UKŁAD PŁCIOWY MĘSKI
Gruczoły wytwarzające nasienie: jądra.
Drogi odprowadzające nasienie: kanaliki proste, przewodziki sieci jądra, przewodziki odprowadzające (leżą w obrębie jądra), przewód najądrza, nasieniowód, przewód wytryskowy, cewka moczowa.
Narząd wytryskowy: prącie.
Gruczoły dodatkowe: pęcherzyki nasienne, gruczoł krokowy, gruczoły opuszkowo-cewkowe.
JĄDRO
Wytwarza komórki rozrodcze męskie oraz płyn, w którym zawieszone są plemniki. Wydziela także hormony regulujące wytwarzanie plemników.
Jest to narząd parzysty o owalnym kształcie.
Znajduje się po urodzeniu w mosznie.
Od zewnątrz otoczone jest podwójną błoną surowiczą, zwaną osłonką pochwową. Blaszka trzewna pokrywa jądro, a blaszka ścienna wyścieła mosznę. Obie blaszki są pokryte nabłonkiem surowiczym.
Pod otrzewną znajduje się błona biaława, zbudowana z tkanki łącznej właściwej włóknistej. Wewnętrzna część błony białawej ma luźne utkanie i jest silnie unaczyniona - jest to tzw. błona naczyniowa. W górnej i tylnej części jądra błona biaława grubieje i przechodzi w śródjądrze.
Przez śródjądrze wnikają do jądra przewody, naczynia i nerwy. Od śródjądrze odchodzą pasma tkanki łącznej właściwej dzielącej jądro na płaciki.
Zrąb jądra stanowi tkanka łączna luźna.
Podstawowymi elementami strukturalnymi jądra są kanaliki nasienne kręte otoczone tkanką łączną z komórkami Leydiga.
Kanaliki nasienne kręte:
W jednym płaciku jest ich od 1 do 4 (30 - 70 cm długości każdy).
Kanaliki kręte są z jednej strony ślepo zakończone, z drugiej przechodzą w kanaliki proste.
Kanalik kręty wysłany jest nabłonkiem plemnikotwórczym leżącym na błonie podstawnej. Pod nabłonkiem znajduje się 3 - 5 warstw komórek mioidalnych, oraz tkanka łączna luźna.
Nabłonek plemnikotwórczy składa się z 2 rodzajów komórek: podporowych = Sertolego i komórek szeregu spermatogenezy.
Komórki podporowe = Sertolego - wysokie, duże komórki rozciągające się od błony podstawnej do światła kanalika. Powierzchnia tych komórek posiada liczne wgłobienia i jamki, w których znajdują się komórki spermatogenezy. Ich funkcje to: zaopatrywanie komórek spermatogenezy w substancje odżywcze, przemieszczanie dojrzewających komórek w stronę światła kanalika, fagocytoza resztek cytoplazmatycznych pozostałych po przekształceniu spermatyd w plemniki, produkcja płynu światła kanalików, w którym zawieszone są plemniki, uwalnianie czynników pobudzających lub hamujących spermatogenezę.
Komórki szeregu spermatogenezy - są to komórki znajdujące się w różnych stadiach spermatogenezy, mniej lub bardziej zróżnicowane, ułożone w ścianie kanalika w 4 - 8 warstwach. Komórki słabo zróżnicowane leżą blisko błony postawnej, a w miarę różnicowania przemieszczają się w stronę światła.
Wyróżniamy 5 stadiów rozwojowych męskich komórek rozrodczych:
Spermatogonie - są to kuliste, niezróżnicowane komórki, leżące na błonie podstawnej. Ulegają podziałowi mitotycznemu.
Spermatocyty I rzędu - powstają w wyniku podziału spermatogonii, są od nich 2 razy większe. Ich jądra zawierają bardzo dużo chromatyny. Jest to faza wzrostu. Komórki te ulegają podziałowi mejotycznemu.
Spermatocyty II rzędu - powstają w wyniku pierwszego podziału mejozy, są haploidalne (1n), ich jądra zawierają mało chromatyny, nie wchodzą w okres dojrzewania.
Spermatydy - powstają w wyniku drugiego podziału mejozy. Komórki te nie ulegają dalszym podziałom, tylko przekształcają się - jest to proces spermiogenezy.
Plemniki - powstają na drodze spermiogenezy. Jądro spermatydy buduje główkę plemnika, a cytoplazma witkę. Plemniki są to komórki zróżnicowane, niemające zdolności podziałowej.
Komórka plemnikowa zbudowana jest z główki, szyjki, wstawki i witki. W przedniej części główki, pod błoną komórkową znajduje się akrosom, a jej pozostałą część wypełnia chromatyna. Szyjka składa się z części łączącej i centrioli ciałka podstawowego. Szkielet wstawki stanowi aksonema. Jej obwodowe mikrotubule otoczone są przez włókna i mitochondria o układzie pierścieniowym. Witka też ma szkielet z aksonemy, ale brak tu mitochondriów, warstwę zewnętrzną stanowi cytoplazma.
Komórki śródmiąższowe = Leydiga:
Tworzą zgrupowania leżące w tkance łącznej międzykanalikowej (otoczone przez 3 - 4 kanaliki).
Duże, wieloboczne komórki o pęcherzykowatych jądrach.
W życiu płodowym pobudzają powstawanie gonad, wydzielając testosteron.
Pełnią one funkcję wewnątrzwydzielniczą - wydzielają androgeny (m. in. testosteron).
Androgeny pobudzają spermatogenezę i wpływają na wytworzenie drugorzędowych cech płciowych.
DROGI WYPROWADZAJĄCE NASIENIE
Kanaliki proste:
W miejscu przejścia kanalików krętych w proste zanikają komórki spermatogenezy.
Początkowe odcinki kanalików prostych wysłane są komórkami Sertolego, które przechodzą w nabłonek 1-warstwowy walcowaty.
Nieruchome plemniki przemieszczane są biernie wraz z płynem kanalikowym.
Przewodziki sieci jądra:
Są wysłane nabłonkiem kostkowym (wiele komórek posiada pojedyncze witki).
Przewodziki odprowadzające jądra:
Ok. 10 - 15.
Początkowe odcinki mają przebieg prosty, a dalej zwijają się w stożki leżące w głowie najądrza.
Wysłane są nabłonkiem 1-warstwowym nierównym - w zagłębieniach występują komórki kostkowe z mikrokosmkami, a na wzniesieniach walcowate z migawkami.
Powierzchnia nabłonka jest pofałdowana.
Pod nabłonkiem występuje warstwa okrężna mięśni gładkich.
Przewód najądrza:
Najądrze to podłużny narząd zbudowany z głowy, trzonu i ogona.
Leżące w głowie przewodziki odprowadzające jądra uchodzą do przewodu najądrza, będącego głównym składnikiem trzonu i ogona.
Wysłany jest nabłonkiem dwurzędowym.
Na powierzchni komórek nabłonka występują stereocylia - długie, nieruchliwe migawki zapobiegające fagocytozie plemników przez komórki nabłonka.
Pod błoną podstawną nabłonka występuje warstwa tkanki łącznej wiotkiej i warstwa mięśni okrężnych (między miocytami występują komórki tkanki łącznej i włókna).
Jest to miejsce przechowywania i dojrzewania [nieruchomych] plemników.
Odczyn w przewodzie najądrza jest kwaśny, pH = 6,5.
Nasieniowód:
Parzysty przewód łączący najądrze z częścią sterczowa cewki moczowej.
W pobliżu gruczołu krokowego nasieniowód rozszerza się w bańkę nasieniowodu, która jest głównym miejscem przechowywania plemników.
Plemników końcowej części bańki do nasieniowodu uchodzą przewody odprowadzające pęcherzyków nasiennych - od tego miejsca nasieniowód nazywany jest przewodem wytryskowym.
Błona śluzowa wytwarza 4 - 5 podłużnych fałdów.
Nasieniowód wysłany jest nabłonkiem walcowatym z migawkami.
Blaszkę właściwą śluzówki stanowi tkanka łączna wiotka.
Błona mięśniowa składa się z 3 warstw mięśni gładkich: podłużnej, okrężnej (najdłuższa) i podłużnej.
Przydankę stanowi tkanka łączna wiotka.
Ściana bańki ma wyższe fałdy podłużne i błonę mięśniową.
GRUCZOŁY DODATKOWE
Pęcherzyki nasienne:
Są to zwinięte cewkowe uchyłki nasieniowodów.
Ściana o budowie podobnej do nasieniowodu.
Ich wydzielina wchodzi w skład nasienia (ok. 70%).
Wydzielina ta zawiera fruktozę, globuliny, witaminę C i prostaglandyny.
Pęcherzyki są pobudzane przez androgeny, a hamowane przez estrogeny.
Gruczoł krokowy = stercz:
Skład się z 30 - 50 gruczołów pęcherzykowo - cewkowych.
Wydzielina jest odprowadzana do cewki moczowej.
Gruczoły wysłane 1-warstwowym nabłonkiem walcowatym.
Wydzielina wchodzi w skład nasienia (20%).
Czynność prostaty jest pobudzana przez androgeny, a hamowana przez estrogeny.
Gruczoły opuszkowo - cewkowe:
Małe, fasolowate gruczoły o budowie płacikowej, leżące na wysokości błoniastej części cewki moczowej.
Wydzieliną jest śluz.
Strona | 1