OPIEKA- to działaln wobec os w celu stworzenia war do zaspok potrzeb. Char tych działań jest świadomy. Chodzi tu o zaspok potrzeb ponadpodmiotowych, obejmuje os niezdolne do egzystencji samodzielnej. Opieka usuwa zagrożenia. Jest przedmiot opieki(dziecko)- podmiot(instytucje sprawujące pomoc)- treść opieki(środki, czynności kt podejmujemy). Wg Kamińskiego: są to różnego rodz świadczenia materialne i psych w stos do osób niezdolnych do zaspok potrzeb, nie mogących własnymi siłami dać sobie rady w życiu, osób dotkniętych klęską życiową. Żeby opieka miała msce musi być syt zagrożenia i potrzeba interwencji z zew. KLASYFIKACJA: a.)op. m-dzyludzka, wwcza, profilaktyczna, społeczna b.)otwarta, zamknięta c.)interwencyjna, profilaktyczna, kompensacyjna, d.)rodzinna, społeczna, interpersonalna e.)doraźna, stała. CECHY OPIEKI: odpowiedzialność opiekuna, stałość, bezinteresowność, zaspok podst potrzeb jednostki, dobrowolne podjęcie, char emocjonalny, w potrzebie zagrożenia, oparta na kompensacji. Cechy konstytutywne opieki wg A. Kelma *sytuacje zagrożenia (potencjalne lub rzeczywiste) *brak lub ograniczenie możliwości przezwyciężania sytuacji zagrożenia przez samo dziecko *wypełnianie społecznej funkcji opieki nad dzieckiem (zaspokajanie potrzeb dziecka, a zaspokajanie oczekiwań społecznych); F-CJE OPIEKI. Wg Dąbrowskiego. 1.)homeostatyczna- prow do zaspok określonych potrzeb podopiecznych np. zachowania zdrowia, życia, rozwoju osobowości jednostek 2.)regulacyjna- umożliwia odpowiednie regulowanie i rozbudzanie potrzeb w-nków, poprzez: hamow potrzeb zw z nałogami, rozwijanie i utrwalanie tendencji optymalizacyjnych w zaspokajaniu potrzeb zgodnych z wymaganiami społecznymi, kompensowanie potrzeb niezaspokojonych przez zastępow ich innymi 3.)usamodzielniająca- prow do względnie samodzielnego i niezależnego f-cjonow w społ, samodziel zaspok i regulowania potrzeb 4.)socjalizacyjna- dot kształtowania dyspozycji, cech osobowości, umożliwiających zaspok ludzkich potrzeb, przygotowuje do pełnienia ról społ 5.)egzystencjalna- zachow życia i zdrowia z zachow jakości życia; zaspok potrzeb ponadpodmiotowych, może mieć char względny. ASPEKTY OPIEKI wynikają z faktu, ze działalność opiekuńcza wywiera wpł na kształtow się postaw ludzi. Jest to rozległa dziedzina dociekań, wymagająca zarówno refleksji teoretycznej i gruntownej analizy społecznego doświadczenia. OPIEKA LUDZKA- pol na ciągłym zaspok potrzeb ponadpodmiot człowieka; to potrzeby kt sam nie może zaspokoić. Opieka m-dzyludzka- oparta na odpowiedzialności kompensacyjnej, ciągłej i bezinteresownej. Opiera się na więzi emoc. To profilaktyczne działanie wyprzedzające stany, syt utrudnienia zaspokojenie potrzeb. Pierwszą f-cję opieki pełni rodzina, następnie: *środow lokalne(rówieśnicy, sąs) *org społeczne, wyznaniowe *szk *instyt w-nia pozaszkolnego(częściowe, całkowite) *poradnie *org pozarządowe. DZIAŁALNOŚĆ OPIEKUŃCZA- od nas; może przybierać rżne formy. DZIAŁALNOŚĆ SOCJALNA- ma char nadany przepisami; zaw elem pomocy, ratownictwa, kompensacji; jest pojęciem szerszym. POLITYKA OPIEKUŃCZA- unormowania systemu opieki; ma na celu żeby pomoc była jak najskuteczniejsza. Zajm się: prognozowaniem społecznych potrzeb w zakr opieki nad dz; dokonywaniem oceny f-cjonow i efektywności form opieki nad dz; ustalaniem założeń kształcenia i doskonalenia kadr.
WYCHOWANIE. To dynamiczny, złożony układ wzajemnie od siebie zależnych procesów nadawania i odbioru wpływów zach m-dzy jednostkami. To wszelkie zjaw zw z oddziaływ środowiska społ na człow, kształtujące jego osobowość, oddziaływanie całokształtu specyficznych dośw społecznych przynoszących względnie trwałe skutki w rozwoju jednostki ludzkiej w jej sferze fiz, umysłowej, społ, kulturowej. RÓŻNICE I PODOBIEŃSTWA OPIEKI I W-NIA: jednym z podst niedostatków nt. relacji opieka- wnie jest to, że ograniczają się one tylko do stosunków typu: wzajemne związki i zależności. 1.)opieka- *jest pierwotna *syst wart ma małe znaczenie, kierujemy się dobrem *odbiorcą jest jednostka, potrzebujący *cel: zaspok potrzeb opiekuńczych jednostki *wyznacznikiem są potrzeby opiekuńcze wnka *zapew pomocy jednostce, pomoc psych 2.)wychowanie- *jest wtórne *od syst wart zal efekty w-nia *odbiorcą jest osoba, społeczeństwo(w-jemy dla społeczeństwa, mamy na celu dobro ogółu) *cel: przygt do życia w społeczeństwie, rozwój osobowości *wyznacznik: oczekiwania społeczeństwa *przekazywanie treści, form, wartości. ELEM SKŁADOWE, F-CJE I RODZAJE W-NIA. F-cje: religijne, moralne, społeczne. F-cje wwcze: *znaczenie techniczne wnia w zakresie przygot do kształcenia zawodowego *znacz. Kulturotwórcze *znacz. Biologiczne *znacz. Psychologiczne- można ćwiczyć myślenie, inteligencję, wyobraźnię *znacz. Patriotyczne *konomiczne dla wyrobienia zmysłu oszczędności, gospodarności *polityczne
POMOC działania pol na współdziałaniu w syt trudnej w realizacji na normalnym poziomie jego aktywności podstawowej. Podział: udzielanie pomocy; wsparcie fiz i psych; zabiegi pol na pomocy w usamodzielnieniu. Rodzaje pomocy: fizyczna, rzeczowa, instytucjonalna, w usługach. Pomoc dotyczy trudnych syt (kompensacja wyrównywanie ratownictwo); przewiduje pojawienie się syt problemowych; kier działań profilaktyka, zapobieganie. 2 rodz pomocy: obiektywnie uzasadnione czyjąś trudną syt oraz subiektywne motywowaną w normalnej czyjejś sytuacji, co stanowi przesłankę dla dychotomicznego podziału. RÓŻNICE POMOC/ OPIEKA. 1.)pomoc- doraźna, okresowa, wzajemna, nie musi być kontakt bezpośr, nie ma tu odpowiedzialności 2.)opieka- ma char ciągły, bezinteresowny, więź emoc, trwały układ opiekuńczy, dynamiczny, odpowiedzialność za podopiecz. W pomocy: dla niego, ale nie za niego. W opiece: dla niego i za niego. CECHY POMOCY: a.)ma zastos w syt w kt ich podmiot wykazuje tyle dyspozycji do samodzielnego f-cjonow, że przy przezwyciężeniu czynnika trudności mógłby samodzielnie f-cjonować b.)podmiot pomocy nie ma tytułu do odpowiedzialności za os kt udziela pomocy, jest zawsze bezwarunkowa c.)zależności m-dzy stronami pomocy mają char względnie symetryczny. PEDAGOGIKA OPIEKUŃCZA (J.Maciaszkowa) pol na opracowaniu działań mających na celu przywrócenie naturalnemu środow- rodzinie jej pełnowartościowego f-cjonow, a w syt koniecznych tworzenia zastępczego środow opiekuńczo- wwczego. Zadania ped opiek wiążą się z przedmiotem i zakresem jej zainteresowań a także wynikają z f-cji jakie pow spełniać nauka.
POTRZEBA- brak czegoś, wprowadzający jednostkę w niepożądany stan, będący zwykle motywem do działania w kier odpowiedniej zmiany tego stanu, czyli zaspokojenia potrzeb. SKŁADNIKI POTRZEB: pomocy, tworzenia, znaczenia, wytwarzania, poznawania, piękna, zabawy, miłości, szczęścia, sensu życia. DYCHOTOMICZNE KLASYFIKACJE POTRZEB. *obiektywne- subiektywne *zaktualizowane- potencjalne *pierwotne- wtórne *powszechne- indywidualne *niedostatku- rozwoju *kapitalne- pochodne *społeczne- jednostkowe *normalne- chorobowe *pozytywne- negat *dzieciństwa- dorosłości *samozachowania- rozmnażania. KLASYFIK. POTRZEB A.MASLOWA. 1.fizjologiczne- żaden org nie może bez nich istnieć, zaspokajają różnego rodz głody fizyczne(przestrzeni, snu) 2.bezpieczeństwa- potrzeba bycia w społeczeństwie, zorganizowanym świecie 3.przynależności i miłości- przynal do określonego gat, otoczenia i poczucie że jest się jego członkiem. Miłość- troska o siebie, innych, potrzeba wrodzona i kształtująca się w relacji do otoczenia 4.szacunku (osiągnięć, prestiżu) 5.poznawcze- rozwij zainteres, poznawanie świata, zdobyw nowych dośw 6.potrzeby estetyczne- wygląd zew, estetyka ubrania, piękno, kreatywność, bycie twórczym 7.samorealizacji- realiz i rozwój własnych zdolności i umiejętności, realizacja siebie. Jest wrodzona i jest motywem rozwoju; jest realizowana b.indywidualnie. ISTOTA PIRAMIDY POTRZEB: *najpierw muszą być zaspok potrzeby podstawowe, fizjologiczne(egzystencjalne- głód, sen, pragnienie, odpoczynek), potrzeby bezpieczeństwa(opieki, ochrony przed zagrożeniami, stabilność). Dążenie do zaspok potrzeb wyższych następuje po zaspokojeniu potrzeb niższego rzędu *hierarchiczność *zaspokajanie potrzeb nie jest stałe, ciągle się zmienia, w jednej chwili możemy mieć potrzebę zasp potrz wyższego rzędu a w nast. chwili będzie potrzeba zaspok podst fizjol. Podział wg SZEWCZUKA: potrzeby pomocy, znaczenia, tworzenia, wytwarzania, poznawania, piękna, zabawy, miłości, szczęścia, sensu życia. PODZIAŁ POTRZEB. Obuchowski: nawykowe, nałogowe, chorobowe, utrwalone dążenia pragnienia, trwałe zainteresowania. PODZIAŁ POTRZEB DZIECIŃSTWA (Tyszkowa): *przywiązania *stymulacji zmysłowej i społeczno- uczuciowej *stałości otoczenia *wzrostu i rozwoju *znaczenia i ważności *aktywności przedmiotowej w środowisku *oparcia, wzoru *relacji partnerskich *poczucia własnej tożsamości i wartości. DEPRYWACJA W POTRZEBACH: to pozbawienie lub nierówny dostęp do dóbr materialnych lub duchowych powodujący niemożność zaspokojenia przez jednostki czy grupy określonych, ważnych dla życia i rozwoju potrzeb. Każdy rodzaj deprywacji powoduje zaburzenia zdrowia i rozwoju człow. Wyróżnia się deprywację: pokarmową, sensoryczną, kulturową, emocjonalną(głód uczuć, brak uczucia), rodzicielską(pozbawienie dz miłości, opieki, dodatnich emocji ze str rodziców), społeczną. POTRZEBY PONADPODMIOTOWE: potrzeby kt człow sam nie może zaspokoić przejściowo lub trwale, częściowo lub całkowicie. Diagnozowanie obejmuje: *indywid przejawy i spos zaspok potrzeb powszechnych *potrzeb indywid- chorobowych, nawykowych *potrzeb endogennych, egzogennych *potrzeba grupy *niezdolności do samodziel zaspok potrzeb własnych. WSPARCIE SPOŁECZNE- pomoc dostępna jednostce lub grupie w syt trudnych stresowych w kt bez wsparcia innych nie są w stanie przezwyciężyć; jako rodzaj interakcji społecznej podjętej przed jednostkę lub dwie strony w syt problemów w kt doch do wymiany inf emocjonalnej lub instrumentalnej kt może być 1stronna lub 2str, stała lub zmieniać się. TERAPIA PED- oddziaływ o char leczniczym dokonywane przez zastos metod i środków pedagogicznych. Możliwość ukierunkow naprawczych oddziaływań pedagogicznych na objawy zaburzeń f-cjonow ukierunkowane na osobowość w-nka i uwzględniające przyczyny i objawy zaburzeń. DIAGNOZA (Ziemski)- jest rozpoznaniem danego stanu rzeczy przez zaliczenie go do określ typu lub gatunku przez przyczynowe i celowościowe wyjaśnienie stanu rzeczy, określenie jego fazy obecnej i przewidywanie dalszego rozwoju.