I. OBSERWACJE PSYCHOLOGICZNĄ => Polega ona na świadomym, planowym i celowym spostrzeganiu zjawisk i zdarzeń. Ponadto rejestrowanie zjawisk i czynności psychicznych. Może ona być stosowana jako samodzielna dziedzina, lub oparta o inne metody, np. obserwacja testowa. Obserwacja powinna być rejestracją obiektywnych faktów. Badacz (psycholog) może rejestrować dane zachowania, a wyniki badania może porównywać z innymi badanymi osobami.
1. Cechy prawidłowej obserwacji:
a) celowość => musimy wiedzieć dlaczego obserwujemy dana jednostkę.
b) systematyczność i planowość (historia o dziewczynie przed egzaminem)
c) selektywność => np. oddzielanie tego co wypada od tego co nie wypada.
d) obiektywność testu psychologicznego => polega ona na tym, że wyniki uzyskiwane w badaniu są niezależne od osoby badającej- eksperymentatora.
2. Kategorie obserwacji:
a) fotograficzna (dokładna)
b) dziennik obserwacji
c) próbki czasowe i próbki zdarzeń (np. co pół godziny)

II. EKSPERYMENT => metoda badania polegająca na wywołaniu badanego zjawiska (np. uczenie się, agresja, emocje) lub tworzeniu i regulowaniu warunków, w których badane zjawisko może wystąpić.
1. Najbardziej znana cechą eksperymentu =>dzięki pełnej kontroli zmiennych metoda ta jest najbardziej obiektywna.
2. Zmienne są to bardzo precyzyjnie dobierane warunki badania. Wyróżniamy zmienność zależą i niezależną.
3. Eksperyment laboratoryjny => jest to badanie czasu reakcji, kojarzenia oraz obrony percepcyjnej, czyli niespostrzegania bodźców sublimacyjnych o charakterze tabu (nieodbieranie bodźców, gdyż stanowią one pewne tabu).
4. Dlaczego eksperymenty były krytykowane:
a) Opierają się one w dużej mierze o sytuacje sztuczne. Zaczęto zastanawiać się, czy należy sytuacje sztuczne przenosić na życie realne.
5. Ponieważ eksperymenty nie były do końca wiarygodne wprowadzono, tzw. Eksperyment naturalny. Polega on na nieznacznej zmianie warunków, a czasem nawet wywołaniu zjawisk, ale w zasadzie w naturalnej sytuacji (np. warunki pracy, szkoła, itp.)Najsłynniejszym eksperymentem naturalnym jest Eksperyment Zimbardo (studenci w rolach więźniów i strażników).
6. Każdy eksperyment może być przeprowadzony wielokrotnie, dlatego jest metodą dość często stosowaną

III. TESTY PSYCHOLOGICZNE => Najbardziej znana i najbardziej specyficzna metoda badań psychologicznych. Są to wystandaryzowane zadania lub zbiór zadań służących do pomiaru cech indywidualnych człowieka. Przedmiotem badań testowych mogą być wiadomości, zdolności, cechy temperamentalne, a zwłaszcza cechy osobowościowe badanego.(*)Testami nazywamy tylko te próby, które są wystandaryzowane i obiektywne, a ich wynik można ująć liczbowo. Wyróżniamy dwa rodzaje testów:
1. Psychometryczne => są to testy w ścisłym tego słowa znaczeniu (*)
2. Testy projekcyjne => nie są testami w ścisłym tego słowa znaczeniu. Są to takie zadania, w których wykorzystuje się metodę projekcji, czyli stawianie zadań o niskim stopniu strukturalizacji, zadań wieloznacznych- tak aby osiągnąć rzutowanie na sytuację badania cech podmiotowych (czyli wewnętrznego świata jednostki). Im bardziej jest wieloznaczne zarówno badanie, jak i sytuacji badania, tym większe prawdopodobieństwo rzutowania, czyli projektowania tzw. głębokich cech osobowości. Przykłady testów projekcyjnych:
a) Test Rorschacha => najbardziej znany test, nazywany również testem plam atramentowych(10 plansz z barwami [a]chromatycznymi)
b) Test Apercepcji Tematycznych
c) Test Zdań Niedokończonych, np. „Najbardziej nie lubię gdy...”, „Najbardziej lubię gdy...”. (jest to projektowanie własnych myśli)
d) Test Rysunku Postaci Ludzkiej
3. Standaryzacja =>polega na ustaleniu norm, które pozwalają na porównywanie wyników uzyskanych w teście przez różnych ludzi. Prawidłowy rozkład wyników można zaobserwować za pomocą „krzywej rozkładu normalnego”, zwanej „Krzywą Gaussa”

a) Jak przeprowadzamy badanie:
- należy przebadać dużą grupę ludzi z różnych grup wiekowych oraz różnych grup środowiskowych
- odrzucamy pytania, które są niezrozumiałe dla żadnej z badanych grup (np. Kiedy zapytamy się Polaka jak nazywa się prezydent USA, bardzo duży procent badanych osób udzieli poprawnej odpowiedzi. Jednakże gdy zapytamy Amerykanina, kto jest prezydentem Polski, odpowiedz będzie znała znikoma liczba osób. Mogą oni natomiast wiedzieć jakiej narodowości był M. Kopernik, czy jakiej jest papież.)
- zapisujemy wyniki

Wychowanie - pierwotnie znaczyło „żywienie, utrzymanie”.

Dziś wychowanie polega na przekształceniu człowieka, na wyprowadzaniu rozwijającej się jednostki ze zwierzęcego stanu natury i podnoszenia jej do stanu kulturalnego człowieczeństwa. Termin wychowanie w języku potocznym jest wieloznaczny i zawiera w sobie co najmniej poczwórne znaczenie. Gdy mówimy o wychowaniu mamy najczęściej na myśli:

- działanie wychowawcze
- warunki, okoliczności, bodźce, czyli sytuacje wychowawcze
- wynik, czyli wytwór wszystkich działań i warunków
- zachodzące zmiany, czyli całkowity proces wychowawczy rozwoju człowieka



Podział definicji wychowania na 4 grupy:

- prakseologiczną - oddziaływań wychowawców
- ewolucyjną - procesu rozwojowego jednostki
- sytuacyjną - bodźców środowiska wychowawczego
- adaptacyjną - dotyczącą skutków i wytworów wychowania



Cechy wychowania:

- złożoność
- intencjonalność
- interakcyjność
- relatywność
- długotrwałość



Jedną z wartości uniwersalnych i ponadczasowych jako naczelnych celów wychowania jest altruizm - czyli bezinteresowna troska o dobro innych ludzi.

Wychowanie jako proces - zgodnie z większością definicji utożsamiane jest z oddziaływaniem na psychikę i zachowanie człowieka, przy czym przez oddziaływanie rozumie się szczególnie wywieranie wpływu na zmiany czy przeobrażenia w osobowości i zachowaniu, zwłaszcza opinii i przekonań o otaczającym świecie oraz postaw wobec ludzi, samych siebie i wartości.


3 zasadnicze kierunki rozwoju wychowawczego:

1. rozwój wzwyż do ideału nowego człowieka - kierunek ten nazywamy progresją

2. rozwój umysłowy utrzymujący się na pewnym osiągniętym poziomie swych zadatków - zdarza się, że rozwój początkowy dziecka wygląda prawie normalne, chciaż opóźnia się i zatrzymuje się na określonym poziomie, który staje się granicą nieprzekraczalną. Następuje wówczas zastój w procesie wychowania nazywany z francuska plateau. W zastoju ujawnia się niemożność postępowania naprzód i doskonalenia się w pełni. Natomiast degradacja psychiczna - jest obniżeniem się poziomu rozwoju z powodu defektu umysłowego, ślepoty, głuchoty. Zastój powoduje jakiś rodzaj niedorozwoju i upośledzenia. Takie zahamowanie rozwoju i obniżenie się jego poziomu nazywamy degresją wychowawczą.

3. rozwój w dół, czyli proces wykolejenia prowadzący do alienacji rozwojowej, a więc do wynaturzenia człowieka i jego bestialstwa.

---