Układy płciowe męskie

• Obejmuje narządy zewnętrzne i wewnętrzne. Do męskich narządów płciowych zewnętrznych zalicza się: mosznę i prącie.

• Do narządów płciowych męskich wewnętrznych należą: 2 jądra, 2 najądrza, 2 nasieniowody, 1 gruczoł krokowy, 2 pęcherzyki nasienne, 2 przewody wytryskowe i 2 gruczoły opuszkowo-cewkowe

• Moszna, worek mosznowy, torba mosznowa (łac. scrotum) – uwypuklenie ściany jamy brzusznej w kształcie skórno-mięśniowego worka, w którym znajdują się jądra. Znajduje się pomiędzy prąciem i odbytem.

• Zadaniem moszny jest utrzymywanie jąder w optymalnej temperaturze, nieco niższej niż temperatura ciała. U człowieka jest to około 34,4°C; w temperaturze 36,7°C znacząco spada liczba produkowanych przez jądra plemników.

• Powrózek nasienny - wszystkie twory wchodzące i wychodzące z moszny. Powrózek biegnie w kanale pachwinowym, otoczony kolejno, od zewnątrz: powięzią nasienną zewnętrzną, powięzią mięśnia dźwigacza jądra, mięśniem dźwigaczem jądra, powięzią nasienną wewnętrzną. Zawiera nasieniowód, tętnice i żyłę nasieniowodu, tętnice i żyłę mięśnia dźwigacza jądra, tętnicę jądrową, splot żylny wiciowaty, gałąź płciową nerwu płciowo-udowego, sploty autonomiczne - nasieniowodowy wtórny i jądrowy, więzadło pochwowe oraz przyjądrze.

Jądra (łac. testis, )

• położone poza obrębem ciała, zawieszone przez powrózek nasienny w worku mosznowym ( spowodowane tym, że spermatogeneza zachodzi wydajniej w temperaturach niższych niż ok. 37 stopni Celsjusza, panująca wnętrza ciała)

• Zwykle jedno jądro wisi niżej od drugiego (zazwyczaj lewe). Jest to głównie spowodowane różnicami w strukturach naczyniowych po prawej i lewej stronie. Uważa się, że jest to kolejne ewolucyjne przystosowanie mające chronić jądra przed uderzeniem jedno o drugie.

• jądra są składnikiem dwóch układów: rozrodczego (jako gonady) oraz endokrynnego (jako gruczoły dokrewne).

Funkcje jąder, to:

• produkcja spermy (plemników)

• produkcja męskich hormonów płciowych (m.in. testosteronu)

• Obie funkcje jąder, spermotwórcza i endokrynna znajdują się pod kontrolą hormonów produkowanych przez przedni płat przysadki:

• lutropiny (LH)

• folikulotropiny (FSH)

• Mięsień dźwigacz jądra (łac. musculus cremaster, z gr. ("dźwigam") – przyłączone do powrózka nasiennego odgałęzienie mięśnia skośnego wewnętrznego brzucha. Jego zadaniem jest podciąganie jąder w kierunku jamy brzusznej.

• Rozmiary jąder

• Rozmiar jąder w stosunku do całego ciała waha się znacznie w zależności od gatunku. U ssaków poligamicznych istnieje tendencja do występowania większych jąder niż u gatunków monogamicznych. Także produkcja spermy w jądrach zwierząt poligamicznych jest większa, co tłumaczy się dostosowaniem do zwiększonej konkurencji.

• U zdrowych, dorosłych mężczyzn objętość jąder waha się od około 14 cm܁o 35 cm܁

• Jądra są bardzo czułe na wszelkie urazy. Najważniejsze choroby jąder:

• zapalenie jąder (orchitis)

• rak jąder i inne nowotwory

• zgromadzenie przejrzystego płynu wokół jąder (wodojądrze, hydrocele testis)

• zapalenie najądrza (epididymitis)

• skręt powrózka nasiennego

• varicocele - obrzmiały splot żylny jądrowy, występujący zazwyczaj po stronie lewego jądra

• Usunięcie jednego lub obu jąder to kastracja (orchidectomia).

• Plemniki, czyli męskie komórki rozrodcze, są wytwarzane w jądrach. Z jąder plemniki przedostają się nasieniowodami do pęcherzyków nasiennych, gdzie mieszają się z wydzieliną gruczołu krokowego (inaczej prostaty lub stercza). Ta zawiesina plemników nazywana jest nasieniem (spermą). 1 mililitr spermy zawiera kilka milionów plemników.

• 1 Światło kanalików krętych, 2 spermatydy 3 spermatocyty, 4 spermatogonia, 5 komórki Sertoliego, 6 miofibroblasty, 7 komórki Leydiga, 8 naczynia włosowate

• Pod wytrzymałą, włóknistą osłonką-błoną białawą (tunica albuginea), jądra zawierają bardzo delikatne kanaliki nasienne (tubuli seminiferi) kręte (contorti) i proste (recti). Kanaliki są wyłożone warstwą komórek (m.in. komórkami podporowymi-Sertolego), które od okresu dojrzewania do późnego wieku produkują plemniki. Kanaliki nasienne kręte przechodzą w kanaliki proste, tworzące sieć jądra (rete testis), z których następnie wychodzą przewody wyprowadzające, prowadzące do najądrza (gdzie nowo utworzone komórki dojrzewają), następnie do nasieniowodu (vas deferens) i dalej do przewodu wytryskowego (ductus ejaculatorius), który łączy się z ostatnim odcinkiem-cewką moczową. Pod wpływem pobudzenia seksualnego, plemniki zaczynają przemieszczać się przez przewód wytryskowy do części sterczowej cewki moczowej, skąd w czasie orgazmu są wypychane przez prostatę (dzięki skurczom mięśni) na zewnątrz prącia.

Przekrój poprzeczny przez lewą stronę stronę moszny i lewe jądro. Worek osłonki pochwowej (tunica vaginalis) jest rozciągnięty

• Pomiędzy kanalikami nasiennymi znajdują się komórki śródmiąższowe-Leydiga, które wytwarzają testosteron i inne androgeny.

• Najądrze (łac. epidydimis) - układ kanalików, których zadaniem jest odprowadzanie z jądra i magazynowanie nasienia. Najądrze składa się z głowy, trzonu i ogona. Głowę stanowią płaciki (albo stożki najądrza) i przewodziki odprowadzające, natomiast trzon i ogon (który jest uważany za główny magazyn nasienia) zbudowane są z poskręcanego przewodu najądrza, który opuszczając ogon, przechodzi w nasieniowód.

• Oprócz magazynowania plemników najądrze również produkuje wydzielinę, która powoduje dojrzewanie plemników przebywających w przewodzie najądrza, bez czego nie są zdolne do zapłodnienia.

• Narząd ten zaopatrywany jest w krew przez tętnicę jądrową.

• Nasieniowody, przewody nasienne (łac. ductus deferens)

• przewody (długość 40-50cm) wyprowadzające plemniki z gruczołów płciowych męskich – jąder

• wychodzą z najądrza i mają ujście na zewnątrz, albo w cewce moczowej

• nasieniowody wytwarzają pewne substancje zwiększające ruchliwość plemników. współtworzą powrózek nasienny.

• Prostata - gruczoł krokowy (stercz). Jest to nieparzysty narząd mięśniowo-gruczołowy.

• Położony jest poniżej pęcherza moczowego w miednicy mniejszej. Przez jego miąższ przebiega część sterczowa cewki moczowej (dlatego gdy dochodzi do jego przerostu, na skutek mechanicznego ucisku cewki moczowej pojawiają się problemy z oddawaniem moczu oraz inkontynencja, a co za tym idzie jest to choroba). Kształt prostaty jest porównywany do kształtu kasztana jadalnego (spłaszczony stożek). Wydzielina prostaty to mętna, biaława ciecz o zasadowym odczynie i charakterystycznym zapachu (to ona nadaje zapach spermie), w niej zawieszone są plemniki.

• Tylna ścianka gruczołu prostaty przylega bezpośrednio do odbytnicy. Masaż prostaty drogą transrektalną, ze względu na silnie unerwienie czuciowe, dostarcza niektórym mężczyznom rozkoszy. Silny ucisk w tej okolicy wywołuje gwałtowne uczucie parcia na mocz oraz niekiedy pieczenie w okolicy żołędzi. Ucisk prostaty wykonywany zarówno ze względów lekarskich (badanie per rectum) jak i erotycznych, prowadzi do czasowego podwyższenia stężenia PSA, co może skutkować oznaczeniem nieprawidłowego poziomu w badaniu laboratoryjnym.

• Pęcherzyk nasienny – parzysty narząd męskiego układu rozrodczego, mający kształt podłużnego woreczka o długości do 5 cm. Położony jest w okolicy dna pęcherza moczowego; wydziela ok. 70% objętości ejakulatu. Błona śluzowa pęcherzyka nasiennego zawiera nabłonek sześcienny wydzielający składniki nasienia: proteiny, enzymy, fruktozę, prostaglandyny oraz fosforylocholinę. Ujścia pęcherzyka nasiennego wnikają do nasieniowodu w miejscu zwanym jego bańką.

• Narząd ten wytwarza substancję zawierającą niewielkie ilości fruktozy stanowiącej źródło energii dla plemników.

• Gruczoły opuszkowo-cewkowe (gruczoły Cowpera, łac. glandulae bulbourethrales) odpowiadają za wydzielanie przezroczystej wydzieliny (preejakulatu) z cewki moczowo-płciowej. otwierający się do cewki moczowej w obrębie tylnej ściany jej opuszki, znajduje się poniżej prostaty.

• Parzysty narząd wielkości grochu, (wielkości ziaren grochu lub fasoli, zabezpieczają plemniki przed kwaśnym środowiskiem cewki moczowej i pochwy, poprzez produkcję wydzieliny o charakterze zasadowym. Wydzielina ta dołącza podczas ejakulacji do wydzieliny pęcherzyków nasiennych i gruczołu krokowego , tworząc tzw. osocze nasienia.

• Powstająca wydzielina stanowi naturalny lubrykat i ułatwia stosunek. Sądzi się także, że pozwala on na przeczyszczenie cewki moczowej przed ejakulacją (wytryskiem). Dlatego wydzielina ta (płyn ejakulacyjny) może zawierać nasienie, i doprowadzić do zapłodnienia, o ile wcześniej znalazło się ono w cewce moczowej.

• Penis jest narządem homologicznym żeńskiej łechtaczki. U mężczyzn przez prącie przebiega ostatni odcinek cewki moczowej, której ujście znajduje się na szczycie żołędzi prącia.

• Składa się z dwóch równoległych ciał jamistych oraz ciała gąbczastego tworzącego żołądź prącia oraz tzw. opuszkę. Ciało gąbczaste osłania również biegnącą przez prącie cewkę moczową. Prącie charakteryzuje się zdolnością do erekcji.

• Wyróżniamy

nasadę oraz część ruchomą. Nasada przytwierdzona jest odnogami ciał jamistych do kości łonowych i kulszowych.

Część ruchoma prącia zakończona jest żołędzią. Skóra prącia leży na luźnej tkance podskórnej i dlatego łatwo ją przesuwać. Ponad żołędzią skóra tworzy zdwojony fałd - napletek.

Prącie unaczyniają: tętnica grzbietowa prącia i tętnica głęboka. Z żył powierzchniowych krew odpływa do żyły grzbietowej prącia, z żył głębokich zaś do splotu sromowego.

• Stulejka (łac. phimosis) - męskie schorzenie wrodzone lub nabyte polegające na zwężeniu ujścia napletka, które uniemożliwia (stulejka całkowita) lub utrudnia (stulejka częściowa) ściąganie napletka (w wzwodzie lub w stanie spoczynku penisa). Łacińska nazwa pochodzi od greckiego słowa φῑμός , czyli kaganiec.

• Załupek (łac. paraphimosis) - to schorzenie najczęściej nabyte, występujące u mężczyzn. Polega na niemożności sprowadzenia napletka z powrotem na żołądź prącia. Odciągnięty napletek znajduje się w okolicy rowka zażołędnego i jest zbyt wąski, aby żołądź mogła się przez niego przecisnąć.

• Sytuacja taka powstaje jako konsekwencja odprowadzonej stulejki lub na skutek urazu żołędzi, która ulega obrzękowi. W skrajnych przypadkach może to doprowadzić do niedokrwienia i martwicy żołędzi. Leczenie wyłącznie operacyjne.

• Priapizm (łac. priapismus, z gr. πριαπισμός = wzwód) – długotrwałe, bolesne usztywnienie członka, niezależne od woli ani nie związane z podnieceniem seksualnym, nazwa od starożytnego boga Priapa, którego wizerunki przedstawiały mężczyznę z członkiem w stanie erekcji.