Teoria przekładu 31.05.2010r.

  1. Komunikacja (ewolucja)

    1. Statystyczna sytuacja (odbiorca - nadawca / kodowanie - odkodowanie)

    2. Manifestacja stosunków społecznych, zachowań ludzkich, w których jednostki komunikując się, oddziałują na siebie za pomocą różnych środków znaczących, wśród których język jest jednym z wielu

[ w media często przekłada się obraz, a nie język - jak nam się kojarzy z przekładem]

  1. Komunikacja masowa:

    1. Internet, radio, tv, prasa

    2. Brak interaktywności (ograniczona) - kiedyś jedna osoba mówiła, a druga może się wbić w interakcję

    3. Trudność w określeniu odbiorcy - jest anonimowy

    4. Charakter powtórzeniowy - na okrągło to samo jest męczone

    5. Często postrzegana negatywnie, bo oskarżana o manipulację

    6. Obraz

  2. Obrazy : typologia

    1. Wykresy, grafiki, mapy (wizualizacja wiedzy)

    2. Rysunki (generalizacja) - język symboli

    3. Fotografia („podobna” do rzeczywistości, konkretna) - w prasie i reklamie

  3. Obraz - jest znakiem, który wymaga znajomości kodu kulturowego

    1. Używane są z tekstem w celach komunikacyjnych TRUIZM (w mediach masowych)

    2. W tłumaczeniu audiowizualnym przedmiotem operacji jest tekst, ale obraz uczestniczy w konstruowaniu sensu i musi być brany pod uwagę podczas przekładu

  4. Film

    1. Najbardziej realistyczna reprodukcja rzeczywistości (?)

    2. Używa wielu elementów znaczących (słowo mówione, słowo pisane, różne formy obrazów - które uczestniczą w sensie, dźwięk, podkład muzyczny, narrator)

    3. Sieć powiązań jest skomplikowana, a sens jest wypadkową relacji

  5. Relacje obraz-tekst

    1. Substytucji (ekwiwalencja formy): to samo jest wyrażone dwukrotnie

    2. Relacja komplementarności (tekst i obraz uzupełniają się)

    3. Interpretacji (obrazy ilustrują fragment tekstu)

    4. Paralelizmu: obraz i tekst wyrażają komunikaty samodzielne

    5. Sprzeczności - bardzo lubiana w post-modernistycznym kinie, gł. w komediach

RODZAJE TŁUMACZEŃ

  1. Przekład intersemiotyczny:

    1. R. Jakobson: interlingwalny (reformacja, synonimia), inbtralingwalny (właściwy), intersemiotyczny (transmutacja). Sens w p. audiowizualnym jest wypadkową współistnienia obrazów i tekstów

    2. Jakobson: transmutacja - wyraz znaków językowych niejęzykowymi (np. tekst - teatr)

  2. Tłumaczenie obrazów na język

    1. Pojęcia:

      1. Rysunek ( / generalizacja) - może być więcej desygnatów niż jeden

      2. Fotografia, film ( / konkretny obiekt)

    2. Predykaty (fragmentaryczny przekaz / serie obrazów)

    3. Komunikaty (piktogramy i ikony)

      1. PIKTOGRAM - schematyczny rysunek realistyczny lub symboliczny; komunikat zakodowany w systemie wizualnym

        1. Komunikują informacje, dyrektywy, ostrzeżenia, nakazy, instrukcje

        2. Zdeterminowane dyskursem

        3. Podlegają zasadom diachronii

        4. Tłumaczenie tych obrazów na komunikaty językowe jest kwestią umowy społecznej, zdeterminowaną kulturowo i historycznie

        5. Tłumacz musi posiadać ogromną wiedzę tzw. wiedzą encyklopedyczną

      2. IKONA - schematyczne obrazki w programach komputerowych oznaczające pewną czynność

  3. Wizja przekładu (audiowizualnego)

    1. Kompleks semiologiczny wyjściowy - kompleks semiologiczny docelowy

TECHNIKI

  1. Uściślenie terminu

    1. Przekład filmowy/telewizyjny

    2. = przekład audiowizualny

    3. = przekład na potrzeby ekranu (ang. Screen translation)

    4. JĘZYK stanowi TYLKO JEDEN z elementów komunikatu

  2. Typologia:

    1. Pisemny (podpisy - subtitling) - tekst dla niesłyszących, libretto oper

    2. Ustny

      1. dubbing (synchronizacja)

      2. voice over / lektor (komentarz, narracja, symultanka)

  3. Preferencje

    1. Małe kraje - podpisy

    2. Francja, Niemcy, Hiszpania, Włochy - dubbing

    3. Kraje europy środkowej - voice over

  4. Dubbing:

    1. Nagranie informacji o programie/filmie

    2. Weryfikacja filmu z listą dialogową

    3. Czas wypowiedzi i naniesienie go na zweryfikowaną listę dialogową

    4. Przybliżone tłumaczenie (roboczy przekład)

    5. Adaptacja przekładu (intonacja, mimika, samogłoski itp.) - tu się zaczyna właściwy przekład

    6. Dobór aktorów

    7. Nagranie i miksowanie

    8. Dopuszczenie do dystrybucji

  5. Przekład w dubbingu

    1. Adaptacja

    2. Synchronizacja wypowiedzi i głosek

    3. Mało/dużo zbliżeń na usta

    4. Techniki: redukcja o jedną lub dwie sylaby w stosunku do oryginału lub dodawanie łączników (rytm)

      1. Np. synchronizacja głosek (Bye! - Siema!)

  6. Wady i trudności dubbingu

    1. Synchronizacja zmusza do manipulacji i redukcji

    2. Zmiana interpretacji - zmiana charakterystyki

    3. Zmiana języka podważa realizm filmu wpisanego w konkretny kontekst kulturowy

  7. Subtitling:

    1. Szybkość czytania jest mniejsza od percepcji obrazów (150-180 słów na minutę)

    2. Zmusza do redukcji lub kondensacji (przeformułowania)

    3. Znika 30-40% oryginalnego tekstu

    4. Ograniczenia techniczne:

      1. Przestrzeń na podpisy (2 linie, w każdej 32-40 znaków)

      2. Czas (1,5 - 6 sek.)

      3. Sekwencja (1/4 sekundy przed konwersacją, nigdy po zakończeniu sceny)

      4. Strona graficzna (interpunkcja, zapis form tekstowych z obrazów, język obcy, myśli, list)

    5. Wady:

      1. Obniżenie wartości

      2. Kierunek czytania > kierunek oglądania

      3. Czytanie przeszkadza, bo skupiamy się na teście, nie obrazach

      4. Tracenie treści

  8. Voice over i narracja:

    1. Ignorowane przez teoretyków

    2. Dialogi czy ten sam głos > pauzy > skróty i kondensacje

    3. Np. zwroty grzecznościowe, tytuły, powtórzenia o charakterze ekspresywnym

    4. Narracja: „monolog” (National Geographic, Animal Planet)

    5. Wady:

      1. Głos lektora na głosie aktorów rozprasza

      2. Lektor realizuje głosy damskie, męski itp. - nierealność, nieczytelność

      3. Monotonia głosu - brak interpretacji

      4. Skróty - manipulacja

  9. Redukcja redundancji:

    1. Tłumacz usuwa elementy uznane przez niego za redundantne (nadmierne informacje naturalne w komunikacji)

    2. Pytanie - odpowiedź - fuzja

    3. Powtórzenia

    4. Przebudowa zdania (hierarchia informacji)

    5. ELIPSA (opuszczenie uwarunkowane kontekstem)

    6. Zabiegi te są rekompensowane informacjami płynącymi z ekranu

  10. Audio deskrypcja - technika narracji pozwalająca osobom niewidzącym na odbiór treści wizualnych poprzez dodatkowy opis

    1. Inscenizacja, kostiumy, światło, barwy

    2. NIE interpretacja

    3. Są prowadzone kursy z tłumaczenia audiowizualnego

  11. Komercjalizacja:

    1. Wraz z pojawieniem się filmów animowanych przetłumaczonych przez Bartosza Wierzbiętę - tłumacz audiowizualny

  12. Podsumowanie:

    1. Specyfika: tekst, obraz, dźwięk i relacje między nimi

    2. Rodzaje: dubbing, subtitling, voice over

    3. Inne problemy przekładu (komizm, Intertekstualność, kultura)

    4. Redukcje i kondensacje