Wstęp do teorii tłumaczeń 1.03.2010r.

Przekładoznawstwo współczesne: Zarys podstawowych teorii

1. Zastanawiająca sprzeczność (Savory):

- przekład winien oddawać słowa/myśli oryginału

- powinien brzmieć jak oryginał/przekład

- oddawać styl autora/tłumacza

- brzmieć jak utwór współczesny tłumaczowi/autorowi

- przekład nie może/musi odejmować/dodawać treści od/do oryginału

- poezję należy/nie wolno przekładać prozą

2) Translatoryka:

* J. Munday - TS ok. 50. Lat

- R. Jakobson „O językoznawczych aspektach przekładu”

- E. Nida

- J. Holmes - termin „Translation Studies” w 1972r. użył tego sformułowania na konferencji

- M. Snell-Hornby (1988) - zintegrowane podejście

* Tomaszkiewicz: binarność

* Bukowski/Heydel

3) 3 ważne fakty, które ustanowiły TS:

* R. Jakobson: - opiera się na podstawach semiotyki, ekwiwalencja

- podział: Przekład intralingwalny (wewnątrzjęzykowy, przeredagowanie)

Przekład interlingwalny (przekład właściwy)

Przekład intersemiotyczny (transmutacja)

* E. Nida: - tłumaczenie = odnalezienie ekwiwalencji

- ekwiwalencja dynamiczna

- model: analiza - transfer - rekonstrukcja

* Holmes:

- product-oriented: badają istniejące przekłady (ST-ST, TT-TT)

- function-oriented: badania kontekstu przekładu

- process-oriented: psychologia przekładu

- medium-oriented: człowiek/komputer

- area-oriented: ograniczenia językowe

- rank-oriented: teorie zamknięte w okresie czasu (historia przekładu)

- problem-oriented

- translator training: metody nauczania

- translators aids: słowniki

- translation criticism: ewaluacja przekładu

4) Szkoła niemiecka:

* Otto Kade - przekład jako transkodacja:

Nadawca - kodowanie

Tłumacz/odbiorca - dekodowanie i kodowanie powtórne

Odbiorca - dekodowanie (informacja jako inwariant)

* Katarina Reiss: - teksty informacyjne - orientacja na fakty; cel przekładu: utrzymanie zawartości informacyjnej (instrukcja, sprawozdanie)

- teksty ekspresywne - orientacja na odbiorcę; cel: stworzenie analogicznej formy artystycznej (powieść, wiersz)

- teksty operatywne - orientacja na wzorce, typy zachowań

* Reiis i Vermeer: TEORIA SKOPOS

[Peter Newmark - ojciec brytyjskiej teorii przekładu, lata 70.]

5) Theo Hermans: program 1985 (podejście dość socjologiczne): MANIPULIŚCI

- literatura jako kompleksowy i dynamiczny system, gdzie przenikają się modele teoretyczne i praktyczne przekładu

- podejście do przekładu: zorientowane na tekst docelowy, funkcjonalne i systemowe

- kierunek badań: normy i ograniczenia przekładu/relacja pomiędzy tłumaczeniami a innymi tekstami, rola przekładu w danej kulturze oraz w interakcji pomiędzy literaturami

6)Gideon Taury - deskryptywne:

- DTS - nie można oddzielić od badań deskryptywnych, które ją określają

- przekład to fakt kultury docelowej

- normy w przekładzie: adekwatność (określa wierność normom); … (reszty nie mam)

7) Badania psycholingwistyczne:

- operacje umysłowe w mózgu tłumacza

- TAP (Think Aloud Protocols)

- wnioski: rozumienie na poziomie słów/rzeczowniki są trudniejsze do zapamiętania

8) Przekład feministyczny, gender i queer.

9) Przekład lit. Dziecięcej - TLD (Translat. Lit. Dziecięcej)

desygnat

słowo

pojęcie

TRÓJKĄT SEMIOTYCZNY