznego, gospodarstw domowych

Funkcje systemu podatkowego państwa:

• Stabilizacja dochodów budżetu państwa

• Wspomaganie rozwoju gospodarczego

• Oddziaływanie na proces prywatyzacji gospodarki

• Tworzenie warunków do oszczędzania i akumulacji kapitału

Dwie kompetencje systemu podatkowego:

1. Neutralny traktowanie wszystkich jednakowo

2. Aktywny elastyczność, zróżnicowana reguła

Równowaga budżetowa między wydatkami, a dochodami jest zdolność systemu budżetowego państwa do sfinansowania w ciągu roku wszystkich wydatków a uzyskanych dochodów.

DEFICYT BUDŻETOWY

W Unii Europejskiej deficyt budżetowy nie powinien przekraczać 3%.

Dług publiczny suma deficytów budżetowych z okresów poprzednich i z okresu bieżącego. Nie może być wyższy niż 60% PKB.

Źródła pokrycia deficytu:

• Sprzedaż państwowych papierów wartościowych

• Weksle skarbowe

• Obligacje skarbowe

• Bony skarbowe (14 dni - 1 rok)

• Kredyty zaciągane w banku centralnym

• Przychody z prywatyzacji

• Ograniczenie wydatków

PYTANIA NA EGZAMIN

1. Jakie są podmioty systemu finansowego

2. Jakie są źródła dochodów budżetu państwa

3. Jakie funkcje ekonomiczne pełni budżet

4. Jak się oblicza deficyt budżetowy

5. Jakie są źródła pokrycia deficytu budżetowego

MAKRO I MIKROEKONOMIA, 19 stycznia 2010

3